Wahid schuift Wiranto aan de kant
De vriendelijk ogende dokter die de dood toediende
Buitenland
Tribunaal veroordeelt
advocaat tot geldboete
België in beroep tegen besluit
Britse rechtbank over Pinochet
Israël: Geen overleg als Syrië
Hezbollah blijft aanmoedigen
Oostenrijk boos over sancties EU
DINSDAG 1 FEBRUARI 2000
Drie vliegtuigen maken noodlanding
londen Binnen drie dagen hebben drie vliegtuigen van de ge
renommeerde Britse luchtvaartmaatschappij British Airways
(BA) op de Londense luchthaven Heathrow een noodlanding
moeten maken. Een Boeing 747 landde gisterochtend veilig op
het vliegveld nadat een van de motoren was uitgevallen. Zater
dag moesten twee concordes nog geen uur na elkaar op de
grootste Londense luchthaven een noodlanding maken. Om
half twee stond het veiligheidspersoneel volledig paraat nadat
in de cockpit van een concorde een alarmlicht was gaan knip
peren. Ldter bleek het om een loos alarm te gaan. Een uur eer
der landde een ander supersonisch vliegtuig met problemen
aan een van de motoren. Beide vliegtuigen kwamen zonder
problemen aan de grond. BA stelt een onderzoek in.
Niet bestaand meer ontdekt
catanzaro Accountants in Zuid-Italië hebben een stuwmeer
ontdekt dat er nooit is geweest. Toch heeft het Lago di Lacina
jarenlang op vele landkaarten gestaan en is er tot nu toe onge
veer 110 miljoen gulden belastinggeld aan besteed. „Het enige
wat we hebben gevonden, waren de hutten van de arbeiders en
een verroest en door geweerkogels doorschoten wegwijzer",
vertelt openbaar aanklager Nicola Leono in het Zuid-Italiaanse
Catanzaro. Waar het belastinggeld is gebleven, is volgens de Ita
liaanse televisie nog niet bekend. Het schandaal is een van de
vele in haar soort die in Zuid-Italië nauwelijks meer bijzonder
zijn. Zo liggen er zinloze straten die voor miljoenen guldens zijn
aangelegd en in het niets eindigen, en zijn er in het verleden fa
brieken gebouwd die nimmer een product op de markt brach
ten. Vorig jaar nog kwam aan het licht dat Italië 120 ziekenhui
zen telt die nooit zijn afgehouwd en waar nooit een patiënt bin
nen is geweest.
India ongelukkig over Brits plan
londen De Indiase regering is ongelukkig met het Britse voor
nemen bezoekers uit Aziatische landen een borgsom te vragen
voordat zij toestemming krijgen Groot-Brittannië te bezoeken.
„De informatie die wij nu hebben, is afkomstig uit de media,
aangezien men niet de beleefdheid in acht heeft genomen met
ons te overleggen", aldus een woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken in New Delhi. Zondag werd bekend dat
Londen dit jaar begint met een proefproject om inwoners van
India, Pakistan en Bangladesh die Groot-Brittannië willen be
zoeken, een borgsom van 36.000 gulden te vragen. Op deze ma
nier wil Londen voorkomen dat de Aziaten hun visum gebrui
ken om in Groot-Brittannië te blijven.
Rusland bevoorraadt Mir toch weer
moskou Rusland heeft gisteren toch nog een bevoorradings
schip gelanceerd voor het ruimtestation Mir, dat al vijf maan
den onbemand rond de aarde draait. Eigenlijk zou het station
geen bemanning meer ontvangen, maar ter voorbereiding van
een nieuwe missie is er nu voedsel, brandstof en zuurstof on
derweg. Eind maart zouden dan kosmonauten kunnen vertrek
ken, vooral voor onderhoudswerk. De Mir lekt als sinds de
herfst lucht, en raakt daardoor in een steeds lagere baan om de
aarde. In augustus vorig jaar verliet de laatste bemanning de
Mir. Moskou zei toen geen geld meer voor het onderhoud van
te hebben. Onder president Poetin, die met de Tsjetsjenië-oor-
log iets van de militaire kracht van Rusland poogt te herwinnen,
lijkt het nu ineens ook weer mogelijk om het paradepaardje van
de sovjetruimtevaart in de lucht te houden. Vorige maand was
er plotseling geld voor een missie van 45 dagen.
Illinois staakt executies
Chicago De Amerikaanse staat Illinois heeft gisteren executies
van terdoodveroordeelden gestaakt. Het is de eerste staat in de
VS die zo'n tijdelijke stop afgekondigd. Gouverneur George Ry
an, een Republikein, noemde de beschamende staat van dienst
van justitie in Illinois als reden. Hij is in beginsel voorstander
van de doodstraf voor afgrijselijke misdaden, maar er zijn zo
veel onschuldigen terdoodveroordeeld dat de tenuitvoerleggin
gen voorlopig worden stopgezet. Illinois heeft in 1977 de dood
straf heringevoerd. Sindsdien zijn dertien terdoodveroordeel
den vrijgelaten toen hun onschuld bleek. Twaalf veroordeelden
zijn sinds 1977 gedood met injecties.
Lancering Endeavour toch uitgesteld
cape Canaveral Op het laatste moment is gisteren de lancering
van het Amerikaanse ruimteveer Endeavour uitgesteld wegens
een probleem in een cruciaal computersysteem. Ook het weer
speelde de ruimtevaartdienst NASA parten bij de geplande lan
cering: het regende en er hing een dicht en donker wolkendek.
Het probleem deed zich voor bij een van de twee master-con
trollers. Omdat er te weinig tijd was om het computersysteem te
testen werd de lancering met nog negen minuten op de aftelk-
lok te gaan afgeblazen. De controllers zijn bij de lancering nodig
voor de ontsteking van de twee aandrijfraketten en later voor
het afstoten van diezelfde raketten. NASA had eerder op de dag
na uitgebreid technisch onderzoek toestemming gegeven voor
de lancering vanaf basis Cape Canaveral in Florida. Dat onder
zoek werd verricht nadat bij een ander ruimteveer, de Discove
ry, een ondeugdelijke afdichtring aan een van de turboladers
was ontdekt.
Nederlander dood bij vliegramp
abidjan De Nederlander die aan boord was van het vliegtuig
dat zondag voor de kust van Ivoorkust neerstortte, heeft het on
geluk niet overleefd. Dat meldt Kenya Airways. Onder de tien
overlevenden bevindt zich behalve Afrikaanse passagiers, ook
een Fransman. Voor de rest van de 169 inzittenden lijkt het niet
goed te zijn afgelopen. Het zoeken naar overlevenden is inmid
dels gestaakt. Tot nu toe zijn ruim tachtig lijken geborgen. Het
ongeval met de Airbus A310 van de Kenyaanse luchtvaartmaat
schappij Kenya Airways gebeurde enkele minuten nadat het
toestel was opgestegen van het vliegveld van Abidjan.
Millennium-rad Londen in orde
londen Het millennium-reuzenrad in Londen kan eindelijk
zijn rondjes gaan draaien. Het rad had eigenlijk op 31 december
1999 geopend moeten worden, maar een veiligheidskeuring
gooide roet in het eten. Dinsdagmorgen krijgen de media en
winnaars van speciale prijsvragen de gelegenheid hun rondjes
te draaien. Het 'gewone' publiek mag vanaf begin maart in de
rij staan voor het rad, dat 126 miljoen gulden kostte. De 'Millen
nium Wheel', geplaatst door het Nederlandse constructiebedrijf
Hollandia, bleek problemen te hebben met de in Duitsland ver
vaardigde koppelingen van de passagiersgondels. Nu is alles ge
reed voor het ontvangen van passagiers. Het reuzenrad staat
aan de Thames tegenover de parlementsgebouwen.
den haag marjolun de cocq
Het Joegoslavië-tribunaal in
Den Haag heeft de Servische
advocaat Milan Vujin gisteren
veroordeeld tot een geldboete
van 15.000 gulden. De advocaat
werd schuldig bevonden aan
'minachting van het hof omdat
hij getuigen heeft gemanipu
leerd en willens en wetens vals
bewijsmateriaal heeft inge
diend tijdens het proces tegen
de Bosnische Serviër Dusko Ta-
dic.
Volgens de Guyaanse rechter
Shahabuddeen heeft Vujin met
zijn wangedrag 'het hart van
het rechtssysteem' getroffen.
„Gerechtshoven en tribunalen
'Indonesische minister van veiligheidszaken verantwoordelijk voor geweld Oost-Timor'
De Indonesische president Wahid schuift generaal Wiranto, minister van veiligheids
zaken en voormalig opperbevelhebber en minister van defensie, aan de kant. Vanuit
Zwitserland, waar hij het World Economie Forum in Davos bijwoont, liet de president
weten dat hij de generaal onmiddellijk aan de kant zal zetten, nu Wiranto samen met
vijf collega's en nog 27 anderen verantwoordelijk wordt gehouden voor de orgie van
geweld rond de volksraadpleging over onafhankelijkheid in Oost-Timor.
jakarta theo haerkens
correspondent
Wiranto heeft gezegd dat hij de
conclusies van het rapport van
de commissie die schendingen
van mensenrechten in Oost-Ti
mor heeft onderzocht, zal aan
vechten. De oud-legertopman
weigert vooralsnog op te stap
pen. Een van zijn juridische
medewerkers zei vanbdaag dat
Wiranto pas vertrekt als hij
door een rechtbank schuldig is
bevonden.
Met het aangekondigde ont
slag van Wiranto heeft het In
donesische leger in korte tijd de
zoveelste klap te incasseren ge
kregen. Het leger staat in een
kwade reuk vanwege de vele in-
moeten kunnen vertrouwen op
de eerlijkheid van de raadslie
den in de zaken die voor hen
komen."
De Kamer van Beroep van het
tribunaal begon de procedure
tegen Vujin na klachten van de
aanklagers en een advocaat uit
zijn eigen team. Volgens Tadic,
die vorige week in hoger beroep
tot twintig jaar gevangenisstraf
werd veroordeeld, had zijn
voormalige raadsman nauwe
banden met de Bosnisch-Servi-
sche leider Radovan Karadzic
en diens commandant Ratko
Mladic. Vujin zou er op uit zijn
geweest ten koste van Tadic
prominente Bosnische Serviërs
te beschermen.
londen harm harkema
correspondent
België heeft gisteren officieel
beroep aangetekend tegen de
afwijzing door een rechtbank in
Londen van bezwaren tegen de
voorgenomen vrijlating van de
Chileense ex-dictator Pinochet.
Het is de laatste poging van
België. „Na deze zaak gaan we
niet meer in beroep", aldus een
woordvoeder van het Belgische
ministerie van buitenlandse za
ken.
Een Britse gerechtshof had
eerder op de dag een klacht te
gen de mogelijke vrijlating van
de Chileense oud-dictator Pi
nochet afgewezen. België en zes
mensenrechtenorganisaties,
waaronder Amnesty Internatio
nal, hadden de klacht inge
diend. Zij hadden onder andere
bezwaar gemaakt tegen de ge
heimhouding van het medisch
onderzoek waarop de Britse
minister Jack Straw van bin
nenlandse zaken zijn besluit tot
vrijlating wil baseren. Maar een
rechter van het Britse Hoogge
rechtshof oordeelde dat Straw
'wettig, eerlijk en rationeel'
heeft gehandeld.
Hoewel er op een militaire
vliegbasis in de buurt van Lon
den al een Chileense Boeing
707 klaar staat om Pinochet
naar zijn vaderland te vliegen,
moet die door het beroep van
België nog even wachten. Ver
moedelijk vindt die zitting vol-
cidenten waarin het de hand
heeft gehad en die nimmer zijn
opgelost. Met het aanzeggen
van het ontslag maakte de pre
sident duidelijk dat hij en nie
mand anders de touwtjes in
handen heeft in Indonesië.
Wiranto, eens de adjudant van
ex-president Soeharto, geldt als
de belangrijkste tegenspeler
van de eerste democratisch ge
kozen president.
Fricties met onwillige ele
menten in het leger en beschul
digingen van de president aan
het adres van 'laffe' officieren
leidden voor zijn reis naar Eu
ropa tot speculaties over een
coup. Maar Wahid vertrok vol
vertrouwen in de overtuiging
dat de overgrote meerderheid
van het leger het democratise
ringsproces steunt.
In een reactie op de bevin
dingen van de Indonesische
onderzoekscommissie voor de
schending van mensenrechten
op Oost-Timor liet de onlangs
vervangen woordvoerder van
de strijdkrachten weten haar
bevindingen volledig te respec
teren. Maar hij benadrukte dat
de beschuldigingen nog wel
voor de rechter moeten worden
bewezen.
De strijdkrachten accepteren
het rapport omdat ze zich ervan
bewust zijn dat de door de
overheid speciaal ingestelde
commissie bedoeld is om bui
tenlandse interventie tegen te
gaan. Indonesië wil hoe dan
ook voorkomen dat zijn militai
ren zich voor een internationaal
tribunaal moeten verantwoor
den.
Pagina 2: Commentaar
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
Israël zal niet verder onder
handelen met Syrië als dat
land de acties van de Hezbol
lah in Libanon blijft aanmoe
digen. De Israëlische premier
Barak zei dat gisteravond na
een spoedzitting van kabinet
in verband met de dood van
drie Israëlische soldaten in
Zuid-Libanon.
„Syrië zorgt voor de aanvoer
lijnen en voor de bewegings
vrijheid van de Hezbollah.
Het moet goed begrijpen dat
de huidige toestand niet al
leen de belangen kan scha
den van Israël, maar ook die
van Syrië en Libanon." Een
aantal ministers en de leger
leiding pleitten voor harde te
genacties in Libanon, maar
het lijkt erop dat Barak heeft
besloten daar voorlopig van
af te zien.
Afgelopen zondag kwam in
Zuid-Libanon de ondercom
mandant van het door Israël
gesteunde 'Zuid-Libanese Le
ger' (SLA), kolonel Akel His-
ham, om het leven bij een
door de Hezbollah uitgevoer
de bomaanslag. Een aantal
hoge Israëlische officieren
woonde gisteren zijn begrafe
nis bij. Ongeveer om dezelfde
tijd lanceerde de Hezbollah
een aanval op een versterkte
Israëlische positie elders in
het zuiden van Libanon. Drie
Israëlische soldaten kwamen
daarbij om het leven en vier
raakten gewond.
Een klein aantal Israëlische
ministers drong in de kabi
netsvergadering van gisteren
aan op een zo snel mogelijke
terugtrekking uit Libanon.
Premier Barak heeft zijn kie
zers beloofd dat hij het leger
voor de zomer van 2000 zal
terughalen, maar steeds min
der Israëliërs lijken het geduld
daarvoor te kunnen opbren
gen. Barak geeft er de voor
keur aan de terugtrekking uit
te voeren als onderdeel van
een vredesovereenkomst met
Damascus, maar het ziet er
op dit moment niet naar uit
dat er tegen de zomer een
verdrag zal zijn ondertekend.
Syrië eist van Israël een
schriftelijke garantie dat het
zich zal terugtrekken naar de
grens van voor juni 1967. Pas
daarna is het bereid het over
leg te hervatten. Barak heeft
die eis afgewezen.
De Israëlische regering raakt
steeds meer geïrriteerd door
de Syrische houding en de
stemming is er niet beter op
geworden door de publicatie
van een anti-semitisch hoofd
artikel in de Syrische rege
ringskrant Tishrin. Daarin
valt onder meer te lezen dat
'de zionisten de mythe van de
holocaust in het leven heb
ben geroepen', onder meer
door het aantal slachtoffers te
overdrijven, om de wereld
geld te kunnen afpersen.
In regeringskringen in Jeruza
lem gaat men ervan uit dat
Syrië de islamitische verzets
beweging Hezbollah groen
licht heeft gegeven om haar
acties, en daarmee de druk op
Israël, op te voeren.
brussel-wenen paul koopman
correspondent
In Oostenrijk is met verbazing
en verontwaardiging gerea
geerd op de sancties die de
veertien andere lidstaten van de
Europese Unie gisteren tegen
het land hebben aangekondigd.
Het zag er vanochtend niet
naar uit dat de coalitiegesprek
ken tussen de christen-demo
cratische ÖVP en de extreem
rechtse FPÖ van Jörg Haider
worden afgebroken als gevolg
van de Europese kritiek.
Formateur Schüssel zei dat
de Europese zorgen te begrij
pen, maar noemde de aange
kondigde politieke isolatie van
Oostenrijk voorbarig. Haider
reageerde voor zijn doen gema
tigd. „Ik ben ontzet over zoveel
gebrek aan respect voor onze
democratie", verklaarde hij.
„Dit zal veel Oostenrijkers te
leurstellen."
Premier Guterres van Portu
gal, tijdelijk voorzitter van de
Unie, maakte gisteravond be
kend dat de veertien lidstaten
alle bilaterale officiële contac
ten met Oostenrijk zullen ver
breken als de FPÖ van Haider
in de regering komt. Verder
hoeven Oostenrijkse kandida
ten voor internationale functies
niet langer te rekenen op Euro
pese steun als in de Weense re
gering de deur voor extreem
rechts openzwaait. Nooit eer
der werd in de Unie een lidstaat
op zo'n bestraffende toon toe
gesproken.
De Franse minister van bui
tenlandse zaken Védrine noem
de de onderhandelingen tussen
ÖVP en FPÖ 'absurd en mis
plaatst' en 'een stap waarop in
heel Europa met afkeer is ge
reageerd'. Premier Kok en mi
nister Van Aartsen namen een
gematigde houding aan, iets
dat D66-leider De Graaf erger
de. Hij vindt dat Nederland veel
krachtiger stelling moet nemen
tegen de mogelijke regerings
deelname van de FPÖ.
gende week plaats. Als de ka
mer uitspraak van gisteren in
stand houdt, ziet het er naar uit
dat Pinochet echt terug kan ke
ren naar Chili.
„Het is juridisch een uiterst
ingewikkelde zaak, maar voor
zover we het nu kunnen over
zien is dat dan het einde van de
juridische rit", aldus een
woordvoerder van het departe
ment van de Lord Chancellor,
de hoogst verantwoordelijke
voor de rechterlijke macht. Jack
Straw heeft gezegd te wachten
met een definitief besluit over
de vrijlating van Pinochet tot de
nu lopende procedure is afge
handeld. Het ziet er nu dus
naar uit dat dat een kwestie van
hooguit enkele weken wordt.
londen harm harkema
correspondent
Zes dagen was de jury al in conclaaf.
Wetend dat heel het land op hen lette,
kwamen de twaalf leden gistermiddag
in de rechtbank van Preston, een voor
stad van Manchester, eindelijk tot een
uitspraak. Harold Shipman, een 54-ja-
rige huisarts uit Hyde, Manchester,
werd schuldig bevonden aan de
moord op vijftien patiënten, allen min
of meer gezonde vrouwen in de leeftijd
van 49 tot 81 jaar.
Hij doodde hen allemaal tussen 1995
en juni 1998 met een overdosis heroï
ne, een goedje dat bij Britse artsen in
de medicijnkast mag staan. Na de
jury-uitspraak sprak de rechter vanon
der zijn pruik: ,,U gebruikte uw medi
sche kennis op perverse wijze, bereke
nend en koelbloedig. U hebt geen be
rouw getoond. Dat betekent voor u le
venslang."
De vriendelijk ogende, grijzende en
bebaarde Shipman, die alles ontkent,
staat nu te boek als de ergste massa
moordenaar in de Britse geschiedenis.
Zelfs Peter Sutcliffe, de Yorkshire Rip
per, die eind jaren zeventig en begin
jaren tachtig het land in zijn greep
hield, kwam niet verder dan 13 moor
den, voornamelijk op vrouwelijke
prostituees.
Het onderzoek naar Shipman is trou
wens nog niet afgerond. De politie
houdt er ernstig rekening mee dat de
arts meer dan 100, misschien zelfs wel
zo'n 150 van zijn patiënten om het le
ven heeft gebracht. Zij zet het onder
zoek daarom op volle sterkte voort. In
middels is onderzoek verricht naar 136
overleden patiënten. Het openbaar
ministerie zegt inmiddels over vol
doende gegevens te beschikken om
Shipman voor nog eens 23 gevallen
aan te klagen, als de nabestaanden van
de vermeende slachtoffers daar toe-
Shipman alles ontkent, blijft het gis
sen. Maar tijdens het proces dat bijna
vier maanden heeft geduurd, en waar
voor honderden getuigen werden ge
hoord, zei openbare aanklager Richard
Henriques: „Er is geen sprake geweest
van euthanasie. De verdachte heeft
deze vijftien vrouwen gedood omdat
hij er van genoot. Hij oefende de ultie
me macht uit: die over leven en
dood."
Een financieel motief leek er alleen
aan te pas te komen bij het vijftiende
en laatste slachtoffer, de 83-jarige Ka
thleen Grundy. Zij was ondanks haar
leeftijd nog zó kwiek, dat haar dood in
juni 1998 wel erg onverwacht kwam.
Shipman liep daarna al gauw tegen de
lamp, omdat hij op knullige wijze het
testament van zijn slachtoffer bleek te
hebben veranderd. Hij had zich daarin
de woning van het slachtoffer toebe
dacht, een huis dat een waarde van
zo'n 1,5 miljoen gulden vertegenwoor
digde. Sectie op het stoffelijk overschot
wees uit dat de verder gezonde me-
vrouw Grundy de geest had gegeven
door een overdosis heroïne.
Na diens arrestatie begon de politie
met het opgraven van de stoffelijke
resten van twaalf van Shipmans pati
ënten die waren overleden zonder dat
er vooraf een ernstige ziekte aan de or
de was geweest. Die opgravingen
brachten acht verdachte sterfgevallen
aan het licht. Daarnaast werden nog
zes aanklachten aan de lijst toege
voegd die betrekking hebben op vrou
wen die waren gecremeerd.
Verdenkingen tegen Shipman waren
er overigens al voor de dood van Kath
leen Grundy. Drie maanden voor haar
dood hadden artsen van een naburige
huisartsenpraktijk zich al afgevaagd
waarom er omder Shipmans patiënten
zo veel begrafenissen en crematies
plaatsvonden. Een politie-onderzoek
daarnaar liep wegens gebrek aan be
wijs toen nog stuk.
Tijdens de rechtzaak bleek dat Ship
man minutieus te werk ging om de
moorden te verdoezelen. Zo paste hij
medische dossiers aan, en vervalste hij
ziektegeschiedenissen om eveneens
verzonnen doodsoorzaken aanneme
lijk te kunnen maken. In veel van de
gevallen wist Shipman familieden er
ook van te overtuigen dat onderzoek
naar de doodsoorzaak niet nodig was.
Shipman, gehuwd en vader van vier
kinderen oefende zijn praktijk zo'n
dertig jaar uit. Hij stond onder zijn pa
tiënten uitstekend bekend als een
zorgzame, gedreven arts. Die patiën
ten wisten overigens niet dat Shipman
in 1976 al eens was veroordeeld we
gens gebruik van de drug pethadine.
Hij werd behandeld voor zijn versla
ving, en mocht vervolgens doorgaan
met zijn praktijk.
