Paardenmiddel voor imkers
Gesprek
Rijp en Groen
Met winterheide het voorjaar tegemoet
VRIJDAG 25 FEBRUARI 2000
Na een bezoek in een Vinex
locatie liep ik nog even
rond te kijken. Zo kwam ik
langs een tuintje omgeven
door opstaande blauwach
tige stenen en van top tot
teen gevuld met grind. In
elke hoek van het grindvlak
stond een kleurig
geverfde kabou
ter van gips. Ver
bijsterd bleef ik
even staan kijken
naar dit geheel
toen er een klein
meisje met een
schep in haar
handen de deur
uitkwam.Trots
wees ze op de ka
bouters. „Mooi,
vind je niet?"
„Ik vind bloemen
eigenlijk mooier"
antwoordde ik
aarzelend.
Daarmee was ze
het niet eens.
Volgens haar
pasten die niet in
de tuin. Bloemen hoorden
volgens haar in een vaas op
tafel te staan. Tot ze gaan
stinken. Dan gaan ze naar
de vuilbak.
„Hebben jullie bloemen
dan geen wortels?"
De wenkbrauwen gingen
omhoog. Wortels koop je
immers in de supermarkt,
van die grote oranje dingen
waarmee je stamppot
maakt.
„Houd je wel van bomen?",
vroeg ik en wees daarbij op
een prille boom die door de
gemeentelijke groenvoor
ziening en een uitgespaard
stukje grond temidden van
alle stenen was geplant.
„Bomen zijn morsepieten
zegt mijn moeder", luidde
het antwoord. „Die laten
hun blaadjes vallen en de
wind blaast ze dan op ons
mooie witte grind. Dan
moet ik ze allemaal opra
pen anders staat het zo
slordig."
„Als er geen bomen zijn
dan hoor je ook geen vogels
zingen", ging ik eigenwijs
verder. „Vogels hebben
takken nodig om op te zit
ten".
„We hebben zelf een vogel
gehad. Die kon heel mooi
zingen. Het was een kana
riepiet, maar toen we op
vakantie waren is 'ie dood
gegaan. Te weinig water in
GREET BUCHNER
zijn bakje.
„Wat ga je doen met dat
schepje?' vroeg ik in de
hoop op een antwoord
waarmee ik uit de voeten
zou kunnen.
„Terugbrengen naar oom
Joop. Mijn vader had het
nodig om er een
dood muisje
mee te begra
ven."
„Mag ik het even
van je lenen?"
Ik draaide me
om naar de
schamele boom.
Met behulp van
het schepje stak
ik een flink stuk
aarde uit met
daarop een ei
genwijze pluk
straatgras en een
verdwaald stukje
vogelmuur.
„Kom eens kij
ken" zei ik uit
nodigend en ik
wees naar de fijn
gevormde wortels van het
gras. Voorzichtig streek ze
met haar vinger langs de
wortels. „Die lijken niet op
van die grote oranje dingen
uit de supermarkt", moest
ze toegeven.
„Alle levende planten heb
ben wortels. Deze boom
ook, maar die zitten heel
diep in de aarde, anders
zou hij zeker omwaaien."
Ik was nog niet uitgespro
ken of er kronkelde een ro
se regenwurm uit de aarde-
.Verbaasd keek ze ernaar.
„Waar komt die nu weer
vandaan?", was de vraag.
Nog eer ik antwoord kon
geven kwam er een lood
grijze pissebed tevoor
schijn. Geschrokken van
het daglicht rolde hij zich
op zodat ik een rolrond
beestje in mijn handen
hield.
De kleine keek even ver
baasd als bewonderend
naar al dat simpele leven
en vroeg: „Hoe komen die
beestjes en die planten met
wortels in dat stukje grond
terecht?"
„Heel eenvoudig, als er
maar voldoende licht en
lucht bij de grond kan ko
men en als het niet is toe
gedekt met steen."
„Zal ik tegen mijn moeder
zeggen", zei ze en huppel
de weg.
Kamerbamboe: natuur in huis
Pogonatherum paniceum is de
officiële naam, maar gelukkig
mogen we hem ook kamerbam
boe noemen. Kamerbamboe,
past met zijn natuurlijke, licht
groene blad in elk interieur. De
plant straalt rust uit en is met
elke tint te combineren.
Het blad van kamerbamboe
hangt gracieus over de potrand.
De wirwar van lichtgroene
blaadjes geeft een natuurlijke
indruk. De plant is daardoor
overal toe te passen. Behalve in
de woonkamer kan de kamer
bamboe ook een decoratieve
rol spelen in de keuken en zelfs
in de badkamer.
De lichtgroene bladkleur van de
kamerbamboe kan met alle tin
ten worden gecombineerd. In
een licht interieur waar wit de
hoofdrol speelt zal de plant in
een witte bloempot prachtig tot
zijn recht komen. In een ruimte
met een romantische sfeer kan
de kamerbamboe worden ge
combineerd met verschillende
tinten roze.
In de woonkamer kunt u een
tafel of de vensterbank met de
plant 'aankleden'. De frisse, na
tuurlijke uitstraling van de
plant zal de keuken meer sfeer
geven. Ook in een badkamer is
dekamerbamboe in zijn ele
ment.
De kamerbamboe houdt van
tropische omstandigheden. De
plant stelt een hoge luchtvoch
tigheid op prijs. Zet de plant op
een lichte plaats, maar liever
niet in de felle zon. Van tijd tot
tijd kamerplantenvoedsel wordt
zeer op prijs gesteld, evenals
een sproeibeurt met een plan
tenspuit.
Mierenzuur is niet gevaarlijk
voor honingbijen, wél voor de
zeer schadelijke varroamijt.
Maar helaas is het middel ook
voor de imker niet ongevaarlijk.
In de bijenteelt worden giftige,
persistente chemische bestrij
dingsmiddelen steeds meer
vervangen door mierenzuur.
Mierenzuur is een organisch
goedje, dat snel afbreekt en
geen residu achterlaat en dat -
in tegenstelling tot de gebruike
lijke chemicaliën - ook de var-
roamijten doodt die zich in de
pop (het voorlaatste stadium in
de ontwikkelingsfase van een
bij) hebben ingekapseld.
Maar het is tevens een sterk
prikkelende stof die gemakke
lijk de luchtwegen (van de im
ker) tot in de longen aantast en
in het uiterste geval dodelijk
kan zijn.
Claudio van de Weetering uit
Den Haag, enthousiast ama
teurimker en honingkeurmees-
ter, probeert al geruime tijd te
waarschuwen voor het omgaan
met mierenzuur. Voorlopig
zonder veel resultaat. Mieren
zuur is in de bijenteelt eigenlijk
een verboden middel. En over
een verboden middel mag offi
cieel geen voorlichting worden
gegeven. Dat het intussen wél
gebruikt wordt, is een feit.
Evenals het feit dat bijenhou
ders het bij hun 'eigen' Bijen
huis, de 'imkershop' in Wage-
ningen, en ook in drogisterijen
en apotheken gewoon kunnen
kopen.
De varroamijt, een spinachtig
beestje dat veel op eèn teek
lijkt, is sinds de jaren tachtig
een beruchte plaag in de bijen-
houderij. Als na het verpoppen
van een bijenlarve een varroa-
vrouwtje één eitje in de pop
legt, waaruit een mannetje ont
staat en waarmee ze vervolgens
paart, kunnen er tot 23 varro-
amijten worden geboren. Van
binnenuit vreten ze de pop zo
danig aan dat er een mismaakte
bij ontstaat.
Het komt geregeld voor dat hele
bijenvolken aan de varroa ten
onder gaan. Dat is voor de
amateurimker niet alleen een
streep door zijn hobby, maar
ook het economisch belang
Imker Claudio van de Weetering in beschermend pak tijdens het toe
passen van mierenzuur. foto gpd
wordt geschaad: de bijenteelt
speelt een cruciale rol in de
bestuiving van allerlei groenten
onder glas en van het fruit in de
boomgaarden, samen goed
voor een waarde van anderhalf
miljard gulden per jaar. Boven
dien is de bestrijding van de
varroamijt voor een klein aantal
professionele bijenhouders be
langrijk voor hun broodwin
ning.
Mierenzuur komt ook in de na
tuur voor, zelfs in heel kleine
hoeveelheden in bijenhoning.
De naam ontleent het zuur aan
het feit dat voorkomt in de rode
bosmier, die het bij dreigend
gevaar in het rond pleegt te
spuiten. Ook in de rupsen van
processievlinders en in brand
netels en in dennennaalden
wordt het gevonden.
Ongevaarlijk is het niet: mie
renzuur is een sterk ruikende,
kleurloze vloeistof die bij con
tact met de huid en met de
ogen en vooral bij inademing
grote problemen kan geven.
Mierenzuur ontstaat in de che
mische industrie als bijproduct
in bepaalde processen, maar
het wordt ook veel gebruikt als
tussenproduct en als katalysa
tor bij een reeks van reacties.
Daarbuiten vindt het toepas
sing als ontsmettingsmiddel (in
toiletreinigers bijvoorbeeld), als
conserveermiddel (veelvuldig in
kuilvoer) en om allerlei levens
middelen, zoals jams, aan te
zuren.
In Nederland was tot voor kort
AKZO Nobel de enige fabrikant
van mierenzuur. AKZO en ook
de buitenlandse producenten
hebben nooit toestemming ge
vraagd voor toepassing in de
(dier)geneeskunde. Eind vorig
jaar heeft de Bedrijfsraad voor
de Bijenhouderij in Tilburg
(een overkoepeling van alle vijf
de imkers verenigingen in Ne
derland, waarvan overigens niet
meer dan de helft van alle bij
enhouders lid is) bij het Bureau
Registratie Diergeneesmiddelen
in Wageningen om een uit
spraak gevraagd.
Op de Ambrosiushoeve in Hil-
varenbeek, de Landelijke Proef-
boerderij voor Insektenbestui-
ving en Bijenhouderij, onder
schrijft onderzoeker Christ
Smeekens de opvatting van Van
de Weetering dat er snel een
eind moet komen aan de
vreemde situatie dat er geen
voorlichting over mierenzuur
gegeven mag worden, omdat
het een verboden middel is.
„Het is een vicieuze cirkel. Wij
mogen er, bijvoorbeeld in de
verenigingsbladen, niets over
zeggen. Maar op voorlichtings
avonden worden er nogal eens
vragen over gesteld en dan ge
ven we antwoord."
Van de Weetering maakte een
hele rondgang langs overheids
diensten en bedrijven om vast
te stellen of mierenzuur veilig
kan worden toegepast. „Je hebt
een verdamper nodig die je
moet vullen met mierenzuur en
waarvan je de werking om de
twee dagen moet controleren.
Je hebt eigenlijk ook altijd een
masker nodig. Er hoort een fil
ter bij dat hoogstens acht uur
werkzaam is. Dat moet je, voor
veel geld, allemaal kopen."
De dagen lengen, toch is het
buiten nog behoorlijk koud.
Maar met de Erica carnea 'My-
retoun Ruby' komt het voorjaar
een stuk dichterbij. De winter
heide is een uitblinker tussen
alle heidesoorten. In principe
gedijt heide alleen op zandige,
zure grond. Maar deze plant
vormt hierop een uitzondering.
Erica carnea is een van de wei
nige heidesoorten die goed
groeit op elke gangbare tuin
grond.
Erica carnea draagt een aantal
Nederlandse namen waaronder
sneeuwheide, winterheide en
voorjaarsheide. Deze namen
slaan op de bloeitijd die loopt
van februari tot begin april. Ook
tijdens zeer strenge winters
toont de winterheide zich als
een plant die niet snel opgeeft.
Bovendien hoeft deze heide-
soort niet te worden gesnoeid.
De Erica carnea 'Myretoun
Ruby' is een heel bijzondere
winterheide. De bloemetjes zijn
opvallend diep wijnrood ge
kleurd. De takjes kruipen over
de grond waardoor een kussen
tje ontstaat van ongeveer»20 cm
hoog. De 'Myretoun Ruby"
heeft ten opzichte van gewone
winterheide donkerder blad,
wat mooi met de bloei contras
teert, wanneer er geen sneeuw
ligt.
De contrasten worden nog
mooier als 'Myretoun Ruby' ge
combineerd wordt met andere
winterheide-rassen. Sneeuw
witte vormen zijn de 'Snow
Prince', 'Snow Queen' en
'Springwood White'. De laatste
heeft frisgroen loof. De paarsro-
ze bloemetjes maken 'Winter
Beauty' tot een populaire win
terheide. Ook 'Aurea' heeft een
sprekende, bloemkleur, maar
deze onderscheidt zich door
het lichtgroene tot bijna gele
blad in de zomer. Tot slot de
'Wintersonne': deze bloeit
paarsrood, en is bijzonder ge
schikt voor het beplanten van
grote vakken.
Erica carnea is een langzaam
groeiende, dus duurzame plant.
Hij heeft ook een zusje: Erica x
darleyensis. De darleyensis
groeit sneller, maar moet na de
bloei worden getopt om te
voorkomen dat de heide uit
groeit tot 'flodderige' struikjes.
Tegenover het snellere eindre
sultaat dat met de darleyensis is
te bereiken, staat het feit dat
deze heide iets minder winter
hard is. Het is een ideale plant
om tijdelijk neer te zetten; bij
voorbeeld in een nieuw aan te
leggen heidetuin. Als na enkele
jaren de overige planten meer
formaat bereikt hebben, kun
nen ze worden verwijderd.
In een heidetuin hoeft niet al
leen heide te staan. Om mooie'
hoogteverschillen te krijgen,
kan uitstekend gebruik worden
gemaakt van coniferen. Ze zijn
er in allerlei kleuren en maten:
van groot en donkergroen tot
platte, blauwe en ronde, gele
soorten. Probeer voor een mooi
contrast eens de combinatie
van 'Myretoun Ruby' met een
geelgroene conifeer. Ook kun
nen heel andere plantenn een
heidetuin worden ingepast zo
als Hebe, kardinaalsmuts,
dwergmispel, en zuurbes.
Kleine rhododendrons passen
ook goed in het repertoire.
Dwergstruikjes als vossebes en
bergthee geven door hun bes
sen een stuk extra waarde in
het najaar. Bovendien levert de
vossebes mooie en lekkere rode
bessen.
Een heidetuin hoeft dus abso
luut niet saai te zijn. Speel met
vormen, kleuren, hoogten en
bloeitijden. De winterheide
vormt een uitstekende, sterke
en duurzame basis, waarom
heen een uitdagende planten-
keus mogelijk is. Ga eens kijken
bij het tuincentrum en met een
beetje creativiteit is een mooie,
onderhoudsvriendelijke tuin te
maken met een unieke uitstra
ling; niet alleen op mooie win
terdagen.
(Bron: Plant Publicity Holland)
Cryptogram
Horizontaal: 1. Engelse vader voor een boom met vruchten (6); 4. Hierin heeft men
z'n doel nog niet bereikt (8); 6. Wat kan u de laatste Europeaan schelen? (4);
8. Zenuwletters (4); 9. Naar beneden plassen? (9).
Verticaal: 1Nog even en ze is gepromoveerd (3); 2. Water van geschikte goden (5);
3. Zo zwaar als oud ijzer (4); 5. Vooruit, meer wachtenI (6); 6. Bedrijf in proces (4);
7. De goede is duur (4); 8. Vogel met luis (4).
Oplossingen van donderdag:
HORIZONTAAL: 1. Hechten; 7. lij; 8. arg; 10. me; 11. graad; 13. pul; 15. rak;
17. netkous; 18. nou; 19. gei; 21. fiets; 25. tl; 26. ave; 27. nw; 30. Georgia.
VERTICAAL: 2. En; 3. Hera; 4. ei; 5. slop; 6. reek; 8. ar; 9. ga; 11. gleuf; 12. drugs;
14. uno; 16. Ase; 18. notk; 20. Iowa; 22. ia; 23. ever; 24. te; 28. re; 29. ai.
REDACTIE: MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-
IEL
Robuuste hortensia
De hortensia maakt een revival door. In een eigentijds inte
eur met een sobere, natuurlijke uitstraling is de hortensia
bloemen in frisse kleuren helemaal op zijn plaats. Hortens
staan niet alleen prachtig in de woonkamer, maar ook in e
koele, lichte hal en in deslaapkamer. Ook in een ruime woi
keuken misstaat hij niet. Hortensia's zijn zeer uitbundige,!
bloeiers en daardoor prachtige planten om cadeau te geve
laat hem feestelijkverpakken, en je hebt een presentje waa
mee je voor de dag kunt komen. De hortensia is een plant
indruk maakt. Door zijn robuuste, landelijke uitstraling do
hij denken aan het 'goede buitenleven'.
Vanaf mei kan ook het terras of balkon worden opgesierd i
de hortensia. Reserveer hiervoor een schaduwrijk plaatsje,
volle zon doet de hortensia uitdrogen. Geef ook water als i
regent. Het vallende regenwater wordt, via de vele blaadjei
van de plant, meestal naast de potgeleid. Als de hortensia
uitgebloeid, zal hij dankbaar' een schaduwrijk plaatsje in d
tuininnemen. Voelt de plant zich eenmaal thuis in uw tuin
dan zal hij iedere zomer opnieuw inbloei staan.
Tips:
Geef de hortensia een lichte plaats, waar geen direct zon
licht komt.
Zet de hortensia niet pal bij de verwarming, dat is te war
Temperatuur rond en benedende gemiddelde kamerten
ra tuur is prima.
Geef de plant regelmatig water. Je kunt de potkluit ook
toe in het water dompelen.
Hortensia's groeien en bloeien het beste in enigszins vo<
ge grond. Laat de grond niet uitdrogen, dat is iets waar d
hortensia niet tegen kan.
Als de plant te weinig water krijgt, laat ze haar blaadjes 1
gen. Vul dan een emmer met water en houdt de kluit er
paar minuten in. Laat even uidekken, zet de plant terug
binnen een paar uur is de hortensia weer helemaal de 01
(Bron: Bloemenbureau Holland)
Ooievaar: lentevogel
De lente staat voor de deur
en trekvogels die de winter in
zuidelijke streken hebben
doorgebracht komen weer
naar het noorden. Zo ook de
ooievaar, die overwintert in
Zuid-Europa en Afrika In de
krokusvakantie van 4 tot en
met 12 maart zet Safari Beek-
se Bergen dezevogels extra in
de schijnwerpers.
Eeuwenlang was de terugkeer
van de ooievaar een van de
meest opvallende signalen
voor dekomst van de lente.
Als de ooievaar in het land
verscheen, was de lange,
donkere en koudewinterpe-
riode voorbij. De boeren
haalden het vee uit de stallen
en begonnen hun akkers
weerte bewerken. Hèt was
alsof de grote zwart-witte vo
gel de lente 'meebracht'.
De mensen noemden de
gel 'ooievaar', wat een sa
menvoeging is van de wo
den 'geluk' (ode) en 'brer
(baren). Het huis waarop
ze geluksbrenger zijn nes
bouwde, was gezegend ei
bleef vrij van alle onheil,
goed jaar met een grote o
stond voor de deur. Bliksi
zouniet inslaan in het hu
de bewoners werden gevi
waard van ziekten of and
tegenslagen.
Voor vele mensen is de oi
vaar nog steeds de 'breng
van nieuw leven' of de 'bi
drager'. Bijzwangerschap
geboorte hoor je de men;
vaak zeggen dat 'de ooiev
is geweest'. Op talvan
boortekaartjes staat de zv
-witte vogel te pronken e
sommige streken bestaat
nogaltijd de gewoonte on
een geboorte een houten
evaar die een baby draag
voor het huiste plaatsen.
Zelfheeft deze geluksbrei
lange tijd op het randje v;
uitsterven gestaan. Oorza
hiervan waren de jacht ei
verdwijnen van geschikt 1
gebied. Ook verongelukte
veel dieren doordat ze
hoogspanningskabels vlo
In 1969 richtte Vogelbesc
ming Nederland het Ooie v
vaarsdorp Liesvelt op als
derdeel van een project o
de ooievaar als broedvog
voor ons land te behoude
Dit project was zo succes
dat de ooievaar weer ten
in Nederland. In Safari Bi
se Bergen leeft een groep
negen ooievaars langs de
Wandelsafari.
Safari Beekse Bergen is gi
opend van 10 uur tot 17
Voor meer informatie: te
foon 0900-233.57.32.
Nacht van de Hortus
Ze zijn een traditie aan het worden: 'De Nachten van de H
tus' in de Hortus Botanicus Amsterdam. Vanavond en mo
genavopnd is de Hortus open van 19.00 tot 24.00 uur vooi
dereen die de sfeer van een tropisch regenwoud bij nacht i
proeven, een vogelspin wil aaien of een miljoenpoot wil st
len. De tuin en kassen zijn spectaculair verlicht en een wa
ling door de Hortus is tijdens 'De Nachten' een avontuurli
tocht vol verrassingen.
Een amfibie als huisdier? Leden van de vereniging Lacerta
kunnen van alles vertellen over het kweken en verzorgen
amfibieën en reptielen. Een vogelspin aaien? Vogelspinne
miljoenpoten, schorpioenen, slakken en krekeltjes: de aanl
zige insectenliefhebbers weten er alles van. Wie dat wil m< I
(voorzichtig) een vogelspin aaien, een miljoenpoot strelen I
een wandelende tak op schoot nemen of een kever kusset
Bodem leven? Het IVN, afdeling Amsterdam, laat u een kij I
nemen onder de grond en kennismaken met de daar levei
bodemdiertjes.
Wie niet van glibbers en harige poten houdt kan naar muz
luisteren, een natuurfilm beltijken, rondwandelen in de tul
iets drinken in de Oranjerie.
Adres: Plantage Middenlaan 2a, Amsterdam, tel 020-6258
Entree volwassenen: f7,50, kinderen en Stadspashouders
gen korting.
mmm
i
HEINZ
EN 39 PAEEU UA PASEM
/S PET PEMEU/AAST EU
OaAS tVEEP 10 PAÉEMUA
wou&r het p/ukstepen
EU.
