Rita Reys, Hans Dulfer en Rosa King
Cultuur Kunst
trruimeltje op weg
mr de 73ste druk
^et wordt tijd om aan het thuisfront te denken'
Een olifantje met hondenoren
Jubelend jubileum Wolkers
Beklemmend toneel van Het Gevolg
ivinsky bij Het Nationale Ballet
Het Nationale Ballet houdt in februari en maart een
nsky-festival met zes balletten op muziek van componist
travinsky (1882-1971). Op het programma staan een nieu-
rsie van Le sacre du printemps, Apollon Musagète, Violin
•rto, Symphony in three movements, Do not go gentle en
oces. Verder zijn er voordrachten, interviews, een Stra-
y Dance Party en een filmprogramma in het Filmmuseum.
g else Ammoniet in Amsterdam
iDAM In de galerij Bijzondere Collecties van de Universi-
ibliotheek Amsterdam is van 14 januari tot en met 3 maart
,6r je tentoonstelling 'Letter, drukker, drukletters - moderne
rafie in de UB' te zien over margedrukkers en -uitgevers in
Hand in de afgelopen honderd jaar. Aanleiding is het 20-
[ji jestaan van 'De Ammoniet', de pers van de amateurdruk-
erard Post van der Molen uit Leiden en de voltooiing van
an diens drukprojecten voor de Universiteitsbibliotheek,
tiviteiten van De Ammoniet staan centraal in deze exposi-
iarnaast wordt aandacht geschonken aan andere particu-
Inikkers, die in de 20ste eeuw actief waren in Nederland.
Twintigste Jazz Bluesweek in Leiden biedt voelbare muziek
gj liming leidt tot run op boek
voi -
filming van het beroem-
'dboek 'Kruimeltje' leidt
run op het boek van
ar Chris van Abkoude. Bij
•rij Kluitman in Heerhu-
:d gingen de afgelopen
jgZ( en 50.000 exemplaren de
it. „Dat is naar ik schat
er zo veel als in een nor-
rinter. Het is een gekken-
zegt woordvoerder Hor
man de uitgeverij. De film
nds de première, begin
aer, al 700.000 bezoe-
ie b
jeugdsentiment. Hele
ties zijn opgegroeid met
iderboek over het Rotter-
straatschoffie. Voorlees-
or meesters die hun klas
•ukenmoeheid wilden af-
veS Medicijn voor kleintjes
liiklSriep' °PPePPer voor
-Ln die zich alleen en een-
uj3l voelden: want was Krui-
zonder vader en moe-
iQWAARD JAN VRIEND
:t nog veel eenzamer? En
blijdschap aan het slot.
vat een geluk dat hij in
tste hoofdstuk zijn ou-
>rdt weer voncl!
)oek wordt nog altijd uit-
Wj n door uitgeverij Kluit-
Het bedrijf dat nu in
tgo waard is gevestigd,
binnenkort naar Alkmaar
Want daar moest Maria
om toestemming vragen
;t realiseren van de film-
n. „Meteen toen Maria
annen ontvouwde, bleek
zorgvuldig te werk ging
sfeer van het boek wilde
j iven", zegt mevrouw
nn van de uitgeverij.
>m hadden we geen en-
waar."
Hieltje mag dan zo Hol-
ijn als kaas, rond de pro-
bracht dè film on-Hol-
taferelen met zich mee.
'ete 'e recensles- rijen voor
^sa's, meer dan honderd
lieën bij de bioscopen
ine kindersnikjes in de
Hoofdrolspeler Ruud
Feitkamp uit Broek in Water
land was zelfs te gast bij boek
handels. „Hij kreeg daar vragen
van kinderen te beantwoorden.
Jonge lezers vroegen hem om
zijn naam in pas aangeschafte
boeken te schrijven", vertelt de
woordvoerster van de uitgeve
rij.
Niet alleen deze promotie zal
het boek opnieuw in de kijker
hebben gebracht. Het moet
vooral de slotscène van de film
zijn die kinderen aan het lezen
zette. Maar het boek dat nu
wordt verkocht heeft een ande
re omslag en ook de illustraties
zijn vervangen. „Met het oog
op de verfilming hebben we
een speciale editie van het boek
uitgebracht met foto's van frag
menten uit de film. Dat is een
groot succes geworden", zegt
Hormann. Voor de rechten van
het boek heeft de uitgeverij
contact met de nabestaanden
van schrijver Chris van Abkou
de, die in Amerika wonen.
Rotterdammer Van Abkoude
was onderwijzer, journalist,
liedjesschrijver en poppenspe
ler. In 1916 emigreerde hij met
zijn vrpuw en drie zoons naar
de Verenigde Staten waar hij
zijn naam veranderde in Win
ters, omdat de Amerikanen zijn
echte naam zo moeilijk konden
uitspreken. Het manuscript van
'Kruimeltje' stuurde hij in 1923
naar de Alkmaarse uitgeverij. In
Californië trok hij met zijn pop
penkast langs scholen, waarna
hij het bracht tot directeur van
een tijdschriftenbedrijf.
In de ruim dertig boeken die
Van Abkoude in zijn nieuwe va
derland voor Kluitman schreef,
komt het Amerika-avontuur va
ker terug. Zo emigreert niet al
leen Kruimeltjes vader naar de
States, ook zijn geesteskind Pie
tje Bell maakt een reis naar
New York. Zelf keerde hij nooit
meer naar Nederland terug. De
schrijver overleed in 1964. „De
filmeditie van 'Kruimeltje' is
bijna uitverkocht. Dan gaan we
terug naar de normale editie
die nu zijn 73ste druk ingaat",
meldt uitgeverij Kluitman.
Muziek die je voelt ofwel
'Music you can feel' is het
thema van alweer de 20ste
Leidse Jazz Bluesweek
die zaterdag 21 januari be
gint. Ook dit jaar is de or
ganisatie erin geslaagd om
tal van bekende jazzmusici
naar Leiden te halen, zoals
Rita Reys, het Rosenberg
Trio, Rosa Fang en Hans
Dulfer.
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
Bestuursleden van de Stichting
Leidse Jazzweek presenteerden
gistermiddag hun programma
in grand café La Gare. „Er zijn
zoveel invloeden te horen tij
dens de jazzweek, blues en der
gelijke, dat mensen zich afvra
gen: is dit nog wel jazz? Dan
zeggen wij: het gaat er vooral
om wat je voelt bij de muziek,
en dat is dus ook ons motto dit
keer."
De jazzweek wordt 22 januari
in de Leidse Waag (13.30 uurk
door burgemeester J. Postma,
'ook een jazzliefhebber', ge
opend. In dezelfde Waag zijn
tijdens de Jazzmarathon vanaf
21 januari al tal van bluesacts te
beluisteren: de Brit Simon 'Ho-
neyboy' Hickling, en later in de
week de Amerikaan Monty
Amundson, die muziek maakt
in de stijl van Stevie Ray
Vaughn. Ook treden er in de
Waag verschillende salsa-bands
op uit het Caraïbisch gebied.
Josee Koning Trio Karei
Boehlee zijn Nederlandse re-
Hans Dulfer is één van de topacts tijdens de twintigste Jazz Bluesweek in Leiden.
archieffoto united photos de boer
presentanten van deze swin- In de Hooglandse Kerk is op
gende muziek en treden op 25 22 januari 'the grand old lady of
januari op. jazz' te beluisteren, oftewel Rita
Reys. Ze wordt op piano bege- Rosenberg Trio, ook geen onbe-
leid door Cor Bakker. Op 25 ja- kende in de jazz-wereld. „Er
nuari staat in dezelfde kerk het was wat kritiek op het geluid in
de kerk", aldus een van de or
ganisatoren. „Een kerk is ook
geen regulier muziekpodium,
maai- we hebben gehoord dat
de koster wil investeren in een
modern geluidssysteem."
Traditioneel is ook dit jaar de
kroegentocht op 26 januari, 'als
je 's avonds over de hoofden
kan lopen'. Ditmaal langs zo'n
zestig kroegen in de Leidse bin
nenstad, twaalf meer dan vorig
jaar.
In de Stadsgehoorzaal kun
nen liefhebbers van ballroom-
dancing hun hard ophalen tij
dens het Big Band Ball op 28 ja
nuari met optredens van vier
big bands en het Bob Rigter
Kwartet. De vloer van de grote
zaal is dan omgetoverd tot
dansvloer. Een dag later, 29 ja
nuari, is er de 'International
Jazz-in' in dezelfde stadsge
hoorzaal, met optredens van
grootheden als Georgie Fame,
Scott Hamilton en Lee Gibson.
Die avond wordt besloten met
een optreden van de Bloose
Brothers Revue.
Liefhebbers van gospelmu
ziek kunnen op zondag 30 ja
nuari terecht in de Lutherse
Kerk voor een concert van Car
lo de Wijs Voices of soul. Ver
der zijn er tijdens de jazzweek
optredens in Muziekhuis 123
en De Burcht. Zeven jonge, ge
talenteerde musici strijden za
terdagmiddag 22 januari om de
International Music Award in
De Waag.
Het volledige programma van
de jazzweek (van 22 januari tot
en met 30 januari) staat don
derdag in de Uitkrant van het
Leidsch Dagblad.
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
VERVOLG VAN VOORPAGINA
De kunstenaar Watanabe Kakushi por
tretteerde het dier waarschijnlijk in leven
den lijve, maar opvallend is wel dat de oren
Het kleine Indische olifantje werd in 1813 van de olifant niet erg natuurgetrouw zijn:
wel onder Nederlandse vlag naar Japan ge- het zijn ineer hangende hondenoren. Dit
bracht, maar de schepen waren bemand was in Japan zo de gewoonte. Andere ty-
met Engelsen - onder leiding
van Raffles - die de macht op
Deshima wilden overnemen.
Alles liep goed af: de Hol
landse vlag werd niet gestre
ken en Holland kon zijn ex
clusieve handelsbetrekking
met het geïsoleerde Japan
voortzetten. Dat verhaal zit
achter het bijzondere schil
derij dat het Rijksmuseum
voor Volkenkunde in Leiden
onlangs heeft aangekocht.
De Japanners waren dol op exotische die
ren. De eerste keer dat zij een olifant zagen
was in 1620 toen de Hollanders een dier
meenamen uit Siam.
De Heer van Hirado was zo onder de in
druk, dat hij de olifant nog eens uitnodigde
om aan «ijn vrouwelijke hofhouding te la
ten zien. In 1726 kwamen er opnieuw een
mannetjes- en vrouwtjesolifant op het ei
land aan.
'Een
onovertroffen
illustratie'
pisch Japanse elementen in
het schilderij zijn de Baai
van Nagasaki op de achter
grond (met de heuvels
links) en de pijnboom
rechtsvoor.
Wat het schilderij voor
Volkenkunde zo bijzonder
maakt is dat het de relaties
tussen Holland en Japan il
lustreert, maar ook de 'na
turalistische stijl' wordt ge
roemd door de conservato
ren van de Japan-afdeling. „Het is een zeer
belangrijke illustratie van het onder Hol
landse invloed gerealiseerd naturalisme in
de Japanse schilderkunst. Schilderingen als
deze ontbraken tot nog toe volledig in de
Nederlandse collectie. Wat het naturalisme
betreft, is deze schildering bovendien een
vrijwel onovertroffen illustratie, zeker in
vergelijking met wat er eerder is gepresen
teerd."
towers haalt nog één keer uit in Ahoy'
ANIi
DAM LOUIS DU MOULIN
Lee Tow<
met 24 oktober voor de allerlaatste keer in Ahoy'. foto gpd/rob verhorst
dat we er erg in hadden zaten
we al samen vooruit te blikken
over hoe geweldig het weer zou
zijn. Zo gaat dat nu eenmaal,
wanneer Leen met Ahoy' bezig
is. Het is alsof je toeleeft naar
een spetterend feest, wat het
ook echt is."
Lee Towers heeft in grove lij
nen de plannen voor de aller
laatste serie Ahoy'-gala's ont
huld. Geen geforceerde invita
ties aan buitenlandse (semi-)
vedetten, maar een nationaal
onderonsje, waaraan ook Karin
Bloemen, Cor Bakker, Jerry van
Rooyen, Harry van Hoof en Jo-
dy's Singers hun medewerking
zullen verlenen. En andermaal
evenzeer een pretpakket van in
ternationale allure, van min
stens hetzelfde niveau als de
voorgaande prestigeshows in
het voormalige sportpaleis.
Met de komende reeks van
vijf avonden brengt de als Leen
Huijzer geboren durfal (53) zijn
totaal op vijftig avondvullende
optredens, een record waar an
dere vaste Ahoy'-klanten als
Diana Ross, Tina Turner of
Whitney Houston bij lange niet
aan kunnen tippen. Tevens
viert de voormalige onder
houdsmonteur uit Krimpen aan
den IJssel het feit dat hij precies
25 jaar geleden werd ontdekt
door Willem Duys, die het veel
spannender vond om hem aan
televisiekijkend Nederland als
zingende kraandrijver te intro
duceren. Een mooi moment
om er dan voor wat betreft dit
soort spektakels een punt (of
misschien beter gezegd uit
roepteken) achter te zetten.
„Ik heb hiermee meer bereikt
dan iedereen, inclusief ikzelf,
voor mogelijk had gehouden.
Het wordt nu tijd om meer te
gaan denken aan het thuisfront,
dat jarenlang toch best wat met
me te stellen heeft gehad, juist
vanwege die gala's in Ahoy'.
Het was weliswaar altijd posi
tieve stress, maar toch wel
enorm veel hqogspanning en
dat gedurende vele maanden
achter elkaar", aldus Lee To
wers. Hij is sinds z'n vorige be
zoek aan Ahoy (onder de code
naam 'Jubilee' in 1995) als su-
perambitieuze showmaster ook
enigszins tot bedaren gekomen
door diverse tragische gebeur
tenissen op het persoonlijke
vlak.
Wellicht krijg hij nog eens
spijt van zijn gedecideerde 'Ik
vind het welletjes', maar dan
ligt er altijd nog de mogelijk
heid om zich meer op de ach
tergrond te doen gelden. Op de
wijze waarop Lee Towers in het
recente verleden Frans Bauer
wegwijs maakte, stelde Ahoy's
algemeen directeur J. van der
Vegt zich voor. „Ik kan me heel
goed voorstellen dat we in de
toekomst gebruik zullen blijven
maken van Leens enorme vak
kennis, zodat die voor het
grootschalige entertainment in
Nederland niet verloren zal
gaan. Elke jonge artiest kan,
denk ik, enorm veel van deze
man opsteken, ook omdat hij
altijd maar. bereid is om ieder
een te helpen. In dat opzicht is
Lee Towers net zo goed een
heel bijzonder mens."
Na afloop van de vooruit- an
nex terugblik (middels een vi
deocompilatie van gala-hoogte-
punten) werd Towers verrast
met een gouden exemplaar van
z'n jongste album 'Country
Roads'. Het beste bewijs dat hij
ook als platenartiest nog volop
meetelt, wat hij trouwens vast
van plan is te blijven doen.
„Aan dat front en met kleinere
optredens hoop ik lekker door
te kunnen draaien. Alleen aan
dit soort veeleisende producties
zal ik me niet meer wagen." al
dus de man die vanaf 1984 in
Ahoy' een unieke traditie heeft
opgebouwd.
Kaarten voor het 'Gala Of the
Year 2000' in Ahoy" (20 t/m 24
oktober) zijn verkrijgbaar bij de
bekende adressen. Toegangs
prijzen liggen tussen 45 en 250
gulden.
de kunste
naar te zien
in galerie
De Boog.
Werk uit de
periode
1960 tot
1980 wordt
in het Stads
museum
tentoonge
steld. foto
gpd/john
abeling
THEATER RECENSIE
SUSANNE LAMMERS
'Het Aards Paradijs' van Tenessee Williams door Het Gevolg. Re
gie: Ignace Comelissen. Spel: Mark Vandenbosch, Chris Thys en
Romijn Conen. Gezien:-1.1/1, Leidse Schouwburg. Nog te zien-
14/1, Zoetermeer, Stadstheater, 15/1 Goudse Schouwburg.
Het brandscherm verbergt een overrompelend
décor. Onder een letterlijk huizenhoog boerderij
dak van glinsterende golfplaten schuilt links een
boudoir-achtig zitkamertje met vergulde stoeltjes
en een kroonluchter. Rechts kruipen een aftand
se keuken en een slaapkamertje weg. De dreigen
de overstroming wordt opgeroepen door de op
lichtende golfplaten, vaag gerommel en kermen
de geluiden.
Tegen deze achtergrond vechten twee broers
om een boerderij. De oververfijnde Lot heeft hem
geërfd. Zijn bastaardbroer Kieken heeft er ge
werkt. Na Lots dood zal hij hem eindelijk krijgen.
Om dat te voorkomen, trouwde de homoseksuele
Lot, terminale longpatiënt, met Myrtle. Deze da
me van onduidelijke zeden is Lots laatste stro
halm in de strijd tegen zijn broer. Maar haar
doodsangst voor het wassende water doorkruist
zijn wraak.
Het stuk mag te wensen over laten - zeker voor
wie een beetje vertrouwd is met de thematiek
van Tennessee Williams, is de afwikkeling weinig
verrassend - maar het spel maakt alles goed. Het
gevaar hangt als een giftige wolk boven het to
neel, en beneemt je in de zaal de adem. 'Het
Aards Paradijs' is beangstigend, maar je wilt er
geen seconde van missen.
Dat is vooral de verdienste van het rauwe spel
van Mark Vandenbosch. Hij speelt de overal uit
gekotste en altijd benadeelde Kieken met een in
fernale hardheid. Zijn woorden zijn salvo's, bruut
en bedreigend als de overstroming, zijn bondge
noot. Hij is gruwelijk, maar je begrijpt hem wel.
De enige manier om de hem toekomende boer
derij te behouden, is de fonkelnieuwe echtgenote
van zijn halfbroer dusdanig te intimideren en te
manipuleren, dat ze wel partij voor hem moet
kiezen.
Chris Thys speelt een prachtige Myrtle, over
tuigend in alle fasen die haar personage door
maakt. Ze begint als een gelukkig kirrend vrouw
tje, (Jat eindelijk rust gevonden heeft bij haar
smaakvolle en welgestelde man. De ontdekking
van de broer en de aanstaande natuurramp
brengen de eerste barstjes in haar fondant. Ver
volgens laat ze zich uitspelen door de twee
broers, waarbij angst en hebzucht haar beurte
lings bepalen. Ze kiest voor haar leven, met totaal
verlies van zelfrespect. Haar transformatie van
kek meisje naar hulpeloos dier is weergaloos.
Romijn Conens rol van Lot, pathetisch, egoïs
tisch en alleen nog maar hatend, is minder over
donderend dan die van de andere twee. Maar
wat is hij mooi in zijn doorschijnende bleekheid,
en irritant met zijn gedweep over zijn moeder.
Tennessee Williams schreef een niet onver
dienstelijk stuk. Maar Het Gevolg maakt van Het
Aards Paradijs fenomenaal beklemmend toneel.
