iDeze joden zijn Duitsers en
moeten terug naar hun land'
Roermond zegt IJzeren
Rijn te kunnen blokkeren
Binnenland
werpt zich op RSI-patiënten
Peper kan niet verder met schandvlek
-J-
ERDAG 29 JANUARI 2000
ANP Algemeen Nederlands Persbureau CPD Geassocieerde Pers Dier
■schamende rol Nederlandse pers na holocaust
Yi
"55 jaar betuigt de premier van Nederland spijt. Terugkerende joden kregen na de
eede Wereldoorlog een kille ontvangst. Vrijwel niemand leek te beseffen wat de
in irlevenden van de kampen hadden doorgemaakt. Geen begrip, maar evenmin inte-
"flse. Nederland zette zich schrap voor de wederopbouw, opgelucht dat de verschrik-
e Igen van de oorlog voorbij waren. Op jammerverhalen zat niemand te wachten.
4Hz.
ONNO HAVERMANS
premier betreurt dat nu,
pr van excuses wil hij nog al-
niets weten. Die halsstarrig-
i weerspiegelt de weifelende
(dir.g van na de oorlog, die
chrijnend naar voren komt
jle kranten uit die tijd. De
rate Leidse historica Eveline
idriksen studeerde vorig
Lei af op een onderzoek naar
perichtgeving in de naoor-
jaJe media over de holocaust
terugkeer van overleven-
u joden. Geïnspireerd door
artikel van Tamarah Beni-
=j (oud-hoofdredacteur van
1 Nieuw Israëlietisch Week-
en nu onder meer colum-
van deze krant) dook ze in
rchieven van het Nederland
tuut voor Oorlogsdocu-
^jitatie en de leggers van di-
!e kranten. Ze vond een
imel aantal artikelen, die
is het schaamrood op de ka-
brengen.
De basis voor bijna alle be
ten is onbegrip. Er was geen
inning voor wat de joden
sw^ien meegemaakt. De kran-
ademden een sfeer van: 'We
ben het allemaal moeilijk
ld, laten we daar nu over
ouden'. Dat werd door de
tiek ook gestimuleerd. Goed
oeld, want men wilde een
le maken aan de bijzondere
tie van de joden die door
Duitsers was gecreëerd,
ir daardoor werd de uitzon
derlijke situatie van de joden en
alles wat ze hadden meege
maakt tijdens de oorlog gene
geerd."
Hendriksen deelde de berich
ten in twee categorieën in: ver
halen over de holocaust en
stukken over 'hoe nu verder?'.
„Over de holocaust is heel wei
nig geschreven. De andere
stukken gaan veelal over 'de
joodse kwestie' en wat er in
staat is vaak negatief. Uitgangs
punt is: voorkomen dat dit nog
eens gebeurt. Dus niet teveel
joden aanstellen op hoge pos
ten, want dat lokt alleen maar
antisemitisme uit. Hou ze maar
klein, dat is grofweg de basis
van de discussie."
Wat is ons nu na jaren Juden-
Hendriksen omschrijft dergelij
ke opvattingen niet als antise
mitisch, maar als 'onbewust
kwetsend'. „Ze laten zien dat er
geen besef was van wat zich
werkelijk had afgespeeld."
Vooral kranten in het zuiden
van het land geven ruimte aan
dubieuze commentaren. Ene
Bruna laat zich in Limburgs
Dagblad ronduit discrimine
rend over joden uit, maar wat te
zeggen van hoofdredacteur A.J.
Zoetmulder die in Eindhovens
Dagblad pleit voor de terugkeer
van Duitse joden naar hun land
van herkomst?
Tegenover het Deutschtum
moeten wij radicaal zijn: geen
mof meer als medebewoner van
ons land. Als dit de stelregel is, is
ook de kwestie van de Duitse jo-
reinheit bewust geworden? Dat den in Nederland van de baan.
de joden hun energie en invloed
gebruiken teneinde elkaar op
plaatsen te brengen die zij bege
ren, met het gevolg dat daar een
onevenredige vertegenwoordi
ging komt van het joodse ele
ment. (Mevrouw König-Soeters
pleit in augustus 1945 in Vrij
Nederland voor de beperking in
sommige beroepen van één
jood op driehonderd niet-jo-
den.) Wanneer deze eis van het
Dat zij 'statenloos' zouden zijn,
is een argument, dat door ons
niet kan worden aanvaard. De
'statenloosheid' was een vinding
der nazi's, wij erkennen dit dis
tinctief voor hen niet. Deze jo
den zijn Duitsers en dienen te
rug te keren naar hun vader
land, waar door het verdwijnen
van het nationaal-socialisme
nu weer omstandigheden ge
schapen kunnen worden, die
niet-joodse deel onzer bevolking hen opnieuw tot nuttige burgers
te zijner tijd uitdrukking vindt
in onze wetgeving, dan zal men
zien dat het antisemitisme in-
eenzinkt als £en doorgeprikte
blaas.
van Duitsland zullen maken.
(Eindhovens Dagblad, juni
1945)
Zoetmulder reageerde op een
oproep van activiste Hilda Ver-
wey-Jonker voor hulp aan alle
joden. 'De nood waarin deze
mensen verkeren gaat ver uit
boven ieder gevoel van antipa
thie of sympathie.Het Parool,
2 juni 1945.) Een paar dagen la
ter kwam zijn motief wat duide
lijker tot uiting. 'De Nederlandse
regering zou onze joden dus
waarlijk geen genoegen doen
door aan de Duitse joden zo iets
als asielrecht te verlenen, ze zou
integendeel daarmee het slui
merende antisemitisme in ons
land gevaarlijk wakker kunnen
maken.
Het is mogelijk dat aan deze
mening een mengeling van on
kunde en vooroordelen ten
grondslag heeft gelegen. Maar
dat excuus kan niet opgaan
voor het cynische commentaar
dat de Leidsche Courant op 27
juli 1946 gaf op de verzetsacties
van joodse terreurgroepen in
het toenmalige Palestina:
De lieve joodjes laten maar
hotels in de lucht springen in
Palestina, ontvoeren Engelse
soldaten enzovoorts. Het Heilige
Land staat in de belangstelling
van velen en het maakt de zorg
uit van nog meerderen. Alleen
niet om de redenen waarom wij
Palestina het Heilige Land noe
men. Ze hebben het ontzet
tend hard te verduren gehad tij
dens de oorlog, maar ze zijn
weer bekomen van de schrik en
zetten alweer een grote mond op
en doen weer mazzel.
Opmerkelijk zijn ook de citaten
die Het Parool putte uit een ra
dioreportage van NCRV's Vra
gen aan Voorbijgangers in Al
pen aan den Rijn over Het Jo
denvraagstuk. „Een kapper ant
woordde dat hij liever niet bij
joden kwam, want (met een
lachje) 'dan voelde hij zich met-
Binnen een maand van de pijn af
lERDAM DULAN VAN VLIMMEREN
lijkt big business te worden.
lSW<ds vaker adverteren com-
piële bureaus met leuzen
Binnen een maand bent u
juw pijn af. Bij de patiën-
éreniging zijn ze daar niet
nee: ze geloven het niet.
Ir Jelle Kapitein van het Am-
(lamse bureau Physical Sen-
bgrijpt wel waarom. „Dan
ze hun reden van bestaan*
i"
op de drie werknemers in
eiland heeft in meer of
dere mate last van zijn nek,
luder, arm of pols, als ge-
Ivan het maken van steeds
ilfde bewegingen onder
e druk, kortom RSI (repeti-
strain injuries). Soms is de
I zo heftig dat werken on-
gelijk wordt.
ruurslid Davelaar van de pa-
envereniging denkt dat
its een op de vijf RSI-pati-
i van hun klachten afkomt.
;ijn de mensen die zich in
zroeg stadium laten behan-
i. De rest komt er nooit he
al van af. De verhalen van
Lireaus die beweren men-
een maand van hun
f te helpen, noemt zij du-
Zij wordt daarin ge
ld door RSI-specialist Bar-
•an het Utrechts Medisch
rum.
Jelle Kapitein en Riet
tsen van het Physical Sen-
nken beter te weten. RSI-
inten kunnen binnen één
hun muisarm af
veronderstellen zij. Twee-
If jaar lang zijn ze bezig ge-
t met experimenteren en
n. Op 1 januari is hun bu-
aan de Albert Cuypstraat
Jrt.
oorzaak van RSI is verkeerd
igingsgedrag, waardoor af-
offen ophopen, met als ge
lat de schouders en de nek
lot' worden gezet en de
Ilcirculatie en de zenuwen
leid", zegt Kapitein. „Wij
en de oorzaak aan en laten
evolg voor wat het is. Wij
en dus niet. Dat heeft he
al geen zin. Ook rust of een
hebben geen zin als het
niet veran-
ER
beweringen staan haaks
reguliere aanpak. Kapi-
„We zijn een leerproces,
therapie. Bij bijna alle RSI-
nten zit de schouder op
"Dat krijg je niet open door
isseren of dagelijks tien
ten te oefenen. Dat slot
üleen open door je anders
iAvegeri."
1-jarige IT'er Janssen uit
re, is een van de klanten
'hysical Sense. Bijna een
,|f leeft hij pijn in armen en
uders. Geen enkele thera
pie hielp. Ten einde raad belde
hij naar Physical Sense. Hij had
het geluk dat zijn werkgever de
3.500 gulden die het bureau
vraagt voor haar leerproces -
een behandeling of therapie
mag het absoluut niet worden
genoemd - wilde vergoeden.
Ook de 24-jarige De Jong uit het
West-Friese Wognum heeft een
hele rij hulpverleners gehad.
Acupunctuur verlichtte de pijn
wel, maar hielp onvoldoende.
Stofzuigen kan ze nog steeds
niet. Over tien weken verwacht
ze haar baby, die ze dolgraag
zou willen oppakken, maar dan
moet ze eerst van haar RSI af
zijn. Haar laatste redding is
Physical Sense.
Het ziekenfonds vergoedt de
kosten echter niet. „We zijn bij
alle grote verzekeraars langs ge
weest maar niemand wil nog
met ons in zee. Ze moeten het
eerst zien, dan pas geloven ze
het", zegt Kapitein. Ook Jans-
sens werkgever was nogal scep
tisch. „Terwijl de hele medische
wereld zegt dat het genezings
proces van een RSI-patiënt
maanden duurt, zeggen twee
onbekende personen in Am
sterdam dat het binnen één
maand ook kan. Dat klinkt heel
ongeloofwaardig. Maar na twee
weken merk ik het al. De pijn is
wat minder, al weet ik niet ze
ker of het door Physical Sense
komt. De laatste tijd zit ik ook
minder achter de computer",
aldus Janssen.
Hoewel het bureau de eerste re
sultaten lijkt te boeken, blijven
de sceptici aarzelen. „Ze moe
ten gewoon eens komen kijken
om te begrijpen wat we doen",
vindt Kapitein die geen zin
heeft te discussiëren over de
verschillen in aanpak. „Laat die
verschillen maar gewoon be
staan. Wij weten dat onze aan
pak werkt, en dat is het belang
rijkste."
Eveline Hendriksen
een al bedrogen'. Of anderen
hem nooit hadden bedrogen,
vroeg de reporter. Jawel, maar
dat vond de kapper niet zo èrg.
Een andere inwoner van Al
phen vond 'dat die joden maar
naar Palestina moesten gaan,
was het niet goedschiks, dan
maar kwaadschiks'." Het Pa
rool omschreef de reportage als
'bekrompen' en 'walgelijk'.
Hendriksen heeft alleen knip
sels verzameld. Over gesprek
ken met journalisten uit die tijd
heeft ze 'ernstig nagedacht',
maar ze heeft er van afgezien
omdat het ondoenlijk zou zijn
hun drijfveren te achterhalen.
„Het levert ongetwijfeld inte
ressante gesprekken op, maar
die informatie is zelden histo
risch betrouwbaar. Het is na
tuurlijk zeer de waag of iemand
zal toegeven dat hij destijds an-
tisemitistische gedachten had.
Toch denk ik dat mijn onder
zoek van belang is. Niet als ver
wijt aan mensen, maar om een
reëel beeld te geven van de situ
atie. Tijdens een stage in Israël
heb ik gemerkt dat mensen
meteen beginnen over Anne
Frank en de rol van het verzet,
dat Nederland de joden zo goed
heeft beschermd, terwijl dat
beeld helemaal niet klopt met
de werkelijkheid."
„Waarom erkenden de jour
nalisten van na de oorlog de
holocaust niet als onderwerp,
terwijl dat nu wordt gezien als
het belangrijkste element van
de Tweede Wereldoorlog?
Waarom schreven ze wel een
hele pagina over de terugkeer
van de koninklijke familie en
niet over Auschwitz? Ja, er zijn
uitzondelingen. De NRC deed
een aantal dagen achter elkaar
verslag van het proces tegen de
kampbeulen van Bergen-Belsen
ROERMOND ANP
België kan het vergeten dat er binnen afzienbare
tijd treinen zullen rijden over de oude IJzeren
Rijn dwars door natuurpark De Meinweg. De ge
meente Roermond concludeert dat op grond van
een onderzoek door de milieurechtsgeleerde
prof.mr. Koeman. Het onderzoek is verricht in
opdracht van de gemeenten Roermond, Weert en
Roerdalen, en Staatsbosbeheer.
Het definitieve onderzoeksrapport wordt 11 fe
bruari gepresenteerd tijdens een bezoek van de
vaste Kamercommissie voor verkeer en water
staat aan Noord- en Midden-Limburg. Volgens
de gemeente heeft reactivering van het historisch
tracé van de IJzeren Rijn onvoldoende juridische
basis. F. Bossenbroek van Staatsbosbeheer zegt
dat volgens het onderzoek de Europese habitat-
en vogelrichtlijn van groter gewicht is dan het
scheidingsverdrag uit 1839, waarop België zich
beroept. De Meinweg is een nationaal park en
valt onder de vogelrichtlijn. De stilte in het ge
bied mag dus niet door voorbijrazende goede
rentreinen worden gestoord, aldus Bossenbroek.
België sloot bij het scheidingsverdrag in 1839
een overeenkomst met Nederland, dat het op ei
gen kosten een transportverbinding vanuit Ant
werpen over Nederlands Limburg naar het Duit
se Roergebied mocht aanleggen. Er waren toen
nog geen spoorwegen, gedacht werd aan een
weg- of waterverbinding.
In 1871 sloten België en Nederland een aanvul
lend verdrag, waarbij een spoorwegverbinding
werd overeengekomen. Deze 'IJzeren Rijn' werd
in 1879 in gebruik genomen. Tijdens de Eerste
Wereldoorlog sloot Nederland wegens zijn neu
traliteit de IJzeren Rijn. De Duitsers legden toen
tussen Aken en Luik een nieuwe railverbinding
aan, de Montzenlijn. Na de Eerste Wereldoorlog
bleef die bestaan, en werd de IJzeren Rijn allengs
minder belangrijk. Die werd tenslotte zo weinig
gebruikt, dat de verbinding in 1991 werd geslo
ten.
Volgens het onderzoek, waarop Roermond
zich nu beroept, kan de IJzeren Rijn ook in het
kader van de Spoorwegwet niet open, en wel om
dat na 1991 alle seinen, wissels en spoorwegover
gangen in Limburg zijn weggehaald. In Roer
mond is een blokkade aangebracht op de rails,
zodat er geen trein meer door kan. De Duitsers
hebben het stuk tussen Dalheim en de Neder
landse grens na 1991 niet meer onderhouden.
foto taco van der eb
en dat gebeurde vrij minutieus,
met veel aandacht voor de
slachtoffers. Maar na een paar
dagen houdt het op. Dat
nieuws is ineens gewoon weg.
Zoals er na 1945 overal een stop
lijkt te zijn op verhalen over de
joden. Alles in de sfeer van la
ten we erover ophouden, de
schouders moeten eronder.
Wat dat betreft is een juichver-
haal over de Oranjes wel lo
gisch, dat was een stimulans. In
de trand van: Het was vreselijk,
maar het is voorbij."
Registratiekamer:
Strenge controle
op CID-registers
DEN HAAG ANP
Het is maar de vraag of de nieu
we regels voor bijzondere poli
tieregisters er toe leiden dat er
minder mensen in de bestan
den van de criminele inlichtin
gendiensten (CID) worden op
genomen. Dat stellen Van Stra
tum en Van de Pol van de Regi
stratiekamer. Strengere regels
zouden het aantal geregistreer-
den moeten doen slinken. Of
dit ook gebeurt, is volgens de
Registratiekamer nog maar de
vraag omdat de regering, na kri
tiek van politie en justitie, heeft
besloten tot verruiming van het
aantal misdrijven dat kan lei
den tot CID-registratie. De Re
gistratiekamer bepleit dat chefs
van de regionale CID's en de
CID-officieren van justitie vaker
controleren of het wel nodig is
bepaalde gegevens vast te leg
gen.
OPINIE
DEN HAAG ANS BOUWMANS EN KOOS VAN WEES
Klant van Physical Sense in de vroegere, verkeerde, werkhouding (foto boven) en in de nieuw aangeleerde,
betere houding. foto gpd phil nijhuis
Niemand kan ontkennen dat Peper in zijn
tijd royaal omsprong met etentjes,
uitstapjes en reisjes. In het belang van
Rotterdam natuurlijk, want een grote
havenstad moet niet te krenterig
overkomen. Dat gebeurde ook in alle
openheid; de gemeenteraad wist van de
veelvuldige reisjes naar Indonesië of Cuba.
Alleen werd hij er toen niet op afgerekend,
niemand durfde het gevecht met de
horkerige potentaat aan de Coolsingel aan.
Nu hij is afgezwaaid naar Den Haag, is dat
anders. Er zijn - grotendeels anonieme -
beschuldigingen dat hij cadeaus mee naar
huis nam, privé bootreisjes maakte en naar
het buitenland ging op kosten van de
gemeente. Wat daarvan waar is,-moet
blijken uit het onderzoek van de COR.
Rondom dit onderzoek is inmiddels een
moddergevecht gaande. Doordat werd
'gelekt' dat de accountants een 'waslijst'
aan dubieuze bonnen en verklaringen
hadden gevonden, kwam Peper in het
beklaagdenbankje terecht. Wat eerst nog als
roddel kon worden afgedaan, kreeg nu een
officieel tintje. De eerste slag was voor de
tegenstanders van Peper.
De minister stond op achterstand, maar liet
het er niet bij zitten. Hij koos voor de
aanval. Het lek moest uit de COR of
ondersteunende diensten komen. Het was
in Pepers voordeel als het publiek duidelijk
zou worden dat de commissie zo lek was als
een mandje, en dus niet betrouwbaar. Een
brief die hij had gestuurd naar de COR-
voorzitter, stond dan ook razendsnel in de
krant. Peper legde daarvoor de schuld bij de
commissie, maar waarschijnlijker is dat hij
die brief zelf liet lekken. Het sein voor de
aanval was gegeven.
Zijn weigering - op het allerlaatste moment
- om vorige week zaterdag te verschijnen bij
een gesprek deed velen de wenkbrauwen
fronsen. Dat was een tikkie te veel dédain.
Bram Peper heeft veel te verliezen:
zijn naam, zijn ministerschap, zijn
publieke bestaan. Volgende maand
wordt hij zestig. Hij wil aan het eind
van zijn veelbewogen carrière niet
worden afgebrand. Maar de kans op
een afrekening is wel degelijk aanwe
zig. Feit is dat er een publicitaire oor
log woedt rondom het onderzoek
naar het declaratieverleden van de
oud-burgemeester van Rotterdam.
Gevoed door zowel Bram Peper zelf
als door lekken in en rond de Com
missie voor Onderzoek van de Reke
ningen, kortweg COR.
Dat hij terugvecht kun je hem gezien de
belangen die op het spel staan wel
vergeven, maar een beetje staatsman blijft
beleefd.
Inmiddels is de strijd met de COR weer
enigszins geluwd, maar de lekken hebben
hun werk verricht. De combinatie 'dubieus'
en 'Peper' zit in de geheugens van de
mensen geklonken. En Peper is erin
geslaagd enige twijfel over de werkwijze van
de commissie te zaaien.
Waar iedereen nu gespannen op wacht, is
het eindrapport van de Rotterdamse
onderzoekscommissie. Dat is voor politiek
Den Haag doorslaggevend in de
beoordeling of Peper kan aanblijven als
minister van binnenlandse zaken. Is hij nog
geloofwaardig als politiek verantwoordelijke
voor de integriteit van het openbaar
bestuur? Komt de COR met een heldere
conclusie - schuldig dan wel brandschoon -
dan is het oordeel zo geveld.
Uit de informatie die nu wordt gelekt, kun
je concluderen dat de kans daarop niet zo
groot is. Waarschijnlijker is dat Pepers
handelen zich op de rand bevindt van wat
betamelijk is, maar niet zo duidelijk in strijd
met de regels dat hij direct zijn biezen kan
pakken. In dat geval wacht Den Haag nog
een moeizame discussie. Peper kan daarbij
wel rekenen op premier Kok, die vorige
week nog zei zijn minister te steunen 'tot
bewezen is dat er dingen zijn gebeurd die
niet door de beugel kunnen'.
Maar de vraag is of het daartoe beperkt kan
blijven. Het sleutelwoord in deze is
'integriteit'. De berichten over de
burgemeester van dubieuze zaken hebben
de afgelopen weken hun werk gedaan. De
kans dat Peper er in slaagt de commissie
serieus in diskrediet te brengen, is niet zo
groot. Ook al heeft hij de fundamenten
daarvoor in de afgelopen weken gelegd.
Op het Binnenhof gruwt men van het beeld
dat van Peper blijft hangen als iemand die
zijn spilzucht niet liet temmen door een
overdreven normbesef. Zo'n imago doet
afbreuk aan het gezag van een minister-die
als bewaker van de integriteit van het
openbaar bestuur zelf van onbesproken
gedrag dient te zijn.
Bij PvdA'ers komt daar nog de opvatting bij
dat een sociaal-democratisch politicus een
soberder leefwijze dient te hebben dan
bijvoorbeeld zijn WD-collega's.
Het gaat bovendien niet alleen om wat
bewijsbaar is, maar ook of Peper als
burgemeester heeft gehandeld zoals je van
een man in zo'n positie mag verwachten. Er
mag geen spoortje twijfel zijn over zijn
rechtschapenheid. Bij elke handeling die
Peper in de toekomst verricht, zal men zich
de huidige discussie herinneren. Zelf zal hij
met zijn olifantenhuid wellicht niet willen
wijken, maar de geloofwaardigheid van de
Haagse politiek is niet gebaat bij een
minister met een schandviekje.
Ans Bouwmans en Koos van Wees zijn
redacteuren van de Geassocieerde Pers
Diensten.
