Italianen volgen
opkomst Haider
met argusogen
'Denen zijn bang een minderheid te worden'
Amerikaanse lasterpn
krijgt nog een staartje ft
d
Buitenland
ZATERDAG 5 FEBRUARI 2000
arhus maaike oppenkamp
„Luister, het zijn alleen maar
feiten die ik vertel. Kijk, die
Afrikanen lopen zeshonderd
jaar achter. Die besnijden alle
maal hun vrouwen, dat is af
schuwelijk. Ik wil zoiets in
mijn eigen land niet accepte
ren. Als we zo doorgaan, wor
den we binnenkort een min
derheid in eigen land. Dat is
een feit en dat moeten we
voorkomen. Want moslims
kunnen zich nu eenmaal niet
aanpassen."
Heel Europa reageerde de af
gelopen week verontwaardigd
op de vorming van een Oos
tenrijkse regering waarin de
extreem-rechtse FPÖ is opge
nomen. Maar bovenstaande
woorden zijn niet van de om
streden Oostenrijker Jörg Hai
der. Deze 'feiten' komen van
Soren Lind Jensen, de voorzit
ter van een lokale afdeling van
de extreem-rechtse Deense
Volkspartij.
Bij de verkiezingen in 1998
won de Deense Volkspartij 13
zetels in het 179 leden tellende
parlement. De partij is een af
splitsing van de eveneens ex
treme Progessieve Partij. Die
partij won vier zetels. Als er nu
verkiezingen zouden worden
gehouden, kan alleen de
Volkspartij al op achttien pro
cent van de stemmen rekenen.
Daarmee is het na de FPÖ in
Oostenrijk de populairste ex
treem-rechtse partij binnen de
lidstaten van de Europese
Unie.
De grote aanhang van ex
treem-rechts heeft al veel in
vloed gehad op de Deense po
litiek. Denemarken had altijd
al een van de strengste asiel
wetgevingen van Europa, maar
kort na de verkiezingen werd
er een wet aangenomen die al
lochtonen daadwerkelijk dis
crimineerde. Een van de
hoofdpunten van die wet was
dat vluchtelingen tot drie jaar
na aankomst een uitkering
kregen die tachtig procent be
droeg van wat een Deen als
uitkering ontving.
De regering (een coalitie tus
sen sociaal-democraten en li
beralen) wilde in eerste instan
tie nog een stapje verder gaan
en het vluchtelingen in Dene
marken verbieden te trouwen.
De overheid heeft inmiddels
onder druk van de Verenigde
Naties moeten inbinden, om
dat de wet in strijd is met in
ternationale regels. Die bepa
len dat landen vluchtelingen
net zo moeten behandelen als
de eigen burgers.
De Deense Volkspartij ontkent,
net als Jörg Haiders FPÖ, dat
de partij extreem-rechts is.
Toch probeert zij de kiezer
over de streep te tr ekken met
slogans als 'Stem Deens' en
'Denemarken voor de Denen'.
Ondertussen wakkert de partij
angstgevoelens aan door te
spreken over 'stromen van
vluchtelingen'. Het partijpro
gramma van de Volkspartij laat
weinig te raden over. Alle im
migranten die zichzelf niet
kunnen onderhouden, moeten
meteen het land uit. Boven
dien wil de partij de buitenlan
ders in het land het kiesrecht
ontnemen.
Het aantal buitenlanders dat
naar Denemarken komt, is
echter al jaren stabiel. Zo'n
vijfduizend mensen per jaar
komen het land binnen. Begin
vorig jaar was 4,5 procent van
de bevolking van 5,2 miljoen
zielen buitenlander. Daarvan
was dan nog eenderde afkom
stig uit de Verenigde Staten, de
Europese Unie of overige
Scandinavische landen.
De Deense Volkspartij praat
echter over 1,2 miljoen mos
lim-inwoners, een getal dat
volgens Lind Jensen in de na
bije toekomst gerealiseerd gaat
worden. En als Denemarken in
Europa blijft, wordt het alleen
maar erger. 'Verwelkom veer
tig miljoen Polen, als u ja zegt
tegen de Europese Unie', is
een gebruikte verkiezingsleus.
Dit soort uitlatingen wakkert
de vreemdelingenangst in De
nemarken aan. Deze angst
wijkt af van die in andere Eu
ropese landen. Uit een Euro
pees onderzoek dat de EU in
1997 in het kader van het Eu
ropese jaar tegen racisme
hield, kwam naar voren dat er
in bijna alle landen een ver
band tussen ontevredenheid
in de huidige politiek en de
groeiende populariteit van ex
treem-rechts is. Dat lijkt nu
ook in Oostenrijk het geval,
waar de kiezers de vorige coa
litie zat waren en iets anders
wilden.
In Denemarken ontbrak dit
verband echter. Slechts zeven
tien procent zag zichzelf als
'niet-racistisch'. De rest zag
zichzelf als een 'beetje racis
tisch' (40 procent), 'racistisch'
(31 procent) en 'erg racistisch'
(12 procent). Maar 61 procent
van de Deense ondervraagden
had een positief oordeel over
de regering.
Vreemdelingenhaat groeit in
de meeste landen bovendien
op slechte sociale en economi
sche omstandigheden. Dene
marken is echter één van de
befaamde Scandinavische ver
zorgingsstaten, waar iedereen
van de wieg tot het graf ver
zorgd wordt. De economie is
op het moment een van de
best draaiende in de EU, en
Denemarken kende de afgelo
pen jaren een dalend werk
loosheidscijfer.
Volgens Lind Jensen zeggen
die goede economische cijfers
echter niets, omdat de situatie
zo om kan slaan. „Negentig
procent van de immigranten
zijn economische vluchtelin
gen. Ik snap best dat zij een
beter leven willen, maar het is
niet onze taak om ze dat te be
zorgen." Thomas Kiersten, ac
tief lid van de Volkspartij, vult
aan: „Kijk nou naar die men
sen. Het is een feit dat deze
mensen meer baby's krijgen.
De Denen zijn terecht bang
dat ze een minderheid in eigen
land worden. Als we dat laten
gebeuren, verpesten we onze
eigen democratie.
Onze partij durft dat hardop te
zeggen, daarom trekken we zo
veel stemmen. Wij zijn tegen
een interculturele samenle
ving, want daar valt niets van
te leren. Als ik iets over Turken
wil leren, ga ik wel naar Tur
kije. Denemarken kan geen
immigratieland worden, om
dat het dat nooit is geweest",
aldus Und Jensen.
Veel onderzoekers gebruiken
de laatste uitspraak als verkla
ring van de Deense vreemde
lingenangst. „Tot zo'n 25 jaar
geleden was Denemarken een
gesloten, homogene samenle
ving. Nu worden de Denen ge
confronteerd met buitenlan
ders en krijgen ze meteen het
gevoel dat ze overspoeld wor
den", legt Hans Christian Niel
sen van Deense vluchtelingen-
raad uit.
Jan Hjamoe, onderzoeker bij
het Deense Centrum voor Et
niciteit en Migratie Studies,
denkt eerder dat eigenbelang
aan de rechts-extremistische
sympathiën ten grondslag ligt.
„Immigranten worden gezien
als een gevaar voor de wel
vaartsstaat. Ze kosten te veel.
Hoe rijker een land is, hoe gie
riger de inwoners worden."
„Al mijn tranen zijn op. Ik heb
al zoveel gehuild", verteld Mi-
tra, een 34-jarige vrouw die als
meisje naar Denemarken
kwam omdat zij haar thuisland
Iran moest ontvluchten. „In
het begin was iedereen erg
aardig, maar toen ik eenmaal
ging studeren, ging het mis.
Medestudenten scholden me
uit, bedreigden me zelfs met
de dood. Waarom? Omdat ik
rechten studeerde en dat vol
gens hen alleen door Denen
gedaan mocht worden. Als ik
ga solliciteren wordt het ook
niets. Ik spreek vloeiend
Deens, maar zodra ze m'n
naam horen, maak ik geen
schijn van kans meer."
„Helaas is dit een vicieuze cir
kel", zegt Eric Tinor-Centi van
het Deense Documentatie en
Adviescentrum tegen Rassen
discriminatie. „Er zijn nu niet
veel allochtonen op de werk
vloer. De bazen kennen ze
daarom niet, en blijven zo
vasthouden aan de stereotie
pen die ze hebben gehoord.
Daarom nemen ze niet graag
allochtonen in dienst en blijft
de situatie ongewijzigd."
Sommige Denen zien hier ech
ter geen probleem in. „Waar
om zouden immigranten moe
ten integreren. We moeten
zorgen dat ze zo snel mogelijk
weer terug gaan naar hun ei
gen land", aldus Eyven, een
29-jarige student elektrotech
niek. „Tot die tijd kun je ze
maar beter bij elkaar in een af
gesloten opvangkamp zetten.
Dat vinden ze zelf ook vast
prettiger."
j
correspondent
Is Al Gore een leugenachtige, onbetrouwbare hond, het Wit
onwaardig? Bill Bradley, Gore's opponent in de race om def
cratische nominatie, vindt van wel en zegt het ook hardop.
George W. Bush voldoende leiderschapskwaliteiten voor he
dentschap? John McCain, Bush' tegenstander in de strijd o^l
Republikeinse nominatie, denkt van niet. Hij suggereert ket'
keer dat Bush op dit punt tekort schiet.
Kandidaten die knokken voor hun politieke overleven, krijgt!^
iets wanhopigs als het uur van de waarheid nadert. Ze bese!
ze langs de rand van de afgrond gaan. Dus halen ze alles uitpd'
kast om te verhinderen dat ze in de diepte storten. Als ze
paar wilde trappen onder de gordel van de tegenstander h#™
ondergang kunnen uitstellen, dan doen ze dit graag. Vuil sp^
erg, maar verliezen is erger. 5rc*
In de laatste dagen voor de cruciale voorverkiezingen in NeiM
Hampshire kwam deze wetmatigheid het duidelijkst tot uitlni^
outsider Bill Bradley. Maandenlang bezwoer de oud-senato:
New Jersey dat hij zich onder geen beding zou bezondigen P1
zwartmaken van zijn tegenstander. Hij stond voor een ande!t
politiek. *se
Maar nadat Bradley vorige week de voorverkiezingen in Iov§°l
loor, in de verhouding van twee tegen één, begon hij alsnog'1"1
modder te gooien. Naar zijn eigen oordeel omdat Gore hei#-
toe dwong. Gore's medewerkers verspreidden weken achter?L
dag in dag uit onjuiste feiten en halve waarheden over BradlJr
initiatieven, speciaal die op het gebied van de g
Het werd tijd om terug te slaan, besloot Bradley.
Beschadigde hij met zijn aanvallen op het karakter van Gorelm
vens zijn eigen partij? De Democratische leiders in het Cong061
gevaardigde Dick Gephardt en senator Tom Daschle menen
wel. Stel dat Gore deze zomer de nominatie krijgt - dat is no;
de waarschijnlijke uitkomst van de Democratische voorverki
gen - dan moet de vice-president dit najaar mogelijk met eer
schonden gezicht het beslissende gevecht aan tegen zijn Rep
keinse tegenstander (Bush of McCain).
Naar verwachting zullen de Republikeinen in de aanloop na:
finale dankbaar gebruik maken van de scherpe woorden dien
ley de afgelopen dagen sprak in New Hampshire. Onder het:
to: 'Beste kiezer, luister naar wat een prominent partijgenoofcw
oud-collega van Al Gore te vertellen heeft over deze Demociidt
sche kandidaat'. g<
„Wij vrezen inderdaad dat de Republikeinen dit najaar in hmrli
visiecommercials fragmenten van Bradley's uitspraken zulleg
bruiken om Gore's geloofwaardigheid te ondermijnen", stellen
Keefe, een Democratische partijtijger die zich in New Hampfect
uitslooft voor Gore's kandidatuur. Het staat vast dat de Repupei
nen, die veel meer geld in hun verkiezingskas hebben dan deal
mocraten, de televisiekijkers in september en oktober zullenf
barderen met reclameboodschappen. »u
Een voorbeeld uit 1988 leert hoe desastreus een negatieve can i
pagne in de voorverkiezingen kan doorwerken op de algemefcrh
verkiezingen in november. De Democratische kandidaat Miciai
Dukakis won dat jaar de voorverkiezingen, maar verloor in dfV
herfst de presidentsverkiezingen van de Republikein Georgei vj
vader van de huidige Republikeinse favoriet George W. Bushtd;
Dukakis had in het bijzonder last van een venijnige televisiecf si
mercial waarin het kamp van Bush suggereerde dat Dukakisfet;
gouverneur van Massachusetts medeverantwoordelijk was vön
moorden die een gedetineerde, genaamd Willie Horton, pleefe 1
tijdens een weekendverlof. Kortom, dat Dukakis een bewezer, z
slapjanus was, die als bestuurder slechts bijdroeg tot vergrotits
van de onveiligheid. „Als wij van Willie Horton een nationaalkn
glip kunnen maken, dan winnen we de verkiezingen", verzelg i
Bush' toenmalige campagnemanager. Het bleek een juiste voi
spelling. bu
Pikant genoeg stond Al Gore - die in 1988 als 39-jarige senatofcai
eerste, vergeefse gooi deed naar de Democratische nominates!
direct aan de basis van deze agressieve, maar effectieve Reputir
keinse advertentiecampagne. Het was Gore die Dukakis tijdeiïd
voorverkiezingen om de Democratische nominatie aanviel opt
diens verlofregeling voor gedetineerden in Massachusetts. He vi
ge dat de Republikeinen er in de herfst nog aan hoefden toe tor
voegen om de doeltreffendheid van de aanval te vergroten, ma
levensgeschiedenis van Willie Horton. p
Het fenomeen Jörg Haider wordt
in buurland Italië met argusogen
gevolgd. Extreem rechts is wild
enthousiast en zoekt de straat op.
De Romeinse burgemeester Ru-
telli verbood de betoging, een
kleine anti-Haider demonstratie
mocht wel doorgaan. Gevreesd
wordt dat Haiders xenofobe
vrienden in Italië munt zullen
slaan uit het succes van de Oos
tenrijker.
rome» hans geleunse
correspondent
Tot nog toe kon 'der Haider' rekenen op
een handvol vrienden in de marge van de
Italiaanse politiek. In Zuid-Tirol, de en
clave die Oostenrijk na de Eerste Wereld
oorlog aan Italië moest afstaan, heeft de
FPÖ-voorman zelfs een bondgenootje,
dat zich ook Freiheitliche Partei noemt en
van aansluiting bij Oostenrijk droomt.
Dat er in Italië nu toch wat grotere onrust
bestaat over Haiders mars naar het rege
ringspluche, heeft alles te maken met
eerdere pogingen van de Oostenrijker om
een referendum onder de Duitstalige in
woners van Alto Adige (de Italiaanse
naam voor Zuid-Tirolop de agenda te
krijgen.
De deelname van Haiders regering aan
de regering is echter goed nieuws voor de
enige Italiaanse politicus van betekenis
die zich 'vriend' van de Oostenrijker
noemt: Umberto Bossi van de afschei
dingsbeweging Lega Nord. De Lega
maakt onder de kiezers een vrije val door,
ondanks gehamer op dezelfde xenofobe
aambeelden als Haider, zoals een immi
grantenstop en de regionalisering van de
multinationale EU.
Bossi kent Haider nog van een ontmoe
ting in Vicenza vorig jaar oktober, toen de
Oostenrijker daar uitrustte van zijn ver
kiezingsoverwinning. De vriendschap en
politieke overeenkomsten kunnen in de
toekomst een rol gaan spelen, want Bossi
is recentelijk een verkiezingspact aange
gaan met oppositieleider Silvio Berlusco
ni van Forza Italia. In april zijn er regio
nale verkiezingen, en vandaar dat het
thema Haider een grote rol is gaan spe
len.
Premier D'Alema heeft zijn concurrent
Berlusconi er al fijntjes op gewezen dat
hij samenwerkt met een 'Haider-vriend'.
„De politiek van meneer Bossi zou Italië
dezelfde problemen met de Europese
Unie geven als Haider die brengt voor
Oostenrijk", meende D'Alema. Berlusco
ni's reactie was fel. „Iemand die met or
thodoxe communisten samenwerkt heeft
geen recht van spreken", sneerde hij be
gin deze week.
Als D'Alema's centrum-linkse coalitie een
afstraffing krijgt bij de verkiezingen, lijkt
de komst van een nieuwe centrum-recht
se regering onvermijdelijk. Maar het is
nog lang niet zeker dat Haider daar via de
as Berlusconi-Bossi invloed op krijgt. Een
andere politieke bondgenoot van Berlus
coni, Gianfranco Fini van de Alleanza Na-
zionale, ziet Bossi en Haider niet zitten,
hoewel Fini's partij voortkomt uit de neo-
fascistische MSI.
Fini wordt dezer dagen niet gaarne meer
herinnerd aan het felicitatie-telegram dat
zijn partij vorig jaar oktober naar Haider
stuurde vanwege diens verkiezingszege.
Aan openlijk betuigde sympathie met Jörg Haider werd eerder deze week in de straten van Rome met harde hand een einde gemaakt. foto ap massimo tramqp h
[Lei
Nu onderstreept hij zo luid en duidelijk
mogelijk dat hij politiek niets gemeen
heeft met de Oostenrijker. Binnen zijn
partij zijn er echter die daar anders over
denken. Mussolini's kleindochter en par
lementslid Alessandra bijvoorbeeld.
„Niet Haider is een racist, maar de EU-
politici die hem willen isoleren. Italië zou
een Haider heel goed kunnen gebrui
ken", zei ze.
Maar de echt grote zorg blijft Zuid-Tirol.
Het gebied is al jaren rustig na een perio
de van terroristische aanslagen. Op het
opnieuw aanjagen van tegenstellingen,
wat Haiders referendum-voorstel onge
twijfeld doet, zit niemand te wachten.
„Wij moeten van die plannen niets heb
ben", zegt Siegfried Brunnel, voorzitter
van de centrum-linkse Süd Tiroler Volks
partei.
De actuele discussie tussen regering en
oppositie over het fenomeen Haider richt
zich op de vraag of de EU-landen er ver
standig aan doen Oostenrijk te 'isoleren'
en te dreigen met het verbreken van de
relaties. Het centrum-linkse kabinet staat
volledig achter de EU-politiek. „De Unie
is een gemeenschap van democratische
waarden en moet dus racisme bestrij
den", meende D'Alema
Binnen het linkse kamp en daaraan sym
pathieke media bestaat dan ook weinig
waardering voor de actie van de Italiaan
se EU-voorzitter Romano Prodi, die niets
van verbreking van betrekkingen wil we
ten. En dat is juist het thema waar rechts,
van gematigd tot extreem, op hamert.
Een aantal oppositionele parlementsle
den schreef woensdag een 'solidariteits-
brief aan de Oostenrijkse ambassadeur
om te beklemtonen dat geen sprake mag
zijn van buitenlandse inmenging in soe
vereine Oostenrijkse aangelegenheden.
Sommigen gaan verder, zoals Berlusco
ni's partijgenoot Roberto Antonione, pre
sident van de aan Oostenrijk grenzen? I)'
provincie Friuli-Venezia-Giulia. Zij ste
len dat Haier geen nazi of fascist is, mi De
een patriottische nationalist. Fini, dielse 1
mogelijke moeite heeft gedaan om heDrd1
fascistische verleden van zijn partij te&ls
graven, denkt er net zo over. Eigenbelfin
is daar niet vreemd aan. Fini's AN vont V<
de in 1994 een regering met Berlusconde
Forza Italia. Er kwamen geen protested
uit Europa. Hoewel, er was een Belgisifwe
minister van verkeer die zomaar weigéi w
de zijn Italiaanse collega, lid van AN, dit si
hand te schudden.
Is
f r* a. $jJ0Mlfl
De leidster van de extreme Deense Volkspartij, Pia Kjéersgaard, zwaait met Deense vlaggetjes nadat haar
partij in 1998 dertien zetels in het parlement haalde. Als er nu verkiezingen zouden zijn, zou de partij nog
groter worden. foto epa bent rasmussen
