De overgang is geen aanstellerij
Een bril om beter te kunnen horen
Sportende vrouw heeft
minder kans op borstkanker
Gezondheid
Foliumzuur tijdens d
hele zwangerschap
Zink en verkoudheid
j
w
8L J.
MAANDAG 14 FEBRUARI 2000
Het Pepergevoel
WOUTER VAN EWUK
Vrouwen die aan sport hebben
gedaan lopen 30 procent min
der kans op borstkanker verge
leken met vrouwen die nooit
aan sport hebben gedaan. Dit
blijkt uit onderzoek van het Ne
derlands Kanker
Instituut/Antoni van Leeuwen
hoekziekenhuis. Het geldt met
name voor slanke vrouwen. De
leeftijd waarop de vrouwen
hebben gesport doet er niet
veel toe. Er werd zowel een ver
laagd risico gevonden bij vrou
wen die voor hun twintigste
hadden gesport, als bij vrouwen
die pas later met sporten waren
begonnen.
Voor het onderzoek werden 918
patiënten met borstkanker (20
- 54 jaar) en even veel vrouwen
zonder borstkanker geïnter
viewd. De leefgewoonten van
elke patiënt werden vergeleken
met die van een gezonde vrouw
van dezelfde leeftijd en woon
achtig in dezelfde regio. De
controlegroep vormde een wil
lekeurige steekproef uit de be
volking. In de vraaggesprekken
werd informatie verzameld over
lichaamsbeweging gedurende
het hele leven. Vrouwen gaven
aan gedurende welke periode
van hun leven zij aan sport
hadden gedaan, welke sport dat
was en hoe vaak per week zij
deze beoefenden.
Ook in andere landen is onder
zoek naai- het effect van li
chaamsbeweging op het ont
staan van borstkanker uitge
voerd. In de meerderheid van
de studies is een beschermend
effect van lichamelijke activiteit
op het risico op borstkanker ge
vonden. De studie van het NKI-
/AvL, het eerste Nederlandse
onderzoek op dit gebied, voegt
daar een nieuw bewijs aan toe.
Bijzonder aan deze studie is dat
de onderzoekers het effect van
lichaamsbeweging in verschil
lende perioden van het leven
hebben bestudeerd.
Een gebrek aan lichaamsbewe
ging is een risicofactor voor
borstkanker die in principe te
veranderen is. Voor andere fac
toren die met de kans op borst
kanker samenhangen, zoals
kinderloosheid en het op late
leeftijd krijgen van het eerste
kind, is dit veel moeilijker.
Gezondheidsbeurs
In het weekeinde van 19 en 20 februari wordt in de Amsterdamse
RAI de Gezondheidsbeurs gehouden. Een breed opgezette mani
festatie met als thema's: gezonde voeding en supplementen, ont
haasten en ontspannen, alternatieve geneeswijzen, body en beau
ty, gezond en sportief bewegen, mind en spirit, zelfmedicatie. De
openingstijden zijn zaterdag van 10.00 tot 22.00 uur en zondag van
10.00 tot 18.00 uur. Infolijn: 0165 - 503554. Internet www.gezond-
heidsbeurs.nl. Toegang 18 gulden, kinderen tot en met 12 jaar gra-
REDACTIE AAARCOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA'
Schizofrenie is een veel voorkomend psychiatrisch ziektebeeld. Het
kan worden vastgesteld aan de hand van de aanwezigheid van ken
merkende persoonlijkheidsveranderingen, zoals vervlakkingen ern
stige apathie én door het voorkomen van stoornissen in het denken
en waarnemen, zoals wanen en hallucinaties. Een waan is een on
gegronde. onjuiste, niet te corrigeren, mening over iets, zoals de me
ning de uitverkorene van God te zijn; een hallucinatie is een zin
tuiglijke waarneming zonder dat deze op de realiteit berust, zoals
het horen van de stem van de duivel, die je opdracht geeft om brand
te stichten.
In sommige films, zoals Sophie's keuze', worden psychotische men
sen ten tonele gevoerd. De hoofdrolspeler in Sophie's keuze bijvoor
beeld lijdt, te oordelen naar zijn ernstige achterdochtigheid en plot
selinge agressieve buien, aan een paranoïde vorm van schizofrenie.
Vaker echter zie je in films mensen met een grootheidswaan afge
beeld worden: een man denkt bijvoorbeeld dat hij Jezus is of, iets
minder hoog, de burgemeester van Rotterdam en eist vanwege deze
positie dat andere mensen hem met eerbied behandelen.
In de psychiatrische kliniek komt men deze mensen ook tegen, niet
zo vaak als wel eens wordt gedacht, maarzij missen het karikatura
le dat de filmfiguren vaak kenmerkt. De man met de burgemees-
terswaan voelt in het gewone leven op de een of andere manier wel
dat de mensen om hem heen zijn gedrag niet begrijpen, niet verdra
gen en niet accepteren. Verder zal hij merken dat de mensen niet
bereid zijn de diensten waar hij om vraagt te leveren of zijn bevelen
uit te voeren. De man beleeft uiteindelijk dus geen plezier aan zijn
grootheidswaan, maar lijdt eronder en kan vaak niet anders doen
dan zich nog vreemder-gedragen of zichzelf overschreeuwen.
Ik had eens een man onder behandeling die ervan overtuigd was
dat hij Jezus was. Hij stond de hele dag bijbelteksten te schreeuwen
en wilde de andere patiënten, in wie hij discipelen zag, dwingen
zijn voeten te wassen en te kussen. De andere patiënten weigerden
dit. Zijn gedrag leidde tot ruzie en tot vechtpartijen. Niemand wilde
meer iets met hem te maken hebben. Hij vervreemdde totaal van
zijn medepatiënten en voelde zich, gelijk Jezus in de woestijn, verlo
ren in de kliniek. De Jezusman' was ondanks dit leed niet van zijn
waan af te brengen maar zag uiteindelijk wel in dat 'tot rust ko
men' in het psychiatrisch ziekenhuis Sancta Maria het beste voor
hem was. Als zoon van Maria keerde hij terug in de moederschoot.
De diagnose schizofrenie dient gesteld te worden op basis van objec
tieve criteria. Helaas zijn wanen en hallucinaties niet altijd gemak
kelijk vast te stellen en vreemde uitspraken niet eenduidig te inter
preteren. Als de objectieve gegevens ontbreken moet een psychiater
zich soms verlaten op zijn gevoel. Hij voelt dan door de manier
waarop een patiënt contact maakt dat deze lijdt aan schizofrenie,
maar kan het niet 'bewijzen'. De beroemde hoogleraar psychiatrie
Riimke beschreef dit gevoel voor het eerst en noemde het praecoxge-
voel (schizofrenie werd vroeger dementia praecox genoemd). Hij be
schouwde het als een belangrijk hulpmiddel bij het stellen van de
diagnose en hechtte er grote waarde aan, maar tegenwoordig wordt
het praecoxgevoel als diagnostisch instrument onbetrouwbaar ge
vonden. Toch doet een psychiater er verstandig aan zijn gevoel bij
het stellen van de diagnose te betrekken. Ik moets denken aan mi
nister Peper. Je voelt, als je de man ziet en hem hoort praten, dat hij
onbetrouwbaar is en liegt, ook al zijn de bewijzen nog niet geleverd,
een soort praecoxgevoel. Het is verstandig om het 'Pepergevoel' bij
het onderzoek naar het declaratiegedrag van de vroegere burge
meester van Rotterdam te betrekken en verder te ontwikkelen als
diagnostisch instrument voor misstanden in de politiek.
w
Het verhaal over hun klachten
komt er bij vrouwen bijna altijd
bedremmeld uit. Steevast rea
geert Catherine Martens met:
'Je mag je zo voelen'. ,,Het is
dan alsof er een last van hun
schouders valt", vertelt de over-
gangsconsulente. „Ze hebben
steeds gedacht dat ze zich aan
stelden. Dat zegt de omgeving
ook vaak."
„Ik leg uit wat er aan de hand
is. Vertel dat eierstokken voor
oestrogeen zorgen en dat dit in
het hele lichaam zit: in hart en
vaten, borsten, botten, herse
nen, noem maar op. In de over
gang zijn er geen eitjes, dus is
er geen oestrogeen. Ik vertel ze
dat organen gaan protesteren.
'Dat zijn jullie klachten', zeg ik
en dan zie je de opluchting bij
vrouwen."
Catherine Martens leidt in Hil-
legom 'Care for Women' samen
met Doreen Grossouw, evenals
zij verpleegkundige. Het bedrijf
steunt en adviseert vrouwen in
de overgang. Zes consulentes
werken inmiddels voor 'Care
for Women'. Twintig anderen,
ook allen ervaren verpleegkun
digen, zijn in opleiding. In juni
zijn ze klaar en krijgen als
standplaats onder meer Den
Haag, Naaldwijk, Leiden,
Amersfoort, Arnhem, Gronin
gen, Maastricht en Eindhoven.
Onlangs veroverde het bedrijf
de titel 'Starter van de Maand'
in de wedstrijd voor jonge on
dernemers uit de regio Rijn
land. „Ik ben nu door naar de
finale", vertelt Catherine. „Die
is op 9 mei in de Stadsschouw
burg in Leiden."
Zorg hebben voor vrouwen en
geven om vrouwen. "Care for
Women' drukt dat beide uit.
Vandaar de Engelse naam voor
haar onderneming. De doel
groep is groot. Een miljoen
vrouwen zijn in de overgang.
Die duurt gemiddeld tien jaar.
Tachtig procent van de vrou
wen heeft klachten. Van 33 pro
cent zijn de klachten zodanig
dat zij er ziek van worden. Ca
therine: „Het is geen ziekte; het
gaat om een veranderingspro
ces in je lichaam, waar iemand
zich goed ziek van kan voelen.
Dat is heel iets anders en dat is
het uitgangspunt van 'Care for
Women'. Wij willen dat vrou
wen ook tijdens de overgang
kwaliteit van leven hebben."
Het bedrijf is bekend met zowel
reguliere als alternatieve thera
pieën, zoals kruidengeneeskun-
de en de bloesemtherapie van
dr. Bach. „Soms werkt een
combinatie uitstekend. Wat bij
voorbeeld heel goed samen
kan, is een Bachbloesem in
combinatie met bijvoorbeeld
een hormoonpreparaat, zoals
Activelle."
In het consult dat 75 gulden
kost, wordt benadrukt dat er
geen kant-en-klare oplossingen
zijn. „We zeggen ook steeds:
het is jouw probleem. Wij wil
len je wel helpen en aangeven
hoe dat het beste kan worden
aangepakt."
De voor- en nadelen van de
therapieën worden uitvoerig
besproken. „En we kijken naar
risicoverhogende factoren. Oes
trogeen heeft een beschermen
de werking op botten, en hart
en vaten. Als die bescherming
wegvalt, nemen de risico's toe
als iemand bijvoorbeeld te
zwaar is, weinig beweegt of
rookt. Daarom geven we voor
lichting over risicopreventie."
'Care for Women' ontwikkelde
bovendien de zelfhulpgids 'Lei
draad in de overgang'. Het be
drijf beschikt over een weten
schappelijke raad, gevormd
door de gynaecologen dr. Ba-
rentsen en dr. Van de Weijer,
die gespecialiseerd zijn in de
overgang. „Zij controleren of
wij verantwoord bezig zijn."
Het waren ook deze artsen die
Catherine Martens aanspoor
den iets te ondernemen. „Ik
had kritiek op het gebrek aan
informatie en kennis op het ge
bied van de overgang. 'Doe jij
dan iets', zeiden ze." Wat haar
dwars zat was dat vrouwen in
de prille fase van de overgang
nogal eens de verkeerde weg
werden opgestuurd. „Voor
hartkloppingen naar de cardio
loog, gewrichtspijnen naar de
reumatoloog en voor stem
mingswisselingen naar de psy
chiater, terwijl het overgangs
klachten zijn. Maar in het begin
is de diagnose ook moeilijk te
stellen. Als vrouwen gaan kla
gen over opvliegers, is het dui
delijk."
Wie nog weet wat er aan de
hand is, probeert van alles uit.
„Je ziet hier vrouwen met
twaalf, dertien potten binnen
komen. Meestal kunnen daar
zo tien van weg. 'Wondermid-
deltjes bestaan niet', zeg ik al
tijd."
(Meer informatie tussen 9.00 en
12.00 uur 0900-1481)
JOKE KORVING
Zwangere vrouwen zouden tij
dens hun hele zwangerschap
foliumzuur moeten (blijven)
slikken. Dat verkleint de kans
op slechte doorbloeding van de
moederkoek, en daarmee de
kans op een gehandicapt of
doodgeboren kind. Ook voor
sommige trombosepatiënten
en mensen met hart- en vaat
ziekten kunnen extra doses van
de B-vitamine heel goede uit
werkingen hebben. Die conclu
sie trekt de Nijmeegse E. van
der Molen op basis van een on
derzoek, waarop ze onlangs is
gepromoveerd aan de Katholie
ke Universiteit Nijmegen.
Veel vrouwen slikken al extra
foliumzuur voor, en tijdens de
eerste weken van de zwanger
schap. Eerder werd namelijk al
aangetoond dat dat de kans op
een open ruggetje bij kinderen
verkleint.
Foliumzuur komt onder meer
voor in groene groenten zoals
andijvie. Meer van die groenten
eten helpt niet genoeg om de
gewenste extra dosis binnen te
krijgen. Daarom zijn er speciale
vitaminepillen op de markt die
het foliumzuur bevatten (0,5
milligram). De pilletjes zijn
zonder recept verkrijgbaar.
Van der Molens onderzoek
draaide om een stoornis in de
omzetting van lichaamseiwit
ten. Die zorgt voor een ver
hoogde stolbaarheid van het
bloed, wat uiteindelijk kan lei
den tot aderverkalking en trom
bose. Een van de oorzaken
daarvan kan een te laag folium-
zuurgehalte zijn.
Van der Molen onderzocht het
verband tussen die stoornis en
een aandoening tijdens de
zwangerschap, placentaire vas-
culopathie genoemd. Daarbij is
sprake van slechte doorbloe
ding van de moederkoek. De
kans op vroeggeboorte en han
dicaps bij het kind neemt aan
zienlijk toe.
Van der Molen ontdekte dat er
inderdaad een verban
sen de stoornis in de
van eiwitten (hyperl
nemie) enerzijds en
vasculopathie anderz
een kwart van de gev;
dat het geval te zijn.
„Je moet dus niet dei
dit dè oorzaak is", zej
Molen. „Maar het ise
risicofactoren. Net als
beeld roken, een te hu
lesterolgehalte of suik
Met foliumzuur neem
van die risicofactoren
Van der Molen hield! j!
derzoek onder 101 vro
92 controlepatiënten,
voor aanvullend onde
onder meer om er
men of door het slikki
tra foliumzuur bloedv
een structureel betere
komen.
De onderzoekster is ei
ook nu al van overtui]
tra foliumzuur goed is
mensen met hyperhoi
nemie. Voor de zekerl
den alle zwangere vro
tijdens hun volledige;
schap kunnen blijven
In dit geval geldt nam
principe: baat het niet
schaadt het zeker ook
liumzuur is een B-vita an
waarvan het lichaam s
opneemt wat het nodi
Artsen en zorginstant jej
•nt extra f
op dit moment
zuur in 'ten minste' c
acht weken zwangers
De conclusies van Vai
len gelden ook voor gi
van trombose die ven |en{
worden door hyperho
nemie. Van der Moletf
evenwel de nadruk
de relatie tot placenta
slechte doorbloeding
derkoek vaak zeer verl^
gevolgen heeft. „Place aL
vasculopathie is een h f
matische gebeurtenis'
de onderzoekster.
JOHANNES RUTGERS
]t choc
rd R
_-'-D
3»crl
ig ai
an d
eci3.
nd
He d
rif or;
•am
Ian I
lede
og.
Vaku
•pelf
atie:
I0S-.
late
oek
Een bril om beter te kunnen
horen. Het klinkt absurd. Toch
lijkt het voor mensen met een
gehoorprobleem een uitkomst.
De hoorbril is namelijk ontwik
keld om bepaalde geluiden te
versterken, terwijl allerlei 'ruis'
juist wordt onderdrukt.
Natuurkundig ingenieur Ivo
Merks, die aan de Technische
Universiteit Delft op dit appa
raatje promoveerde, verbeterde
de hoorbril tot een dragens-
waardig attribuut. Het onder
zoek werd uitgevoerd bij de
sectie Akoestische Beeldvor
ming en Geluidbeheersing van
de faculteit Technische Natuur
wetenschappen.
„De hoorbril versterkt geluid
dat van voren komt en verzwakt
dat van de zijkant", verklaart
Merks. Volgens hem heeft tien
procent van de Nederlandse
bevolking op feestjes moeite
een gesprek goed te volgen.
In een lawaaiige omgeving
blijkt een groep mensen, nor
maal- of slechthorend, door de
veelvoud aan geluiden een
soort storing op te vangen. Oor
zaak: de oren zitten nu eenmaal
aan de zijkant van ons hoofd,
terwijl een gesprekspartner zich
altijd vóór iemands aangezicht
opstelt.
hoorbril met in de poot vier microfoon-
FOTO GPD
De oplossing voor dat pro
bleem heeft de promovendus
gevonden in het monteren van
een viertal minuscule micro
foons in de plastic brillenpoot
('veer') van een montuur. Spe
ciaal ontwikkelde elektronica
zorgt ervoor dat het geluid van
voren wordt versterkt en uit an
dere richtingen wordt onder
drukt.
„Geluid van-voren komt bij het
eerste microfoontje en met een
vertraginkje bij het volgende.
Geluid van opzij komt tegelij
kertijd bij de vier microfoontjes.
Dat geeft je de mogelijkheid be
paalde geluiden te versterken of
te onderdrukken", aldus Merks.
Dat idee, stelt hij, is al vrij oud.
„Oorspronkelijk komt het uit de
seismiek. Daar wordt met ge
luidsgolven getracht olie in de
aardbodem op te sporen. De
techniek is niet nieuw, de toe
passing wel."
De hoorbril is al sinds 1987 bij
de TU in ontwikkeling. Nadat
het wat stil rond het apparaatje
werd, pakte Merks, afgestu
deerd op signaalverwerking, de
draad vijf jaar geleden op om er
vervolgens vier jaar lang fullti
me mee bezig te zijn. „Het
moeilijkste was de ruis te on
derdrukken met zo eenvoudig
mogelijke elektronica."
Een bril is maatschappelijk in
geburgerd en maakt het com
mercieel interessant. Daarbij is
een groot deel van de doel
groep (veelal ouderen) reeds
brildragend en wordt die dus
niet opgezadeld met een nieuw
apparaatje. Want aan elk wille
keurig, gewoon in de winkel te
kopen montuur kunnen de spe
ciale 'hoorpoten' worden ge
monteerd. „Je zou het kunnen
vergelijken met een leesbril die
je opzet, wanneer je hem nodig
hebt."
Via een spoeltje kan het uit
gangssignaal van de hoorbril
vervolgens worden gekoppeld
aan een normaal gehoorappa
raat. „Het is puur aanvullend.
De hoorbril komt dus niet in
plaats van het gehoorapparaat.
Het versterkt het geluid uit een
bepaalde richting, waardoor ie
mand in een rumoerige omge
ving wat wordt gezegd beter
kan verstaan." Dat is tegelijker
tijd het grote verschil met be
staande gehoorapparaten: die
hebben de 'hebbelijkheid' alle
geluiden te versterken.
Dat hebben tests met proefper
sonen in Dijkzigt, het acade
misch ziekenhuis van Rotter
dam, het afgelopen jaar aange
toond. Merks: „Slechti
met zo'n bril blijken n
goed te horen als goei
den zonder bfil. Voor
renden geldt overigen
met hoorbril nóg bete
Met zijn promotie is h
zoek weliswaar succes
rond, de hoorbril is no y t
de winkel verkrijgbaar
heeft de commercie b
ling getoond. Microtoi
Amsterdam werkt moi
aan de productie van
foontjes. Essilor uit Ze
de uitvinder van de va
zen, is bezig met het o j(
van de brillenpoten. D ats
zijn beurt stort zich ve ,rcj|
de elektronica. Binneid£
schijnen de eerste vijfi nst,
plaren voor een gebru n
derzoek.
„Iedereen is ervan ove
dat het werkt", aldus
„Waar het nu om gaat
bril ook prettig is om t !r d
Het is belangrijk dat d di<
kers zich ermee op hu j
voelen. Als die reacties nd(
zijn, dan gaat Essilor d
bril op de markt bren§
Drie
COCK RUNEVEEN
Helpt zink tegen verkoudheid?
Het is een regelmatig gestelde
vraag aan de medewerkers van
de Voedingstelefoon van het
Voedingscentrum. In verschil
lende advertenties van drogis
ten worden immers snoepjes of
keelpastilles met zink aange
prezen die een opkomende ver
koudheid zouden afremmen.
Zink is een mineraal, dat ons li
chaam dagelijks in kleine hoe
veelheden nodig heeft. In meer
dan tachtig soorten enzymen in
ons lichaam zit zink. Deze en
zymen zijn betrokken bij ver
schillende belangrijke levens
processen, zoals: de groei en
deling van cellen, de vernieu
wing van weefsel, de vorming
van bindweefsel, de genezing
van wonden, de aanmaak van
nieuwe eiwitten, de koolhy
draatstofwisseling, de werking
van ons afweersysteem, en de
vorming van rodopsine in de
ogen (de lichtgevoelige stof die
het zien mogelijk maakt).
In het menselijk lichaam is ge
middeld 2 gram zink aanwezig.
Het merendeel hiervan bevindt
zich in de botten, de huid, de
spieren en de lever. Hoge con
centraties komen voor in pros
taat, sperma en ogen. Zink ver
dwijnt uit het lichaam via
zweet, urine, ontlasting, sperma
en moedermelk. Het advies
u
i
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit
de letters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter
(B.v Omschrijving "dierenverblijf" Antwoord zou zijn "stal", maar
ingevuld moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet
worden, moet blijken uit de kruisende woorden.)
Horizontaal: 1. Herrie; 4. levendig; 7. verlossen; 9. windvlaag;
11. lendenschot; 12. schoorsteenkap, 13. salonheld; 15 dauwachtige
neerslag; 16. stijf; 18. spook; 18. wortel; 20. hijswerktuig,
22 schippersboom; 25. lichte beschadiging; 27. kleur op de wangen;
28 schrijfgerei; 29. Ierland; 31. mat; 32. aan alle zijden door water
omringd land; 34. beeldverhaal; 35. gelaatskleur.
Verticaal: 1. Met ruiten bedekt; 2. roem, 3 plooi; 4. windrichting;
5. lust; 6. verharding in hout; 8. sprong in het water; 10. zeevis;
12. gazon; 14. vochtig; 15 bron, 17. spijslijst; 18. teken;
20 schaaldier; 21. stapel; 23. zeehond; 24. bemoediging, 26. vrouw
van Zeus; 29. jonge leeuw; 30. kerel; 32. loofboom; 33. lofdicht
Oplossing van zaterdag:
HORIZONTAAL: 1 Arak;
4. kolk; 8. Ier; 10. per;
11. sof; 13. as; 15. tee;
16. mg; 17. periode; 20. aero;
21. Deli; 22. Lapland; 24. cd;
25. eea; 26. en; 28. nel;
29 Ino; 32. zog; 34. cart;
35. nona.
VERTICAAL: 1. Aida; 2. re;
3. ar; 5. op; 6. Ie, 7. krag;
9. foei; 11. stropen;
12. feodaal; 14. speld;
16. melde; 18. era; 19. den;
23. leen; 24. chic; 27. naga;
30. na; 31. or| 32. zo; 33. on.
luidt om elke dag ongeveer 10
mg zink te gebruiken (1 milli
gram 1/1000 gram). Deze
hoeveelheid komt in een nor
male hoeveelheid gezonde voe
ding voor.
De duur van een verkoudheid
zou door zink kunnen worden
verkort, zo blijkt uit onderzoek.
Maar in het onderzoek zijn gro
te hoeveelheden zink gebruikt,
ten minste 65 mg per dag. Dat
is meer dan tweemaal zo hoog
als de door de Gezondheids
raad vastgestelde veilige dose
ring voor langdurig gebruik, die
op 30 mg per dag ligt.
Over de precieze werking van
zink bij verkoudheid is niets be-
HEINZ
kend. Het verkorten van de
duur van de verkoudheid kan
dus ook een indirect effect heb
ben. Het onderzoek richtte zich
op de behandeling van ver
koudheid. Met andere woor
den, er is niet onderzocht of
zink ook een verkoudheid kan
voorkomen.
Of snoepjes of keelpastilles met
een lage dosis zink (5 mg per
pastille) effect hebben op het
verkorten van de duur van een
verkoudheid is niet onderzocht.
Aangezien het om een lage do
sis zink gaat, zijn geen nadelige
gevolgen te verwachten, mits
niet meer dan 1 pastille per dag
wordt gebruikt.
De veilige bovengrens voor zink
werd in 1998 door de Gezond
heidsraad vastgesteld. Daarvóór
lag die grens veel hoger, op 150
mg per dag, maar er is in de
loop der jaren steeds meer be
kend geworden over de eventu
ele nadelige effecten van te veel
zink voor onze gezondheid. De
schadelijke gevolgen van over
matig zinkgebruik worden ern
stiger geschat dan voorheen.
Een geringe overdosis zink kan
al nadelige effecten hebben.
Zink remt de opname van ko
per, waardoor de kans op afwij
kingen in het bloed ontstaat,
zodra het lichaam door zijn
voorraad koper heen is. Ook
kan een te veel aan zin
zijn voor het afweersys
dat vergroot het risico
en vaatziekten.
Mensen die langdurig
paraten slikken, lopen
een risico. Er zijn pillei
krijgbaar met 20 tot 50
Met zulke supplement 1
de dagelijks ingenome
veelheid zink al snel te
Sommige aanbieders
het wel erg bont. Zij raC'
aan om 150 mg zink pi
gebruiken.
PATRICIA SCHUTTE
A/£T Her 3AKK&zrj£ vw Su//S
AAfSH£T
ZV/Vc^V 72T
:.-±m
PAPA PAPAYA £NMAMMANANSO
MAN MAAZAPANSENDE TANGO.
n
f r
P\
SN£T TO&YN06 ££NM/£
Feesr D£M*n
BAKK&rrjE ww Sw/S TEUT»
■eel
Catherine Martens: „Het lucht veel vrouwen op dat ze
zijn."
zich niet aanstellen, maar dat hun klachten serieus
FOTO GPD
