Directeur LVC woest op wethouder
Kunst met een goddelijke glans
Cultuur Kunst
'Op Hoop van Zegen' voor kinderen
Gemakzuchtige
buurthuizen
rachtig poppenspel
an Fred Delfgaauw
'ouperusbanden in kaart gebracht
IDAG 4 FEBRUARI 2000
rban Dance Squad uit elkaar
Nederlandse band Urban
rice Squad (UDS) is niet
er. De bandleden gooien
bijltje erbij neer. De.groep,
t w zanger/rapper Rudeboy,
lang ift in totaal dertien jaar be-
jH' in.
ffban Dance Squad ver-
;en i rde door de jaren heen
:misi ni in binnen- en buiten
ier d. Op alle grote Nederland-
nstij
Blat
ditn
et o
;ona
eer r
ene
wis*
lat ir
'erbi -
se festivals is de band te zien
geweest. Samen met de Ame
rikaanse band Living Colour
toerde UDS door de Verenig
de Staten. Het vijfde studioal
bum getiteld 'Artantica' is net
uit. Rudeboy speelt hierop sa
men met zijn vier bandleden
en dj DNA. De zanger was de
laatste jaren ook op andere
muziekvlakken actief. Zo
speelt hij onder meer met
Tom Holkenborg in Junkie XL
Première in de Leidse Schouwburg
maarten baanders
31 telling: 'Don Q' door Fred Delf-
'Pen (v Gezien: 3/2. LAKtheater(Try out)
F. 1
theater recensie
is wie in een zaal waar
jenspeler/acteur Fred Delf-
iw een voorstelling geeft?
zijn de mensen, wie de
jen? Wie bestaan echt, wie
>n in de fantasie? Het pu-
bij 'Don Q', waarvan Delf-
iw gisteravond een try out
bestond niet alleen uit
sen. Er nam ook een pop
ts, die heerlijk banaal zat te
:eren dat het wel leuk is om
het theater te komen,
r dat hij geen parkeerplaats
vinden. Van Don Quichotte
t hij wel gehoord, maar de
laar 'Jver 's m'nder beroemd,
^htn e naam Cervantes denkt hij
>n aan diens graf, een at-
ie voor toeristen.
ci ilfgaauw laat Cervantes uit
nkni °Pstaan door hem zelf
iicteur te spelen. De schrij-
keert terug naar het mo-
t waarop hij zij onsterfelij-
omanheld tot leven wekte,
'antes wilde de gruwelijke
anale werkelijkheid van het
malige Spanje veranderen,
deed hij door een boek te
j ijven over een ridder die de
met te Uif met ziïn ^an"
em t ^n' ln8enieus niaakt Delf-
j w voelbaar hoe schrijver
en romanheld verstrengeld zijn.
De schrijver vraagt zich af wie
hij was en zoekt zekerheid bij
zijn romanheld. Die zegt: „Ik
geef je de vrije hand." Zo kan
de schrijver zijn vrije fantasie
proberen terug te vinden.
Het verhaal is van een over
weldigende kracht. Het zit bril
jant in elkaar. In een tintelend
suggestieve sfeer klinkt de ene
prachtige zin na de andere,
waar je eigenlijk rustig over na
zou willen denken. Het wemelt
van de scherpzinnigheden. De
arm die Cervantes in de slag bij
Lepanto verloor en de arm van
Don Quichotte werd; Sancho
Panza die alleen bestaat omdat
Cervantes hem gedroomd heeft
en die in slaap valt zodra Cer
vantes over zijn eigen leven ver
telt. Alles gaat in elkaar over en
heeft met elkaar te maken. Je
krijgt soms het gevoel dat er te
veel briljante vondsten en ver
banden in zitten.
Maar je hoeft niet alles op te
pikken om toch van de voor
stelling te kunnen genieten. Er
is veel humor en adembene
mend knap poppenspel. De
pop die hard niest en dan zijn
haar weer gladstrijkt, de kleine
rukjes aan een bosje veren
waarmee het hoofd van een
verwende vrouw gekarakteri
seerd wordt: Delfgaauw heeft
zo weinig nodig om zijn pop
pen echt en levend te maken.
lesley grieten
Een toneelstuk van honderd
jaar oud, speciaal voor kinde
ren vanaf acht jaar. De Leidse
Schouwburg heeft morgen de
première. Theatergroep Mac-
cus speelt daar 'Op hoop van
zegen' van Herman Heijer-
mans.
Hoewel het stuk volgens re
gisseur Jos van Kan niet kinder
achtig wordt gespeeld, zijn er
wel wat aanpassingen verricht.
Zo is het stuk ingekort van de
oorspronkelijke tweeënhalf uur
tot ruim een uur. „Met goed
schrappen en knippen hebben
we er een goede kindervoorstel
ling van gemaakt."
Het accent in de nieuwe ver
sie van 'Op hoop van Zegen' ligt
op de kinderen Barend, Jo - in
tegenstelling tot in het origineel
Barends zus - en Clementine.
Via de kinderen wordt het ver
haal verteld over belangrijke
keuzes in het leven. Barend
moet van zijn moeder Kniertje
naar zee. Zijn vader en broers
zijn al op zee omgekomen en
hij wil niet. Barend durft echter
niet tegen haar in te gaan. Zusje
Jo is het aanvankelijk met hun
moeder eens maar zegt hier la
ter spijt van te hebben. Cle
mentine, de dochter van reder
Bos kan niet geloven dat haar
vader zijn personeel op slechte
schepen uit laat varen. Als ze
erachter komt dat het toch zo
is, gooit ze de deur voor hem
dicht.
Het serieuze thema van kin
deren die tegen de visserstradi
tie van hun ouders in opstand
komen wordt met minder dra
matische muziek gebracht dan
in het orgineel. „De muziek die
we nu gebruiken maakt het
stuk luchtiger en vrolijker",
vindt Van Kan.
Aan de oorspronkelijke tekst
van Heijermans is helemaal
niets veranderd, de personages
praten op dezelfde manier als
honderd jaar geleden. Volgens
Van Kan is dat geen probleem.
Het Letds Volkshuis en de Leidse
buurthuizen danken hun ont
staan aan het beschavingsoffen
sief, dat aan het einde van de
19de maar vooral in de 20ste
eeuw vorm kreeg. Buurthuizen
speelden een rol bij het terug
dringen van de sociale ongelijk
heid en de be-
'Op Hoop van zegen' voor kinderen: oud vissersdrama in een nieuw jasje.
„Tijdens de try-outs bleek dat
de kinderen even moeten wen
nen aan de ouderwetse straat
taal. Maar dat gaal snel ge
noeg." Hoewel het stuk hon
derd jaar geleden is geschreven,
staat het volgens regisseur Jos
van Kan nog als een huis.
FOTO GPD/ROLAND DE BRUIN
„Heijermans was een hele goe
de dramaturg. Ook de kinderen
van nu vinden het gewoon een
heel spannend verhaal."
neu rtra geld niet genoeg om verbouwing te betalen
er ia onbehoorlijk bestuur' en 'een kinderachtige krui-
iersmentaliteit' zijn maar twee van de vele negatieve
elinjalificaties die Ruud Visser, directeur van het LVC,
ft voor het gemeentelijke subsidiebeleid. Het LVC
de komende jaren volgens een woedende Visser
"jjnelijk. veel minder subsidie dan was afgesproken.
bij komt jaarlijks een halve ton
als financiële pleister op de
wonde die het Aalmarktproject
het LVC heeft toegebracht.
Door de onzekere toekomst van
het LVC-pand heeft het podium
namelijk veel hogere program-
,n pablo cabenda
e laatste vergadering van de
Iscommissie cultuur bleek
het poppodium eenmalig
ton ontvangt voor de nu
lopende verbouwing. Daar-
meringskosten dan normaal.
Voor het eerste jaar van die re
geling (1999) wil de gemeente
slechts de helft, 25.000 gulden,
uitkeren. En dat zit Visser hele
maal niet lekker. „De afspraken
over de extra subsidie zijn ge
maakt in december 1998. Dat
het een half jaar heeft geduurd
voordat we een afspraak kon
den maken over de hoogte van
het bedrag ligt aan de gemeen
te, niet aan ons. De gemeente
heeft de zaak 'op zijn beloop ge
laten. Ik heb mijn plannen be
groot op een subsidie van
50.000 gulden per jaar. Ook
voor het jaar 1999."
Het geld voor de verbouwing
van het LVC, 100.000 gulden, is
bij lange na niet genoeg. De
kosten van de facelift van het
jongerencentrum zijn geraamd
op 2,3 ton. Maar wat Visser nog
meer tegen de borst stuit is dat
het LVC een gedeelte van het
bedrag moet besteden aan het
buitenschilderwerk. „Het on
derhoud aan de gevel valt on
der achterstallig onderhoud en
de gemeente is als eigenaar
daarvoor verantwoordelijk. Het
is van de gekke dat wij dat zelf uitlaten over de 25.000 gulden
moeten betalen. Op deze ma
nier schuift Pechtold de verant
woordelijkheid op een heel ge
wiekste manier af op ons."
Wethouder Pechtold (cul
tuur) laat weten dat de kwalifi
catie 'subsidie' niet klopt voor
de extra ton die het LVC krijgt.
„Het extra geld is uitdrukkelijk
óók bedoeld om de gevel te
schilderen. Dat betalen wij dus
wel. Daar is in de financiën re-
subsidie die Ruud Visser de
helft van het beloofde bedrag
noemt. „Ik vind het van rare
manieren getuigen als Visser
achteraf, via de media, zijn ver
haal probeert te halen. Er was
niemand van het LVC aanwezig
bij de commissievergadering
waarin de financiële afspraken
met het LVC werden uiteenge
zet. En Ruud Visser heeft mij
ook daarna niet benaderd."
huishoudens de programmagids
van haar elf buurthuizen ver
spreid. Het LWO hoopt dat zo
gemakkelijker gebruik wordt ge
maakt van een buurthuis bui
ten eigen buurt of wijk. In deze
gids kunnen we lezen dat buurt
huis Matilo 12 lessen Spaans
voorfl. 108,aanbiedt, terwijl
hetzelfde aantal lessen bij
buurthuis Vogelvlucht slechts fl.
72,kost. Buurthuis Morsch-
wijck geeft een keuze tussen 6
lessen voor fl. fl. 65,of 20 les
sen voorfl. 120,De meeste
buurthuizen zijn dus goedkoper
dan Het Leids Volkshuis, dat
voor 10 lessen fl. 85,vraagt.
Het duurst van de door de ge
meente Leiden gesubsidieerde
instellingen is de Leidse Volks
universiteit K&O. Maar die kent
wel vier niveaus, in prijs varië
rend van 15 lessen voor fl.
330,tot 12 lessen voor fl.
315,Daarnaast nog de va
kantiecursus Spaans van 8 les
sen voorfl. 120,
Tot de populaire activiteiten ho
ren ook bingo (soms speciaal
voor 55+) en het leren werken
met computerprogramma's.
Daarnaast zijn er ook een 'Cur
sus in wonderen' (buurthuis 't
Mierennest) en 'Astrologie voor
gevorderden' (buurtcentrum de
Kooi).
Gelukkig besteden de buurthui
zen wel enige aandacht aan
kunst en cultuur, maar het aan
tal uren is absoluut en relatief
veel te laag. Bezoekers van
buurthuizen kunnen hun
kunstzinnige creativiteit kwijt
aan zingen (buurthuis Cornelis
Joppensz; voor 55+ in de buurt
huizen Matilo en Stevenshof),
tekenen en schilderen voor kin
deren (buurthuizen Cornelis
Joppensz en Stevenshof) of vol
wassenen (buurtcentrum de
Kooi en buurthuizen Morsch-
wijck, Stevenshof en Vogel
vlucht), aquarelleren (buurthui
zen Op Eigen wieken en Matilo),
toneelspelen (buurthuis Matilo)
en keramiek/pottenbakken
(buurthuis op
Eigen Wieken).
De buurthui
zen 't Mieren
nest, De Pan -
crat, t SchipL
pertjeen 't
Spoortje heb
ben geen cul
turele activi
teiten, tenzij
we dansavon
den ook al als
zodanig be
schouwen.
Alleen buurt
huis Cornelis
Joppensz heeft
een cursus
kunstgeschie
denis, en wel
eens per veer
tien dagen
voor 55-plus-
sers. Bij het
Leids Volks
huis kan men nu terecht voorde
cursussen Antiek onder de loep,
Moderne kunst en De wereld
van het oude Egypte. K&O Lei
den biedt de meeste cursussen
voor kunstzinnige vorming aan.
Opvallend in de programma
gids buurthuizen is de gemak
zuchtige programmering en het
gebrek aan vernieuwingen am
bitie. Van enige streven naar
culturele verheffing is al hele
maal geen sprake. De bescha
vingsmissie van weleer lijkt to
taal vergeten. Terwijl de buurt
huizen nu een prominente rol
zouden mpeten spelen bij de
emancipatie en de integratie
van de kansarmen van onze
tijd. Onder hen zijn veel nieuwe
Nederlanders. Het is toch te gek
voor woorden, dat buurthuizen
met elkaar concurreren in het
aanbieden van een cursus
Spaans, maar nieuwe Nederlan
ders er niet terecht kunnen voor
hun verdere vorming in de Ne
derlandse taal en cultuur. An
derstaligen zijn daarvoor aan
gewezen op de cursussen van K
&0 Leiden. Zelfs daar kunnen
nieuwkomers niet terecht die
meer zouden willen weten over
en begrijpen van de cultuur en
de geschiedenis van de stad Lei
den en haar wijken.
Nieuwkomers in Leiden hebben
recht op de kans om zich Leide-
naar onder de Leidenaren te
kunnen gaan voelen. Kennis
van de taal, de stad en de daar
mee verbonden cultuur helpt
daarbij. Helaas blijkt uit de pro
grammagids van de buurthui
zen absoluut niet dat buurthui
zen zich mede verantivoordelijk
weten voor de sociale en cultu
rele integratie van onze nieuwe
stadsgenoten.
pn haag jan-hendrik bakker
Beer dan vijfhonderd verschillende
boekbanden leverde zijn speurtocht
Jp. Met een fotograaf in zijn kielzog
tok prof. H.T.M. van Vliet, zoals hij
pgt, 'stad en platteland' af om te in-
fentariseren hoeveel verschillende
landen er van Couperus' werk be-
Ëonden. Het werden er veel meer
Jan hij ooit verwacht had. Alle ban-
■en werden vervolgens zorgvuldig
pstgelegd. Nu, twee jaar later, ver-
phijnt het resultaat van dit monni-
Jenwerk: 'Versierde verhalen'. En in
het Louis Couperus Museum in Den
3aag zijn enkele van fraaiste be
iaard gebleven boeken van Coupe
rus tentoongesteld.
I Van Vliet was eerder verantwoor-
lelijk voor de bezorging van de 'Vol-
fedige Werken' van Louis Couperus,
fijdens dat tekstkritisch onderzoek
Ontdekte hij hoe de kwestie van de
boekbanden hem fascineerde. „In de
serste plaats vooral esthetisch. Want
Mie banden zijn erg mooi. Maar in de
tweede plaats wilde ik weten wat een
uitgever ertoe bewoog een schilder of
architect in de armen te nemen voor
het ontwerp van boekomslagen. Dat
onthult iets over de uitgeverspraktijk
van die tijd."
Onder de kunstenaars die Coupe
rus' boeken hebben vormgegeven
behoren grote namen uit de bewe
ging van de Art Nouveau van de rond
de (vorige) eeuwwisseling: Toorop,
Berlage, Roland Holst, Neuhuys en
Sluyterman zijn daarvan wel de be
kendste namen.
Aanvankelijk was Couperus van
hun werk helemaal niet zo gechar
meerd, vertelt Van Vliet. „Hij hield ei
genlijk nog het meest van een een
voudige effen kaft met een gouden
lettertje, heel traditioneel. Later raak
te hij wel enthousiast. Na 1897 pas,
toen Jan Toorop de omslag had ge
maakt voor 'Metamorfoze'. Toen
heeft hij duidelijk gevoeld dat hier
een kunstenaar was die zijn werk be
greep."
Aan uitgever L.J. Veen heeft Coupe
rus zijn mooie banden te danken.
Veen zag hoe een concurrerende uit
gever, Versluys, de kunstenaar Ro
land Holst een prachtige band had
laten maken voor 'Johannes Viator'
van Frederik van Eeden. Hij wilde zelf
ook graag iets nieuws, iets modems
voor zijn successchrijvers Louis Cou
perus en Stijn Streuvels. Dus zocht
Veen ontwerpers in de school van de
Nieuwe Kunst. Per slot van rekening
zaten daar de kunstenaars, die ple
zier hadden in het ontwerpen voor
alledaags gebruik. Mede dankzij de
boeken van Coupems, kunnen wij nu
zeggen, hebben zij naam bij het grote
publiek gekregen. Een zeer speciaal
project was de gebatikte band waarin 1
'De stille kracht' werd uitgegeven.
Daarmee was Coupems zeer verguld.
'Versierde verhalen. De oorspronkelijke
boekbanden van Louis Couperus' boeken
(1884-1925)' is verschenen bij uitgeven L.J.
Veen. Prijs: fl. 49,90. Louis Couperus Muse
um, lavastraat 17, Den Haag een tentoon
stelling over de boekontwerpen. Tot 11 juni.
Open: do t/m zo 12-17 uur.
Barok uit Ecuador in Haags Museum Het Paleis
en haag Een veel voorkomend onder
werp in de Ecuadoriaanse beeld
houwkunst is de Heilige Familie.
Daarbij worden drie poppen op
stoeltjes geplaatst: Maria, Jozef en
het kindje Jezus in het midden. De
hoofden, handen en voeten van de
poppen zijn van beschilderd hout,
hun rompen gaan schuil achter
prachtige geborduurde stoffen.
Met een wezenloze blik kijken zij
de beschouwer aan. Voor een deel
komt dat doordat hun ogen gevuld
zijn met glaspasta, maar hoofd
oorzaak is dat de maker geen en
kele moeite heeft gedaan de ge
zichten individualistische trekken
te geven. Daar ging het ook niet
om. De meestal anonieme beeld
houwers maakten de sculpturen
niet om mooie mensen uit te becl
den, maar om een hemelse bood
schap te verspreiden. Daarbij was
met name voor de decoratie een
belangrijke rol weggelegd.
Door de beelden te beschilderen
in schitterende kleuren en met
bladgoud te vergulden kregen zij
een goddelijke glans. Sommige
schilders waren daarin zo bedre
ven dat zij konden toveren met
verf. Zoals het geval is bij het
beeldje van een engel, waarvan de
blote armen en benen, hoewel zij
van hout zijn, van porselein lijken
Anderen gebruikten de kleuren
vooral om een grotere expressivi
teit te bereiken. Veel beelden wa
ren namelijk bedoeld om meege
dragen te worden in processie^
Ook in het huidige Ecuador komt
dit nog regelmatig voor. Een uitge
breide fotoreportage daarover op
de tweede verdieping van het mu
seum is een passende afsluiting
van deze bijzondere tentoonstel
ling-
bernadette van der goes
Bij Zuid-Amerikaanse kunst en
cultuur denkt bijna iedereen on
middellijk aan Inca's en Azteken.
Het Haagse Museum Het Paleis
toont momenteel met de expositie
'Passie en devotie, barok uit Ecua
dor' hoe beperkt die gedachte is.
Nadat de Spanjaarden in 1532
Ecuador hadden veroverd, was
hen er veel aan gelegen de plaatse
lijke bevolking te bekeren tot het
katholieke geloof. Juist rond die
tijd begon de rooms-katholieke
kerk in Europa met de contra-re-
formatie een offensief tegen de
protestantse reformatie. Kunst
speelde daarbij een belangrijke
rol. Ook in koloniale gebieden
werden architectuur, schilderijen
en beeldhouwwerken ingezet om
de grotendeels analfabete bevol
king het evangelieverhaal te vertel
len en de leer van de enige ware
Kerk te verkondigen.
In Ecuador stichtten Spaanse,
Italiaanse en Vlaamse missionaris
sen kloosters van waaruit zij de in
woners onderwijs gaven. Daarbij
beperkten ze zich niet tot lezen,
rekenen, muziek en metselen,
maar ze leerden hen ook schilde
ren en beeldhouwen. Op die ma
nier kweekten de monniken plaat
selijke kunstenaars die in staat wa
ren de kerken en kloosters met re
ligieuze voorstellingen te versie
ren. Door middel van overdadige
decoraties wilden zij de Indianen
en Mestiezen ervan overtuigen dat
voor de aanhangers van het katho
licisme veel rijkdom was wegge
legd, zo niet in dit leven, dan wel
in het hiernamaals.
Het meest in aanzien stond de
School van Quito, een groep 17de
en 18de eeuwse schilders en
beeldhouwers, die in Quito, de
hoofdstad van Ecuador, werkte. Zij
voorzagen niet alleen Ecuador van
hun kunst, maar exporteerden ook
naar de buurlanden. De Spanjaar-
De heilige
Jozef, een
anoniem
houtsnij
werk uit de
18de eeuw.
FOTO GPD
den noemden Quito daarom wel
„het Florence van Zuid-Amerika."
Gelukkig heeft Museum Het Paleis
die woorden niet in de titel van de
expositie overgenomen, want niets
in de sculpturen en schilderijen
herinnert aan de klassieke perfec
tie van de Italiaanse renaissance.
De kunstenaars van de School van
Quito namen het namelijk niet zo
nauw met het perspectief en de
anatomie. Hoewel zij doorgaans
naar Europese gravures werkten,
is daar op het eerste gezicht wei
nig van te merken. Alleen wie weet
dat de westerse kunst er model
voor heeft gestaan, ziet af en toe
een vage gelijkenis.
Heiligenbeelden die een bal
letachtige houding hebben aange
nomen doen vaag denken aan de
kunst van het manierisme, een
Christuskop die zijn ogen met een
lijdende blik naar de hemel richt,
zal waarschijnlijk geïnspireerd zijn
op het werk van de Italiaanse
schilder Guido Reni. Voor het ove
rige lijkt de Ecuadoriaanse versie
van de barok misschien nog het
meeste op de kunst van de mid
deleeuwen. Met name de gewoon
te de sculpturen aan te kleden met
kostbare gewaden versterkt dat
beeld.
De tentoonstelling 'Passie en de
votie, barok uit Ecuador' is t/m
11 juni te zien in Museum Het
Paleis, I>ange Voorhout 74, Den
Haag. Di. t/m zo. van 11.00 tot
17.00 uur.
