Kerken doen niet
genoeg aan kunst
Seks en erotiek in
(Nijmeegs museum
Paul de Leeuw maakt het in sportpaleis Ahoy' niet al te dol
Cultuur Kunst
Boudje Büch als Mick Jagger
met glossy lips en parelketting
jScapino: prille liefde op
een zwoele zomeravond
Ridder De Nijs verveelt nergens
Spetterende skateshow in Schouwburg
MAANDAG 28 FEBRUARI 2000
Helft kunstexposities is verliesgevend
den haag Exposerende kunstenaars sluiten in bijna de helft van
alle gevallen de tentoonstelling met verlies af. Dat concludeert
de Beroepsvereniging van Beeldende Kunstenaars (BBK) uit on
derzoek onder de leden. Meer dan de helft van de respondenten
(183) zei geen gebruik te maken van subsidiemogelijkheden die
een dergelijk verlies kunnen verminderen of opheffen. De BBK
vermoedt dat er meerdere redenen zijn: onbekendheid van de
regelingen, weinig vertrouwen in de afloop van de aanvraag of
principiële bezwaren tegen subsidieverlening. Juist veel winst
wordt er gemaakt,buiten de gevestigde galeries, die immers pro
visie vragen. Éénentwintig procent van de galeries eist zelfs vijf
tig procent of meer aan provisie. Kunstenaars exposeren daar
om liever in eigen atelier of in elk geval op een andere plek dan
een galerie. Bijna zestig procent van de kunstenaars exposeert
drie of meer keer per jaar.
Benefiet voor Turkije matig bezocht
arnhem Naar schatting vijfduizend mensen hebben gisteren
het benefietconcert 'Live for Life' in het Arnhemse Gelredome
bijgewoond. De opbrengst is bestemd voor Turkse jongeren die
in augustus slachtoffer waren van de aardbeving in hun land.
De organisatie had op 25.000 bezoekers gerekend. Hoe groot de
opbrengst precies is, wordt in de komende week bekend. Deve-
ci beklaagde zich over het gebrek aan aandacht voor het concert
in de Turkse media. Ze toonde zich ook teleurgesteld over de fi
nanciële steun vanuit de Turkse gemeenschap. Op het pro
gramma stonden optredens van onder andere De Kast uit Ne
derland en Yildiz Osmanova uit Oezbekistan.
Rock-opera Townshend in première
londen Pete Townshend, oud-lid van de legendarische rock
groep The Who, heeft afgelopen weekeinde een droom in ver
vulling zien gaan. De rock opera 'Lifehouse' die hij begin jaren
zeventig schreef, ging eindelijk in première. De eerste live uit
voering van de futuristische rock-opera over de verschuiving
van normale mensenlijke contacten naar een digitaal commu
nicatienetwerk, vond plaats in èen afgeladen theater in Londen.
Townshend deed zijn ideeën op toen zo'n digitaal netwerk in de
vorm van internet nog maar fantasie was. 'Lifehouse' was aan
vankelijk bedoeld als filmscript maar het werd iedere keer afge
wezen.
Onbekende opnames Hendrix op cd
londen Bewonderaars van de legendarische gitaarheld Jimi
Hendrix kunnen in september hun hart ophalen. Dan komen er
vier cd's uit met nog onbekende opnames. Ze lagen in de be
roemde Abbey-Roadstudio's in Londen. De geadopteerde stief
zuster van Hendrix, Janie, vond de tapes en besloot ze op cd
vast te laten leggen.
ïk*NP
u
'5 Seks en erotiek staan centraal
in de tentoonstelling 'Het Spel
der Zinnen', in het Nijmeegse
nuseum De Stratemakerstoren.
e \fbeeldingen, voorwerpen en
deding vanaf de oertijd tot he
den zijn bijeengebracht om te
aten zien hoe de mensheid
door de eeuwen heen met sek-
iuele uitdaging is omgegaan.
Volgens directeur De Mul van
iet museum is de manier waar-
ip mensen met erotiek omgaan
en van de duidelijkste ken
nerken waarin mensen zich
/an dieren onderscheiden.
Naaktheid is beladen. Het
hfcpanningsveld tussen zich sen-
l iueel blootgeven en zedelijk
inberispelijk gedrag wordt ge
goed door schaamte. Daarom is
u ;eks door de eeuwen heen
(ipannend gebleven", stelt hij.
De expositie begint in de oer-
ijd, toen seks geen andere
Junctie had dan voortplanting.
Srotiek speelde geen enkele rol.
Dok de Grieken en Romeinen
fijingen nog heel open om met
eksualiteit. Op allerlei voor
verpen, die onder meer in de
jmgeving van Nijmegen zijn
'evonden, staan nietsverhul-
dans recensie
hanneke van den berg
/oorstelling: 'Rosary', Scapino Ballet Rot-
erdam Choreografie: Ed Wubbe. Mu-
jiiek 'Birdland' en 'Wave' van Patti Smith
o (proloog) en Strijkkwintet in C van Franz
ichubert Gezien 25/2 (première),
Schouwburg, Rotterdam.
Ms de regen striemend tegen de
t amen slaat en je de verwar-
ning nog wat hoger zet omdat
iet maar niet behaaglijk wil
jivorden, dwalen je gedachten
wel eens af naar die zwoele zo-
rieravonden in Spanje. Waar
jongens op het dorpsplein
net arrogante blik om de meis-
es heendraaien in een poging
ndruk te maken. De meisjes
ilaan verlegen hun ogen neer,
naar kijken toch stiekem even
ig/anuit hun ooghoeken als een
van de jongens wel heel erg
euk lacht.
Choreograaf en artistiek lei-
Ier Ed Wubbe van het Scapino
lallet Rotterdam geeft deze
.feer perfect weer in zijn nieu-
ve ballet 'Rosary'. Het stuk
vordt voorafgegaan door een
eprise van 'Single Manoeuvres'
lit 1999, een duet van Charlotte
Baines en Keith-Derrick Rand
olph. Het is in 'Rosary' opgeno-
ial nen als proloog, maar staat er
Eigenlijk volledig los van.
Het is vooral een allerlaatste
eerbetoon aan Charlotte Bai-
ïes, die dit seizoen met 'Single
Manoeuvres' afscheid neemt
/an het ballet. Dat het enigszins
lunstmatig in 'Rosary' is ver
dochten, maakt niets uit, want
ie kracht en de schoonheid van
lende erotische afbeeldingen.
Het christendom maakte vol
gens De Mul een einde aan de
schaamteloosheid. De kerk ver
bood de zonde en de lust. Dat
weerhield bijvoorbeeld Karei de
Grote er niet van vrouwen en
bijslapen om zich heen te ver
zamelen. Zijn losbandige sek
suele leven komt op de ten
toonstelling uitgebreid aan de
orde.
Vooral in de zestiende en ze
ventiende eeuw was openlijke
erotiek streng verboden. In die
tijd gebruikten kunstenaaxs ver
hullingen als een meisje met
een oester, een vogel die uit het
Jcooitje komt en een spelend
aapje. De expositie laat ook een
klein overzicht zien van de
openlijke wijze waarop erotiek
tegenwoordig aan de orde
komt.
De Mul verwacht dat de ten
toonstelling zeer veel bezoek
zal trekken. Hij krijgt nu al veel
aanvragen voor groepsbezoe
ken, al willen sommigen wel
eerst komen kijken of de expo
sitie niet te schokkend isfl zegt
hij. Ook het bestuur van het
museum heeft geaarzeld of het
onderwerp wel door de beugel
kon. De expositie is te zien tot
en met 23 juli.
FOTO HIELCO KUIPERS
Piet van Winden met de kunstmap: „Prachtig voor Büchverzamelaars."
Unieke kunstmap - inclusief Büchfoto - op Antiquarenbeurs in Rai
dit duet op muziek van Patti
Smith worden moeiteloos
voortgezet in de nieuwe cho
reografie van Ed Wubbe.
In 'Rosary' krijgen veertien
dansers volop de gelegenheid
om al hun beschikbare emoties
tot uiting te brengen. De mu
ziek van Schubert past wonder
wel bij de schuchtere verove
ringspogingen van de jongens
op dat dorpsplein. Op het mo
ment dat een prille liefde tot
bloei lijkt te komen, weten de
violisten van het Rubin Quartett
dit perfect te ondersteunen met
opzwepende klanken. En als
een van.de meisjes volledig on
geïnteresseerd naar een jongen
kijkt die wanhopig probeert op
te vallen, wordt de falende ver
overaar door een dreigende cel
lo genadeloos op de knieën ge
dwongen.
Dat 'Rosary' zo'n genot is om
naar te kijken, komt niet alleen
door de denkbeeldige reis naar
die mooie zomeravonden tij
dens je vakantie, maar ook door
de prachtige choreografie. De
stuntelige bewegingen, die de
wanhoop en desoriëntatie van
de op jacht zijnde jongeren tot
uitdnikking brengen, worden
afgewisseld met synchrone
duetten van die paar gelukkigen
die elkaar wel gekregen hebben.
Geen enkel liefdesavontuur
duurt langer dan die ene zinde
rende avond en iedereen lijkt
dat perfect aan te voelen. Maar
het weerhoudt geen van hen er
van om voor die ene verovering
te vechten alsof het hun laatste
zou kunnen zijn.
leiden caroline van overbeeke
Hij lijkt inderdaad op Mick Jag
ger - zijn idool - in zijn jonge
jaren. Een krans van donker
haar om een nog ongerept ge
zicht. Een parelsnoer om zijn
nog slanke hals. Broeierig kijkt
hij in de lens. Maar het is Jagger
niet, het is een levensgroot por
tret van schrijver Boudewijn
Büch, gemaakt in Leiden.
Büch woonde eind jaren zes
tig, begin jaren zeventig in een
linkse commune aan de Leidse
Koningsstraat, later aan de
Rijndijkstraat. Over die jaren
schreef hij een boek, 'Links!',
opgedragen aan twee commu
neleden, Milo Luijten - toen
nog een kind - en Marius
Vroegindewey. De Leidse anti
quaar Piet van Winden van Aio-
loZ aan de Botermarkt heeft de
hand weten te leggen op een
unieke kunstmap - inclusief
Büchfoto -, een product van de
commune, met 21 pagina's
tekst, 10 foto's en 21 originele
etsen. Van Winden biedt de
map te koop aan op de Europe
se Antiquarenbeurs in de Rai,
op 2, 3 en 4 maart in Amster
dam. „Voor de Büch-verzame-
laar is dit prachtig", meent hij.
„Boudje als Mick Jagger,
compleet met parelkettinkje en
glossy lips", schreef Van Win
den zelf bij een kopie van de fo
to van Büch. De enorme map
van 0,44 bij 0,44 centimeter
heeft met een jute deksel met
daarop handgeborduurd de
(vage) titel: Een hol kinderhoofd
in de leegte. Op het voorblad
staat: Voor de wetenschappelij
ke waarde van het poezie album
De eveneens onbegrijpelijke
teksten binnenin zijn geschre
ven door Frans Montens: „Een
fles sherry in een ontvreemde
flat, het betondorp, het asymp-
toties tot oneindig naderende
steeds hetzelfde schriftlezing op
een kale gymnastiekzalen vloer
bedekking."
De etsen zijn van Pol Jong en
Lydia Mercedes Luijten. Andere
bijdragen zijn geleverd door
David Luijten, Ab Steenvoorden
en Marius Vroegindewey. Een
•aantal ex-communeleden
woont nog steeds in Leiden. De
kunstmap is gedateerd op 3 ju-
ni-28 augustus 1973. „Hij is
waarschijnlijk door de commu
ne gemaakt om te verkopen",
meent Van Winden.
Dit boek werd gedrukt in een
oplage van 250 genummerde
Manifest over 'voortdurende strijd tussen drumstel en orgel'
Kunstenaars maken zich grote zorgen over de manier
waarop kerken momenteel met de kunst en haar makers
omspringen. Een groeiende groep zegt niet serieus ge
nomen te worden en voelt zich 'weggemanoeuvreerd
richting kinderwerk'. Dat staat in een manifest dat eind
deze maand wordt gepubliceerd. Het manifest is onder
tekend door onder anderen Leen la Riviére, voorzitter
van de CNV Kunstenbond, en Elly en Rikkert Zuiderveld.
Volgens La Riviére van het
CNV is het manifest in eerste
instantie gericht aan de evange
lische gemeenten, maar staat
'de positie van kunstenaars ook
in andere kerken onder druk.
De kunstenaars vinden het
op zich niet vreemd dat onder
meer beeldende kunst en dans
in de kerk ondergeschikt is aan
het woord. Wel storen ze zich er
aan dat nagenoeg geen gebruik
wordt gemaakt van de vele mo
gelijkheden die in de loop der
jaren zijn ontstaan om een
boodschap over te brengen.
Kunstenaars worden zo op een
amsterdam joep van ruiten
Volgens de ondertekenaars
worden door gemeenten en
kerken kritische geluiden van
kunstenaars als bedreigend er
varen, omdat zij onrust zouden
brengen. „Kunstenaars worden
ingekapseld of genegeerd.
Hooguit mogen zij illustreren
wat leiders al prediken. Zoals
koningen profeten nodig had
den, zo kan de kerk niet zonder
critici en kunstenaars. In de
communicatie met de samenle
ving kunnen zij elkaar niet mis
sen."
zijspoor gezet. ,,Als er al ruimte
is voor bijvoorbeeld dans in de
kerk, dan leidt dat soms tot gro
te onenigheid", aldus de voor
zitter van de CNV Kunsten
bond.
Zelfs muzikanten worden in
de kerk niet altijd met open ar
men ontvangen. Als voorbeeld
noemt La Riviére de voortdu
rende strijd tussen drumstel en
orgel. „In sommige kerken is,
naast het bekende geestelijk
lied, ook ruimte voor gospel
muziek. Maar gospelmuziek is
tegenwoordig enorm breed. Er
zitten ook zeer moderne vor
men tussen en die stuiten som
mige mensen in de kerk tegen
de borst."
Met het manifest willen de
kunstenaars kerken en gemeen
ten oproepen na te denken over
de positie van hen die 'creatief-
kritisch' zijn. „Wij willen de
communicatie en het onderlin
ge vertrouwen verbeterd zien",
aldus de ondertekenaars.
muziek recensie
eksemplaren, staat in 'eksem-
plaar' 144. Van Winden kocht
het van een andere boekhande
laar. „Je kunt aan de voorkant
van deze map niet zien wat er
inzit. Ik denk dat veel Büchfans
eraan voorbij zouden lopen."
De zwartwit foto's zijn fraai.
We zien een jongèman met po
ny en halflang haar, een ring
baardje en een peuk in zijn
mond. Overduidelijk jaren ze
ventig. En een lachend kind -
Milo? - in een indianenpak.
De etsen zijn professioneel
met 'de intelektueel' die gekne
veld is, en subtiele magisch-
realistische pentekeningen die
in een galerie niet zouden mis
staan. De koper van de map
heeft voor 1750 gulden in elk
geval 21 exemplaren om in te
lijsten en aan de muur te han
gen.
Büch schreef met zijn boek
'Links!' (Arbeiderspers 1986)
een parodie op zijn vroege
communejaren waarin hij afre
kende met de Maoïstische leer
van zijn mede-communeleden
en het geruzie in de groep. „Hij
wil waarschijnlijk niets met de
ze map te maken hebben en er
niet meer aan herinnerd wor
den", denkt Van Winden.
sabine van den berg
Concert 'Liever Lijf door Rob de Nijs en
zijn band Pur Sang. Gehoord: 26/2,
Stadsgehoorzaal, Leiden
Na het concert blijven de fans
wachten. In de hal van de
Stadsgehoorzaal hangt immers
een bordje met de tekst: 'Met
Rob op de polaroidfoto'. Daar
onder het belangrijkste: 'Direct
klaar'. Nee, Rob de Nijs (58) is
de beroerdste niet. Hij wil best
nog even uit de kleedkamer
komen om zijn publiek per
soonlijk te ontmoeten, zelfs als
hij hen al op een wervelend
optreden heeft getrakteerd.
Want het was niet niks wal hij
afgelopen zaterdagavond op
het podium deed. Hij zingt
goed en heeft een prima band
(Pur Sang). De Nijs is een ar
tiest die nooit opgeeft en al
veertig jaar gelooft in zijn
werk. Eentje die met zijn tijd
meegaat.
Verrassend goed zijn de ach
tergrondzangeressen. Elk lied
draaien zij hun lichaam in een
andere swing. Eenvoudig,
maar nooit hetzelfde. Je blijft
naar dit duo kijken. Een van
hen is de begaafde Simone
Roerade, geen onbekende in
de Leidse muziekscene. Zo
trad zij hier al vaker op tijdens
de jazzweek. Een dijk van een
stem heeft ze, en een mooie
ziek bedacht. De woorden zijn
van Belinda Meuldijk, partner
van de zanger.
Meuldijk schrijft veel teksten
voor De Nijs. Zoals de nieuw
ste single 'Hollandse Liefde'
van zijn laatste cd 'Tijdloos'.
Maarten Peters, bekend van de
Margriet Eshuijs Band, com
poneerde de muziek. Er staat
ook een aantal pittige stukken
op het programma. Rob als
ouwe rocker. Samen met een
gitarist die al jaren in zijn
groep speelt, zingt hij een ste
vig lied over ouder worden.
Verbazingwekkend deze voor
stelling. Het gaat nergens ver
velen. De muziek klinkt uitste
kend, niet suf en zeker niet te
hard. Dit is het 'Ritme van de
regen' (1963) voorbij. En dat
zingt hij dus niet meer. Wel
'Malle Babbe' (1975), als toe
gift. Voor de rest omzeilt hij
zijn stukgezongen hits door
aan het publiek de keus té la
ten welke van vier gouwe ou
we hij nog eens vocaal zal af
stoffen. Ze kiezen 'Het werd
zomer' (1977). Zijn latere
nummer-1-hit, 'Banger Hart',
al is die ook alweer vier jaar
oud, komt sowieso aan bod.
Natuurlijk refereert hij aan
zijn ridderschap. De zanger is
apetrots. En terecht. Hij be
wijst in 'Liever Lijf dat zijn li
ve-optredens nog steeds, en
misschien alleen maar meer,
de moeite waard zijn. Vooral
fans van het eerste uur be
zochten zijn, sterke concert.
Het wordt hoog tijd dat andere
muziekliefhebbers hun voor
oordelen opzij zetten. Je hoeft
niet meteen met hem op de fo
to, maar ik durf te wedden dat
ledereen opgewekt van deze
Rob-de-Nijs-experience van
daan komt.
dans recensie
maarten baanders
Voorstelling skatedance-event door IHS.
Gezien: 26/2, Leidse Schouwburg.
Een droomwereld voor jonge
ren, dat was de show van IHS
zaterdagavond in de Leidse
schouwburg. In het kleurig be
lichte decor met een overloop,
schuifdeuren, een klimpaal en
skate-hellingen voerden acht
jongeren een veelzijdige show
op. Skaten, streetdance, een
scratchende dj, video-flitsen,
ritmes, snelheid, vrolijkheid,
energie, kortom: alles wat het
leven van jongeren glans geeft,
was bij elkaar gebracht.
Wie goed kan skaten, straalt
iets superieurs uit. Hij hoeft
zich niets aan te trekken van de
zwaartekracht. De skates zijn
een deel van zijn lichaam ge
worden. Elke beweging gaat
vanzelf. Evenwicht vormt geen
probleem. Zo gemakkelijk gin
gen de deelnemers van ISH ook
met hun skates om, zowel in de
salto's en wendingen op de ska
te-hellingen als in de street
dance- en tapdance-scènes.
Het moet de droom zijn van het
grotendeels uit jongeren be
staande publiek.
Ook wat beeld en geluid be
treft was het een spetterende
show. De snelle opeenvolging
van scènes, vaak gecombineerd
met filmbeelden, deed aan vi
deoclips denken, al waren de
overgangen minder vloeiend.
De filmbeelden speelden asso
ciatief in op de scènes.
Een hoogtepunt was de op
name van een plein met mas
sa's overstekende mensen, die
mooi werden beantwoord door
loopbewegingen van de dan
sers. Het ritme werd, behalve
door de scratchende dj, ver
zorgd door één van de jongens
met zijn mond aan de micro
foon. Dat deed hij vaak heel
grappig, door geluiden uit te
vergroten die hoorden bij wat
de anderen deden, bijvoorbeeld
zich op het hoofd krabben, of
de skates aantrekken. Zo kregen
de scènes het groteske effect
van tekenfilmpjes.
Ondanks de vlotte, stoere uit
straling lag de nadruk niet op
het stuntwerk. De makers wil
den iets persoonlijks laten zien.
Dat deden ze door hun dromen
in scènes weer te geven. Het
opvallende is dat daar ook dro
men bij zaten van anti-helden.
Het heldendom van skaters
werd gerelativeerd, vaak op een
grappige manier. Hoewel er af
en toe dramatische levensver
halen te zien waren (zoals de
tekst over de in de steek gelaten
wees), werd de vlotheid van de
show niet doorbroken. Maar de
boodschap was duidelijk: in de
wereld van skatestunters komt
ook kwetsbaarheid voor.
muziek recensie
Leeuw, Hans Kesting, Cor Bakker, Simone Kleins-
ma, Bassie Adriaan, Ruud, Kees, orkest o.l.v.
John van Eijk en studenten van de Academie voor
Kleinkunst. Gezien: 25/2, Ahoy', Rotterdam.
Zo'n beetje alle groten uit de (interna
tionale showbizz gingen hem voor.
Maar geen van hen slingerde ooit
Ahoy' zo heen en weer tussen brok in
de keel en vette lach als Paul de Leeuw
(38). Toch een beetje een Alles-is-an-
ders-show dus, vrijdagavond bij diens
avondvullende vuurdoop in het uitver
kochte Rotterdamse sportpaleis, on
danks de talrijke overbekende ingredi
ënten.
Helemaal perfect was de eerste uit
voering van 'De Leeuw Brult' zeker
niet. Met namC de eindsprint (met on
der meer het belegen 'Vlieg met me
mee') had pittiger gekund en geluids
technisch haperde er eigenlijk te vaak
te veel. Niettemin was het dikke mik,
omdat Paul de Leeuw zich (ander
maal) manifesteerde als entertainer
met een buitengewoon artistiek be
reik.
Z'n fraaiste lefsprong was misschien
wel die van een ingetogen, direct ont
roerende Jacques Brei ('Dat soort
volk') naar de platte kwajongensleut
met Bassie Adriaan, die zich vervol
gens door hem lieten meeslepen in
een 'potje Queen'. De meest verras
sende onder z'n 'speciale maatjes' nu - twee koppen groter en voorzien Nog wat nadrukkelijker van het ni-
bleek Kees, het jongetje dat destijds op van voortanden - volop werd gereha- veau karaoke was het intermezzo met
televisie als imitator van Gordon door biliteerd middels het duet 'Kon ik 'Big Brother' Ruud, de inspirator van
De Leeuw flink werd afgezeken, maar maar even bij je zijn'. De Leeuws jongste typetje en mee-
zingsucces ('Je bent mijn maatje'). Het
Bredase knuffelbeest oogstte een hoe
veelheid applaus zoals alleen absolute
toppers doorgaans incasseren, maar
viel als 'levende' zanger (van een Car
penters-medley) wel meteen behoor
lijk door de mand.
Veel sterker op dreef waren De
Leeuws oudere creaties die, al dan niet
vanaf het videoscherm, voorbijkwa
men. Neem Annie de Rooy, die al
schutterend schitterde in de reality-tv
persiflage 'Big Bopper': in haar eentje
(inmiddels) hield ze het al meer dan
167 dagen vol, maar had ze nog altijd
niet genoeg van 'de nieuwe uitdaging,
waarbij ze haar grenzen kon verleg
gen'. En ook zuster Godelieke, die
shockeerde door al haar kloostergeno
tes (leerlingen van de Academie voor
Kleinkunst) over te halen tot stickies
roken, zijnde een ludieke ensemble
versie van Jasperina's klassieker 'Roll
another one'.
Te dol wilde De Leeuw het toch niet
laten worden. Tegenover een portie
popie-jopie stond telkens weer een
dosis gevoeligheid. Zijn songfestival-
besognes van gisteravond op dezelfde
speelplaats bleven (gelukkig) buiten
beschouwing, zoniet z'n andere
schnabbel: het ambassadeurschap
voor Rotterdam. Weliswaar is dat Cul
turele Hoofdstad-avontuur pas vol
gend jaar aan de orde, maar nu al
prees De Leeuw z'n geboortestad her
haaldelijk de hemel in.
