AH Thuisservice wil Nederland veroveren
Binnenland
3
)p naaldhakken flaneren over nieuwe Dam
Defensiebudget te krap voor ambities paars
r
Mogelijk werk op Curasao voor
lastige Antilliaanse jongeren
Een vroege Valentijn voor het CDA
D f
-
IAG 12 FEBRUARI 2000
eke-
Sterke groei vanuit Heemsteedse hoofdvestiging in bestellen boodschappen via internet
f vaHeijn heeft grootse plannen met het thuisbezor-
'S Bh boodschappen. Vanuit de hoofdvestiging van
hisservice in Heemstede wil de supermarktgigant
jaafcderland veroveren. Vooral door de snelle op-
-Ufr an bestellen via internet zal de omzet van Thuis-
I binnen tien jaar stijgen van 32 miljoen gulden nu
tea 1,2 miljard, verwacht AH.
ERICHARD MOOYMAN
en negentig nam Al-
jn de telefonische su-
^va t James Telesuper in
3 ;de over. AH gebruikte
ingvan 'James' om de
orging verder op poten
i. „We draaien met het
;orgen echt mee in de
>p", zegt een trotse ge
il c mager P. Klijsen. Albert
on luissemce staat nu
v del voor de 'internet-
n tikt' die moederbedrijf
ilda ereldwijd gaat aanbie-
dea
afei irgbedrijf (160 mede-
is bezig met een forse
Vanuit het centraal
tiecentrum aan de
edse Nijverheidsweg
k v j een groot gedeelte
ojandstad bediend. El-
let land vormen AH-
n li de uitvalsbasis voor de
dce, zoals in Utrecht,
Maastricht. Vorig jaar
'huisservice na jaren-
rliezen een bescheiden
is mogelijk via tele-
een speciaal compu-
amma en sinds een jaar
iternet. AH-medewer-
;n langs de schappen
stributiecentrum of in
een supermarkt en vullen krat
jes met de bestelde levensmid
delen voor verschillende klan
ten tegelijk. ,,De order wordt
doorgeseind naar hun pols
computer", aldus Klijsen.
„Door het klikken met de duim
wordt het product gescand en
op de factuur gezet."
Tweeverdieners vormen een
van de belangrijkste doelgroe
pen. ,,Die kampen het meest
met tijdgebrek", zegt Klijsen. Zij
zijn bereid om de gemiddeld
zes procent aan meerkosten te
betalen voor de thuis afgelever
de boodschappen. Een andere
belangrijke doelgroep vormen
ouderen. „Mensen worden ou
der en blijven langer zelfstandig
wonen. Ze zijn minder in staat
om zelf met boodschappen te
sjouwen. Voor hen is de thuis
service een uitkomst."
De ouderen zijn zeer dankbaar,
aldus Klijsen. ,,lk rij regelmatig
een ritje mee en dan ervaar je
veel hartelijkheid. Je komt bij
deze mensen lettelijk in de keu
ken. Er is dan ook tijd voor een
praatje. Dat wordt op prijs ge
steld." Eigenlijk is bezorging
aan huis volgens Klijsen hele
maal niet nieuw. „We doen het
zelfde als wat de bakker, melk
boer en kruidenier vroeger de
den voor de opkomst van de
supermarkt. Alleen in een mo
dern jasje."
De klanten wagen ongeveer om
dezelfde producten als wanneer
ze zelf naar de winkel gaan.
„Eerst beginnen ze misschien
met kratten bier en toiletpapier
om te zien of het allemaal wel
werkt. Als ze dat vertrouwen
hebben, bestellen ze alles bij
Thuisservice." Volgens hem is
het 'een geweldige uitdaging'
om alle levensmiddelen af te le
veren die zijn besteld. „Maar
het komt wel eens voor dat iets
ontbreekt. Er wordt dan een re
geling getroffen."
De toenemende verkeersdrukte
bezorgt Albert Heijn de nodige
hoofdbrekens. Thuisservice ga
randeert dat de boodschappen
worden bezorgd binnen een
door de consument opgegeven
tijdsblok van twee uur, door de
week ook 's avonds. „We moe
ten op tijd zijn, maar dat lukt
helaas niet altijd. Vooral in Am
sterdam, maai- ook in Leiden is
de bereikbaarheid slecht."
Thuisservice kampt ook met
toenemende agressiviteit van
automobilisten die de doorgang
geblokkeerd zien. „We trainen
onze chauffeurs tegenwoordig
hoe ze moeten omgaan met
agressieve reacties. Veiligheid is
een van de redenen waarom we
soms twee mensen op een auto
zetten. Dat is ook handig, want
dan kan de een de boodschap
pen alvast bezorgen, terwijl de
ander de auto wegzet."
Vanwege de criminaliteit be
zorgt Thuisservice niet in de
Amsterdamse Bijlmer (Zuid-
Oost). „Die verantwoordelijk
heid wil ik niet aangaan. Mega
pool moet daar met een auto
van een beveiligingsdienst ach
ter aan rijden." Wel is AH in
Zuid-Oost een proef begonnen
met een ophaalpunt bij een
tankstation voor bestelde bood
schappen.
Klijsen vindt dat bedrijven de
handen ineen moeten slaan om
te komen tot gezamenlijke be
zorgdiensten. Dat voorkomt
veel heen en weer rijden van al
lerlei halflege busjes. Want de
internet-economie met thuis
bezorging levert een hoop extra
verkeer op. „We moeten zeker
iets gezamenlijks gaan ontwik
kelen. Uit maatschappelijke
verantwoordelijkheid en van
wege het milieu-aspect. De
overheid zou daarvoor meer
aandacht moeten hebben."
Een mogelijkheid om thuisbe
zorging makkelijker te maken is
de 'smart box', een (koel)kast
aan huis waarin de boodschap
pen worden achtergelaten. De
consument hoeft dan niet zelf
op het AH-busje te wachten,
terwijl Thuisservice kan bezor
gen op een voor het bedrijf
gunstiger tijdstip. „Met name
bij woningen met meer ruimte,
zoals in Bloemendaal en Over-
veen, zie ik daarvoor mogelijk
heden. Het is allemaal nog prij
zig, maar je kunt die kasten te
genwoordig al via internet bij
een Amerikaanse leverancier
bestellen."
De bezorgdienst zal nooit de
supermarkt verdringen, meent
Klijsen. „We verwachten niet
dat er mensen zullen zijn die
nooit meer naar de supermarkt
zullen gaan. Thuisservice is en
blijft een aanvulling."
Directeur P. Klijsen in het Heemsteedse distributiecentrum van AH Thuisservice. „We draaien mee in de wereldtop."
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER MARISA BERETTA
AM CARINE NEEFJES
ip naaldhakken moeten
tspannen kunnen fla-
'er de Dam in Amster-
ie zich nu hooggehakt
p. erlands bekendste plein
truikelt over de vele
ende soorten steen,
ze verfoeide lappende-
et hart van de hoofd-
dt binnenkort vervan -
r een tapijt van granie-
zodat de Dam ein-
n geheel wordt.
tei intig miljoen gulden
plein op de schop. De
ieuwe stijl', die vóór de
11 le dodenherdenking op
re< 101 klaar moet zijn, zal
mte en gezelligheid bie-
daarvoor moet eerst
teer wijken. Nu is de
n uit zijn voegen bar-
uispunt van autowegen
rails. Lelijke vluchtheu-
ikke tramhaltes en ru-
taxistandplaatsen ont-
Cl iet zicht op het monu-
Koninklijk Paleis en de
Kerk.
het vernieuwingswerk
oihkele belangrijke ver-
Iers dicht. Granieten
paden komen ervoor in
>e/jts. Of deze steensoort
is tegen alles en ieder-
iet nog blijken. Bij een
herinrichting bleek dat
[specie geen vorst en rei-
lachines kon verdra-
lor de Nieuwe Kerk ligt
'proeftapijt' van granie-
■altjes.
De koningin wil in een rechte lijn van het paleis (rechts) op de Dam naar het monument kunnen oversteken.
FOTO CPD PHIL NIJHUIS
Het schreeuwerige straatmeu-
bilair is ook een doorn in het
oog van wethouder Guusje ter
Horst, verantwoordelijk voor de
'openbare ruimte. Toen tien jaar
geleden de toegangswegen tot
de Dam - Rokin en Damrak -
werden vernieuwd, leefde nog
de gedachte dat de entree van
de hoofdstad zou opknappen
door er zo veel mogelijk gezel
ligheid in te proppen.
Een kermisachtige inrichting
met pompeus straatmeubilair
in bonte kleuren was het resul
taat. Het Damrak, dat de rode
loper naar het centrum zou
moeten zijn, werd met het te
veel aan neonverlichting een
schreeuwerige en onplezierige
doorgaansroute. Ter Horst
dA en D66 krijgen er een lastige klus
i hun wensen voor een moderne,
fö abele krijgsmacht binnen het budget
^houden. Alleen al het behoud van de
16-jachtvliegtuigen en een ruimharti-
9 r personeelsbeleid gaan tientallen, zo
t honderden miljoenen extra kosten,
als Nederland ook nog eens voluit
«wil doen aan de Europese ambities
veiligheidsgebied, wordt er*al gauw
er miljarden gepraat.
Tweede Kamer debatteert maandag
et minister De Grave en staatssecreta-
van Hoof over de Defensienota, de
tuwdruk voor het beleid tot 2010. Jaar-
es is er voor Defensie grofweg 14 mil-
d gulden beschikbaar, maar de rek is
lar volgens Defensie inmiddels geheel
En de coalitiepartners mogen geen
troep doen op meevallers zoals die in
komende Voorjaarsnota worden ge-
esenteerd, zo is bepaald,
ft financieren van leuke dingen door
marine verder uit te kleden of dure
vesteringen in nieuw materieel nog
:ns tegen het licht te houden, stuit op
'verzet van VVD en CDA. Het past bo-
tndien niet in het streven van Neder-
nd een betekenisvolle rol te spelen op
iropees defensiegebied en bij crisisbe-
ersingsoperaties. PvdA en D66 zijn
'ar grote voorstanders van.
iT) en CDA hebben het makkelijker.
Is de liberalen niet gebonden waren
an het regeerakkoord, mocht er wat
?n betreft geld bij. Het CDA heeft even-
wi moeite met extra uitgaven voor De-
•fsie. Beide partijen maken zich grote
zorgen over het investeringsbeleid van
de bewindslieden in de Defensienota.
Het deel van de begroting dat aan inves
teringen wordt besteed, is met circa 20
procent op een historisch dieptepunt
beland. Als dat percentage de komende
tien jaar wordt aangehouden, kan de
Nederlandse soldaat straks geen deuk
meer in een pakje boter slaan. Ook vre
zen WD en CDA dat zijn veiligheid door
het ontbreken van moderne wapensys
temen niet meer is gewaarborgd.
Het PvdA-Kamerlid Zijlstra gelooft niet
dat het allemaal zo'n vaart loopt. Zijn
partij wil het liefst het aantal fregatten
flink terugbrengen en de onderzeeboot-
dienst opheffen. Dergelijke onderdelen
zijn duur en in de huidige tijd niet echt
nodig. Dat geld kan wat de sociaal-de
mocraten betreft beter aan onderwijs en
zorg worden besteed. Voor het behoud
van de F-16's is hij echter wel te porren.
Die hebben tijdens de luchtslag om Kos
ovo immers bewezen volledig mee te
kunnen draaien met de grote jongens.
D66 heeft een ander probleem. De partij
is voorstander van de grotere paraatstel-
ling van de krijgsmacht die De Grave wil.
Luchtmacht en marine zijn per definitie
parate onderdelen. Daar wil de fractie
dan ook niet echt op beknibbelen. Het
Kamerlid Van 't Riet wil de vervanging
van de F-16 uitstellen en daarmee een
modernisering van de kustwachttaken
financieren. Zij wil twee extra fregatten
uit de vaart halen en vervangen door
vier nieuwe korvetten. Door de F-16's
een zogeheten end-life-update te laten
ondergaan, zoals ook de Israëliërs heb
ben gedaan, kan de jager weer de nodige
jaren mee. De korvetten kunnen dan al
in 2007 worden aangeschaft.
Een dergelijke uitruil krijgt in elk geval
geen steun van coalitiegenoot WD, De
liberalen vinden de vervanging van de F-
16 volkomen los staan van de plannen
met de marine. Woordvoerder Van den
Doel wijst echter het idee twee fregatten
door vier korvetten te vervangen, niet di
rect van de hand. Over een doelmatiger
opzet van de kustwachttaken met klei
nere schepen is met hem te praten.
Van 't Riet kan wel op ruime steun reke
nen voor haar idee om een onafhanke
lijk doorlichtingsapparaat op te zetten,
dat de materieelbehoefte van Defensie
toetst op nationale en internationale
omstandigheden. Daarnaast zal zij sa
men met de PvdA een motie indienen
om het vliegkamp Valkenburg te sluiten.
WD is tegen en wordt in zijn verzet ge
steund door het CDA.
Alle fracties maken zich zorgen over het
personeelsbeleid van Defensie. Maar
ook hier komen wensen in de knel met
de werkelijkheid. Een meerderheid van
de Kamer onder aanvoering van de PvdA
en CDA, wil Van Hoof verbieden school
verlaters van 17 jaar te binden aan de
krijgsmacht. De bewindsman denkt dat
hij dan onvoldoende mensen kan bin
nenhalen, tenzij hij zoals het CDA wil,
de arbeidsvoorwaarden zodanig opkrikt
dat ze niet meer uit het budget te beta
len zijn.
Tot slot willen de grote fracties de pijn
verzachten die ontstaat doordat de ont
slagleeftijd wordt verhoogd en het uitke
ringspercentage verlaagd.
gooit nu het roer om. Ménsen
zorgen voor gezelligheid op
straat, niet de inrichting. Die
moet vooral sober blijven. De
vijf soorten straatlantaarns
gaan weg; één type paal zal
voortaan de verlichting verzor
gen.
Met een investering van twintig
miljoen gulden moet de rijke
historie van het oudste plein
bewaard blijven. Eeuwenlang
speelde zich op de Dam een
groot deel van het openbare le
ven af omdat het Koninklijk Pa
leis tot aan de komst van ko
ning Lodewijk Napoleon in
1806 als stadhuis werd gebruikt.
Architect Jacob van Campen
liet zich voor de bouw ervan in
spireren door de bouwkunst
van de oude Grieken en Romei
nen om zo in het stadshart de
macht en rijkdom van Amster
dam uit te drukken.
Inmiddels heeft de koninklijke
familie het voormalige stadhuis
geconfisqueerd en viert Beatrix
er haar feesten en partijen. Dat
heeft grote gevolgen voor de
herinrichting. De Amsterdam
mers wilden een fontein voor
de mondaine uitstraling die het
plein nu node mist. Maar spui
tend water kan niet met een
vorstin in de buurt. De konin
gin wil vanuit haar paleis in een
rechte lijn naar het Nationaal
Monument kunnen lopen, waar
zij elk jaar de doden uit de
Tweede Wereldoorlog her
denkt. Met een grote boog om
een fontein te moeten lopen
vindt de majesteit ongepast.
GroenFront! lacht
om rekening
voor ontruiming
NUMEGEN ANP
Actiegroep GroenFront! vindt
het voorstel van het CDA om
hen de rekening voor de ontrui
ming van acht kraakpanden in
de Betuwe te sturen, 'lachwek
kend'. De actiegroep is zeer be
nieuwd welke persoon of groep
daarvoor aangeschreven zou
moeten worden, zegt een
woordvoerder.
De ontruimingen kostten de
politie naar schatting ruim 2
miljoen gulden voor twee da
gen inzet. GroenFront! vindt
dat er zwaar overtrokken wordt
gereageerd op dit bedrag.
Twee miljoen is zegge en schrij
ve dertig meter Betuwelijn, een
project dat zo'n 15 miljard gul
den gaat kosten."
Volgens GroenFront! is het juri
disch onmogelijk om iemand
een rekening voor de ontrui
mingen te sturen. De actie
groep heeft geen leden. Krakers
die aangehouden zijn weigeren
hun naam op te geven of ge
bruiken een valse voornaam.
De ontruimingen hebben
GroenFront! zelf zo'n 10.000
gulden gekost. Vooral de aan
schaf van barricademateriaal en
mobiel bellen hebben veel geld
opgeslokt. Voeding heeft de ac
tievoerders vrijwel niets gekost,
want dat is uit de containers
van supermarkten gehaald.
HAARLEM THEO VAN DER KAAIJ
Antilliaanse jongeren, die voor
overlast zorgen in Nederland,
kunnen interessant werk krij
gen in eigen land. De stichting
Herstelling en Maatwerk Am
sterdam, die restauratiewerk
aan de forten van de Stelling
van Amsterdam organiseert, wil
dezelfde activiteiten ontplooien
op de Antillen en in Suriname.
De meeste deelnemers aan
Herstelling zijn uit deze landen
afkomstig.
Het provinciebestuur en ge
noemde instellingen zijn op dit
idee gekomen na plaatsing van
de binnenstad van Willemstad
(Curasao) op de UNESCO-lijst
van beschermde monumenten.
Ook de Stelling van Amsterdam
staat sinds drie jaar op deze
lijst.
„We zien de laatste jaren steeds
meer problemen ontstaan met
Antilliaanse jongeren die on
voorbereid en zonder opleiding
hun heil in Nederland komen
zoeken," zegt gedeputeerde
Neef, „Ik denk dat we het ons
niet meer kunnen veroorloven
deze grote groep mensen struc
tureel buiten de boot te laten
vallen."
De stichting Herstelling is een
groot succes. Ze geeft op dit
moment 250 jongeren per jaar
opleiding en werk bij de restau
ratie van forten. Voor de mees
ten geldt dat ze nooit hebben
gewerkt of steevast problemen
kregen met hun werkgever. Er
wordt al langer bekeken of de
formule van Herstelling is toe te
passen in het buitenland, voor
al de landen waar de werkne
mers van Herstelling vandaan
komen. In het najaar belegt de
provincie een studiedag over de
plannen.
Neef: „Ik heb niet de illusie dat
de provincie het probleem van
de Antilliaanse jongeren in Ne
derland kan oplossen, maar het
lijkt me een goed idee om juist
op de Antillen een Herstellings
project te hebben. Toen na de
Stelling van Amsterdam ook de
binnenstad van Willemstad op
de UNESCO-lijst werd ge
plaatst, kon er nog een extra di
mensie aan het onderzoek wor
den toegevoegd: de erfgoedmo
numenten in het land van her
komst van de jongeren. We
denken concreet aan een pro
ject op de Antillen, opgezet
door de Antillianen zelf met de
kennis die we hier hebben op
gedaan."
OPINIE
DEN HAAG ANS BOUWMANS
Nog dik twee jaar heeft de
tweede paarse coalitie te gaan,
maar het CDA wordt nu al het
hof gemaakt. CDA-leider De
Hoop Scheffer kan comfortabel
achterover leunen. Hij ziet wel
of en wie er straks op zijn
tweezitsbank aanschuift om
zaken te doen.
Het geflirt zegt nog weinig
over de mogelijke
coalitievorming na de
verkiezingen. Die hangt volledig
af van de stembusuitslag en de
onderlinge verhoudingen die dan ontstaan. Er
hangt ook geen kabinetscrisis in de lucht. Het
verstandshuwelijk is nog intact. Het gaat
economisch goed. Waarom zouden NdA, WD en
D66 een kabinet laten vallen dat de wind zo in de
rug heeft?
De vroege Valentijn voor het CDA zegt wel wat
over de politieke barometer in Den Haag. De
stemming is aan het omslaan. Onder PvdA'ers
wordt al langer gespeculeerd over een mogelijke
volgende coalitie met het CDA. Het Kamerlid
Duivesteijn is daarover zelfs al gesprekken gaan
voeren. PvdA-fractievoorzitter Melkert spreekt zijn
ergernis over de WD steeds openlijker uit.
Nu ook de WD het CDA weer aan de borst
drukt, is de kille paarse winter voor de christen
democraten definitief voorbij. In de eerste paarse
periode bivakkeerde het CDA bijna permanent
aan de rand van de macht. Het oppositievoeren
ging de fractie niet gemakkelijk af. Daar is het
afgelopen jaar duidelijk verbetering in gekomen.
Verschillende keren heeft het CDA zaken gedaan
met PvdA en D66, waardoor de WD met lege
handen achterbleef.
Met hulp van het CDA wisten PvdA en D66 de
gasboringen in de Waddenzee tegen te houden.
Samen met de christen-democraten verzetten
PvdA en D66 zich tegen de arbeidsplicht voor
bijstandsmoeders. Ook gaf het CDA de doorslag
bij de invoering van een inkomensafhankelijke
kinderkorting in het nieuwe belastingplan.
De WD verliest keer op keer de strijd bij
onderwerpen die niet goed zijn vastgelegd in het
regeerakkoord. De partij zit in een isolement. De
afzondering heeft ook zijn voordelen, aldus
Dijkstal vorig jaar. De burger moet iets te kiezen
hebben. De WD meende electorale winst te
kunnen behalen met een duidelijke markante
positionering op het rechterspeelhelft. Zolang de
echt belangrijke zaken, zoals het belastingplan,
maar met de PvdA geregeld konden worden.
Rode rozen van de PvdA.
Llefdespost van Hans Dijk
stal. Jaap de Hoop Scheffer
wacht een overweldigende
Valentijnsdag, gezien de lok
kende blikken die hem de af
gelopen week toegeworpen
zijn. Misschien komt er zelfs
een zandtaartje van Thom de
Graaf, ook al zegt de D66'er
geen zin te hebben in de
'zandbakpolitiek' van zijn
paarse partners.
Nu worden de bakens verzet.
Dijkstal zelf suggereert dat dat
alleen maar komt door de steun
van het CDA aan de paarse
hervorming van het
belastingstelsel. Nu is politiek
lang niet altijd zo doordacht als
op de publieke tribune wordt
gedacht, maar Dijkstals geflirt is
geen daad van onbezonnenheid.
Hoeveel zin heeft het om
lijdzaam te blijven toezien hoe
het CDA telkens deals sluit met
de PvdA, waardoor er een linkse
meerderheid in de Tweede Kamer ontstaat?
Dat Dijkstal met zijn uitspraken komt na afloop
van het belastingdebat kan geen toeval zijn. Op
belangrijke andere dossiers, zoals de uitvoering
van de sociale verzekeringen en de
Vreemdelingenwet, zijn binnen de coalitie
keiharde afspraken gemaakt. Daar is voor de WD
niet veel meer te winnen. Wat het rekeningrijden
betreft, zitten de liberalen vast aan toezeggingen
in het regeerakkoord.
De WD lonkt niet voor niets. Het CDA is nodig
om de uitgavedrift van PvdA en D66 te
beteugelen. Het CDA is net als de WD
voorstander van een snelle reductie van de
staatsschuld. Toekomstige generaties moeten
worden verlost van de enorme rentebetalingen
die nu een van de grootste uitgavenposten van de
overheid vormen. Het debat in het kabinet - en
daarna in de Tweede Kamer - over de besteding
van belastingmeevallers wordt nog taai. Daarbij
kan nu de WD wel wat steun gebruiken.
Hel gelonk naar het CDA zegt ook wat over de
knipperlichtrelatie tussen WD en PvdA. Er is
behoefte afstand van elkaar te nemen, maar
tegelijkertijd wordt er toch nog steeds geprobeerd
eerst zaken met elkaar te doen. In die zin heeft
D66-leider De Graaf gelijk als hij de
gebeurtenissen ketelmuziek noemt.
Maar toch, er is voor het eerst een signaal
afgegeven dat de PvdA niet te ver moet gaan. Dat
ook de WD meer werk kan maken van net
selectief winkelen. Vorig jaar nodigde CDA-
Kamerlid Ank Bijleveld haar liberale collega
Wilders uit voor een hapje bami, om samen te
praten over terugdringing van het aantal WAO-
ers. De WD-er hield de boot af: het debat moest
in de Tweede Kamer worden gehouden. Volgende
week hebben ze hun eerste gesprek onder vier
ogen.
Ans Bouwmans is parlementair redacteur van deze
kant.
