'Cultuur Kunst
Oma-power van Rita Reys
I
e.
Amundson: één van de belangrijkste
bluesmuzikanten van nieuw decennium
Big
Band
Ball
Schone
Schijn
Gazon met pretenties
iTERDAG 29 JANUARI 2000
Eerder goud en platina
Hilversum Muzikanten in Nederland komen sinds 1 januari
makkelijker aan een gouden of platina album of single. De
brancheorganisatie Nederlandse Vereniging van Producenten
en Importeurs van beeld- en geluidsdragers (NVPI) heeft name-
ijk de aantallen die recht geven op een dergelijke bekroning
i-erlaagd. Voor een gouden 'album' is in het vervolg 40.000 ver
kochte exemplaren genoeg (was 50.000), voor een platina
80.000 (was 100.000). Voor singles is de grens verlaagd van
10.000 (goud, was 50.000) en 60.000 (platina, was 75.000). Voor
klassiek verandert er niets: het blijft bij 15.000 voor goud en
25.000 voor platina. Vergeleken met andere Europese landen
waren de Nederlandse grenzen aan hoge kant.
Concerten Joe Cocker in Nederland
inschede/rotterdam Joe Cocker geeft een concert op 19 april in
Vliracle Planet in Enschede en de dag erna in de Rotterdamse
khoy'. De kaartverkoop is vandaag begonnen bij de bekende
'oorverkoopadressen.
Nanist Gulda nu echt dood
venen De Oostenrijkse pianovirtuoos Friedrich Gulda, die zich
'orig jaar bij wijze van grap dood verklaarde, is nu echt overle-
len. Gulda (69) stierf aan een hartaanval. Recensenten be-
chouwden Gulda's interpretaties van Mozart, Bach en Beetho-
•en al als briljant toen hij twintig jaar oud was. Nadien werd hij
>ok geregeld geprezen voor zijn projecten waarin hij andere
ienres, zoals jazz en pop, combineerde met klassieke muziek.
laad voor Cultuur wil meer geld
;n haag De Raad voor Cultuur wil dat staatssecretaris Van der
van Cultuur meer geld uittrekt voor subsidie aan kunstin-
ellingen. Het adviesorgaan reageert daarmee op het record
an subsidieverzoeken die zijn ingediend in het kader van de
ultuurnota 2001-2004: 734 stuks tegen 489 vier jaar geleden,
e Raad signaleert nu al dat veel instellingen teleurgesteld zul-
n worden omdat er een te laag budget is. „De Raad meent dat
t geen recht doet aan het culturele klimaat in Nederland."
jühlA C r^i^iij'Nrrn p
TM Zhü'lhibE*r§|'j
Op bezoek bij Meneer Green
Reserveer nu voor deze
bijzondere voorstelling!
Leidse Schouwburg - Leiden
wö. 2 en do. 3 februari
Aanvang 20.15 uur
Reserveren: 071 - 513 19 43
leiden Dansen op 'Cabaret',
'Can't take my eyes' off of you',
'Mr Bojangles' en 'April in Paris'.
Gisteravond traden in de
Stadsgehoorzaal tijdens The Big
Band Ball van de Leidse Blues
Jazzweek vier big bands op die
met schetterend koper dansbare
evergreens in de zaal inslinger-
den.
Big Band Frits Landesbergen,
de Sea Sound Big Band, de West
Coast Big Band, Big Band
Utrecht en het Bob Rigter Kwar
tet zorgden tot in de kleine uur
tjes voor oud maar oerdegelijk
swingmateriaal.
foto mark lamers
'Achterafeen
voorstelling voor
fijnproevers
dans recensie
maarten baanders
Voorstelling: 'Achterkant, een opera in
stilte'. Gezien: 28/1 LAKtheater Leiden.
Aldaar nog te zien: 29/1
„In het begin was er een knal."
Met deze woorden eindigt de
tekst halverwege de choreogra
fie 'Achterkant' van Johan Gre-
ben. Maar die knal is juist afwe
zige in deze voorstelling. Elk
element is het tegendeel van
een knal: trage bewegingen,
concentratie en subtiliteit.
'Achterkant' is een drieluik over
Ontstaan, Bloei en Verganke
lijkheid, begrippen die ieders
leven bepalen, maar vooral hun
stempel drukken op het leven
van dansers.
Zeker in deel één heb je het
gevoel dat de bron van de be
wegingen een ondoorgrondelijk
geheim is.'De twee dansers en
drie danseressen bestuderen
hun bewegingen, kijken gefas
cineerd naar hun eigen bewe
gingen en naar de grond waar
op ze zitten. Sierlijke medite
rende houdingen worden afge
wisseld met ontspannen lopen.
Het lijken bewegingen rondom
een mysterie. Vooral de armen
en handen hebben een grote
uitdrukkingskracht met hun ge
bogen heffingen en subtiele,
bijna krachteloze lijnen.
De subtiliteiten zuigen je
ogen naar zich toe en je neemt
de concentratie snel over. In
deel twee worden de gebaren
geleidelijk beslister en krachti
ger, vooral als de dansers elkaar
niet meer ontwijken zoals in
het eerste deel. In duetten
kronkelen de armen verbaasd
om elkaar heen. De voorzich
tigheid waarmee de ene danser
de andere aanraakt, maakt de
gevoeligheid van die ander ex
tra zichtbaar. Uit het contact
bloeit iets van speelsheid en
humor op. De plaagstootjes
tussen twee danseressen, de te
derheid en warmte tussen een
danser en een danseres: het
straalt allemaal geluk en vervul
ling uit.
Het derde deel toont de ou
derdom. Het is indrukwekkend
te zien hoe met een subtiele
verandering in de motoriek een
nieuwe sfeer wordt gecreëerd.
De gebaren zijn niet mysterieus
meer. De dansers hebben hou
vast in het decor. In al hun in-
gehoudenheid zijn de bewegin
gen helder en hoekig geworden
als de lijnen van een kristal.
Prachtig is het decor: een vlies
van doorzichtig tape, dat in drie
fasen van bovenaf tot onder de
dansers draait. De subtiele lijn
tjes doen denken aan aan gaaf
spinnenweb, maar ook aan
rimpels in een huid.
ek vijftien minuten lang in
welfde straat, steek dan het
sveldje over en vraag het aan
eerste, nee niet de eerste,
het aan de beste voorbij-
iger. „Mevrouw, weet u het
neveltpark?"
de kaart is het gemakkelijk
/inden. In hokje (L,5) staat
bleekgroene vlek. In de
dse Kooi, buiten de Leidse
gels. Maar in werkelijkheid
ift het park zijn geheimen
.^t zo snel prijs. De weg naar
ig suburbia is voorzien van
:hte bewegwijzering,
et Steneveltpark, zegt u?"
n tegen een dat de mevrouw
verbaasd zal opkijken, haar
Dfd omdraait en achter zich
it op het bekende blauwe
dje met de witte letters. En
ze zegt: 'U staat erop', on
druk dan de neiging om on-
je schoenzool te kijken. Ze
üt misschien nog verge-
gsgezind. „Geeft niets hoor."
pakt weer het handje van
aïJ ir kind en de winkeltrolley
de boodschappen van het
ikelcentrum en laat je achter
t je dwaze vooropgezette
ningen over hoe een park
it zou moeten zien. „Is één
im geen minimum
riste?"
Ie Dikke Van Dale staan
liefst 7 (zeven) definities
Ier het thema 'park'. Geen
alle heeft betrekking op het
neveltpark. Het Stenevelt-
k is nummer 8: gazon met
tenties.
ar het veldje heeft er zelf niet
gevraagd. En nu probeert
onder die kwalificatie uit te
nen door te doen alsof het
straat is en zichzelf letterlijk
te cijferen. Het park heeft
recensie muziek
ken vos
Concert Monti Amundson. Gezien: 27/1, Jazzmarathon,
de Waag, Leiden
Het was bluesavond in de Waag. Na een
wat onevenwichtig optreden van het kwar
tet van Aad van der Pijlen, waarin het hele
spectrum van de country blues tot de jump
jazz werd bestreken, werd het podium in
geruimd voor de band van Monti Amund
son. Gitarist en zanger Monti Amundson
(Portland, Oregon 1957) wordt door ken
ners gezien als een van de fakkeldragers
van de Texas-traditie die in de jaren tachtig
populair gemaakt werd door onder meer
Stevie Ray Vaughan en de Paladins. Texas
blues betekent sinds de jaren vijftig een
no-nonsense sound met krachtig gitaar
spel en een ongecompliceerde ritmiek.
Amerikanen beschouwen deze muziek als
een typische barmuziek, waarbij de sociale
context meer door de kleur van de muzi
kanten dan door de stijl wordt bepaald.
Amundson had zijn vaste drummer,
stadsgenoot Boyd Small (zelf ook geen on
bekende bandleider) en de Nederlandse
basgitarist Bart Kamp meegenomen. Small
en Kamp stonden garant voor het bijna ka
le, strakke ritme dat de randvoorwaarde is
voor de moderne Texasblues. Vooral Small
met zijn timing net achter de beat zorgt
voor de ontspannen, zuidelijke groove die
deze muziek zo aantrekkelijk maakt. Small
zelf is trouwens geen onverdienstelijke zan
ger, hoewel hij als vocalist meer opvalt
door zijn timing dan door klankkleur. De
flexibele tenor en de drie stratocasters van
Amundson zorgen voor de rest van het vol
vette geluid. In Amundsons muziek zie je
het gevolg van een kruisbestuiving tussen
de zwarte blues langs de Mississippi en de
Amerikaanse verwerking van de Europese
folktraditie. Het uiterlijk en het ongekun
stelde podiumgedrag van de bandleden
deed vermoeden dat we te maken hadden
met verdwaalde automonteurs na gedane
arbeid, maar Amundsons band steunt op
meer dan de voor de hand liggende drama
tische trucs waarvan zoveel blues- en pop
artiesten gebruik maken. Er zijn onver
wachte subtiliteiten die je niet direct asso
cieert met de hedendaaagse blues, zoals
minimalistische herhalingen of omkerin
gen in de dynamiek. Met meer raffinement
en afwerking wordt Monti Amundson een
van de belangrijkste bluesmuzikanten van
het nieuwe decennium, want aan muzikaal
inzicht ontbreekt het hem niet.
huisnummers en je kan er aan
wonen. Bij helder weer kun je
turend over de Zijl Leiderdorp
zien liggen. Bij dichte mist ook.
Het is smaakvol gegarneerd
met moderne niet aanstootge
vende nieuwbouw. Een wijk als
een consequent volgehouden
concept waar alle vensterban
ken van kunststof zijn en de
voordeuren anoniem. Fiets er
langs en laat je in slaap wiegen
door de sussende cadans van
toewuivende lamellen. Alles is
er. Water, hoogbouw, eerste,
tweede, derde levensbehoeften.
Zelfs stijlfiguren. Zoekt u hori
zontalen en verticalen? Hier
zijn horizontalen en verticalen.
Strakke schone vormgeving als
geonietrische hygiëne. Mondri
aan zou het vast mooi vinden.
Van Doesburg misschien ook.
Alexander Pechtold zag in ieder
geval dat het goed was en be
sloot dat hier de fontein 'Vier
kant in Vierkant' van Van Dóes
burg mocht komen.
Het park vindt het niet erg. Het
park is ontvankelijk. Het park
voelt in zijn hart een gemis als
een kale grasplek. Midden op
het rechthoekige veld komen
twee tegelpaden samen en waar
ze elkaar snijden daar kan de
fontein verrijzen. Het kruisje op
de kaart waar de schat is ver
borgen. Zeven meter hoge wa
terpartijen die een duet aan
gaan met het klotsende water
van de Zijl.
Is niet elke moderne nieuw
bouwwijk het aan zichzelf ver
plicht om een kunstwerk in zijn
openbaarheid toe te laten? Een
kunstwerk geïntegreerd in de
hedendaagse stedelijke infra
structuur en logisch volgt in het
rijtje supermarkt, bank, school.
En waarop hopen we dan? We
hopen dat Stijladepten, toeval
lige passanten, toeristen en an
dere voor Leidse begrippen cul
turele randverschijnselen de
straten van de stadsrand gaan
bevolken. Als dolenden in bui
tenwijk met een vaag doelbesef.
Weinig kans.
Waarschijnlijker scenario: om
zes uur gaan de lamellen dicht
en wordt het geklater van de
fontein overstemd door de ge
luiden van Veronica. Helemaal
aangepast in de omgeving gaat
het bijna geruisloos op in zijn
schijnbestaan in suburbia. En
dan zal niemand, zelfs geen
aardige mevrouw met een
boodschappentrolley, jé uit
brand kunnen helpen, je de
weg kunnen wijzen, je het ant
woord kunnen geven op die
prangende vraag. „Weet u mis
schien de Van Doesburg fon
tein?"
'Ik heb het gevoel dat ik opnieuw leef
Het Steneveltpark. Alexander Pechtold zag dat het goed was en besloot dat hier de fontein 'Vierkant in Vier
kant' van Van Doesburg mocht komen. foto mark lamers
Het verdriet ovei; het ver
lies van Pim Jacobs zit nog
diep in haar hart, maar Ri
ta Reys is weer terug. Ster
ker dan ooit. Driekwart
eeuw jong laat Nederlands
beroemdste oma, afgelo
pen week nog in Leiden,
horen dat de zingende
concurrentie nog steeds
ver achter haar ligt. Haar
verrassende cd 'The lady
strikes again' staat zelfs in
de door popmuziek gedo
mineerde cd Top-100. Een
verklaring voor dit nieuwe
succes heeft Rita Reys niet,
wel weet ze dat haar 7-jari-
ge kleinzoon Robin haar
over haar ergste verdriet
heen heeft geholpen en
haar de kracht heeft gege
ven door te gaan. Op 15 fe
bruari vieren haar fans een
'feestje' in het Concertge
bouw van Amsterdam ter
gelegenheid van haar 75-
ste verjaardag. Europe's
First Lady of Jazz is nog
lang niet uitgezongen.
amsterdam
tom van ruswuk
Zelf noemt ze het een 'goddelij
ke plek' waar ze woont. Om
ringd door stilte, aan de plassen
in Utrecht. Met huisbezoek van
reeën en veel vliegverkeer van
vogels. De bungalow waar ze
met haar man, steun en toever
laat Pim Jacobs, jaren heeft ge
woond is nu eigenlijk te groot.
Maar Rita Reys beseft de rijk
dom van deze locatie, midden
in een stiltegebied. „Ik heb na
de dood van Pim er wel aan ge
dacht om te verhuizen. Ik heb
hier akelige herinneringen,
maar ook mooie. Als ik naar
buiten kijk, zie ik in gedachten
Pim op het terras in z'n stoel
liggen. Nee, voorlopig ga ik niet
weg. Ze zullen me hier uit moe
ten dragen."
Aan een muur van de woon
kamer hangt een 'sprekend'
portret van Pim Jacobs. Hoewel
Rita Reys zeer verdienstelijk
schildert, is het werk gemaakt
door een goede vriend. Ze praat
regelmatig tegen de afbeelding.
Over haar verlies, maar ook
over haar succes, het feestelijk
concert 'Celebrating Rita Reys'
in Amsterdam, hét komende
optreden op het North Sea Jazz
ren. Vroeger was er het Willem
Duys-effect. Als hij een plaat
draaide in Muziek Mozaïek wist
je dat het de verkoopcijfers sti
muleerde. Nu ontbreekt een di
recte aanleiding. „Het kan door
de documentaire over mij ko
men die in december op tv is
uitgezonden. Maar het kan net
zo goed zijn dat het Nederland
se volk - dat over het algemeen
zo nuchter als een kalf is - toch
in z'n hart heel trots is op deze
dame die nog zo verschrikkelijk
goed is. Zoiets moet het wel
zijn. Bovendien moet je ook
niet vergeten dat op de plaat
leuke verrassingen staan. Ik
zing met het Rosenberg Trio, en
met Mathilde Santing. Zoiets
hel? ik nog nooit eerder ge
daan."
„Het was m'n eigen idee om
met hen samen te zingen. Het
Rosenberg Trio heeft het niet
makkelijk gehad. Die jongens
zijn zo op elkaar ingespeeld.
Zodra er een vierde bij komt - ik
dus - krijgen ze het toch moei
lijk. Zeker eentje zoals ik ben. Ik
zing niet op de tel, zij spelen
wel op de tel - tak, tak, tak, tak -
ik zing eromheen, ik zing er
achter, ik ben altijd aan het
spelen met het ritme. Dat was
moeilijk voor ze."
„Mathilde Santing, daar ben
ik al jaren gek mee. Een ver
schrikkelijk goeie zangeres en
een leuk mens. Het klikt tussen
ons. Gek wijf, ben ik ook. We
hebben altijd lol samen. Ze is
heel muzikaal. We konden niet
1-2-3 een stuk vinden dat ge
schikt w&s voor twee dames.
Uiteindelijk hebben we 'People
will say we're in love'. Qua tekst
is het natuurlijk gek, beetje idi
oot. Je zou bijna denken dat we
lesbisch zijn. Daarom hebben
we er ook een geintje van ge
maakt. Als Mathilde lesbisch
wil zijn of vertelt dat ze het is,
moet ze het zelf weten, maar ik
ben het niet. Dus hebben we er
gewoon een lolletje van ge
maakt. Daarom denk ik dat dit
duet bij de mensen zo aan
slaat."
De tv-documentaire was niet
bedoeld als afsluiting van haar
carrière, haast Rita Reys om een
eventueel misverstand uit de
weg te ruimen. „Ik prakkiseer er
niet over om te stoppen. Ik wil
gewoon zingen. Ik kan het nog
steeds goed. Waarom zou ik
dan hier op m'n krent gaan zit
ten. Zolang er nog vraag is naar
mij en de zalen lekker bezet
zijn, waar zal ik me dan druk
om maken? Ik ga echt niet ach
ter de geraniums zitten, hoe
mooi het uitzicht hier ook is.
Dat uitzicht zie ik de volgende
dag dan wel."
Festival en de plannen om in de
loop van dit jaar een box met
vier a vijf cd's uit te brengen.
Het jaar 2000 markeert voor Ri
ta Reys een nieuw begin, een
nieuw leven. „Ik heb het gevoel
dat ik opnieuw ga beginnen,
dat ik opnieuw leef. Ik ben over
m'n allerergste verdriet heen.
Hoewel het verdriet heel diep in
je hart zit en dat nooit overgaat,
ben ik zo nuchter en zo reëel
dat ik weet dat ik het mezelf
niet aan mag doen om verdrie
tig te blijven. Dat had Pim ook
nooit gewild."
Rita Reys is het voorbeeld van
een sterke vrouw. „Ik ben een
knokker, altijd geweest, ver
moedelijk is het m'n afkomst. Ik
kom uit een groot gezin. Niets
werd je op een presenteer
blaadje aangereikt, je moest er
wel voor vechten. Hoelang ik
dit nog mag doen, heb ik niet in
de hand. Misschien wil een ho
gere macht mij nog het een en
ander gunnen. Als het niet zo
is, dan heb ik m'n tijd gehad. Ik
ben heel nuchter en sta met
beide benen op de grond. God
dank."
Het is de relativiteitstheorie
van Rita Reys. „Zo ben ik m'n
hele leven geweest. Ik ben niet
iemand van 'sjonge, wat een
succes' en 'kijk mij nou even'.
Ik heb er ook een verschrikkelij
ke hekel aan als ze me op een
voetstuk willen plaatsen. Maar
wat er nu om me heen gebeurt,
daar geniet ik van. Dat vind ik
heerlijk. Natuurlijk. Wie ver
wacht nou dat je op deze leef
tijd ineens weer zo'n hype
bent."
Waar het succes vandaan
komt, kan Rita Reys niet verkla
Rita Reys: „Het verdriet dat heel diep in je hart zit, gaat nooit over."
