Geef mannen eens de ruimte
Verner Panton: meester van de grillige vormen
Trends
Bij horloges is tijd
niet meer van belang
Kunst van stof
P 1 i f ll
DINSDAG 25 JANUARI 2000
REDACTIE. MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-!
Stereotiepe denkbeelden belemmeren ontwikkeling tot compleet mens
Een horloge dient al lang niet
meer om te zien hoe laat het is.
Daarvoor heb je de kerkklok,
het display in de auto en de
tijdmelding op radio, tv en
computer. Het horloge helpt te
genwoordig om te overleven in
de stadsjungle, compleet met
hoogtemeter, dieptemeter,
thermometer, barometer en
Global Positioning System
stand-by. Neem de GPS Protrek
van Casio, een speeltje van
rond de twaalfhonderd gulden,
dat op elk gewenst moment via
de satelliet je positie doorgeeft.
Het schermpje vertelt op hoe
veel graden noorderlengte en
westerbreedte je zit.
En raak je op de dansvloer de
tel kwijt van het aantal beats
van de muziek, ook geen nood.
De Seiko Frequency Watch, de
hype in uptown Tokio, beschikt
in zijn geheugen over allerlei
drumbeats, die via ingebouw
de, integrale luidsprekers op
het juiste volume kunnen wor
den afgespeeld.
Ooit was een horloge bedoeld
om de tijd aan te geven. Maar
tegenwoordig praat zo'n pols
computertje je bij over de waan
van de dag. Het is op te laden
via de computer, beschikt over
fax en GSM. Héél véél hightech
gepropt in een klein kastje.
Neem het model Beat van
Swatch, dat beschikt over een
speciaal internetdisplay. Hard
core e-mailers kunnen er op elk
gewenst moment een teken van
leven mee geven of ontvangen.
De naam doet vermoeden dat
de Beat voor echte swingers is,
maar het ding lijkt meer iets
voor computernerds.
Swatch bedacht voor de Beat
een internationaal Internet Ti
me. Een beat staat voor 1 mi
nuut en 26,4 seconden. Voor
deel: je hoeft bij tijdzones over
schrijdende e-mails nooit meer
je klokje gelijk te zetten, want
de ouderwetse 24 uurs-aandui-
ding is simpelweg opgedeeld in
duizend beats. Het hebbedin
getje (125 gulden) telde ook au
tomatisch af naar het jaar 2000.
Die overbodig geworden func
tie is nu te gebruiken om be
langrijke data te markeren, zo
als verjaar dagen of te verwach
ten winstuitkeringen.
De mobiele cijferplaat van de
nieuwste Cartier, de Tank Bas-
culante (4500 gulden), speelt
desgewenst verstoppertje. De
Tank Basculante kan zijn wij
zerplaat namelijk omdraaien;
even van de pols en hup, hij zit
achterstevoren. Dat is leuk,
want op de achterkant staat
niets.
Veel mensen willen een 'water
resistant' horloge. Zoals de
exorbitant dure IWC Tandem
Deep One Aquatimer, die een
succesvolle duik naar de Titanic
garandeert. Je kunt ook de aan
schaf van de Breitling Rescue
Watch overwegen. Voor een
kleine tienduizend gulden kan
die met zijn reddingsknop poli
tie en brandweer alarmeren, of
in de bergen eeri reddingsheli
kopter. Laat je echter niet ver
blinden door de prijs, want
voor een tiende daarvan be
schik je al over de Pathfinder
van Casio. Die helpt je des
noods zonder hulp van derden
weer naar beneden, omdat de
eerder afgelegde bergroute in
het geheugen zit opgeslagen
dank zij communicatie met na-
vigatie-satellieten.
Met al dat moois op de markt is
het niet zo gek dat menigeen
niet meer toe kan met één en
kel klokje, en dus schaffen we
er verschillende aan, voor elke
gelegenheid een andere. Op die
gedachte haakt Seiko in met z'n
creatieve Kinetic Auto Relay.
Dat bijzondere horloge (899
gulden) wordt aangedreven
door de arm- of polsbeweging
en is voorzien van een zelfwer
kend geheugen. Dat betekent
dat het de tijd opslaat als het
uurwerk eens een tijdje onge
bruikt op het dressoir blijft lig
gen. Het klokje zet zich dank zij
een ingenieuze microchip zelf
terug op de juiste tijd en datum
op het moment dat het weer
wordt opgepakt. Het horloge
kan desnoods vier jaar blijven
liggen, zonder dat het ten koste
gaat van de exacte tijdmelding.
Terwijl de wijzers stil lijken te
staan, loopt het uurwerk toch
stiekem door. Twee keer schud
den en het werkt weer.
Een klokje dat nog lang het na
geslacht kan dienen is IWC's Da
Vinei Tourbillon, dat prat gaat
op een eeuwigdurende kalen
der. Dat sieraad van een uur
werk wordt twee eeuwen gega
randeerd, met inachtneming
van alle tussenliggende schrik
kelmaanden en -jaren.
De 'message watch' is al enige
tijd gemeengoed. Zelfs basis
scholieren ontvangen op die
manier al een seintje dat ze hun
spelletjes op straat dienen te
staken, omdat er thuis met het
eten wordt gewacht. Volwasse
nen krijgen de beursberichten
er op door, het houdt de agen
da bij en helpt ons middels een
bijgeleverd infraroodsignaal
langs toegangspoortjes die voor
anderen gesloten blijven. De
tijd is bijzaak.
Wie zich echt wil onderschei
den met zijn horloge lijkt aan
gewezen op een kunstmatig
schaars gehouden, echte Ike-
pod (spreek uit: aajkpot). Dat is
een authentiek Zwitsers uur
werk dat in een zeer gelimiteer
de versie op de markt is ver
schenen. Het klokje loopt heel
erg gelijk, beschikt over gele
wijzers op een zwarte onder
grond en is ontworpen door
Mare Newson, industrieel
vormgever. De goedkoopste
Ikepod komt op 7500 gulden.
Een duurder broertje is er voor
het dubbele en een gouden uit
voering weer voor een veelvoud
daarvan.
Wat de Ikepod tot zo'n succes
maakt, is de groep trendsetters
die zich er graag mee afgeeft.
Oud geld valt voor een ldassieke
Bulova, nieuwe rijken zweren
bij een dikdoenerige Rolex, de
kids vermaken zich met de
wekkers van Casio, maar de wa
re millenniumman of -vrouw
draagt een Ikepod. Zeer gesti
leerd, tijdloos en dus cool. En
het fijnste: hij piept niet, maar
tikt.
HANS VAN ALPHEN
'Mannen vinden het heerlijk om deel te hebben aan de wereld van kinderen en niet altijd een stijf groot mens te hoeven zijn'.
Stof kan kunst zijn. Kunste
naars hebben altijd een belang
rijk aandeel gehad in het be
denken van de kleuren en des
sins voor gordijnen, meubelbe
kleding, badtextiel en kleding
stoffen. De mooiste ontwerpen
belanden vaak in musea. Zestig
Nederlandse en Vlaamse musea
willen een jaar lang laten zien
wat zij in huis hebben.
Onder de titel 'Textiel 2000'
worden exposities ingericht die
een beeld moeten geven van
het gebruik van textiel in verle
den, heden en toekomst. Het
project is een initiatief van de
Vereniging Het Kantsalet, De
Nederlandse Kostuumvereni
ging voor Mode en Streek-
dracht, het Textielrestauratoren
Overleg Nederland, de Stichting
Textielcommissie Nederland in
samenwerking met het Neder
lands Textielmuseum en Fontys
Hogescholen.
Textiel 2000 begint deze maand
in het Nederlands Textielmuse
um te Tilburg met de opening
van de tentoonstelling 'Close to
the Body, Flexible 3', waarin de
hedendaagse textiele kunst
wordt belicht. Deze expositie is
de derde Europese beeldende
kunsttentoonstelling in een
reeks met het thema 'Flexible',
waarin recente ontwikkelingen
in de beeldende kunst in Euro
pa in kaart worden gebracht. Bij
de samenstelling van deze ex
positie - waarvoor 234 kunste-
naars uit 29 landen inschreven
- is vooral gekozen voor werken
waarin de mens of het mense
lijk lichaam het uitgangsj
Naast 'soft sculptures' en
dobjecten zijn er installat
videofilms te zien.
Het Nederlands Textielm
tekent dit jaar voor vier '1
2000'-exposities. Wie wel
wanneer en in welke min
dit kader eveneens expos
worden ingericht kan sui
naar
www.tilburg.nl textielmi
en vandaar doorklikken i
andere deelnemers. Naas
toonstellingen zullen era
presentaties en symposia
den gehouden. Speciale;
dacht is er voor jongeren
meer in de exposities 'Te
nisch textiel' en 'Jong' in
Historisch Museum Rotti
gewijd aan de jongerenci
tussen 1950 en 2000.
Ook galerie Yksi in Eindh
doet mee. Daar begint va
de expositie 'Uit de doek
doen'. Hiervoor zijn vier
werpers met een uiteenli
achtergrond geselecteeri
afgestudeerd in de jaren
tig. Zij laten vernieuwen!
werpen voor zowel interi
als kledingstoffen zien.
Info: Close to the Body,I
3, Nederlands Textielmu
Goirkestraat 96, Tilburg,
t/m 9/4 2000, open di t/i
10-17 uur, za en zo 12-lï
Uit de doeken doen, Gali
Yksi, Havenstraat 1Eind
25/1 t/m 18/3 2000. Ope
t/m vrij 10-17 uur, za 12
THEA WAMELINK
Sinds de tweede feministische
golf zo'n dertig jaar geleden be
gon, is de belangstelling vooral
uitgegaan naai' de positie van
vrouwen. Maar hoe is het ei
genlijk met de heren der schep
ping gesteld?
Ook mannen hebben moeilijk,
zo blijkt uit de bundel 'Ruimte
voor mannen' die onlangs ver
scheen. Daarin komen zestien
mannen aan het woord uit uit
eenlopende richtingen. Enkele
auteurs zijn aan een universiteit
verbonden, andere zijn afkom
stig uit de reguliere hulpverle
ning of de alternatieve hoek. De
bundel is samengesteld door
Vincent Duindam, als psycho
loog verbonden aan de Univer
siteit van Utrecht. Hij publi
ceerde eerder het boek 'Zorgen
de vaders'.
Hebben mannen dan (nog
meer) ruimte nodig? Ja, stelt
psycholoog Jeroen Jansz in de
bundel. Want hoe groot de
maatschappelijke ruimte voor
mannen ook mag zijn, in het
sociaal-emotionele vlak is de
ruimte beperkt. 'Mannen zijn
nog altijd rationeel, tonen am
per hun emoties en hebben
weinig oog voor de emoties van
anderen. De ingesnoerde emo
tionaliteit van mannen speelt ze
parten bij het aangaan van in
tieme relaties met hun kinde
ren, partners of vrienden en
kan negatieve effecten hebben
op hun gezondheid.'
Jansz geeft enkele wenken voor
mannen om het uiten van 'tere
emoties' te oefenen, zoals to
neelspelen en de praktijk van
het eigen vaderschap. Ook Vin
cent Duindam is van mening
dat het vaderschap mannen
kansen biedt om zich persoon
lijk te onplooien. 'Bovendien
vinden veel mannen het heer
lijk om deel te hebben aan de
wereld van kinderen en niet al
tijd zo'n stijf groot mens te hoe
ven zijn.'
Volgens psycholoog Nico van
Oosten is er op dat gebied zelfs
een stille revolutie onder man
nen gaande. 'Een groeiend aan
tal vaders wil werktijd inleveren
om een deel van de dagelijkse
verzorging van de kinderen op
zich te nemen.'
Overigens kunnen mannen er
piets aqn doen dat ze zich soms
als macho's gedragen, zo neemt
Van Oosten het op voor zijn
seksegenoten. 'We zijn niet ver
antwoordelijk voor wat we als
kind aan normen en waarden
hebben meegekregen. Het is de
loden last van de erfenis van de
patriarchale samenleving.'
Volgens sommige auteurs moet
er meer ruimte komen voor het
inzicht dat mannen nu een
maal anders in elkaar zitten
dan vrouwen. Ze staan anders
in de wereld dan vrouwen, ze
zorgen op een andere manier
en uiten zich op een andere
manier. Volgens hulpverleners
Joop Beelen, Rob Geurts en
Jack van der Loo koppelen
mannen hun baan meer dan
vrouwen aan hun gevoel van ei
genwaarde, zelfbeschikking en
trots. Ook benadrukken ze 'dat
we de ingetogenheid van man
nen niet moeten miskennen als
een gebrek aan intimiteit of een
ontbreken van gevoeligheid'.
Er wordt bovendien met een
veel te negatieve blik naar man
nen gekeken, vinden ze. Toont
een man geen emoties, dan is
hij in de ogen van veel vrouwen
een macho. Doet hij het wel,
dan wordt hij door andere
mannen uitgemaakt voor softie.
Maarten Moens, organisator
van dè workshop 'Tussen
macho en softie', schrijft: 'Het
oude beeld van de harde
macho is onder invloed van de
sociale revolutie van eind jaren
zestig en het feminisme niet
meer werkzaam en ook niet
meer gewenst. Er wordt, als
man meer van je verwacht dan
geld binnenbrengen en het
vlees aansnijden op zon- en
feestdagen. Mannen gingen an
dere, meer zachte kanten in
zichzelf ontdekken. Zo ont
stond in de jaren zeventig,
tachtig een nieuw beeld van
mannelijkheid, dat sterk ge
kleurd was door de wensen van
emanciperende vrouwen. Doen
we het zo goed?, was de onder
liggende vraag van de softies.
Maar toen ze in de jaren negen
tig zowel door vrouwen als
mannen werden afgeschilderd
als gecastreerde slapjanussen,
werden vrouwen en hun eman
cipatiestrijd als referentiepunt
voor de mannelijke identiteit
verlaten. Centraal staat nu de
vraag 'wie zijn we en wat willen
we zelf als mannen?', aldus
Moens.
Hij vindt dat het tijd is om alle
normen en waarden los te laten
die voorschrijven hoe een 'ech
te' man of vrouw zich zou moe
ten gedragen. Ze houden man
nen gevangen in hun rol van
'stoer en zwijgzaam' en vrou
wen in hun rol van 'zwak en
emotioneel'. 'Het loslaten en
overstijgen van stereotiepe
manbeelden biedt mannen de
ruimte om aan hun mannelijk
heid een eigen vorm en invul
ling te geven.Uiteindelijk
wordt man-zijn dan een vorm
van mens-zijn.'
(Ruimte voor mannen, Vincent
Duindam e.a., uitg. Van Gen
nep, 39,90 gulden)
CORINE VAN ZUTHEM
De Weense ontwerpster Tina Lehner toont op de expositie 'Uit
ken doen' onder meer haar textielprints 'Patternworks'.
Hij was tijdens zijn leven al beroemd, maar nu
pas, twee jaar na zijn dood, wordt aan Verner
Panton een grote overzichtstentoonstelling ge
wijd. In het Vitra Design Museum in het Zuid-
Duitse Weil am Rhein is vanaf 5 februari vier
maanden lang te zien wat de in 1926 in Dene
marken geboren grootmeester van het design
van de jaren zestig allemaal tot stand heeft ge
bracht.
Een horloge dient
al lang niet meer
om te zien hoe
laat het is, maar
'helpt' tegen
woordig om te
overleven in de
stadsjungle,
compleet met
hoogtemeter,
dieptemeter,
thermometer, ba
rometer en Glo
bal Positioning
System stand-by.
foto gpd
Ontwerper Vemer Panton in zijn Living
Zijn bekendste ontwerp is on
getwijfeld de uit één stuk ge
goten plastic stoel uit 1960, de
Panton Chair. Zijn Phantasy
Landscape op de Visiona II
(Internationale Meubelbeurs
Keulen 1970) wordt allerwegen
bestempeld als een icoon van
de jaren zestig. Toch vinden
Pantons extravagante vormen
en voorkeur voor felle kleuren
hun oorsprong duidelijk in het
elegante functionalisme van
de jaren vijftig. Zijn grenzenlo
ze fantasie en onstuitbare ex
perimenteerdrift komen voort
uit heel systematische design
opvattingen. Hij beperkte zich
niet tot het louter ontwerpen
van objecten, maar bedacht
complete collecties en de totaalinrichting van
ruimten waarbij geen vierkante centimeter bui
ten zijn aandacht viel.
Het Vitra Design Museum beschikt over een
unieke verzameling Panton-objecten, die alle op
de expositie te zien zijn. Ook het volledige archief
van de designer stond hiervoof ter beschikking.
Naast meubels, verlichting en textielontwerpen
zijn er legendarische, door hem vormgegeven in
terieurprojecten te zien. Spectaculair hoogtepunt
is ongetwijfeld de gedeeltelijke reconstructie van
zijn Phantasy Landscape. Dit totaalinterieur voor
de Visiona II creëerde Panton op een groot Rijn
schip. Wie het ooit heeft gezien, vergeet het nooit
meer. Wanden, plafond en vloer vloeien in grilli
ge, ronde vormen in elkaar over. Alles is zacht en
Vemer Panton.
aaibaai-. Dit fantasielandschap
valt het beste te omschrijven als
een psychedelische grot, een or
gie van kleuren, vormen, licht en
geluid.
De overzichtstentoonstelling
wordt aangegrepen om twee van
Verner Pantons ontwerpen weer
in productie te nemen: de Living
Tower en de Hart Shaped Cone
Chair. De stoel zal zowel op
woonformaat als in de bekende
collectie miniaturen van het Vi
tra Design Museum verkrijgbaar
zijn. Vorig jaar* al werd de be
roemde Panton Chair opnieuw
uitgebracht, nu uitgevoerd in
een voordeliger en milieuvrien-
foto gpd delijker materiaal: polypropy-
leen.
Het meest bijzondere ontwerp dat opnieuw
wordt geproduceerd is de Living Tower, een or
ganisch gevormd, tweedelige meubelsculptuur
met vier etages waarop men uiterst comfortabel
kan zitten of liggen. Het is een van de meest
complete en uitgewerkte ontwerpen in de me
morabele reeks experimentele ideeën van Panton
en een exacte kopie van het originele model. Het
berkenmultiplex frame is opgevuld en bekleed
met stof in oranje, rood of donkerblauw. Het ob
ject meet 200x200x67cm, kost 11.600 DM en is te
koop bij de producent, het Vitra Design Muse
um.
(Overzichtstentoonstelling Verner Panton, Vitra
Design Museum, Charles Eames Strasse 1Weil
am Rhein (bij Basel), 5/2 t/m 12/6 2000,!
zo 11-18 uur, toegangsprijs DM 10. Meer
matie via internet: www.design-museum
THEA WAMELINK
Anagram
Op elke verticale regel dient een woord van vier een van vijf en een
van zes letters te worden ingevuld. Het woord van vijf letters
bestaat uit de letters van het voorgaande woord plus 1het woord
van zes letters bestaat uit de vijf letters van het voorgaande woord
plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld, vormen de letters in de
vet omlijnde kolom een woord.
1Geliefde van Zeus - bevrachten - negotie;
2. deel v.e. bijenkorf - slagader - insect;
3. insect - altijd - beukpaal;
4. koude valwind - soort garen - platvis;
5. inwendig orgaan - feestmaaltijd - ovaal;
6. boterton - geneesmiddel - klemtoon;
7. natuur - herbergier - prijs;
8. takje - krachtig - vogel;
9. akelig - deel v.e. viool - etgroen;
10. zin - stad in Oklahoma - groet
4 5 6 7 8 9 10 1
Oplossing van ma
Horizontaal: 1. Run; 5. cru;
7. neven; 8. ris; 9. Ido; 11.
talon; 14. la; 16. ra; 17. cel;
18. dia; 19. ut; 20. pa; 22.
terra; 25. roe; 27. ros; 29.
rebel; 30. Ate; 31. set.
Verticaal: 2. Uni; 3. nest; 4.
geel; 6. rad; 8. rul; 9. in; 10.
ora; 12. allee; 13. order; 15.
act; 16. rap; 19. uur; 21. aks;
22. te; 23. roef; 24. Ares; 26.
out; 28. olé.
AL 6EZE&& DATJ£
&Z 0£A/T,
ZE£> DAM MAAfi? DAT J£
DAT ffC E£ WA?. MAA& DAl
J£ \T£/Z&/ST/4£0T, EA/DAt
WEL. VAKE& &E&EL/&T
£>£MA?TDATEE /EAVWD M
2VT, MAA& DAT H£7i
téMANPM
