1
'Moslims niet meer afhankelijk van zorg kerkei
Geloof Samenleving
Oud-hoogleraar
Smulders overleden
Oosterhuis en de bijbel als metafoor
In Nijmegen is zondag dr. P.
Smulders, oud-hoogleraar aan
de Katholieke Theologische
Hogeschool te Amsterdam, op
~8-jarige leeftijd overleden.
Dit heeft de jezuïetenorde,
waartoe Smulders behoorde,
bekendgemaakt.
Smulders promoveerde in
1946 in Rome op een onder
zoek naar Hilarius van Poi
tiers, een kerkleraar uit de
vierde eeuw. Niet alleen door
dat onderzoek, maar ook door
een kritische editie van de
werken van Hilarius verwierf
hij internationale bekendheid.
Zijn boek Het visioen van Teil
hard de Chardin. Poging tot
theologische waardering werd
'n verschillende talen vertaald.
Tijdens het Tweede Vati
caans Concilie (1962-1965)
was hij theologisch adviseur
van de Indonesische bis
schoppen. Hij heeft meege
werkt aan het conciliedocu
ment over de openbaring,
waarvan hij de inleiding
schreef. Smulders heeft er ook
toe bijgedragen dat de oor
spronkelijke traditionele tekst
werd getorpedeerd.
Smulders doceerde tijdens
de oorlog twee jaar aan de
Gregoriaanse universiteit in
Rome. Van 1943 tot 1967 was
hij hoogleraar dogmatische
theologie aan de theologische
opleiding van de jezuïeten in
Maastricht. Vervolgens was hij
zestien jaar hoogleraar dog
mageschiedenis, patrologie,
geschiedenis van de christelij
ke Oudheid en oude kerkge
schiedenis aan de KTHA,
waarvan hij ook rector is ge
weest. Bij zijn 40-jarig pries
terschap in 1977 werd hij be
noemd tot ridder in de orde
van de Nederlandse Leeuw.
In een interview in Trouw in
1977 beschreef hij zichzelf als
iemand die de neiging heeft
de kool en de geit te sparen.
,,Ik zie mezelf weliswaar links
van het midden, maar toch
ook wel een beetje conserva
tief." Sprekend over de kerk
zei hij „dat je het bestaande
gezag moet bijsturen en beke
ren, maar niet omverwerpen.
Want je hebt die structuur in
de toekomst hard nodig.''
De kleine verhaaltjes in Boek
van mijn leven van Huub Oos
terhuis zijn net zo poëtisch als
de liederen die hij schreef. En
ze laten in hun samenhang
glashelder zien wat de 66-jari-
ge predikant, onlangs door de
Raad van Kerken onderschei
den met de Vlam van de Geest,
gelooft. Dat de bijbel een boek
vol metaforen is, Jezus ons
grootste voorbeeld en de Heili
ge Geest datgene in ons dat
ons ertoe brengt het goede te
doen.
Het 'boek van zijn leven' is de
bijbel. In 47 columns, soms
niet meer dan één bladzijde
lang en alle eerder verschenen
in de tijdschriften Werkschrift,
Maandbrief en Roodkoper,
schrijft de voormalig Jezuïet
over bijbel, God, Jezus, Heilige
Geest, avondmaal, bidden.
Maar vooral schrijft hij over de
lessen die een mens uit de bij
bel kan leren over hoe te leven.
Hoezeer Oosterhuis bijbelver
halen ziet als een beeldspraak
voor ons leven blijkt wel uit de
column 'Vragend lezen', over
de uittocht
van het volk
van Israel uit
Egypte. „Door
kleine en gro
te verhoudin
gen, liefdes,
tweegevech
ten heen,
door zee en
woestijn van
oase naar oa
se moet je
gaan. Waar
ben je nu?
Halverwege
de droge zee,
het water op
je hielen? Net
op de andere
oever geklom
men? Halver-
wege de
woestijn, nog twintig jaar te
gaan? Vlak aan de grens van
het land? Zo vragend, denk ik,
mag het verhaal van de uit
tocht en heel de bijbel gelezen
worden."
Oosterhuis schrijft beeldend.
Ook in zijn columns blijft hij
Huub Oosterhuis BOEK
een beetje,
zoals hij
zichzelf eens
noemde, 'de
schrijver van
liedjes-met-
iets-van-de-
bijbel-erin'.
„God? God is
hij die mij
droeg op
adelaars-
vleugels, die
mij heeft ge
worpen in
de ruimte,
en als ik krij
send viel mij
heeft onder
vangen met
zijn wieken
en weer op-
Totdat ik vliegen kon op eigen
kracht."
Lees je één verhaaltje per dag
dan valt het misschien niet zo
op, maar in een keer uitgelezen
wordt de manier waarop Oos
terhuis de hele bijbel als meta
foor beschouwd. „Opstanding aap rietveld
ld da
is", schrijft hij: „een genera
middel vinden tegen aids,ej00
tegen alles wat mensen js h
tigt." En: „Ik geloof in Je^ ^et j
in een oudere broer die n£j;n
heeft voorgedaan hoe ik Ij ^ar
en groeien moet om kindvoor(
zoon - vriend van God tejj-ten
den." De Heilige Geest isu
woorden van Oosterhuis
in mensen'. „Hartstocht
gerechtigheid en vrede, g
van ontferming - dat je hc 1
gen en piepen en gesmoo
schreeuwen van ouderloz.
in zichzelf begraven kind^
tegen alle lawaai van de wj
in, nog hoort: dat is heiligi
geest."
Bij Oosterhuis wordt de bi
een sprookje. Een boek voy
ze lessen. Als je maar ziet
het t
Titel: Boek van mijn levei
Auteur: Huub Oosterhuis
Uitgeverij: Kok/Averbodt
Prijs: 19,90 gulden
VANDAAG
Blasius, een vroeg-christelijke martelaar, wist
het leven van een jongetje te redden die een
visgraat had ingeslikt en dreigde te stikken. Hij
stond bekend als geneeskundige en was bis
schop van de plaats Sebaste in Armenië. Het voorval met
het jongetje maakte van hem de patroonheilige tegen keel
pijn en keelziekten. Rond het jaar 316 na Christus werd
Blasius gevangen genomen, gemarteld en onthoofd. De
derde februari wijdde men vroeger het zogeheten Blasius-
-brood. In de zeventiende eeuw ontstond het gebruik een
Blasius-zegen in de kerk geven. Twee kaarsen werden in
de vorm van een Andreaskruis aan elkaar gebonden en bij
gelovigen over de hals gestreken. Het brood- en kaarsenri
tueel, dat hier en daar nog bestaat, moest de gezegende
beschermen tegen keelziekten. Blasius was tevens de
schutspatroon tegen storm, en beschermheer van muzi
kanten die een blaasinstrument bespelen. Omdat hij tij
dens zijn marteling met een wolkam zou zijn opengereten
mag Blasius zich ook nog de patroonheilige noemen van
de 'wolkammers' en wevers. In de Limburgse plaatsen Ca-
dier en Keer wordt Blasius nog steeds geëerd.
In Japan viert men rond 3 en 4 februari het zogeheten Set-
subun-feest. Kinderen gooien bonen in het rond om de
monen te verjagen en roepen daarbij: „Demonen wegwe
zen, geluk kom binnen." Het Setsubunfeest markeert de
tijd dat de lente begint.
Zwijgende bisschop aangeklaagd
DONDERDAG 3 FEBRUARI 2000 979
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen: te Puttershoek, G.J.
van Beek te Zevenhuizen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Bilthoven, mw. B.L.
Bos te Oudemirdum c.a.
Aangenomen: naar Jutrijp-Hom-
merts (SoW), R. Praamsma te Su-
GEREFORMEERDE KERKEN
(VRIJGEMAAKT)
Aangenomen: naar Harlingen,
E.C. Ouwejan te Langerak.
VRIJE EVANGELISCHE GEMEEN
TEN
Beroepen: te Heerde, J.M. West-
strate te Nijverdal.
BOEKBESPREKING
amritsar Tien hogepriesters van de Gouden Tempel in Am-
ritsar, die door de hoogste autoriteiten van de Sikhs bestempeld
zijn tot 'zondaars', wassen borden in de keuken van de tempel.
Het is de straf die hen is opgelegd, omdat zij de 'dissident' Jagir
Kaur hebben gesteund. Jagir Kaur wilde de Sikh-religie hervor
men. FOTO AP
eens dat we het oneer
betekenis en persoon
kan zo'n onderwerp
der: „Op grond van
lijkt het mij zinvol orr:+
te veel te laten ophot
gesprekken over zakdc 66
over we het fundame
eens zijn", vindt de
leraar. geb(
Wat de waarde is va
loog? Mulder: „We 16611
peet en elkaar begrip (jg
moslim en christen
schouder aan schoude U6t
de strijd tegen bijvoor^
lieuvervuiling, onrech
loedering. „We kunne.Will
men inspannen om c ujj-
in onze maatschappi
pakken. Ik ben ervan ?visi(
dat voor zo'n dialoot
godsdienst aanknoping*)
te vinden zijn." jn IT
Christenen en mosL
nen nu ook makkelijki
der aan schouder staai^^tS
moslims zich hebben jj
seerd en nadrukkelijktGLlS
naar een eigen identic-, g»-,
rien van den Boom:
toekomst toe zullen de W
niet meer afhankelijk
de zorg die de kerkei
verleden hebben getooi
lims zijn partners in d(
geworden."
Soms gaan christer
een stapje verder in de
met moslims, zo staat iijtwikJ
fyileumnummer: „Ze iestej
voor een theologische i telT1|
tie van de islam, naar i ^jj]
van het gesprek tussenmoejt
nen en joden. Zou, zo VLr no
zich af, de koran, rij^; ze
evenbeeld van de jood^ p
een even belangrijke bfe jn
nen worden voor een>n st0
mentele theologie van^ v
S*es? in e<
caen De Franse justitie heeft een gerechtelijk onderzoek inge
steld tegen bisschop Pierre Pican van Bayeux-Lisieux. Hij wordt
ervan verdacht seksueel misbruik door een priester te hebben
verzwegen. De priester zit in voorarrest op beschuldiging van
seksueel misbruik van vijftien minderjarigen. Advocaten van de
slachtoffers beschuldigen de bisschop ervan, dat hij van het
misbruik op de hoogte was. De bisschop had de pastoor een
half jaar op verlof gestuurd en hem overgeplaatst naar een an
dere parochie. De bisschop beroept zich op zijn ambtsgeheim.
Paus eert vermoorde missionarissen
Vaticaanstad Paus Johannes Paulus II heeft gisteren eer bewe
zen aan de rooms-katholieke missionarissen, die de afgelopen
jaren wegens hun geloof zijn vermoord. De 79-jarige kerkleider
deed dat in een speciale mis op het Sint-Pietersplein, die door
ruim 20.000 priesters en nonnen werd bijgewoond. Zonder op
te geven en zonder compromissen te sluiten, hebben veel mis
sionarissen hun leven gegeven voor de keuze van trouw aan
God en de mensheid, zei de paus. Volgens het Vaticaan zijn vo
rig jaar 31 missionarissen vermoord: acht van hen in Oost-Ti-
mor. de anderen in Afrika, Latijns-Amerika en India.
Een kwart eeuw geleden
voelden Nederlandse
christenen zich geroepen
om moslims de hand bo
ven het hoofd te houden.
Vandaag is dat nauwelijks
meer nodig, constateert de
redactie van het christelij
ke blad 'Begrip Moslims-
Christenen' dat nu 25 jaar
bestaat.
Priesters voor straf de keuken in
'Gastarbeiders' waren ze toen,
en hun geloofsovertuiging deed
niet ter zake. „De islam behoort
nu bij het culturele en gods
dienstige landschap van West-
Europa", aldus eindredacteur
Marien van den Boom van 'Be-
ghp'-
„Enige trots" voelt hij na-
mens het blad wel. Want de ini
tiatiefnemers waren echte pio
niers in de dialoog tussen chris
tenen en moslims. De dialoog
was vaak niet makkelijk, maar
wel noodzakelijk, zegt een van
de pioniers, Dick Mulder, oud
voorzitter van de Raad van Ker
ken. Ongezond en gevaarlijk is
het volgens hem wanneer mos
lims en christenen in getto's
blijven zitten. ,Als we totaal
langs elkaar heen leven, als we
elkaar niet kennen en niet wil
len kennen, dan kunnen er elk
ogenblik conflicten ontstaan."
Maar er waren heel wat
drempels te overwinnen voor
dat er echt van een dialoog
sprake was, herinnert hij zich.
Allereerst was er de last van de
geschiedenis. Daarnaast was er
de grote ongelijkheid in sociale
omstandigheden. En natuurlijk
waren er de religieuze verschü-
Een moskee in Zaanstad. „De islam behoort bij het culturele en godsdienstige landschap van West-Europa", z
Boom van het blad Begrip Moslims Christenen.
len. Zo zullen moslims volgens
Mulder Allah nooit vader noe
men, terwijl christenen zich
graag als kinderen van God
zien.
Toch was er altijd voldoende
basis voor een dialoog, aldus
Mulder. „We zijn allereerst me
demensen. Hoe verschillend we
ook zijn, we hebben gemeen
schappelijk dat we samen mens
zijn." En: „Samen met de joden
geloven we in één God. En al
hebben we over die ene God
soms verschillende ideeën, hij
is toch de ene God. Op die basis
kunnen we het gesprek voe-
Er zijn volgens Mulder wel
enige regels die in acht geno
men moeten worden. Bijvoor
beeld: „Vergelijk niet het ideaal
van jouw godsdienst met de
werkelijkheid van de ander." Zo
kan een christen, maar ook een
moslim zeggen dat de religie
van de ander gewelddadig is.
De ander niet willen overtui
gen, is nog zo'n regel. „Je kunt
over alles spreken, maar wel
met de bedoeling om elkaar zo
goed mogelijk te begrijpen."
Mulder verwijst naar een oud
adagium van de Wereldraad
van Kerken: 'We agree that we
disagree', wij zijn het erover
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht HWS
Geldig tot en met vrijdag.
Finland:
Flinke opklaringen en meest
droog. Middagtemperatuur veel
al tussen -5 en -10 graden, in
het zuiden rond -3 graden.
Denemarken:
Wisselend bewolkt en een enkele
winterse bui. Middagtempera
tuur omstreeks 3 graden.
Engeland, Schotland, Wales, Ier
land:
Donderdag aanwakkerende wind
en van het westen uit toenemen
de bewolking, gevolgd door re
gen. Vrijdag in het zuiden van
Engeland opklaringen. Maxima
vrijdag ongeveer 11 graden.
België en Luxemburg:
Donderdag geregeld zon en
droog. Vrijdag bewolkt en toene
mende kans op regen. Middag-
temperatuur ongeveer 9 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Geregeld zon en meest droog.
Wel kans op mist. Vrijdag in het
noordwesten bewolkt en regen
achtig. Middagtemperatuur tus
sen 5 graden in het oosten en 11
in het westen.
Zuid-Frankrijk:
Perioden met zon en meest
droog. Mogelijk mistbanken. In
het Rhne-dal waait donderdag
een stevige Mistralwind. Maxima
tussen 8 en 17 graden.
Spanje:
Flinke zonnige perioden en
droog. Maxima uiteenlopend van
een graad of 14 in het noorden
tot ruim boven de 20 graden in
het zuiden.
Portugal:
Geregeld zon en droog. Middag
temperatuur ongeveer 17 gra
den.
Mallorca, Ibiza, Menorca:
Geregeld zon en donderdag nog
kans op een bui. Maxima rond
18 graden.
Marokko:
Westkust: zonnige perioden en
droog. Maxima ongeveer 25 gra
den.
Tunesië:
Perioden met zon en droog.
Maxima langs de kusten tussen
18 en 25 graden.
Madeira:
Zonnige perioden en meest
droog. Maxima rond 20 graden.
Canarische Eilanden-.
Zonnig en droog. Middagtempe
ratuur ongeveer 25 graden.
Duitsland:
Donderdag wisselend bewolkt en
een aantal regen- of sneeuwbui
en. Vrijdag meer zon. Maxima
meest tussen 3 en 8 graden.
Oostenrijk:
In Karinthi geregeld zon. Verder
bewolkt en af en toe regen, bo
ven 900 meter sneeuw. Vrijdag
van het westen uit droger. Mid
dagtemperatuur in de dalen om
streeks 4 graden op vrijdag.
Zwitserland:
Wolkenvelden, ook af en toe zon
en meest droog. In Wallis en Tes-
sin geregeld zon en droog. Kou
der met vrijdag maxima rond 7
graden.
Polen:
Wolkenvelden en af en toe regen
of sneeuw. Vrijdag tijdelijk dro
ger en mogelijk wat zon. Van tijd
tot tijd veel wind. Maxima da
lend tot dicht bij het vriespunt
op vrijdag.
Tsjechië en Slowakije:
Bewolkt en vooral donderdag af
en toe regen. Vrijdag opklarend,
maar wel minder zacht met
bewolkt
onweer
W warmtefront
regen
erf* sneeuw
V koufront
opklaringen
Ah* hagel
lagedruk
mist
windrichting
/y hogedruk
zonnig
19 temperatuur
luchtdruk in
hecto pascal
maxima rond 4 graden.
Hongarije:
Wolkenvelden en meest droog.
Vrijdag ook zonnige perioden.
Middagtemperatuur dalend tot
een graad of 4 op vrijdag.
Italië:
Donderdag vaak bewolkt en een
enkele bui. Vrijdag meer zon en
droog. Dan in de Povlakte grote
kans op mist. Maxima uiteenlo
pend van 9 graden in het noor
den tot 15 op Sicili.
Corsica en Sardinië:
Perioden met zon en donderdag
nog een buitje. Middagtempera-
Weerrapporten 03 februari 07 uur:
VRIJDAG 4 FEBRUARI 2000
Zon- en maanstanden
Zon op 08.16 Zon onder 17.30
Maan op 07.46 Maan onder 16.26
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 03.25 15.35 02.58 15.08
Laag 11.35* 23.55 11.16 23.36
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
ZW4 12 7 0.0
w.s.O 25 16 0.0
N0 1 15 8 0 0
w.s.l 9 -1 0.0
ZW1 10 2 0.0
half bew.
half bew
half bew.
station
weer
wind
temp neersl
Malta
onbewolkt
W 3
17
11
00
Moskou
Sneeuwbui
W1
1
0
5.0
Amsterdam
half bew
W5
8 6 D.O
München
half bew.
ZW2
7
1
4.0
De Bilt
half bew.
W3
9 5 0.9
Nice
half bew
NW3
11
8
0.0
Deelen
licht bew
W3
8 3 1.4
Oslo
half bew.
01
2
-6
0.0
Eelde
zwaar bew.
y/4
8 5 0.0
Parijs
half bew
W2
7
1
6.4
Eindhoven
half bew.
W3
9 3 1.5
Praag
zwaar bew.
W 5
9
2
0.0
Den Helder
half bew.
NW4
7 6 00
Rome
zwaar bew.
w.s.3
14
5
0.4
Rotterdam
zwaar bew.
W 4
8 5 05
Split
zwaar bew.
N 2
13
8
5.2
Twente
zwaar bew.
W3
8 4 1.1
Stockholm
0
0
0.0
Vlissingen
zwaar bew
W5
7 6 18
Warschau
zwaar bew.
W5
6
2
126
Maastricht
licht bew
W3
8 3 1.7
Wenen
zwaar bew
NW4
15
6
0.0
Aberdeen
zwaar bew.
W2
6 3 0.0
Zürich
zwaar bew.
W1
6
1
11.0
Athene
half bew.
w.s.0
16 10 0,0
Bangkok
zwaar bew.
N 2
28
18
0.0
Barcelona
half bew.
N3
17 9 0.0
Buenos Aires
zwaar bew.
23
23
18
0.0
Berlijn
half bew
W4
6 1 8.0
Casablanca
zwaar bew.
ZO 2
20
12
00
Boedapest
Bordeaux
zwaar bew.
NW4
10 3 0.0
Johannesburg
zwaar bew.
02
28
12
0.0
zwaar bew
NW2
11 5 90
Los Angeles
zwaar bew.
N2
21
13
0 0
half bew.
ZW3
9 4 4.0
New Orleans
zwaar bew.
NW2
13
8
0.0
Cyprus
half bew
NI
18 7 0.0
New York
zwaar bew.
W3
-2
-5
0.0
Dublin
zwaar bew.
ZW3
9 3 0.0
Tel Aviv
half bew.
N01
17
5
0.0
Frankfurt
zwaar bew
ZW2
7 0 0.3
Tokyo
licht bew.
12
11
3
0.0
Genève
W2
8 1 10.9
Toronto
zwaarbew
12
-5
-14
0.0
Helsinki
zwaar bew.
NW2
-4 -11 3.0
Tunis
zwaar bew.
W2
22
13
0 0
Innsbruck
half bew.
ver 1
4 1 1.0
Vancouver
half bew.
NW2
8
1
0.0
tuur rond 16 graden.
dagtemperatuur
omstreeks
17
Griekenland en Kreta:
graden.
Half tot zwaar bewolkt en vrijdag
kans op een bui. Vrijdag op de
Ionische eilanden juist veel zon
en droog. Maxima dalend tot een
graad of 12, in het noorden nog
kouder.
Malta:
Misschien een enkele buitje.
Verder aardig wat zon en mid-
Turkije en Cyprus:
Perioden met zon en vrijdag toe
nemende kans op een bui. Maxi
ma langs de kusten uiteenlopend
van een graad of 10 op de Dar-
aanellen tot 17 op Cyprus.
L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
i. Da
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
A. Maandag, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
haal
Katv
d mi
TELEFAX
Advertenties: 071- 5323 508
Familieberichten: 023- 5317 337 1 dei
023- 5320 216 Idelï
Redactie: 071-5321 921 pei
Hoofdredactie: 071-5315 921 L-p
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 11s °y(
071-5356 230 Mph
RUBRIEKSADVERTENTIES Irijvi
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17. nje
071- 5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per halfjaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging
het automatisch afschrijven van het ig K;
abonnements- geld, ontvangen 1,- korjerst
betaling. ,pr g
VERZENDING PER POST j. B
Voor abonnementen die per post (binnenf^ë
worden verzonden geldt een toeslag van; het
aan portokosten per verschijndag. n he
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTES/^
Voor mensen die moeilijk lezen, slecht"
hebben of blind zijn (of een andere |on
leeshandicap hebben), is een samenvajjfsv
van het regionale nieuws uit het Leids&gcti
Dagblad op geluidscassette beschikbaijej j,
iraPPe
pter
kt
ging verstik0
Z I
N H U I Z
ONGEVAllENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
