Jemeente tijdelijk
in pand Rijnland
'Rijnstad is bestuurlijk autisme'
Graankorrels uit de ijzertijd
Leiden Regio
■Psychische ontnuchtering geëist
lia vernieling en mishandeling
ONDERZOEK
H30ZH3CIN0
J dhuis en Stadsbouwhuis te klein voor ambtenaren
Hoogleraar bestuurskunde Wim Derksen hoont Leidse plan weg
itenaren van de gemeente Leiden nemen over enke-
uaanden tijdelijk hun intrek in het gebouw van het
igheemraadschap van Rijnland naast het postkan-
I aan de Breestraat. Het pand is enkele jaren geleden
Lo|oor de gemeente aangekocht met het doel het te slo-
als onderdeel van het Aalmarktproject. Tot de voor
omen sloop zal ofwel de gemeentelijke dienst Cul-
en Educatie ofwel de sector Milieu in het gebouw
den ondergebracht. Dit is nodig omdat de gemeente
Jjiit moment onvoldoende ruimte heeft om alle amb-
iren volgens de regels te huisvesten.
stadhuis was niet direct een
plan gemaakt voor de verdeling
van de beschikbare kamers. Dit
zeer tot ongenoegen van de on
dernemingsraad van de ge
meente, die vorig jaar zomer
een kort geding aanspande
waarin werd geëist dat er niet
verbouwd zou worden voordat
er een besluit genomen was
over de verdeling van de men
sen. Dat kort geding ging op het
laatste moment niet door nadat
burgemeester en wethouders
hadden aangegeven naar oplos
singen te willen zoeken.
Die oplossing is nu voor een
mimtetekort in de gemeen-
e gebouwen hangt samen
de verbouwing van het
Jn, luis en met de sluiting van
aa lelastingdienst aan de Ir.
penstraat. Daarnaast
n It de wens om zo veel mo
rn publiekshalies bij elkaar
!t stadhuis onder te bren-
Dat de gemeente hierdoor
zjknoop zou komen, was al
,S|ïre tijd duidelijk - in ieder
bij de betrokken ambte
de verbouwing van het
deel gevonden in het pand van
Rijnland dat sinds een maand
leegstaat. Daarnaast had de ge
meente al besloten om ook
ambtenaren te huisvesten in
het gebouw van IBM naast het
Stadsbouwhuis aan de Lange-
gracht.
Welke afdelingen precies
waar naar toe gaan, is voorlopig
nog een kwestie van discussie.
Er lijkt een voorkeur te bestaan
voor huisvesting van Cultuur en
Educatie in het Stadsbouwhuis.
Maar om daar ruimte te maken,
zou de dienst Milieu naar het
gebouw van het hoogheem
raadschap moeten verhuizen,
en over die verhuizing heeft een
vertegenwoordiging van de be
trokken werknemers het laatste
woord.
Overigens kan de hele opera
tie nog wel enkele maanden in
beslag nemen. De afspraak is
dat de directeur van de dienst
Bouwen en Wonen voor 1 mei
een verhuisplan opstelt. Verte
genwoordigingen van de be
trokken ambtenaren hebben
daarna nog het recht om het
plan goed- of af te keuren.
Leiden moet zijn
plan voor de vorming
van Rijnstad snel
bijzetten in het
Museum voor
Oudheden.
Hoogleraar
bestuurskunde Wim
Derksen heeft geen
goed woord over
voor het Leidse
herindelingsvoorstel.
„Pleiten voor één
grote gemeente is
een voorbeeld van
verouderd denken en
strategisch gewoon
dom. Want het leidt
tot niets. Integendeel,
elke vorm van
samenwerking komt
onder druk te staan.
Dit is zo zonde van
de energie."
■N/DEN HAAG
INIE VAN UFFELEN
,o i psychische ontnuchtering in de vorm van
weken celstraf. Die moet een 30-jarige Lei
sel aar. die gisteren wegens mishandeling en
ïieling voor het Haagse gerechtshof stond,
ir eens ondergaan, vond advocaat-generaal
an Dijk.
e Leidenaar had eerder al voorwaardelijke
;ejf angenisstraffen gekregen wegens vernieling,
j0j handeling en pogingen tot zware mishande-
maar dat had hem toch niet weerhouden
weer in de fout te gaan. Daarom eiste de ad-
0Ij aat-generaal gisteren vier weken celstraf
je(]s het uitzitten van een nog openstaande
rwaardelijke celstraf van een maand.
in wilde op 30 juni 1998 na een hoop
en|nk nóg een biertje drinken in café Sus Anti-
n, maar kreeg dit niet omdat de barkeeper
wilde sluiten! De Leidenaar zou de barkeeper
daarna hebben geschopt en geslagen, en ook
een ruit van het café hebben vernield. De poli
tierechter had hem daarvoor al bij verstek ver
oordeeld tot zes weken celstraf en het uitzitten
van een eerder opgelegde voorwaardelijke cel
straf van een maand. De man ging daartegen in
hoger beroep omdat hij alsnog walde vertellen
dat hij piet had geschopt. Hij had het slachtof
fer weggeduwd en in het gezicht geslagen. Hij
had inmiddels nog geprobeerd het slachtoffer
zijn excuses aan te bieden, maar tot een goed
gesprek was het volgens hem niet meer geko
men.
Omdat de advocaat-generaal het schoppen
niet bewezen achtte en zei niet roomser te wil
len zijn dan de paus eiste zij twee weken min
der dan de straf die de politierechter had opge-
legd.
Het hof doet op 8 februari uitspraak.
Leiden zou zijn energie moeten
steken in het opzetten van een
betere samenwerking met de
omliggende gemeenten en het
verbeteren van zijn imago, stelt
Derksen. „Wie bedenkt zoiets?
Waarom wil Leiden uitstralen
dat het zijn problemen niet
aankan? Die houding van 'als
we maar groot zijn, dan lossen
we alle problemen op', stoort
mij. Dat is bestuurlijk gorillage
drag. En het gaat zo duidelijk
over niks. Stel je voor dat we vijf
jaar bezig zijn met de vorming
van Rijnstad, dan wordt er vijf
jaar niet nagedacht over de pro
blemen en die worden in de
tussentijd alleen maar groter.'.'
Laat Leiden zijn zegèningen
tellen, adviseert de Leidse
hoogleraar. „Steden zijn niet
gebaat bij een zeurimago. Je
Hoogleraar bestuurskunde Wim Derksen: „Waarom wil Leiden uitstra
len dat het zijn problemen niet aankan?" foto loek zuyderduin
kunt ook uitstralen dat je een
dynamische stad bent, met een
universiteit, interessante bedrij
ven, dichtbij Schiphol, in het
hart van de kennisindustrie.
Daarmee trek je nieuwe bedrij
ven, waar je bewoners kunnen
werken. Door Katwijk te frus
treren los je de werkloosheid
niet op."
„Met dit plan roept Leiden
ook bij de bevolking de verkeer
de reactie op. Als de randge
meenten al niet meteen afwij
zend reageren, zullen de inwo
ners hen daartoe dwingen want
iedereen vecht voor zijn eigen
plekje. Kijk maar wat een
kwaad bloed de annexatieplan
nen van Den Haag in de jaren
tachtig bij de randgemeenten
hebben gezet. Dit is bestuurlijk
autisme. Zo'n moment waarvan
je achteraf zegt: mogen we deze
week even overdoen? Maar dat
kan niet. Het kwaad is ge
schied."
Als lid van de Wetenschappe
lijke Raad voor het Regerings
beleid (WRR) is Derksen mede
verantwoordelijk voor het rap
port Orde in het Binnenlands
Bestuur uit 1985. Daarin staat
dat gemeentelijke herindeling
slechts bij hoge uitzondering
een oplossing is voor bestuurlij
ke problemen. „Het lukt alleen
als het niet is tegen te houden.
Op het platteland dus. Verder
moet een stad de potentie heb
ben om zich te ontwikkelen. Er
moet dus bouwgrond zijn."
Sindsdien is zijn standpunt
niet meer veranderd. „De basis
gedachte is, dat gemeentegren
zen niet heilig zijn. Er zijn aller
lei dwarsverbanden en die gaan
de stadswallen allang voorbij.
Maar er zijn altijd weer be
stuurders die denken dat we
het oude idee van de vestiging
muren kunnen herstellen. Ook
al is elke grens arbitrair. De ge
dachte dat je
ergens een lo
gische grens
zou kunnen
trekken is fun
damenteel on
juist. Herinde
ling leidt tot
weer nieuwe
arbitraire gren
zen. Voorscho
ten wel, Leid-
schendam en
Wassenaar
niet. Waarom?
Als je die weg
inslaat, kom je
uiteindelijk tot de conclusie dat
Nederland één grote gemeente
moet vormen."
Hoe het dan wel moet? Door
samen te werken. Dat is ten
minste het beleid dat opeenvol
gende kabinetten hebben ge
voerd op basis van die WRR-
nota uit 1985. Gemeenten moe
ten problemen gezamenlijk
aanpaidcen, en indien nodig
hakt de provincie de knopen
door. „De provincie vervult die
cruciale rol niet goed, maar het
gaat al veel beter dan tien jaar
geleden. De discussie over de
stadsprovincies heeft veel ge
meenten nader tot elkaar ge
bracht. Utrecht en Haaglanden
hebben bijvoorbeeld allebei
een kantoortje met een klein
clubje ambtenaren. De ge
meenten weten: hier moeten
we elkaar vinden. En dan gaat
het niet om het gezamenlijk uit
voeren van tandartsdiensten,
maar om besluiten over wegen
en bouwlocaties."
Leiden heeft gelijk als het
vaststelt dat de besluitvormin
gen in allerlei overlegclubjes
tussen verschillende gemeen
ten nogal schimmig is, vindt
Derksen. Maar herindeling lost
dit zogeheten democratisch te
kort niet op. „Er komen altijd
weer nieuwe dwarsverbanden.
Het is een illusie dat je die
schimmige besluitvorming
kwijt bent. Het mooie democra
tische model, met gekozen be
stuurders die problemen bin
nen de stadswallen aanpakken,
bestaat niet meer. Maar je kunt
burgers bij veel dingen betrek
ken en uiteindelijk kan de ge
meenteraad er altijd uitstap
pen."
Daar komt bij dat ook de be
stuurders schimmig zijn gewor
den. „Wie
kiest het
stadsbestuur?
De mensen
die in de stad
wonen, maar
niet de men
sen die er al
leen werken.
Ik zou dol
graag het hele
Leidse ge
meentebe
stuur weg
stemmen we
gens die
schande bij
het station: die stedenbouw
kundige misser met die tunnel
en dat belachelijke busstation
en die torenflats. Maar ik woon
in Den Haag dus ik kan niet in
grijpen."
Er zit eenvoudig niets anders
op. Rijnstad is een heilloze weg,
Leiden zal moeten gaan samen
werken. „Van belang is wel dat
iedereen een gelijke positie
heeft. Leiden moet niet zeggen:
het zijn mijn problemen en jul
lie weigeren te helpen, dus ik
heb jullie grond nodig. Natuur
lijk heeft Leiden meer proble
men, maar daarom krijgt het
ook meer geld uit het gemeen
tefonds. Kijk, dat Den Haag
Ypenburg en Leidse Veen mag
annexeren kan ik begrijpen, die
stad heeft bouwgrond nodig.
Als Leiden echt helemaal geen
bouwlocaties meer heeft, kan ik
me indenken dat vliegveld Val
kenburg een oplossing is. Maar
al die andere gemeenten, tot
aan Noordwijkerhout toe... Het
verbaast me dat Leiden niet
meteen ook Den Haag bij
Rijnstad wil trekken."
DOOR ONNQ HAVERMAHS
bij laar het front der wetenschap, dat is het streven van de
iaj- Universiteit Leiden. En met succes. Niet zelden brengen
Dn( Leidse onderzoekers opmerkelijke resultaten onder de
lel) dacht. Maar ook onderzoeken die minder opvallen dragen
jaan een inzichtelijker samenleving. In Onderzoek houdt
en dwarsdoorsnede van de Leidse wetenschap tegen het
ht. Elke week vertelt een andere onderzoeker over zijn of
haar werk. Vandaag Anne de Hingh.
Anne de Hingh onderzoekt eeuwenoude plantenresten
:en gebruiken al eeuwen-
mest. Meer dan vierdui-
d jaar geleden, in de brons-
en de ijzertijd, deden de
ren al hun stinkende best
hun grond vruchtbaar te
den. Botanisch-archeologe
337 e de Hingh meent dat op te
en uit onderzoek naar
Ijes van diverse planten die
ie tijd in de bodem hebben
li sten. Daarmee trekt ze de
lutietheorie over de akker-
i in twijfel. Archeologen
er tot op heden vanuit dat
lerbewoners in de ijzertijd
asten zodra de grond on-
hun voeten minder vrucht-
rvverd.
de Hingh is nog maar
week als aio in dienst van
iculteit der pre- en proto-
"Torie. Ze was tot gisteravond
gemeenteraadslid voor
inLinks. De Hingh verlaat
igw alleen de universiteit,
ir eveneens de stad Leiden.
ETrt lende maand treedt ze in
sied ist van de gemeente Ant-
pen, waar ze de samenwer-
tussen de tien plaatselijke
iea moet gaan bevorderen.
politieke erfenis is niet zo
r, it; daarvoor zat ze te kort in
aad. Maar de archeologie
ze een venijnig afscheids-
sautje. In haar proefschrift
ze een gevestigde theo-
an het wankelen: van een
ijnige ontwikkeling in de
der eeuwen is in het boe-
E ledrijf geen sprake,
vind het wel leuk om geves-
s ideeën onderuit te ha-
dacht De Hingh. „In de
inschap zijn mensen vaak
ilijk van hun mening af te
'gen. Maai' archeologie be
tvoor een groot deel uit
inderstellingen. We bekij-
die periodes waarvan geen
schriftelijke bronnen bestaan.
Op basis van opgravingen ma
ken we een reconstructie van
het verleden, maar daar moet
je je niet zo veel van voorstel
len. We denken dat ergens een
nederzetting is geweest als we
verkleuringen in de bodem
aantreffen, die bijvoorbeeld
duiden op een haardplaats of
de plekken waar houten palen
in de grond hebben gestaan.
Daarop baseren we onze theo
rie."
„Je ziet in de archeologie een
strijd tussen twee scholen: de
ene zegt dat de natuur het ge
drag van de mens bepaalt, vol
gens de andere is de mens al
tijd zo sterk dat hij zelf beslist
wat er gebeurt. Dat is lastig,
want eigenlijk moet je die twee
theorieën cpmbineren. Dat is
wat ik doe in mijn proefschrift.
Over het algemeen wordt ge
dacht dat mensen in de prehis
torie een langzame overgang
maakten van extensieve naar
intensieve akkerbouw. Maar
uit de zaadjes die ik heb onder
zocht, blijkt dat er altijd al veel
zijdig is geboerd. Het is alle
maal veel gevarieerder en di
versen
„Uit onderzoek naar verschil
lende soorten onkruiden die
bij opgravingen zijn terugge
vonden, blijkt dat ze vooral
goed gedijden bij bemesting.
Klaarblijkelijk gooiden de boe
ren dus al vroeg mest over hun
land. Als een boer zoveel moei
te doet, dan heeft-ie blijkbaar
een sterke band met zijn
grond. Dan zou je al van een
soort landbezit kunnen spre
ken. Daarmee haal ik ook het
idee onderuit, dat boeren pas
in de loop der eeuwen een
steeds grotere claim op hun
grond gingen leggen."
De Hingh hield zich bezig met
de bronstijd en de ijzertijd,
zo'n 2000 tot 500 jaar voor
Christus. „Het is de periode
van voor de Romeinen. De be
volkingsdichtheid was laag,
zo'n zeven mensen per vier
kante kilometer. Opgravingen
laten zien dat er kleine neder
zettingen waren, die meestal
bestonden uit maar een boer
derij waar een familie met aan
hang woonde, naar schatting
een man of tien of meer. De
bewoners waren zelfvoorzie
nend. Het was een heel over
foto hielco kuipers
zichtelijke samenleving."
Archeologen zoeken naar spo
ren van zulke nederzettingen,
grafvelden of grafheuvels en
akkertjes. „Vooral in Zuid-Ne
derland kun je die akkertjes
nog zien in het gewas op lucht
foto's." In de periode die De
Hingh onderzocht is een ver
andering in het grafritueel
merkbaar. „We kennen na
tuurlijk allemaal de hunebed
den, die van nog eerder date
ren. Daarna is het begraven
verschoven naar graven voor
één persoon. Vaak waren dat
mannen, waarbij soms een
vrouw of kind is bijgezet. Die
heuvels geven status aan. De
periode waarmee ik bezig ben
laat weer een overgang zien,
naar grafvelden waar minder
sociale verschillen zichtbaar
zijn."
In de bodemmonsters die bij
elke opgraving worden geno
men, zit altijd wel botanisch
materiaal. Takjes, zaadjes. Die
worden uit het zand gezeefd en
door De Hingh onder de mi
croscoop gelegd. „Meestal zijn
ze goed geconserveerd, vaak
omdat ze zijn verkoold en
daardoor lang houdbaar, zodat
je ze zelfs nu nog kunt deter
mineren. Aan de hand van die
zaden kan ik trends waarne
men. Zo gingen de boeren
steeds meer verschillende ge
wassen gebruiken: graansoor
ten zoals spelttarwe, emmer-
tarwe en gerst, maar ook peul
vruchten als erwten, bonen en
linzen. Ergens in die tijd is ook
een primitieve ploeg geïntro-
doceerd."
„Ik ga er van uit dat ze er be
wust voor kozen om hun sys
teem te veranderen. Je zou
kunnen denken aan een toene
mende druk van de bevolking,
maar ook aan de behoefte om
meer oogst te halen uit hetzelf
de stukje grond. Op grond van
zulke aanwijzingen werd ge
dacht aan een evolutietheorie
voor de akkerbouw, maar zo
simpel is het blijkbaar niet. Dat
concludeer ik uit de zaden van
onkruiden."
De Hingh zet intussen alles op
alles om op tijd klaar te zijn
met haar proefschrift. Ze ver
laat toch wel met enige wee
moed de universiteit waar ze
vanaf 1986, toen haar studie
begon, heeft rondgelopen.
„Jammer dat de universiteit
geen continuïteit biedt, dat is
toch zonde van de investering.
Niet voor mij hoor, want ik
krijg een leuke baan. Maar er
zijn zoveel jonge onderzoekers
die na een paar jaar weer moe
ten vertrekken. De kennis die
ze hebben opgebouwd is straks
verdwenen."
Leidsch Dagblad
ANNO 1900
Vrijdag 26 januari
LEIDEN - Ter eere van het gouden bruidspaar Bik
aldaar hebben de bewoners der Doezastraat heden
de driekleur van hun woningen uitgestoken.
ZWAMMERDAM - Gisteravond om vijf uren was het
in ons dorp buitengewoon druk. Wat toch was er te
doen? Een Eva had zooveel aan Bachus geofferd, dat
haar beenen haar den dienst langer weigerden en zij
aan de lage zijde een schuilplaats vond.
Deze schuilplaats was ook spoedig door een me
nigte jongens ontdekt, die met haar toestand begon
nen te spotten. Door het geschreeuw dier jongens
kwamen er ook ouderen bij, die het beter oordeel
den, dat zij onder 'dak' werd gebracht.
De gemeente-veldwachter werd er rpede in kennis
gesteld, kwam op de plaats, waar 'Madame' lag, en
herkende in haar dezelfde juffer, die voor eenigen
tijd op de Liende met haar 'man' des avonds te elf
uren aan het liefkoozen was, zoo zelfs, dat zij moord
riep. Nu zij dus geen vreemdelinge bleek te zijn,
moest haar toch een 'eeredienst' worden gewezen,
en daar het wel wat lastig was haar te dragen, kwam
men overeen haar te rijden Na de dame met haar
kazemat op een kar gelegd te hebben, ging het naar
het arrestantenhok, waar zij haar roes kon uitslapen.
ANNO 1975
Zaterdag 25 januari
VOORSCHOTEN - De Voorschotense brandweerka
zerne zal gebouwd worden op het stuk grond nabij
de Molenlaan. Op een gedeelte van deze grond staan
nu twee noodscholen. De brandweerkazerne zal, in
dien de gemeenteraad akkoord gaat met het voorstel
van B. en W. dan precies tegenover de twee garages
komen, die thans toegewezen zijn aan de brand
weer. De plaatsbepaling zal zeker voor de jeugd van
'De Lindenhoeve' met plezier ontvangen worden. Tot
voor kort was er sprake dat de kazerne gebouwd zou
worden naast 'De Lindehoeve' tegen het huis 'Bij
dorp' aan. De gemeente Voorschoten heeft vorig jaar
onder protest enige opstallen laten slopen om plaats
te maken voor de kazerne. Op 30 augustus vorig jaar
besloot de gemeenteraad definitief tot het stichten
van een nieuwe brandweerkazerne naar een ontwerp
van architect Joh. Visser in Alphen aan den Rijn.
Ten behoeve van de stichting van de brandweerka
zerne werd voorlopig een totaal krediet van
1.650.000 beschikbaar gesteld en een bijdrage
fonds perdu in de totale kosten te verstrekken door
te beschikken over een bedrag van 620.000 uit de
reserve geliquideerde complexen van het grondbe
drijf. Kriteria voor de vestigingsplaats van de kazer
ne waren o.a. de centrale ligging in de gemeente, de
aanwezigheid van open water en de mogelijkheid
een afgesloten terrein te creëren. Het terrein naast
'De Lindehoeve' voldeed aan alle eisen, maar B. en
W. zijn niet geheel zeker dat op die plaats spoedig
tot bouw zou kunnen worden overgegaan, omdat be
zwaren vanuit de burgerij tegen die bouw naast 'De
Lindehoeve' allerminst denkbeeldig zijn.
OEGSTGEEST - In het Groene Kerkje werd gisteren de Albert Schweitzer-herdenking gehouden. Op 14 ja
nuari was het 100 jaar gelede- J~l JL~ 'ilJ L- J
werk in Lambarene (Gabon).
foto archief leidsch dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 In zwart wit) op te sturen naar het Leidsch
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante betaling aan de balie van hel Leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
