eiden Regio
Sneltram
weer stap
dichterbij
Ifetzu met een z of Metsu met een s?
Molen De Valk wordt geen fabriek
Meer getuigen gehoord
van crime passionel
Demonstraties rond
expositie 'Brandalarm'
Iiolieren maken vaker
-i mbo overstap naar hbo
iveringsinstallatie bezorgt
ïlgeest geen overlast meer
MORGEN
Lc 21 JANUARI 2000
Minister: plan verder uitwerken
De Rijn-Gouwelijn, de sneltram die Gouda, Alphen, Lei
den, Katwijk en Noordwijk met elkaar moet gaan verbin
den, is een flinke stap dichterbij gekomen. Minister Ne
telenbos van verkeer en waterstaat heeft de gemeente
Leiden gisteren in een brief laten weten dat het project
de zogeheten planstudiefase in kan gaan. De minister zet
daarmee het licht op groen voor een verdere uitwerking
van de plannen.
LEIDEN RUUD SEP
In de fase waarin de Rijn-Gou
welijn nu is beland, moeten de
finitieve keuzes worden ge
maakt over het tracé (via Rijns
burg of via Valkenburg?) en
over de manier wijze van ver
voer op het bestaande spoor
tussen Gouda en Leiden (light
rail of tram?). De verdere uit
werking zal op zijn minst een
jaar in beslag nemen. Wordt het
plan vervolgens goedgekeurd
door de minister, dan zal zij in
principe ook geld" beschikbaar
stellen voor de aanleg van de
Rijn-Gouwelijn. Desondanks is
het niet te verwachten dat voor
2003 met de uitvoering zal wor
den begonnen.
Wethouder Van Rij, die het
nieuws gisteravond vers van de
fax aan de commissie verkeer
mee kon delen, is vooral blij dat
Netelenbos het project nog al
tijd als één geheel ziet. De angst
was een beetje dat de minister
ervoor zou kiezen om voorlopig
alleen verder te gaan met het
deel tussen Leiden en Gouda.
Omdat hier alleen het bestaan
de NS-spoor moet worden aan
gepast voor gebruik door een
sneltram, is dit deel relatief
goedkoop uit te voeren. Tussen
Leiden en de kust moet een
heel nieuw spoor worden aan-
gelegd.
De minister heeft de regio
lange tijd in spanning gehou
den over haar reactie op de
plannen voor de sneltram. Ge
deputeerde Staten van Zuid-
Holland hadden vorig jaar zo
mer al een reactie van Netelen
bos verwacht. Uiteindelijk heeft
het antwoord precies een jaar
op zich laten wachten. Op 21
januari vorig jaar bood de toen
malige provinciebestuurder
lansen de minister de 'verken
ningenstudie' naar de Rijn-
Gouwelijn aan.
LEIDEN/OEN HAAG
CONNIE VAN UFFELEN
Het gerechtshof in Den Haag
boog zich gisteren over een wa
re 'crime passionel'. Slachtoffer
was een 21-jarige Bosniër die
op 2 april vorig jaar bij het op
vangcentrum voor asielzoekers
in Leiden werd aangevallen. Hij
werd gestoken met een mes, op
zijn hoofd geslagen met een
ijzeren beddenpoot en ge
schopt. Dat leverde hem diver
se verwondingen en een gebro
ken enkel op.
De man, een bewoner van
het centrum, zou een seksuele
relatie hebben aangeknoopt
met een medewerkster van het
centrum. Zij had echter al een
relatie met een 27-jarige Koso-
vaar uit hetzelfde centrum.
Toen de Bosniër op 2 april af
scheid nam van zijn groep om
dat hij naar een ander asielzoe
kerscentrum werd overge
plaatst, kwam de Kosovaar hem
achterna en sloeg hem twee
keer met de beddenpoot op zijn
hoofd. De Haagse rechtbank
veroordeelde de Kosovaar tot
twee jaar cel wegens poging tot
doodslag en zware mishande
ling.
Omdat de man het daar niet
mee eens was, wilde hij gisteren
in hoger beroep uitleggen waar
om het was gebeurd. Hij zei dat
hij zich verraden had gevoeld
toen het slachtoffer - eerst zijn
vriend - had gezegd dat hij met
de vrouw naar bed was ge
weest. Daarna was hij zichzelf
niet meer geweest en was hij
met de beddenpoot gaan slaan.
Het slachtoffer verklaarde giste
ren voor het hof dat de man he
lemaal geen vriend van hem
was geweest en dat hij tijdens
het incident behalve door de
27-jarige ook is aangevallen
door een 21-jarige Kosovaar.
Die kwam op hem af met een
mes. Hoewel het slachtoffer het
niet heeft zien gebeuren, is hij
daarna vlak onder zijn hart ge
stoken.
De 21-jarige man werd eerder
veroordeeld tot 20 maanden
cel. Ook hij stond gisteren in
hoger beroep voor het hof. Hij
zegt dat hij niet met het mes
heeft gestoken en dat hij zelfs
niet wist waar de ruzie over
ging. Hij had, zo vertelde hij, al
leen maar zijn landgenoot van
het slachtoffer getrokken.
Een medewerker van het op
vangcentrum die vanuit het be
drijfsrestaurant had gezien dat
er sprake was van een opstoot
je, verklaarde echter dat hij de
21-jarige man helemaal niet
had gezien. Wel een groepje
van zo'n tien andere bewoners
van het centrum, die allemaal
wegrenden of -fietsten. Het hof
hield de zaak tegen beide heren
daarna tot 8 februari aan, om
dat de raadsman van de 21-jari
ge verdachte nog meer getuigen
wilde horen.
moeizaam in het Leiden van
1700 het bluswerk geschiedde.
Een model van een Wassenaar-
se brandspuit laat zien hoe zo'n
door paarden voortbewogen
blusvoertuig al een hele verbe
tering was. Verder zijn er een
model van een stoombrand-
spuit uit Rotterdam en ladder
wagens, commandowagens,
materiaalwagens, blusvoertui-
gen, een blusboot, een blus
vliegtuig uit verschillende pe
rioden te zien. Ook zijn er mini
atuurwagens van de brandweer
Kennemerland, Midden-Hol
land, en San Francisco en Chi
cago.
De expositie is tot en met
zondag 30 januari te zien in het
Modelbouwmuseum. Tegelij
kertijd met 'Brandalarm' is er
een tentoonstelling over Euro
pese kerkgebouwen op schaal.
Het museum is dinsdag tot
en met zaterdag geopend van
10.00-17.00 uur en op zondag
van 12.00 tot 17.00 uur.
De Leidse brandweer geeft zon
dag 23 januari een demonstra
tie bij het Modelbouwmuseum,
ter gelegenheid van de expositie
'Brandalarm'. Bij het museum
aan het Noordeinde staat van
14.00 tot 16.00 uur een ladder
wagen. De ladder wordt tot
zo'n dertig meter uitgeschoven.
Belangstellenden kunnen bij
brandweerlieden uitleg krijgen
over het materieel, en mogen
ook zelf de ladder inklimmen.
Rondom de ladderwagen zijn
verschillende demonstraties
van andere brandweerattribu
ten.
De expositie Brandalarm in
het Modelbouwmuseum toont
de ontwikkeling van blus- en
hulpvoertuigen tussen 1675 -
toen de eerste brandspuit in ac
tie kwam in Nederland - en
2000. Een model van de door
mensen voortgetrokken hand
spuit van het Heilige Gast
Weeshuis maakt duidelijk hoe-
Drie verdiepingen voorlopig dicht
In verband met de werkzaamheden op de steenzolder zijn de
bovenste drie verdiepingen van molen De Valk voorlopig niet
toegankelijk. Een bezoek blijft echter - zo menen de medewer
kers van het museum - de moeite waard. Het molenmuseum
stelt sinds vorige week een opengewerkt model van een koren
molen tentoon. Het model is gemaakt door wijlen molenmaker
P. Wagemaker uit Oostwoud en is één van de weinige exempla
ren die tot in detail klopt. De erfgenamen van de molenmaker
schonken de modelmolen vorig jaar aan molenmuseum De
Valk.
tiekbeurs in Groenoordhallen
In de Groenoordhallen is vandaag, zaterdag en zondag
ntiekbeurs. Op een oppervlakte van ongeveer achtduizend
ante meter staan circa honderd antiquairs uit Nederland
Igië met de meest uiteenlopende voorwerpen. De antiek-
is vandaag geopend van 16.00 tot 22.00 uur en zaterdag
ndag van 11.00 tot 18.00 uur. De entree bedraagt tien gul
oor volwassenen.
htgewonden bij kettingbotsing
Vier mensen raakten gisteren lichtgewond bij een ket-
nfötsing op de A44. Die ontstond toen een 29-jarige automo-
uit Lisse te laat remde voor een file die zich had gevormd
na de oprit bij de ir. Tjalmaweg in de richting van Den
De Lissenaar botste op de auto voor hem die weer door-
>t op de auto daarvoor. De GGD behandelde het viertal ter
e aan met name nekklachten.
id Herengracht mag ontruimd
Het huis van een Leidenaar aan de Herengracht mag
worden ontruimd. Dat heeft de rechtbank in Den Haag
en bepaald in een kort geding dat de man, die een huur-
irstand van enige maanden heeft, twee weken geleden had
espannen tegen zijn huisbaas. De kantonrechter had de
eerder bij verstek veroordeeld tot het betalen van zijn
^achterstand en een waarborgsom. Daarnaast vond hij dat
1 uis ontruimd moest worden. Via een kort geding wist de
naar dat twee weken geleden in eerste instantie nog te
tomen. De rechtbank oordeelde gisteren echter dat hij het
[och moet verlaten. De man zou niet alleen een huurach-
and hebben, hij zou bovendien voor overlast zorgen.
'De Verstoting van Hagar* met de signatuur van de meester.
foto de lakenhal
sche Meer gebeurd. Weliswaar
gingen sommige kunstenaars -
Swanenburg of Swanenburgh -
tamelijk laconiek met hun
naam om, maar dat gold dus
niet voor Gabriël Metsu. Die
schreef zijn naam consequent
met een s. In Leiden én in Am
sterdam. Het zal wel gegaan
zijn zoals bij Jansen Janzen.
Op een zeker moment zette ie
mand ergens een ander accent.
Zodat, als ultieme consequen
tie daarvan, het straatnamen-
bord in Leiden nu niet klopt.
Maar enfin, dét valt ook in het
jaar 2000 alsnog recht te zetten,
nietwaar?
AD VAN KAAM
Opleidingen
im (ROC) Leiden ver
dat de komende jaren
eerlingen die via het mid-
1r beroepsonderwijs
doorstromen naar het
beroepsonderwijs (hbo),
is S. Gresnigt, van het
Kvan bestuur, komt dat
e invoering van het stu-
i die de studielast in het
rv wo verzwaart. Leerlin-
I luden dan na de derde
ïn het havo kiezen voor
jo. Na drie jaar kunnen
overstappen naar hbo.
jji deze leerlingen dan nog
[I drie jaar hbo hoeven te
3 zou van tijdverlies geen
I zijn. Anders zouden de
lingen namelijk nog twee
i avo volgen en vier jaar
•lij elkaar komt dat dus
ook op zes jaar.
Ook verwacht Gresnigt dat
meer vmbo-leerlingen willen
doorstromen naar het mbo. Dat
zou weer te maken hebben met
de samenvoeging van mavo en
vbo tot vmbo (voorbereidend
middelbaar beroepsonderwijs).
Met alleen vmbo zijn leerlingen
niet voldoende gekwalificeerd
om de arbeidsmarkt op te gaan
en dus willen ze doorstromen.
Het ROC zegt uit te gaan van
cijfers van het Centraal Bureau
voor de Statistiek. Dat voorspelt
dat in de komende jaren veertig
procent van de mbo-leerlingen
doorstroomt naar het hbo. Nu
zou dat dertig procent zijn. Het
ROC wil daarom de route via
het mbo naar het hbo opnieuw
onder de aandacht brengen en
de komende tijd ouders en leer
lingen voorlichten over deze
doorstroomroutes.
verlast rondom de zuive-
istallatie van afvalwater
len-Noord behoort sinds
j t het verleden. De zuive-
j nks zijn afgedekt met be-
platen, zodat de vrijge-
lucht afgezogen en van
gjank ontdaan wordt. Aan-
e maandag sluit de
;eestse wethouder Van
5 Dp symbolische wijze het
luik. De gemeente
eest heeft twee miljoen
bijgedragen aan het
Daarmee heeft zij bijna
de gehele kosten op zich geno
men.
Rondom een zuiveringsin
stallatie kan een denkbeeldige
lijn getrokken worden, een zo
genaamde 'geurcontour', waar
binnen woningbouw niet toe
gestaan is. De Oegstgeeste
nieuwbouwwijk Poelgeest valt
binnen de geurcontour van af
valwaterzuiveringsinstallatie
Leiden-Noord. Om op deze
plek toch woningen te mogen
bouwen, moest de gemeente
Oegstgeest aan de stankoverlast
een einde maken. Met het nu
voltooide project is dit gebeurd.
i
De koppen van de steunbalken op de steenzolder zijn verrot vooral aan de zuidwestzijde van molen De Valk. De molenmakers vervangen de rotte
delen voor een verbinding van expoxyhars met glasfiber. foto mark lamers
brandt daar zelfweet van had,
is nog maar de vraag. Sterker
nog, zoals zal blijken, had hij
part noch deel aan die wissel
truc met de z en de s. Dat ge
beurde pas veel later. Namelijk
bij het vernoemen van straten
naar deze zeventiende-eeuwse
meester.
Ver na zijn dood, toen zijn gen
restukken in het Louvre in Pa
rijs en de National Gallery in
Londen hingen, eerden zowel
zijn geboortestad Leiden als
zijn latere woonplaats Amster
dam hem met een straat. Mooi
gebaar. Totdat een opmerkza
me lezer de straatnaamborden
in de respectievelijke steden
aan een wat nauwkeuriger on
derzoek onderwierp. En daarbij
tot de conclusie kwam dat er
hier - of daar - iets niet klopte.
Want wat is het nu? De Gabriël
Metzustraat in de Leidse volks
wijk Groenoord of de Gabriël
Metsustraat in het chique Am
sterdam Zuid? Eentje deugt er
niet. Maar welke? Wie moet,
daar komt het eigenlijk op
neer, zijn bordje gaan verhan
gen?
De encyclopedie, kunstatlassen
en kranten van weleer bieden
in deze geen soelaas. De s en
de z worden willekeurig door
elkaar heen gebruikt. Zelfs het
internet laat je in de steek. In
het ene artikel is het Metzu en
in het andere weer Metsu. Dan
maar bij een echte kenner aan
de bel getrokken. Als Christiaan
Vogelaar, conservator van De
Lakenhal, het niet weet - wie
moet het dan wél weten?
Maar gelukkig, hij weet het, laat
hij via voorlichter Mia van Iter-
son weten. Het gaat er toch
om, zo vraagt ze voor de zeker
heid, hoe de schilder zélf zijn
doeken signeerde? Hij weet im
mers het beste hoe hij zijn ei
gen naam schrijft. Beter bewijs
valt er toch niet te leveren? In
derdaad Mia, déar gaat het in
feite om.
Stedelijk Museum De Lakenhal
heeft twee werken in huis van
Leidens' internationaal ver
maarde zoon. Of eigenlijk - an
derhalf schilderij. Van het ene,
De gerechtigheid van keizer Ot
to III, is namelijk niet helemaal
zeker dat hij de schilder is. Het
doek is niet gesigneerd, zoals in
die tijd wel vaker gebeurde.
Desondanks herkennen experts
vanwege allerlei stijlkenmerken
daar toch de hand van de
meester in. Toegedicht aan,
heet dat dan. Het andere doek
hangt gewoon op zaal. En daar
van, zo heeft de conservator
aangegeven, kun je dat bewijs
van echtheid letterlijk af lezen.
Het is, bij de De Verstoting van
Hagar, toch nog even goed
zoeken. Je bent geneigd om
rechtsonderin te kijken, maar
daar staat niks. Dan valt het
oog op de steen bij de deur
post, centraal in het schilderij
uit 1653. En daar, onmisken
baar, staat de handtekening
van de meester. METSU is de
naam. METSU met een s. Lei
den zit hartstikke fout met ziin
straat in Groenoord. De schil
der heeft gesproken.
Rest de vraag: hoe kruipt zo'n
fout in het register? En wan
neer? Tja, moeilijk. Eén ding is
duidelijk, het is niet in de ze
ventiende eeuw op het Leid-
moesten in verband met de re
paratie aan de vloer immers
toch al gebeuren. Alles bij el
kaar kost het de gemeente zo'n
tachtigduizend gulden."
Molenmaker Aad Wassen-
burg van de Hoogmadese firma
Verbij heeft plezier in de klus.
„Ik ken De Valk op mijn duim
pje, we komen hier ieder jaar
voor onderhoud. We hebben
twee keer nieuwe kapbedekking
aangebracht en één keer de
wieken vervangen. Toen ik als
vijftienjarige begon met wer
ken, kwam ik al op deze mo
len."
De materialen waar hij tegen
woordig mee werkt, zijn ideaal.
„De koppen van de steunbal
ken, die aan de zuidwestzijde in
de muur zitten, zijn er slecht
aan toe", wijst Wassenburg.
„Die moeten we dus afgezagen
en verwijderen. Daarna maken
we nieuwe verbindingen met
epoxyhars en glasfiberstaven.
Vroeger zette je er een nieuw
stuk hout in. Maar vocht blijft
een probleem in molens en
hout kan daar niet goed tegen.
Dit nieuwe materiaal gaat voor
de eeuwigheid mee."
„Als de balken en de vloer ge
repareerd zijn, kijken we het
maalmechaniek helemaal na.
De maalstenen moeten in elk
geval gebild worden, zeg maar
gescherpt. Dat is een enorme
klus. Ik schat dat we over een
week of vier klaar zijn, als we
geen tegenslag krijgen. Dan kan
er eindelijk weer worden gema
len met molen De Valk."
Molenaar Van der Lelie: „Dat
is dan voor het eerst sinds 1923.
Toen ging een belangrijk on
derdeel van het maalmechaniek
stuk. De molenaar - Willem van
Rhijn - had geen geld voor de
reparatie. Later is er nog wel
meel gemalen, op de motor,
maar dat was in het bijgebouw
beneden. Soms krijgen we hier
bezoekers die bij hoog en bij
laag beweren dat ze de molen
echt in werking hebben gezien,
20, 25 jaar geleden. Maar dat is
onmogelijk, dat weet ik écht
heel zeker."
Grote hoeveelheden meel zal
molen De Valk straks niet gaan
produceren. Van der Lelie: „Het
wordt geen fabriek, het blijft
een museum. We gaan op zeer
beperkte schaal malen. Dat kan
ook niet anders want malen
geeft veel stof en overlast."
„Bovendien kunnen we tij
dens de bezoekuren geen zak
ken graan naar boven krijgen
en zakken meel naar beneden.
Dan moeten de luiken open en
dat is gevaarlijk voor het pu
bliek. Maar het is ontzettend
leuk dat we straks het malen
kunnen laten zien aan de be
zoekers."
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in
de Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Molen De Valk weer bedrijfs
klaar maken, was tot nu toe te
kostbaar. Maar nu restauratie
van de steunbalken op de vijfde
verdieping geen uitstel meer
kon vergen, greep het molen
museum zijn kans. „We konden
restauratie van het maalmecha
niek tegen een kleine meerprijs
gelijk mee laten pakken", zegt
molenaar H. van der Lelie.
„Veel van de werkzaamheden
in deze
krant uw
droombaan?
of die naam soms óók op twee
manieren geschreven wordt?
Want ook hier spelen die s en
die z. Maar nee, dat is in dit ge
val niet aan de orde. Anders
dan bij Janz(s)en gaat het hier
niet over twee verschillende fa
milies, maar over één en het
zelfde geslacht. Namelijk dat
van de in 1629 te Leiden gebo
ren fijnschilder Gabriël Metzu.
Die in 1657 naar Amsterdam
verhuisde. Vanaf welk jaar hij
opeens Gabriël Metsu heette.
Een curieus geval.
Ergens halverwege de boot
tocht over het Leidsche Meer -
na de drooglegging verworden
tot Haarlemmermeer - heeft
zich die wonderbaarlijke
naamsverandering voorgedaan.
Of deze plaatsgenoot van Rem-
U vindt de baan
die bij u past
in
en met een s of Janzen
ini?
I leest voorkomende naam
I sderland tref je in de tele-
boeken aan op verschillen-
anieren geschreven en
er ook nog als Janssen,
ens, Janzens en Janssens.
leningen lopen uiteen over
lie naam zo is verbasterd,
nvve het erop houden dat
'•len zeker moment iemand
een accent zette. Hier
IK n er een e-tje bij, daar een
M lissen. Na verloop van tijd
Jl je niet beter of dat het zo
'Ode.
0
f met een z of Metsu met
verlengde van Jansen
in werpt de vraag zich op
