Krassen als traditie
en levensbehoefte
'Soep met een vork' leuk, maar er blijft wat knage
Cultuur Kunst
Newman: grijzend, maar nog steeds springlevend
Harry Mulisch houdt
over boekenweekgestj
'Op hoop van zeg
met thema van alle
\uuu't-Lara Award voor Argentijnse, Chinese en Deense regisseurs
overleden
MAANDAG 7 FEBRUARI 2000
JEBRU
Maartje houdt lezing
Amsterdam Schrijver Maarten 't Hart verscheen gisteren als
Maartje op een bijeenkomst van Stichting Literaire Activiteiten
Amsterdam voor een lezing over travestie. Volgens 't Hart, die
enkele jaren geleden uit de kast kwam, bestaan over travestie al
lerlei vooroordelen en misverstanden. In zijn lezing getiteld
'Geheime Diva? een Miss verstand' probeerde hij een aantal
daarvan recht te zetten, en zo nauwkeurig mogelijk uit te leggen
waarom hij bij tijd en wijle als vrouw verldeed gaat. De Stichting
Literaire Activeiten Amsterdam organiseert al enige tijd niet-
academische en informatieve colleges waarin auteurs stilstaan
bij onderwerpen die hen ter harte gaan. Schrijvers als J. Bernlef,
Charlotte Mutsaers en Joost Zwagerman gingen 't Hart al voor.
FOTO ANP
Prijs schrijfster Harry Potter-boeken
londen De schrijfster van de populaire Harry Potter-kinder-
boeken, J.K. Rawling, is door British Book Awards tot auteur van
het jaar uitgeroepen. Met haar avonturen over een jongetje dat
toveren kan, passeerde Rawlings vijf andere genomineerden,
onder wie horrorschrijver Stephen King.
Producers songfestivallied eisen verbod
haarlem De producers van Marlaynes songfestivallied 'One
good reason' willen dat Sony Music onmiddellijk stopt met de
exploitatie van de single. Dat hebben zij vrijdagmiddag in kort
geding geëist voor de president van de rechtbank in Haarlem.
Doet de platenmaatschappij dit niet, dan zou zij volgens de
producenten moeten worden veroordeeld tot het betalen van
een dwangsom van duizend gulden per dag. Volgens Sony is de
exploitatie van de single echter al in september vorig jaar stop
gezet. De producenten, Alen Michael en Tjeerd van Zaanen,
zeggen dat zij vorig jaar met de maatschappij in zee zijn gegaan
onder de voorwaarde dat z^een heel album met Marlayne
mochten produceren. Dit is echter nooit gebeurd. Zij beweren
dat ze Sony nooit uitsluitend de rechten van het songfestivallied
hebben verkocht. De advocaat van de producenten vroeg de
rechtbankpresident de platenmaatschappij te veroordelen tot
het betalen van een bedrag van in totaal 140.000 gulden aan de
producenten.
Weduwe vindt filmscripts van Kubrick
londen De weduwe van Stanley Kubrick heeft in een stapel pa
pieren van haar in maart vorig jaar overleden echtgenoot diver
se filmscripts gevonden. De regisseur van onder meer 'A Clock
work Orange' schreef ze toen hij achttien jaar was. Christiane
Kubrick, die meer dan veertig jaar met de Amerikaanse filmre
gisseur getrouwd is geweest, vond de scripts volgens de Britse
zondagskrant The Sunday Telegraph bij de voorbereiding van
een documentaire over diens leven. Het gaat om een reeks thril
lers en oorlogsfilms, samen honderden pagina's. Sommige zijn
onvoltooid. Andere zijn door de hanenpoten van Kubrick on
leesbaar. De filmmaatschappij Warner Brothers zal de scripts
publiceren op een website op internet. Ook de scenario's van
beroemde films als '2001 A Space Odyssey', 'Dr Strangelove' en
'A Clockwork Orange' zullen daar te lezen zijn.
jeugdtheater recensie
paulien koopmans
Voorstelling: 'Soep met een vork' döor
Virga Lipman Gezien gistermiddag, LAK-
theater, Leiden.
De rebelse titel belooft al veel:
'Soep met een vork'. In deze
voorstelling van de Leidse Virga
Lipman, die gisteren in premie
re ging, is deze rare manier van
eten een signaal van verzet. Het
meisje Jelena is samen met
haar moeder vanuit een oor
logsgebied naar Nederland ge
vlucht. Haar vader is achterge
bleven. Tijdens de vlucht ziet
Jelena haar vader fietsen over
de wolken. Jenena denkt daar
om dat haar vader dood is,
maar er is niemand die haar dat
kan vertellen.
In 'Soep met een vork' ge
bruikt Virga Lipman voor het
eerst poppentheater met mime
en dans. Al eerder werkte ze sa
men met mimespeler Mike van
Alfen bij 'Lichtjes uit de zee',
maar de toevoeging van dans is
nieuw. De samenwerking met
choreograaf Feri de Geus blijkt
een gelukkige combinatie. Op
vallend is ook dat Virga Lipman
voor het eerst een actueel on
derwerp heeft gekozen als basis
voor haar stuk: de oorlog in
Bosnië.
'Soep met een vork' is een as
sociatieve en beeldende voor
stelling geworden, luchtig maar
met een droevige ondertoon.
Virga Lipman probeert in beeld
te brengen wat het betekent om
je huis te verlaten en om ergens
anders te gaan wonen. Mooi is
daarbij de vergelijking met een
schildpad. Want waar een
schildpad ook heengaat, met
zijn huisje op zijn rug, is hij al
tijd thuis.
De zelfgemaakte poppen zijn
prachtig en het spel met de per
spectiefwisselingen tussen Vir
ga en haar poppen blijft aange
naam verrassen. Het is verba
zingwekkend hoe snel ze kan
wisselen van rol, en hoeveel
verschillende rollen ze tegelijk
speelt: oma, struisvogel en
schildpad, of Jelena en haar
moeder.
'Soep met een vork' blijkt een
opeenstapeling van goedgeko
zen momenten: soms is Jelena
boos en mist ze haar vader en
soms is ze vrolijk. Toch wordt
het verband tussen die mo
menten niet altijd duidelijk. Als
toeschouwer raak je daardoor
de (rode) draj
kwijt. Ook bierks<
de betekenis)
aan het stuk vou'
het om de Jwedst
iemands doof'aoe""
vader van 1®PU
toch terug? 11111
heid lijkt te ir06' nie
voor het pub(f.e
staat uit vierjp'i f
een vork' is'^ntoi
voorstelling, f en
mer dat er ietf^11
Scratch Muziekdagen trekken weer duizenden koorleden
Een stemmig 'Land of hope and glory' gevolgd door een
vrolijk 'He's a jolly good fe-hel-low... and so say all of
us!' Voor aanvang van de Musical Highlights, het tweede
onderdeel van de Scratch Muziekdagen in de Leidse Pie
terskerk, beginnen honderden koorleden spontaan te
deinen en gaan hun kelen vanzelf mee. Ook orkestleden
laten zich niet onbetuigd. Een van de organisatoren rea
geert verbaasd: ,,Dit is nog nooit gebeurd."
het alsof we in een andere eeuw
zijn beland. De kerk heeft zijn
functie terug: honderden men
sen zingen in een ongekende
saamhorigheid de spanning uit
hun lijven.
Maar binnen gebeurt het. Als
de jonge, expressieve sopraan
Evelyn Kallansee haar solopartij
inzet en met glasheldere stem
'Send in the clowns' zingt, gaat
er een merkbare huivering door
de kerk. Koorleden houden zich
stil, alleen het orkest speelt
mee, en er klinkt, wonder bo-
leiden caroline van overbeeke
Misschien is het die zaterdag
avond buiten de kerk nog wel
sfeervoller dan binnen. Op een
buitengewone voorjaarsdag
midden in de winter is een hel
dere nacht gevolgd. De argeloze
voorbijganger blijft verwonderd
staan op het Pieterskerkplein
als hij de muzikale klanken
hoort die zich tot buiten de dik
ke kerkmuren verplaatsen.
Denken we de auto's en de
straatlantaarns weg, dan lijkt
Dirigent Martin van der Brugge.
FOTO HENK BOUWMAN
ven wonder, niet één valse
noot. Voor de twaalfde keer al
weer wordt er gescratcht in Lei
den. Met vrijdagavond de Mes
siah van Handel, zaterdag de
Highlights en zondagavond de
opera's van Verdi. To start from
scratch ofwel beginnen vanuit
het niets. Na een dagje repete
ren en ontzettend veel lol, volgt
's avonds de uitvoering voor fa
milieleden en vrienden van de
bijna duizend
amateur-muziekmakers. „En ik
zie ook nog een a twee muziek
liefhebbers, zo hier en daar",
aldus 'verteller' Jan Tazelaar die
met zijn toelichting vanaf de
kansel de kunsten van Docto
randus P. doet verbleken.
Er zitten zeker niet alleen fa
milieleden in de zaal. Veel Lei-
denaars laten zich deze vrolijke
avond op een van de meest
sfeervolle plekjes in hun stad
niet ontzeggen. Aan dirigent
Martin van der Brugge (bekend
van onder meer Otis) de taak
om de muziek van de Musical
Highlights ook echt als muziek
te laten klinken. Slechts één
keer moet hij aftikken: bij een
moeilijk stuk uit de musical
'Anatevka', als ook de profes
sionele solisten hun partij te
laat inzetten en de koorleden
blijvend van slag zijn. „Dit
knippen we even uit het con
cert." Maar er gaat nog meer
mis, anders zou de scratch de
scratch niet zijn.
Valse noten worden echter
met evenveel gemak onder de
stoelen geveegd, anders zou er
geen .einde aan het optreden
komen. Zo tobben de orkestle-
Het scratchkoor zaterdagavond in de Leidse Pieterskerk.
den wat af met de moeilijke ou
verture uit 'Oklahoma'. Voor
aan zit een violist die of zijn in
strument niet heeft gestemd, of
de verkeerde noten voor zich
heeft. Hij krast in elk geval op
gewekt maar in alle tonen vals.
Zoals de verteller het ver
woordt: „Soms is het moeilijk
om op grond van het gebodene
vast te stellen welk stuk er pre
cies klinkt." Deze opmerking
komt hem overigens op een
enorm boegeroep te staan.
Vals of niet, de jonge dirigent
Martin van der Brugge staat de
hele avond te stralen. Hij heeft
er zichtbaar lol in en zwaait
soms zo hard met zijn armen,
dat hij de muziekstandaard van
de cellisten omgooit.Tot de
pauze loopt het allemaal niet
vlekkeloos, hoewel de kelen
aardig gesmeerd zijn bij 'Mas
querade' uit 'Phantom of the
opera'. „U herinnert zich mis
schien de try-out van deze
avond die een tijdlang in het
Circustheater heeft gelopen?!',
vraagt de verteller het publiek
dat antwoordt met gegrinnik.
De echte hoogtepunten ko
men na de pauze. Na een inter
mezzo - de fluitscratch - met
twintig dwarsfluitspelers die
onder leiding van Marieke van
der Horst een zelfgeschreven
stuk spelen met fragmenten uit
onder meer 'Fame' en 'The
sound of music'. „Let's start at
the very beginning", zingt de
sopraan Kallansee vervolgens,
moeiteloos op de fluiten aan
sluitend. „A very good place to
start. When you read you begin
with A, B, C, When you sing you
begin with do re mi..." Ze doet
met haar 'Do re mi' uit 'The
Sound of Music' Julie Andrews
verbleken. Orkest en koor ver
tolken de vier nummers uit de
ze musical vrijwel vlekkeloos.
Ook tenor Jan Goossens mist de
bariton-noten niet in 'Edel
weiss' en haalt na afloop opge
lucht adem om vervolgens met
>ft bii
FIFA
n ror
foi Kalot
oek
Kallansee het e 22-
uit 'West Side wer
ten. t de i
Het liedje '1 ar d
onduidelijke i 1°
programma gi ?ens
Jan Goossens frica
met een hit
,,Tho' your di 'erw;
and blown. V rotes
with hope in men
you'll never w tn g
scheelt niet vtlankt
kers worden lk h
haald. Na ee re it
plaus (koor erfA aa
mee) volgt dep o>
nummer, maa >and
gen door de sovan
noren, bassen ie z
nen uit het scr Jg 11
na blijft de kerl aan:
tig. 'Martin berjst o
dankt, Martin,pge
bedankt.,
tie, een leven:
(Anatevka) zeil
scratchers wetel
muziek recensie
hans keuzers
Concert Randy Newman Gezien: 5/2,
Stadsgehoorzaal, Leiden
„Ik had zeven jaar niet voor de
spiegel gestaan en toen zag ik
ineens grijze haren."
Randy Newman mag dan een
tijdje over zijn nieuwe
studio-album 'Bad Love' heb
ben gedaan, zijn bijtende spot
heeft de vijftiger in elk geval
naar de Stadsgehoorzaal mee
genomen. Na acht jaar huwelijk
lijkt de tijd weer eens rijp voor
een liefdeslied, maar Randy
kiest niet voor een lied voor zijn
partner maar voor eentje waar
in zijn ex-vrouw centraal staat.
Het wonderschone 'Miss You'
is één groot excuus voor het
verleden. 'You're laughing
yourself sick' zingt Randy, want
de Amerikaan mag zijn ex mis
sen, de helft van zijn royalties
moet hij ook achterlaten.
Zingen blijft natuurlijk het
zwakke punt van de Amerikaan.
Hoorbaar moeite heeft hij met
de laatste hoge noten van een'
zin. Newman gebruikt het ech
ter als een wapen, dopr expres
het valse outro opnieuW te ver
tolken.
„Niemand gaat meer uit el
kaar, zelfs de Moody Blues en
Styx zijn weer als groep terug."
Volgens Newman uitgebluste
artiesten die voor de zoveelste
keer hun kunstje doen en totaal
inspiratieloos zijn. Met het do
delijke 'I'm dead' rekent New
man af met al die collega's en
de Stadsgehoorzaal zingt als
tweede stem uitbundig He's
dead'.
Datzelfde bonkige piano-spel
komt terug in het één-tweetje
met Karl Marx die zich onge
twijfeld in zijn graf omdraait als
Newman zingt dat er verschil
len zijn, maar ja 'the world isn't
fair'. Bij de overgeorchestreerde
platen van Randy Newman val
len de veelheid van stijlen op.
Met alleen piano als begelei
dende factor klinken de num
mers een stuk eenvormiger. De
rustige nummers werken in de
ze setting het best. Zo wordt
'Germany before the war', met
zijn weinige tekstfragmenten
over een kinderlokker in Düs-
seldorf subliem ingetogen ver
tolkt en houdt 'Baltimore', met
een grappig vals intro van
'House of the rising sun', nog
steeds zijn dwingend karakter.
Er is niemand die de zin 'Lis
ten to the people paying just for
me' van 'Lonely at the top' zo
sarcastisch uit zijn mond kan
laten komen als Randy New
man. En niets is minder waar
want de zaal ging zaterdag zeld
zaam makkelijk overstag voor
de man zonder stem, maar met
de liedjes én de briljante tek
sten. De vijftiger is nog steeds
'alive and kicking', een songtitel
van de al jaren voor 'dead' ge
houden Simple Minds.
dordrecht
Harry Mulisch, de schrijver van het boekenweek!
bezoekt tijdens de boekenweek vijf plaatsen inj
geeft vraaggesprekken en praat over zijn boek L
brief en de waarheid' over de affaire Jules CroiJ
zijn eigen ontvoering ensceneerde. Mulisch bej^
op 16 maart in de Augustijnenkerk in Dordrechtl
gens naar Bussum, Wageningen, Tegelen en eirij
dam. Het boek van Mulisch wordt uitgegeven in
760.000, de grootste oplage ooit. Het thema va)
durende boekenweek is dit jaar de Klassieke Oud
rotterdam anp
De legendarische Franse re
gisseur Claude Autant-Lara
is zaterdagochtend in een
ziekenhuis in Antibes aan de
Cóte de Azur op 98-jarige
leeftijd overleden na een
langdurige ziekte. Autant-La
ra regisseerde in zijn lange
carrière een zestigtal films,
waarvan 'La Traversée de Pa
ris', 'Le Diable au Corps' en
'Le Comte de Monte-Cristo'
(naar de roman van Alexan
dre Dumas) de bekendste
zijn. In 1968 draaide hij zijn
laatste grote film: 'Le Fran-
ciscain de Bourges'. De
Franse president Chirac uitte
zijn leedwezen over de dood
van Autant-Lara. „Een grote
meester is van ons heenge
gaan, wiens stijl vol was van
elegantie en raffinement." In
zijn jonge jaren gold Autant-
Lara als links en antifascis
tisch, in zijn latere levensja
ren viel hij op met zijn
rechts-radicale en antisemi
tische uitspraken. Hij zorgde
voor een schandaal toen hij
voor het extreem-rechtse
Front National van Jean-Ma-
rie Le Pen zitting nam in het
Europees Parlement en met
een tekeer ging tegen de VS.
Tijdens de afsluiting van het In
ternational Film Festival Rotter
dam (IFFR) zijn zaterdagavond
de VPRO Tiger Awards uitge
reikt voor jonge getalenteerde
regisseurs. De drie awards gin
gen naar de Chinees Loy Ye
voor zijn film 'Suzhou River',
naar de Argentijn Pablo Trape-
ro voor zijn productie 'Mundo
Grua' en naar de Deense Katrin
Ottarsdóttir die 'Bye Bye Blue
Bird' maakte. Aan de prijs is
een bedrag verbonden van
10.000 euro.
De belangstelling bij het pu
bliek voor het Rotterdamse
filmfestival was groter dan ooit.
Dit jaar zijn tijdens het festival
320.000 bezoeken afgelegd. Dat
leverde een recette op van 1,9
miljoen gulden, zo becijferde
de organisatie. Vorig jaar wer
den ruim 300.000 bezoeken ge
teld.
De organisatie noemt het op
merkelijk dat van het publiek 30
procent het festival voor het
eerst bezocht, zo bleek uit een
publieksonderzoek. Daaruit
werd ook duidelijk dat minder
dan 5 procent klaagde over de
service van de organisatie. En
78 procent van het publiek oor
deelde positief tot zeer positief
over de kaartverkoop. Eerder
tijdens het festival kwamen
klachten over lange wachtijden
en over het feit dat vrijwel alle
films al snel waren uitverkocht.
Het filmfestival in Rotterdam is
het op een na grootste ter we
reld, gemeten naar publiek. Al
leen op het festival in Berlijn
werden vorig jaar 30.000 bezoe
ken meer afgelegd.
Voor de VPRO Tiger Awards
Competitie waren veertien
films geselecteerd. De jury
noemde het opvallend dat alle
films zo sober en ingetogen van
aard waren, „of het nu een tra
gedie, een politieke sociale ver
handeling of een komedie be
trof'. Suzhou River kreeg zijn
award „voor zijn experimenten
en zijn succesvolle evocatie van
verlies en verwondering in de
moderne stad, aldus de jury. De
film 'Mundo Grua' werd ge
waardeerd „voor zijn sterke ge
voel van realiteit en menselijk
heid en opmerkelijk ingehou
den stijl voor een debuterende
regisseur. En de jury noemde
'Bye Bye Blue Bird' van de
Deense regisseuse „een hart
verwarmende karakterisering
met een buitengewoon gebruik
van kleuren en locaties, die de
film plezierig maken om naar te
kijken."
De Canal+ Publieksprijs ging
dit jaar naar 'Shower' van
Zhang Yang. Met deze film
werd Zhang Yang al winnaar
van de Gouden Alexander en de
publieksprijs op het festival van
Tiger Award-winnaars Pablo Trapero, Lou Ye en Katrin Ottarsd-ttir.
Thessaloniki. 'Shower' gaat
over de Chinese waarden die
verloren dreigen te gaan, zoals
vriendschap, familiebanden en
gemeenschapszin. De film
speelt grotendeels in een open
baar badhuis in Beijing.
Dezelfde avond werd ook de
Fipresci prijs van internationale
filmcritici uitgereikt, eveneens
aan Pablo Trapero voor 'Mun
do Grua'. De Movi Zonejonge-
renjury kende de prijs toe aan
de Zweedse film 'Fucking Amal'
van Lukas Moodysson over
twee jonge pubermeisje die ver
liefd worden op elkaar. De Ja
panse regisseur Miike Takashi
kreeg tenslotte de KNF Prijs van
Nederlandse filmjournalisten
voor zijn film Audition'.
jeugdtheater «recensie
paulien koopmans
Voorstelling 'Op hoop van zegen' door
Maccus. Regie: Jos van Kan. Muziek As-
trid Kruisselbrink. Gezien: 5/2, Leidse
Schouwburg
Als je klein bent, doe je vaak
wat je ouders willen. Naar de
kapper gaan, ook al doet dat
pijn. Naar opa en oma, ook al
stinkt het daar naar sigaren. En
naar muziekles, ook al is een
blokfluit stom. Deze sociale
wetmatigheid is een opvallend
nieuw thema in het muziekthe
aterstuk 'Op hoop van zegen'
van Maccus, dat zaterdagavond
in de Leidse Schouwburg in
première ging. Precies honderd
jaar geleden werd dit vissers-
drama van Herman Heijermans
voor het eerst gespeeld. Het
was wereldwijd een succes,
omdat het op een bijzondere
manier afweek van het bekende
historische en romantische to
neel. 'Op hoop van zegen' had
geen duidelijke inhoudelijke
ontwikkeling. Het was veel
meer een situatieschets waarin
de personages op een verstik
kende manier gevangen zitten.
Alleen in Rusland had Heijer
mans een zielsverwant. Daar
schreef Tsjechow soortgelijk
theater met stukken als 'Drie
zusters'.
Het verhaal van 'Op hoop van
zegen' is een dwarsdoorsnede
uit het leven van een vissersfa
milie, met moeder Kniertje,
zusje Jo en Barend. De vader en
twee zoons zijn verdronken op
zee. In het verhaal wil reder Bos
de 'Hoop van Zegen' op een
dag laten uitvaren. Hij vraagt
Barend om alsj
knecht mee te
durft niet omda
ronde doet dat
Onder druk vai
gaat Barend toi
een hevige stoRfe
boot en &ijgt o
zeemansgrajf. an
Het oorspron
stuk was een a_
misstanden uit J
pij. Deze was ge
ders die slechte
op stuurden in
zouden vergaan!™!
verzekeringsgeld
strijken. Bij 'Op y d
gen' van Maccus )e'(
van Kan gelukt st;
meer universeel *Er
stuk te leggen. N ln
tie tussen oudeiw
meer centraal. Mf n
cus een dwingen :aa
legt: bewust of o 1 b'
ouders vaak dat
net zo gaan leven EN'
Desondanks isrEr
zegen' geen zwa "e
Het spel wordt v iua
gewisseld met i,a
Kruisselbrink nJ 8'
prachtige compt *P
sten van Heijert f"
spiratiebron hie f
Hollandse leven 'Jk
mansliederen. M*en
weet ze voelbaarÏSI'
in woorden niet lre
is: de angst voor
dood, maar ook lel
griezelen. Daarmi [ev
van zegen' een b®sl
gelijk subtiele vo1
een nieuw themf1?'
tijden is.
