Amerikaanse economie naar record
Illlllil
'Schuld van Nederlandse staat moet nu worden afgelost'
Bedrijven houden moeite met 'temghaal-acties' producten
Open
Jubeljaar christelijke
Hout- en Bouwbond
dak en airco werken prima samen
Economie
WOENSDAG 2 FEBRUARI 2000
340
Rijken in VS laatste tien jaar nog welvarender en armen steeds armer
De economie van de Verenigde Staten kan niet anders
dan binnenkort een record breken. Eind januari werd de
langste periode van economische groei tot nu toe geëve
naard en voorlopig staat niets een langere groei in de
weg. Februari zal de boeken ingaan als de 107de achter
eenvolgende maand van economische groei en daarmee
een record vestigen.
Amerikaanse economie
Economische groei
Werkloosheid
7,5%
Inflatie
3,0% 3,0% n co/ 2 8% 3,0% p -joj
H mm mi 2-3% mm
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Het hoogtepunt tot nu toe staat
op naam van de jaren zestig,
toen de Vietnam-oorlog de be
drijvigheid in de VS stimuleer
de. Van 1962 tot en met decem
ber 1969 was er alleen maar
sprake van economische ex
pansie, waarna er een recessie
intrad.
Er is vrijwel geen analist te vin
den die op korte termijn een
einde aan de huidige 'boom'
voorziet. De Amerikaanse cen
trale banken vinden het nu wel
welletjes geweest en zullen pro
beren met een renteverhoging,
naar alle waarschijnlijkheid
vandaag, de onstuimige groei te
temperen.
Vorige week werd bekend dat
de economie van de VS in de
laatste drie maanden van vorig
jaar op jaarbasis met 5,8 pro
cent is gegroeid. Dat is ruim
meer dan de toch al hoge 5 pro
cent die was verwacht. Hoewel
er in tegenstelling tot wat ge
bruikelijk is nog geen echte op
leving van de inflatie is te be
speuren, willen de centrale
banken het gevaar daarvan af
wenden met een preventieve
renteverhoging.
Sterke economische groei
vormt doorgaans een bedrei
ging voor zichzelf doordat prijs-
en looninflatie ontstaat. De hui
dige krapte op de Amerikaanse
arbeidsmarkt geeft opwaartse
druk op de lonen, maar de
schade blijft tot nu toe beperkt.
De geldontwaarding lag vorig
jaar op 2,7 procent. Zonder de
grillige prijzen van energie en
voedsel bedroeg het percentage
1,6 en dat is precies het gemid
delde van halverwege de jaren
zestig. De werkloosheid be
droeg het afgelopen jaar rond
4,1 procent van de beroepsbe
volking en was daarmee de
kleinste van de laatste dertig
jaar.
De jongste recessie was in
maart 1991 voorbij. Die periode
van economische achteruitgang
duurde maar zes maanden en
viel samen met de Golfoorlog,
die leidde tot een sterke stijging
van de olieprijzen. Sindsdien is
het bruto binnenlands product
van de VS, de ruimste maat
waarmee economische groei
kan worden berekend, toegeno
men met 58 procent om vorig
jaar op het bedrag van 9.000
miljard dollar uit te komen.
Lang niet iedere Amerikaan
deelt echter in de welvaart.
Voor 'Joe Sixpack' (Jan met de
pet) is een miljoen dollar nog
ver weg, in tegenstelling tot veel
van zijn landgenoten. De rijken
in de VS zijn de laatste tien jaar
rijker geworden en de armen
armer. Zelfs voor de midden
klasse is het bereiken van een
betere levensstandaard moeilij
ker geworden.
Mensen met een hoog inkomen
zijn er in de jaren negentig 15
procent op vooruitgegaan. Voor
de lage inkomens en de mid
deninkomens was er achteruit
gang of op zijn best een stagna
tie weggelegd. Voor velen is de
kwaliteit van het leven verslech
terd. Er zijn meer en meer
vrouwen aan het werk gegaan.
Er zijn meer mensen per gezin
aan het werk en ook zijn er
nogal wat werknemers met
meer dan één baan. Nog altijd
43 miljoen Amerikanen doen
het zonder ziektekostenverze
kering.
Van degenen die er wel op zijn
vooruitgegaan, hebben er velen
hun welvaart te danken aan de
koersstijgingen die de aandelen
hebben laten zien. Gemiddeld
zijn de aandelenkoersen op de
beurs van New York in de jaren
negentig verviervoudigd.
Wie op koersstijgingen gokt en
alleen maar belegt, loopt wel
een groot risico. Veel deskundi
gen spreken van het grootste ri
sico dat de huidige periode van
economische expansie kent. Als
de aandelenkoersen ineenstor
ten, kan dat ernstiger gevolgen
hebben dan de beurskrach van
1987 en vermoedelijk leiden tot
een recessie, zo menen zij.
De Hout- en Bouwbond CNV bestaat honderd
jaar, maar van slijtage is bij de protestantse vak
bond nog lang geen sprake. De bedrijfstak ver
grijst, er komen minder jonge werknemers bin
nen maar het ledental van de bond groeit. Het
eeuwfeest wordt in april gevierd met een con
gres. Vanaf september reist een musical met Wil-
leke Alberti in de hoofdrol door
het land om in totaal 34 keer
voor CNV-leden op te treden.
Inmiddels zijn ruim 51.000
bouwvakkers en timmerlieden
lid van de eens sukkelende
bond. Na de crises in de jaren
zeventig en de enorme werk
loosheid die daarop volgde,
kwamen er het afgelopen decen
nium jaarlijks 700 tot 1200 nieu
we leden bij.
Een eeuw lang heeft de bond
zich laten leiden door de nor
men en waarden van de bijbel,
vertelt de 58-jarige voorzitter F.
van der Meulen. De leden ope
nen de vergaderingen immer
met gebed en in de bondsraad
declameren bestuurders nog
steeds gezangen. ,,De Hout- en
Bouwbond CNV blijft daarmee
vasthouden aan zijn eigen identiteit", vindt Van
der Meulen.
Die identiteit stamt van de eerste Christelijke
Bond van Timmerlieden uit Amsterdam. De tim
merlui sloten zich in 1909 aan bij de vakcentrale
CNV. Na de oorlog stimuleerde de latere staats
man Marinus Ruppert, onlangs uitgeroepen tot
vakbondsman van de eeuw, de christelijke bouw
arbeiders tot grotere eenheid om een blok te vor
men tegen de werkgevers. Op zijn aandringen
sloten zich in 1955 ook de meubelmakers bij de
timmerlieden aan. De huidige Hout- en Bouw
bond CNV was daarmee een feit.
Twee jaar geleden opperde de Bouw- en Hout
bond FNV dat de Hout- en Bouwbond CNV zich
beter kon aansluiten. „Ze hadden op hun kan
toor nog wel een etage over. Of wij niet wilden
verhuizen. Daar zijn we maar niet op ingegaan",
Kloof tussen
werkgevers en
directeuren
laatste jaren
steeds groter
lacht Van der Meulen. „We varen een eigen
en trekken ons, niets aan van de grote FNV.
Hij heeft geen moeite met het kleine broertji
imago dat leeft bij de FNV. „Iedere
ner ziet de CNV voor vol aan. Wij
gelijk iets in te brengen. Of het nu in de SER
Stichting van de Arbeid of tijdens
handelingen. Kijk naar de bouw. Het voorstel
werknemers van 55 jaar en ouder vier dagen t(
laten werken is ons idee.
ren lijken dat over
Met de voorzichtige
slaat de CNV-bond een brc
tussen werkgevers en FNV,
gens Van der Meulen. „De
grijpt sneller naar het
pen. Wij overleggen liever
een keer. Voor ons is een stakï
het uiterste middel, geen drei v
ging." r*
Volgens Van der Meulen heeft,
het onderwerp honderd jaar n
dato niets aan actualiteit ingef
boet. Hij ziet juist een toene- i
mende kloof tussen werknemi-,
en directeuren. „Wij kunnen a
ze leden niet uitleggen waarc
managers zoveel verdienen n
opties en bonussen, terwijl on[
dernemers zich intussen druk c
maken over een loonsverhogii v
van meer dan 2 procent."
De bond heeft flink in de buidel getast voor het b
feest. In april staat zoals gezegd het eeuwcongi
op de agenda. Dan verschijnt een boek over ho je
derd jaar geschiedenis van de Hout- en Bouw- r
bond. Later dit jaar schittert Willeke Alberti ii
een musical van Ivo de Wijs over de geschiedei 3;
van de Hout- en Bouwbond. Op kosten van de s
bond kunnen leden uit het hele land vanaf sep ls
tember een van de 34 voorstellingen in het lanfo
bezoeken.
Van der Meulen neemt afscheid tijdens het
eeuwfeest. Hij gaat met de VUT. Zijn 25 jaren a
bestuurder vat hij samen met: „Mijn hele leven g,
vertegenwoordigde ik een minderheid. Ik kwarf 1
in situaties terecht waar ik mijn positie v
moest maken. Dat vormt je voor je leven. Het
zelfde geldt voor de vakbond."
Stukjes glas in AH-zuurkool, metaaldeeltjes
in zakken Funmix van Red Band, droog
kattenvoer van Techni-cal met verkeerde
houdbaarheidsdatum. Voor fabrikanten en
leveranciers is het dringen geblazen om de
aandacht van de consumenten voor niet
deugende spullen. Ook een luchtontvochti-
ger, verenboa en een reflectorlamp moes
ten vanwege uiteenlopende defecten uit de
handel.
Hoewel terughalen ('product-recall') ge
meengoed is geworden en uif onderzoek
blijkt dat consumenten bedrijven die fou
ten zelf bekendmaken eerder vertrouwen
wekkend vinden, hebben bedrijven er nog
steeds moeite mee. Recent voorbeeld is
diervoedeifabrikant Martin Pet Foods in
Tiel, dat 17 januari waarschuwde tegen
mogelijk bedorven droogvoer van Techni
cal Kitten en Adult.
Al in de tweede helft van 1999 had het be
drijf, na tientallen klachten, in stilte een
deel van de verdachte partij teruggehaald.
Pas na een TROS-uitzending kwam het vo
rige week met een advertentie met waar
schuwing, terughaalactie en 'oprechte ver
ontschuldigingen'. Met zo'n aanpak be
staat het gevaar dat een merk of product
vakkundig de nek wordt omgedraaid: „Het
gaat om voer voor raskatten, het is een van
de vier soorten kwaliteitsvoer. In de wereld
van de raskatten krijgt Techni-Cal een
slechte naam", zegt Inez van den Akker van
Twinkle Consultancy Publishing, die drie
jaar geleden voor haar afstuderen het feno
meen onderzocht en er een boek over
schreef. „Ze hebben zich maanden lang
verschuild en eerst ook nog gezegd dat het
Met de in 1991 ingevoerde Wet Produkt-
aansprakelijkheid als stok achter de deur
zijn bedrijven veel eerder geneigd om de
publiciteit te zoeken wanneer aan hun pro
ducten iets niet deugt. Intussen wordt ge
middeld zestig keer per jaar een product te
ruggehaald, schat woordvoerder Bert Hen
driks van de Inspectie Gezondheidsbe
scherming (ex-Keuringsdienst van Waren).
Hoewel het in de praktijk in Nederland nog
niet veel voorkomt, kunnen consumenten
op basis van die wet bedrijven eerder aan
sprakelijk stellen. „De bedrijven zien het
nut van openheid wel in, ook met het
schrikbeeld van Heineken, Brinta of Olvarit
voor ogen", stelt Hendriks.
„Dat bedrijven fouten nu meestal zelf be
kend maken, is voor mij een teken aan de
wand." Consumenten worden mondiger
en trekken bij bedrijven of winkels aan de
bel als ze iets hebben gekocht dat niet
deugt. Bij producenten zelf worden volgens
hem de kwaliteitscontroles steeds scherper.
„Er wordt nu een grotere zeef toegepast. Ik
denk dat tien, twintig jaar geleden veel eer
der dingen die niet deugden de poort ver
lieten."
Ook Inez van den Akker heeft de indruk dat
bedrijven alerter worden. Maar er zijn er
ook nog genoeg 'die de kop in het zand ste
ken'. „Ze denken dat zoiets alleen de buren
overkomt." Eenzelfde mening is directeur
Aris Neven van de Goudse Verzekerings
maatschappij toegedaan. De Goudse heeft
als enige verzekeraar in Nederland een zo
genoemde reputatiepolis, waarmee bedrij
ven zich kunnen indekken tegen de kosten
die een recall of andere 'calamiteit' met
zich meebrengt. Na de affaires met dioxi
ne-kippen en ziekmakende stoffen in cola
sprak Neven vorig jaar juni de verwachting
uit dat de belangstelling voor de verzeke
ring wel zou stijgen. Vooralsnog kreeg hij
geen gelijk. „Ik heb de indruk dat er door
de millenniumproblemen wel wat aan
dacht is voor plannen die de continuïteit
van een bedrijf garanderen als zich een ca
lamiteit voordoet. Maar ik merk betrekke
lijk weinig van calamiteitenplannen." Ken
nelijk is er enorm veel tijd nodig voordat
mensen dit 'nieuwe denkgebied' hebben
verkend, zegt hij.
De reputatiepolis dekt onder meer de kos
ten voor pr-advies, reclamecampagne, he
instellen van een 'call center' en de kostei
van het terughalen van een partij goedere
„De dekking is maximaal 50.000 gulden
Daar kun je heel wat vrachtwagens voor
ten rijden", aldus Neven.
De polis is bedoeld voor het midden- er
kleinbedrijf, want de grote bedrijven 'heb "d'
ben specifiek maatwerk nodig en hebben
zelf vaak meer financiële mogelijkheden'.
En voor artsen, notarissen en dienstverle
nende bedrijven. Een arts die in opspraak^
komt, kan ook wel wat communicatiead
vies gebruiken. De artiestenwereld is van
deelname uitgesloten. Geen beginnen aain
met al die gevallen van potentiële naams-
beschadiging in alleen al de roddelbladen^
Econoom Eijjfinger: Toekomstige generaties niet belasten
De Nederlandse staat heeft een
schuld van 520 miljard gulden,
waarvan de jaarlijkse rentebeta
lingen 29 miljard (2.000 gulden
per hoofd van de bevolking) be
dragen. DeTilburgse hoogleraar
prof.dr. S. Eijffinger vindt dat de
schuld moet worden afgelost.
Hij vreest dat plannen om Ne
derlanders de komende twee
jaar 6 of 7 miljard gulden extra
te geven de economische groei
zal schaden.
Eijffinger ziet in het 'eerste'
overheidsoverschot een uitgele
zen kans om het land van zijn
schuldenberg af te helpen. Hij
'zingt' daarmee in het koor van
Eurobank-topman Duisenberg.
De Nederlandsche Bank en het
Centraal Planbureau. Geld spa
ren voor later is het motto.
„De vergrijzing gaat over tien 01
twintig jaar enorm knijpen",
zegt Eijffinger. „We moeten nu
substantiële maatregelen ne
men." Het AOW-fonds dat het
kabinet in het leven noemt hij
'een doekje voor het bloeden'.
Peanuts. Overigens vindt de
hoogleraar dat de tien miljard
gulden in het fonds het resul
taat is van een vestzak/broek
zak-operatie binnen het over-
heidskasboek.
Eijffinger verwijst bovendien
naar de verdragen voor euro
land, waarin de aangesloten
staten beloofden jaarlijks geld
over te houden en de staats
schulden terug te dringen. „Dat
was dezelfde filosofie: aflossen
in goede tijden." Ook voor de
andere lidstaten van de Euro
pese Unie gold als motief om
voor later voldoende geld ach
ter de hand te hebben. De kos
ten van de vergrijzing - afgezien
van het aanvullende pensioen
dat bijna iedereen heeft - be
dragen in Nederland over ruw
weg twintig jaar vijf procent van
wat we met zijn allen verdie-
Om het aankomende, nieuwe
belastingplan geruisloos in te
voeren brengt minister Zalm
van financiën, met instemming
van het kabinet, ongeveer 6
miljard gulden smeergeld mee.
De verwachting is dat de Ne
derlanders dit geld lekker gaan
uitgeven, terwijl de economie al
als een tierelier draait. Eijffin
ger: „Ik ben bang dat de poli
tiek alles maar gaat afkopen,
omdat er zo veel meevallers
zijn. Ze hebben geld genoeg."
Eijffinger bepleit een duidelijk
andere lijn: „In de beperking
toont zich de meester. De poli
tici kopen alles af; hun behoefte
is nooit gestild." Zich met geld
uitdelen populair maken, onder
meer met het oog op de verkie
zingen van 2002, is een gangba
re politieke praktijk, signaleert
hij. Terwijl het bestuur natuur
lijk ook is ingehuurd om af en
toe besluiten te nemen die de
kiezers misschien minder wel
gevallig zijn. Zoals het geld dat
overblijft voor toekomstige
knelpunten opzij zetten. „De
meevallers van nu blijken straks
de grootste tegenvallers."
Partijen konden elkaar tot dus
ver vinden onder regie van mi
nister Zalm: van het geld dat
over was werd de helft besteed
aan aflossing van de staats
schuld en de helft aan lasten
verlichting uitgedeeld. Eijffinger Rail, bereikbaarheid van de
beklemtoont meermalen dat
deze 'Zalm-norm' haar tijd
heeft uitgediend. „Die was pri
ma voor de overgangsfase. Nu
hebben we geen rekentechni-
sche norm meer nodig." De
hoogleraar vindt het tijd voor
nieuwe, duidelijke regels die
het uitgeven van geld toestaan,
uitsluitend zolang het gaat om
investeren
„In principe moet er worden
afgelost op de staatsschuld,
Randstad, files of rekeningrij
den. Onstoffelijke prioriteiten
zijn volgens Eijffinger onder
meer onderwijs. „Economiele
raren zijn niet meer te krijgen",
illustreert hij. „Investeringen in
onderwijs leiden tot een hogere
productiviteit in de economie,
daar hoef je geen econoom
voor te zijn om dat te begrij-
toekomstige ge- pen."
Voor geld uitgeven aan sociale
zekerheid en gezondheidszorg
is de tijd is het volgens Eijffin-
tenzij er goede argumenten zijn ger nog niet rijp. „Dat zijn bui
investeren." Dat mag wat tengewoon slecht georganiseer-
hem betreft in bakstenen e
beton, bijvoorbeeld Randstad
de sectoren. Daar mag in de
overgangsfase best
U gaar
Liwpe
genaan, maar er moeten wejdbure
hervormingen plaats vindeijportsi
ben bang dat de in deze goips de 1
tijden noodzakelijke reorga* Presi
saties niet doorgaan." Uisw;
Eijffinger vermoedt dat de ppO arb
tiek de lessen uit de tijd vanjaar vi
Den Uyl is vergeten. Toen wl 19 to
den de aardgas-miljarden ci
sumptief uitgegeven, met alh j|0]
gevolg dat er jarenlang is bef
nigd om de rekeningen te bcEL-
len. „Het gevaar is nu dat toi verd
komstige generaties enorm (erd ir
worden belast." leven
kman
ion Ti
teen
j, maa
HAARLEM ED BLAAUW
Het lijkt een tegenstelling van
de bovenste plank. Een auto
met open dak én airco. Toch
bijten die twee extra's elkaar
volstrekt niet, zegt verkoopma
nager Henk Kromhout van Ko
ninklijke Vermeulen Hollandia.
Zijn collega Marije Vermeulen,
manager corporate affairs bij
het Haarlemse bedrijf: „Bij een
auto met alleen airco neemt het
zuurstofgehalte af. Juist door
dat open dak kan er weer frisse
lucht binnenstromen."
Het open dak is een aanvulling,
weet Kromhout. „Zelfs in ca-
brio's worden airco's inge
bouwd." Marije Vermeulen vult
aan: „Als ik in een auto zit, let ik
er altijd op of er een open dak is
en hoe de inbouw is gedaan.
Een auto zonder open dak vind
ik, hoe zal ik het zeggen, een
beetje treurig eigenlijk. Een
beetje benauwd ook."
Vermeulen Hollandia, dat al
106 jaar bestaat, houdt zich
bezig met het ontwerpen, fabri
ceren, verkopen en distribueren
van open daken in auto's. Het
bedrijf heeft verscheidene vesti
gingen in ons land, onder meer
fabrieken in Oudenbosch in
Noord-Brabant en in Kampen
in Overijssel. Ook heeft het
tientallen inbouwstations ter
beschikking zoals in Haarlem
en in de regio Den Haag. Bij
Vermeulen Hollandia werken
circa 225 mensen.
Vanaf het moment dat auto's
meer en meer standaard wer
den uitgevoerd met een airco,
stagneerde de groei bij Vermeu
len Hollandia. Maar die tijd is
inmiddels voorbij. „We merken
dat de belangstelling voor het
open dak weer fors begint aan
Willeke Alberti vervult hoofdrol in musical voor leden CNV
Henk Kromhout van Koninklijke Vermeulen Hollandia en collega Marije Vermeulen. foto united photos de boer marisa beretta
te trekken", zegt Marije Ver
meulen.
Twee jaar terug is Vermeulen
Hollandia overgenomen door
het het Duitse Webasto, dat ook
actief is in open daken. Webas
to houdt zich met name bezig
met de zogenoemde voor-in
bouw, dat wil zeggen dat voor
de nieuwe auto van de lopende
band rolt het open dak al is
aangebracht. „Wij bouwen bij
voorbeeld de open daken in
voor de Mercedes A-klasse",
zegt Kromhout. „Maar we leve
ren ook open daken aan de
Ford Ka."
Van alle auto's op de weg rijdt
tussen de vijf en tien procent
met een open dak. Vermeulen
Hollandia en Webasto zijn niet
alleen marktleiders in Neder
land en Duitsland, maar ook in
heel Europa. Tachtig procent
van de productie van open da
ken van Vermeulen Hollandia
voor de zogeheten achteraf in
bouw is bestemd voor de ex
port. Een aanzienlijk deel gaat
naar Zuid-Korea.
Marije Vermeulen: „We werken
zeer internationaal. Zo hebben
we een joint venture in Hong
Kong en verkoopkantooren in
onder meer het Amerikaanse
Detroit, waar veertig mensen
werken." Kromhout: „Autorij
den met een open dak is ook
veel veiliger omdat je veel meer
licht in de auto hebt."
