Weinig verdachte kunst in musea
International Jazzin
met hoog feestgehalte
n
Cultuur Kunst
Vrienden van Amstel te
snel uit de startblokken
J
Wormstekig melodrama
VSB Music Award
voor Vera Westera
Gospel Concert
Michiel Braam: Nederlands
meest avontuurlijke arrangeur
Uitgeverij J.M. Meulenhoff koopt Vassallucci
MAANDAG 31 JANUARI 2000
leiden pablo cabenda
„Say Hey!" „Heeey!" „Say Yeah!" „Yeeaaahh!"
En zelfs een Hallelujah is niet teveel gevraagd
voor een publiek dat niet genoeg kan krijgen van
de muzikale clownerieën van de Bloose Brothers.
„Hallelujaaaah!". En daarna doen we in de
Stadsgehoorzaal met zijn allen nog de 'twist', de
'alligator', de 'mashed potatoes', en tientallen
andere dansen waar nog namen voor moeten
worden verzonnen. Op het balkon is een groepje
uitzinnigen virtuele ramen aan het boenen.
In de grote zaal beweegt alles dat twee benen
heeft en staat de show en de muziek van de Bloo
se Brothers revue als een huis. De tweede editie
van International Jazzin' Leiden, het Jazzgala dat
aan het eind van de Leidse Blues Jazzweek
staat geprogrammeerd, heeft een hoog feestge
halte. En er is wederom sprake van onvoorwaar
delijk overgave aan het rock 'n' soul 'n' blues
beest met een stuwende vierkwartsmaat. De
broertjes Bloose, Jake en Elwood, gemodelleerd
naar die van de film, hebben zich tot in de punt
jes de grapjes en danspasjes eigengemaakt. De
saxofonisten zijn verkleed als politieagenten, de
gitarist draagt soulpijpen en de drummer staat
op een verhoging voorzien van de felle koplam
pen van een Cadillac. 'Everybody needs some
body'. En de eerste vijf rijen steken zonder enige
deskundige begeleiding van de band, (het 'every
body clap your hands' is totaal overbodig) de
handen al in de lucht. En voor zoveel dwingende
gezelligheid durft menigeen wel even zijn con
sumptie op de tactisch geplaatste tafeltjes te par
keren.
Maar er is meer. De Stadsgehoorzaal hanteert
net zoals in het vorige jaar de 'elk wat wils' for
mule, want per slot van rekening staat er ook nog
zoiets als 'jazz' in de naam van het evenement.
Door de wandelgangen langs de bars en de trap
pen cruist een gemêleerd gezelschap van. driede
lig en haarlak, spijkerbroek en gehaakt handtasje.
Niet iedereen heeft hetzelfde doel. En soms moe
ten mannen met contrabassen behendig door
netwerkcorridors manoeuvreren. Maar in de
spits van het compacte muziekfestivalfletje) wor
den grote botsingen vermeden.
Alhoewel. Telkens als de deuren van het Cor
nells Schuytzaaltje (zo'n dertig stoelen) open
gaat, slaat een golf ongenodigd Boogie Woogie
Blues Band door de sluizen naar binnen en ver
zuipen de precieze passie van Locura Tanguera.
Blikken ijskoud vuur worden naar elke argeloze
binnenkomer gestraald. Schoonheidsfoutje. De
tango van Locura Tanguera had misschien beter
boven kunnen worden geprogrameerd.
Daar gaat het in de KPN Zaal wel intiem aan
toe. De enige elektrische verlichting is afkomstig
van de lampen op het podium. Het publiek doet
het met sfeerverhogende waxinelichtjes. En Lee
Gibson doet haar ogen dicht. De Britse jazz-zan-
geres geeft zich over aan de weelderige loomheid
van lounge jazz.
Als dat allemaal iets te relaxed is, kun je altijd
nog naar Hot Bolshevik. Opzwepende funky jazz
uit Rusland met een fabelachtige drummer. Of
net zo opzwepend maar iets theatraler: Mr Boo
gie Woogie and the Firesweep Bluesband. Of
Scott Hamilton de jazzveteraan die nog tenorsax
speelde bij Benny Goodman. In de Catharinazaal
wordt na elke solo dankbaar geapplaudiseerd
voor de brede pre-bebop tonen van mister Ha
milton die samen met het trio Jeroen Koning
speelt. Bijna overal een zoete inval.
Niet bij Georgie Fame echter. Meneer Fame
was namelijk dronken en moest midden in zijn
optreden afgevoerd worden. Een vertraging van
zijn vlucht en een goed bevoorraade luchthaven-
bar werden de Engelse zanger/pianist fataal. Nog
een geluk dat de vrouw van de gitarist van de
band ook in de zaal was en het gat kon opvullen.
En daarbij nog heel verdienstelijk zong. Een fraai
staaltje improvisatie dat mooi in de jazztraditie
paste.
En passant bleek dat dat zoete inval voor meer
der uitleg vatbaar is.
muziek recensie
louis du moulin
Concert: 'De Vrienden van Amstel LI
VE! Met: Cesar Zuiderwijk (met Per-
cossa), E-Life. Volumia!, Guus
Meeuwis Vagant, City to City. Freek
de Jonge. Skik, Kane, Van Dik Hout,
Frank Boeijen, Yasmine, Blof. Gezien:
28/1, uitzending op RTL4: vnjdag 4
februari (22.00 uur) en zaterdag 5 fe
bruari (22.00 uur).
Een vliegende start kan bij
een marathon, ook een mu
zikale, lelijk opbreken. De
Vrienden van Amstel' onder
vonden dat vrijdagavond in
Ahoy' nadat met de flitsende
ouverture middels een vanuit
de nok binnenzwevende 'li
chaamstrommelaarCesar
Zuiderwijk, overlopend in
twee daverende een-tweetjes
van E-Life (eerst met de Ear
ring-drummer, daarna met
Volumia!) al zoveel vaart was
gemaakt dat de collega's dui
delijk moeite hadden om aan
te haken. Zelfs Freek de Jon
ge zocht steeds ongeruster
naar z'n tweede adem (Vol
gens mij luistert er niemand')
toen hij waarschijnlijk voor
de eerste keer z'n grootste
singlesucces 'Leven na de
dood' als meezinger de mist
in zag gaan.
Aan het stroeve verloop
van de amicale Nederpopes-
tafette kwam pas een eind
door het kordate slotoptre-
den van Blof, op dit moment
veruit 's lands populairste
band, en de 'grande hnale' in
de vorm van een Doe Maar
medley door alle artiesten.
Dat in de tussenliggende
twee uur 'De Vrienden van
Amstel LIVE! in Ahoy" niet
zo'n zinderende happening
werd als vorig jaar bij de
vuurdoop in het Rotterdamse
sportpaleis zullen de RTL 4-
kijkers komend weekeinde
amper merken. Want alleen
al de eerste van de ditmaal
drie opnamesessies (zaterdag
was de tweede, gisteravond
de derde) zal voldoende mu
zikale leut bieden voor uit
zendingen op vrijdag en za
terdag.
Waar de uitvergroting van
uit de Amsterdamse kroeg
Heeren van Amstel de eerste
keer wel ontaardde in een
denderende happening, ont
brak nu eigenlijk aldoor dat
echte feestgevoel. Ondanks
de betere aankleding van
pretpark Ahoy' (met gebruik
van meerdere podia en vi
deoschermen), een zorgvul
diger uitwerking van de esta
fette-gedachte en een veel
gedoseerder inzet van parti
ciperende presentatrice Ma-
nuëla Kemp. Dat beetje min
der, wat voor haar gold, zou
ook de meeste van haar gas
ten in dit verband goed heb
ben gedaan. Ofwel: had elk
van hen een kunstje minder
(dan gemiddeld vier) laten
doen en nog wat meet 'vrien
den' uitgenodigd. Waardoor
de kans op verrassende com
binaties ook nog eens zou
zijn vergroot. Want ook op
dat punt werden er maai
weinig sensationele surprises
gepresenteerd.
[gtn
toneel recensie
susanne lammers
Voorstelling: De Manke van Martin Mc-
Donagh door Noord Nederlands To
neel Regie: Albert Lubbers. Spel: Stijn
Westenend, Pleuni Touw, Ellis van den
Brink e.a. Gezien 29/1, Leidse Schouw
burg.
Weg. Zo snel mogelijk en zo
ver mogelijk. Dat willen de
jonge mensen van het piep
kleine, onherbergzame stukje
rots voor de Westkust van Ier
land. Dus als er een regisseur
uit Hollywood opdaagt, een
vluchtmogelijkheid naar een
grootser leven zich voordoet,
worden desnoods list en be
drog ingezet om die kans te
grijpen. Manke Billy fingeert
(we schrijven 1934) de tering
om maar weg te komen, maar
in het harde Hollywood blijkt
de ongelukkige wees, wiens
ouders onder onduidelijke
omstandigheden verdronken,
zijn eilandgemeenschap toch
te missen. Dus keert hij terug.
En ook al hoort hij dan dat
zijn ouders omkwaijien bij
hun poging hem te verdrin
ken, het meisje van zijn dro
men wil nu wel met hem uit.
Toch nog gelukkig geworden
dus, ook al heeft hij inmiddels
echt de tering.
Het Noord Nederlands To-
Ellis van den Brink en Pleuni
Touw (links).
foto pr/karel zwaneveld
neel speelt om volledig ondui
delijke redenen 'De Manke'.
Een vervelend stuk, dat nog
het meest lijkt op traditioneel
volkstoneel, veel te lang, oer-
flauw en volledig voorspel
baar, ook al probeert de in
1996 met de 'Evening Stan
dard Most Promising Play
wright Award' onderscheiden
Martin McDonagh je in de
laatste tien minuten nóg even
op het verkeerde been te zet-
ten. De aankleding is een krui
sing van 'Op hoop vah Zegen'
en 'Sil de Strandjutter', de
muziek tussen de scenes door
klinkt ook al naar ouderwetse
NCRV-series, de mufheid
walmt je tegemoet.
'De Manke' is een wormste
kig melodrama, volgehangen
met belegen grapjes, en de
kluchtige speelwijze vergroot
daarbij je irritatie. Een grote
kerel die een kleine jongetje
speelt met een korte broek
waar harige benen uitsteken,
een veel te koddige alcoholis-
te, een kittig meisje dat voort
durend met rauwe eieren
gooit. De luidschreeuwende
humor moet de manco's van
het stuk blijkbaar verhullen.
Des te verbazender is de ijze
ren onverstoorbaarheid van
Ellis van den Brink en Pleuni
Touw, twee oude tantes in
soepjurken voorstellend, wier
ingetogenheid en onnadruk
kelijkheid nogal afsteekt bij de
rest van de spelers. Zij geven,
meer dan stijve Stijn Wes
tenend in de rol van Manke
Billy, de voorstelling een klein
zweempje desolaatheid en
ontroering. Maar die zijn in
dit stuk zo misplaatst, dat zelfs
dat kleine beetje integriteit
nog weet te hinderen.
Onderzoek levert geen spectaculaire vondsten op
amsterdam cpd
Onderzoek in bijna vierhonderd Nederlandse musea
naar de herkomst van aanwinsten uit de periode 1940-
1948 heeft geen spectaculaire vondsten opgeleverd die
musea met onmiddellijke ingang aan rechtmatige eige
naars of hun erfgenamen moeten teruggeven. In onder
meer het Rijksmuseum, Museum Boymans Van Beunin-
gen en het Kröller-Müller Museum zijn wel objecten met
een onbekende herkomst aangetroffen waarvan musea
graag willen weten wie de rechtmatige eigenaars zijn.
in het archief van het veiling
huis Mak van Waay wees uit dat
de krijttekening op de veiling
van mei van dat jaar was inge
bracht door de Liro-bank, de
roofbank waar joden op grote
schaal hun kostbaarheden
moesten inleveren voor ze op
transport werden gesteld. Wie
de oorspronkelijke eigenaar van
dit werk was, viel niet meer te
achterhalen.
Museum Boymans Van Beu-
ningen in Rotterdam wil twee
aquarellen van Marius Bauef
aan de erfgenamen van de
voormalige eigenaar ter be
schikking stellen. Door het
Kröller-Müller Museum in Ot-
terlo wordt gezocht naar moge
lijke erfgenamen van Else Berg,
De Commissie Museale Ver-
wervingen 1940-1948 heeft fo
to's van in totaal acht objecten
opgenomen in haar vandaag
gepresenteerde eindrapport.
Ook zijn er onderhandelingen
gaande tussen musea bij wie
zich al wel eventuele rechtmati
ge eigenaars hebben gemeld,
zoals bij het Rijksmuseum van
Oudheden in Leiden over een
verzameling archeologische
voorwerpen.
Het Rijksmuseum in Amster
dam kocht in augustus 1943
van een makelaar/taxateur een
tekening van een groep bomen
op de berm van een weg van
Theophile de Bock. Onderzoek
de joodse kunstenares die tij
dens de Tweede Wereldoorlog
werd vermoord. Het museum
op de Hoge Veluwe kreeg in
1946 een schilderij van een
vrouwelijk naakt van Berg ten
geschenke waarvan het onbe
kend is of de bewindvoerder die
in 1946 over haar vermogen
werd aangesteld, ervan op de
hoogte was.
Bij de andere instellingen
wordt gezocht naar rechtheb
benden op onder meer een
klein olieverfportret van een
anonieme kunstenaar uit de
negentiende eeuw van rabbi I.
Krukziener (Het Palthehuis, 01-
denzaal), een zilveren aanwijs
stokje voor het lezen van de To-
ra-rol (Nederlands Goud-, Zil
ver- en Klokkenmuseum,
Schoonhoven) en een gobelin
met jachttafereel uit de zeven
tiende eeuw (Stadsmuseum
Woerden).
De Commissie Museale Ver-
wervingen werd in maart vorig
jaar opgericht door een aantal
museumdirecteuren. Aanlei
ding voor het initiatief was het
groeiende bewustzijn dat mu
sea mogelijk geen recht hebben
op een deel van het kunstbezit
dat in de jaren veertig door
aankoop, bruiklenen, inbewa
ringstelling of schijngiften in de
collecties belandde. De direc
teuren achtten het hun morele
plicht een 'zelfonderzoek' naar
de mogelijke discutabele aan
winsten van voornamelijk jood
se eigenaars in dit tijdvak te
starten, los van de golf specifie
ke claims of navraag door
rechthebbenden die ook over
andere joodse vermogensbe
standdelen 'loskwamen' in de
jaren negentig.
Onder voorzitterschap van
directeur Ronald de Leeuw van
het Rijksmuseum is het onder
zoek uitgevoerd onder auspici
ën van de Nederlandse Muse
umvereniging (NMV). Belang
rijk aandachtspunt waren mo
gelijke aankopen bij 'verdachte'
veilinghuizen als S.J. Mak van
Waay en Frederik Muller Co
in Amsterdam en het Haagse
veilinghuis Van Marle Bignell.
Ook moest worden gespeurd
naar aanwinsten via Duitse of
'geariseerde' instanties en dien
sten als de roofbank Lippman,
Rosenthal Co (Liro) en de
Dienststelle Mühlmann.
Gebruik makend van de goe
de naam van de joodse bank
richtte de Duitse bezettings
macht een filiaal op aan de Sar
pathistraat in de hoofdstad.
Vanaf de zomer van 1941 wer
den de joden verplicht daar
hun geld, goud, zilver, juwelen,
kunstcollecties, enzovoorts, en
zovoorts in te leveren. De
Dienststelle Mühlmann werd al
in 1940 opgericht in opdracht
van Rijkscommissaris Seyss-In-
quart en had als voornaamste
taak op grote schaal Nederland
se kunstwerken voor Duitse af
nemers als Hermann Göring te
verwerven.
Onderzoeker drs. Eelke Mul
Ier concludeert in het eindrap
port dat het bijzonder lastig is
bij museale verwervingen ga
ranties te geven over de 'zuiver
heid' van de herkomstgeschie
denis: „Gaande het project
hebben vele bij het onderzoek
betrokken instellingen moeten
ondervinden hoe complex deze
materie is en hoe vaak de bron
nen zwegen over juist datgene
waar de aandacht naar uit
ging"
muziek recensie
ken vos
Finale van de VSB International Music
Award. Gezien: 29/1, de Waag, Leiden.
Hoewel de benaming van deze
prijs, vijfduizend gulden groot
met een optreden in Jazzin' Lei
den volgend jaar, doet vermoe
den dat het gaat om een open
internationale inschrijving, be
tekent 'internationaal' in dit ge
val dat ook niet-Nederlandse
musici die Nederlandse oplei
dingen volgen of volgden, mee
kunnen doen aan de VSB Inter
national Music Award. Het ni
veau was ook dit jaar technisch
zeer behoorlijk, hetgeen vooral
iets zegt over de kwaliteit-van
de opleidingen. Muziek moet
het echter vooral hebben van
specifieke individuele kwalitei
ten en daar leek de jury van dit
jaar ook rekening mee gehou
den te hebben.
De eerste van de drie geno
mineerden, die afgelopen zater-
in de finale ieder een half
uur voor hun rekening moch
ten nemen, was zangeres Vera
Westera. Zij had een goed inge
speelde band meegenomen,
zoals trouwens alle finalisten.
Westera is technisch een zeer
goede zangeres met een opval
lend heldere en flexibele stem
het mainstream-genre. An
dere sterke kanten van haar op
treden waren haar buitengewo
ne toonvastheid en vlotte pre
sentatie. Dat' ze behoorlijk kan
componeren en arrangeren ligt
ook niet voor de hand bij een
zangeres. Kleine minpuntjes
aan haar optreden waren een
beperkte dramatiek en een
enigszins stijve ritmiek.
Technisch iets zwakker was,
maar meer risico's nam saxofo-
niste Susanne Alt, die overigens
zowel op de sopraan als de alt
te horen was. De nervositeit
speelde haar parten en maakte
haar optreden en presentatie
krampachtig. Desondanks kwa
men de ballads op de sopraan
zeer behoorlijk voor de dag,
niet in de laatste plaats door de
fraaie, lichte toon. Op de alt
overtuigde ze iets minder. Ook
hier was de band goed inge
speeld, hoewel vrijwel elke solo
dynamiek ontbeerde omdat er
te veel noten in geperst moes
ten worden. Het lijkt wel of op
's lands conservatoria alleen
maar op vingervlugheid en zui
verheid wordt gelet en niet op
dynamiek en expressiviteit.
Aan dat zelfde euvel leed het
optreden van het trio van Rem
brandt Frerichs. Vooral geïnspi
reerd op Bill Evans, maar ook
een beetje op de swingpianis
ten van de jaren veertig en vijf
tig, was Frerichs degene die ge
wonnen zou hebben als alleen
maar gelet zou zijn op techniek.
Het was duidelijk te merken dat
Frerichs de meeste podiumer
varing had, maar even zeer dat
hij de neiging heeft om op de
harmonische automatische pi
loot over te schakelen. De stan
dards werden even onberispe
lijk als emotioneel afstandelijk
uitgevoerd. Dat is des te onge
lukkiger, omdat juist dit trio rit
misch het meest overtuigde.
De keuze van de vijfkoppige
jury voor Vera Westera was
daarom geen verrassing. Vol
gend jaar, zo is beloofd, kan
ook het bredere publiek tijdens
Jazzin' Leiden zich door deze
veelbelovende zangeres laten
verrassen.
leiden De Leidse Blues- en Jazzweek werd gistermiddag traditioneel composities met sterke gospelinvloeden en een aantal gospelorigi-
afgesloten met een gospelconcert. In de Lutherse Kerk traden Carlo de nals vertolkt door gastsolisten Simone Roerade en Adriana Romijn.
Wijs The Voices of Soul op met een aantal van Carlo de Wijs' eigen foto eric taal
amsterdam anp
Uitgeverij Vassallucci, die het werk uitgeeft
van onder anderen Lulu Wang en Abdelka-
der Benali, komt in handen van uitgeverij J.
M. Meulenhoff.
Uitgeverij Vassalluci is een kleine literaire
uitgeverij die is gespecialiseerd in oor
spronkelijk Nederlandse en internationale
en multiculturele literatuur. De uitgeverij
publiceert jaarlijks 25 nieuwe titels.
Vassallucci heeft onder anderen Lulu
Wang in haar fonds, schrijfster van de best
seller 'Het Lelietheater'. Een andere beken
de auteur is Abdelkader Benali. Zijn roman
'Bruiloft aan zee' werd in 1999 in Frankrijk
uitgeroepen tot de beste buitenlandse de
buutroman van dat jaar. De in Leiden
woonachtige Benali is in 1975 in Marokko
geboren en woont sinds 1979 in Nederland.
Bij Vassallucci zijn acht medewerkers in
dienst; bij J.M. Meulenhoff 28. De overna
me zal geen gevolgen hebben voor de
werkgelegenheid.
muziek recensie
ken vos
Concert: Alle 13 goedll van Bik Bent
Braam. Gezien: 29/1, Hot House in Socië
teit Burcht, Leiden.
Diegenen die de jaren zeventig
bewust hebben meegemaakt,
zullen zich de risicoloze pop-
-compilaties wel herinneren
die met titels als 'Alle dertien
goed!' op de markt werden ge
bracht om het laatste beetje
verkoopwaarde die in oude sin
gles zat, nog eens ten gelde te
maken. Daarop zinspelend stel
de pianist en arrangeur Michiel
Braam een dertienkoppig or
kest samen om dertien stilis
tisch juist zeer gevarieerde,
overbekende tot iets minder
bekende stukken, van Mozart
tot Deep Purple, eens stevig on
der handen te nemen.
Michiel Braam staat altijd wel
garant voor speels en vinding
rijk gegoochel met bekende
muzikale gegevens. Aan alle
dertien in het programma aan
gekondigde stukken kwam de
band niet toe, omdat vanwege
ontevredenheid met het uitein
delijke resultaat tijdens de repe
tities, het drieëntwintigste pia
noconcert van Mozart was uit
gevallen. Wat overbleef, bood
stof genoeg voor interessante
bewerkingen. Deze versie van
de 'Bik Bent' is weliswaar naar
traditionele jazzmaatstaven
geen echte big band, maar de
forse bezetting met vier rietbla
zers en zes koperblazers kan
geen kleurloosheid worden ver
weten. Ook is er rol weggelegd
voor minder voor de hand lig
gende instrumenten als de bas
tuba, de tenortuba en de fagot.
Afgezien van de originele arran
gementen werd het publiek ook
ruimschoots in de gelegenheid
gesteld om van de vaak excep
tionele, individuele, improvisa
torische kwaliteiten van de mu
sici te genieten.
Tot de hoogtepunten behoor
den de uitvoering van Ravels
overbekende 'Bolero' dat be
stond uit een tergend langzaam
opgebouwd crescendo, waarin
bijna stiekem kleine uitstapjes
in de vorm van dissonant com
mentaar werden opgenomen.
Mooi was ook de uitvoering van
Mancini's 'Pink Panther The
me' waarin zoals trouwens ook
in de originele uitvoering, mooi
gebruik gemaakt werd van de
dynamische mogelijkheden van
het grote blazerscontingent.
Sterk was ook het arrangement
van Ellingtons 'Mood Indigo'
waarin het pianissimo gespeel
de thema mooi contrasteerde
met de stilistisch vrije improvi
saties. De tweede set was iets
minder verrassend, hoewel ook
hier bijzondere vondsten te ho
ren waren. Onverwacht was bij
voorbeeld dat het thema van
Deep Purples 'Child in Time' in
flageoletten op de bastuba
werd gespeeld; een sterker con
trast met de bombast in de.rest
van dit stuk is nauwelijks denk
baar. Ook werd het depressieve
karakter van Brels 'Ne me quit
te pas' in de lange introductie
bijzonder fraai aangedikt. Niet
alle arrangementen waren even
uitgebalanceerd van karakter
en enkele daarvan klonken on
nodig zwaar op de hand, maar
er werd zonder uitzondering in
alle stukken op hoog niveau ge
soleerd. Met 'Alle 13 goed!' be
wijst Michiel Braam nog eens
Nederlands meest avontuurlij
ke arrangeur van dit moment te
zijn.
