Postmen viert winnen Popprijs in stijl
Jieuw Sinfonietta verdient in alle opzichten een volle zaal
ur
Cultuur Kunst
nderhoudend griezelen
et Filmorkest Max Tak
Nachtelijk bezoek van Marco Borsato
'Rembrandt Zelf trekt bijna 200.000 bezoekers
'Roodhapje' is een
sprookje van alle tijden
kNDAG 10 JANUARI 2000
hrijver Patrick O'Brian overleden
jenDe Britse schrijver Patrick O'Brian is op 85-jarige leef-
overleden. O'Brian woonde sinds 1949 in Parijs, maar over-
begin deze week in Dublin, waar hij aan een boek werkte,
rians belangrijkste werk is een 20 delen omvattende reeks
ans die zich afspelen binnen de-Bfrtse marine ten tijde van
lapoleontische oorlogen. Het eerste deel, 'Master and Com-
ïder', verscheen in 1969. Hoewel de boeken direct een groot
rspubliek hadden, duurde het tot in de jaren '90 voor ze
rde literatuurkritiek werden ontdekt. In 1991 noemde een
•nsent van de New York Times O'Brian 'de beste roman-
r da 'iver waarvan u no8 no°it heeft gehoord'. O'Brian, die ei-
nek "jk Patrick Russ heette, schreef ook biografieën van
W0( isso en Sir Joseph Banks en vertaalde werk van Simope de
uvoir en Colette.
ie! hrijver Nigel Tranter overleden
jen De Schotse schrijver en historicus Nigel Tranter is zon-
op 90-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van griep.
Jol iter schreef meer dan 130 boeken, waaronder romans, kin-
a joeken en historische verhalen over met name Schotse on
verpen. De schrijver werd geboren in Glasgow. Aanvankelijk
'^2S| het erop alsof hij door het leven zou gaan als accountant,
«ar in 1937 publiceerde hij zijn eerste boek, 'Trespass', en ne-
jaar later werd hij full-time schrijver. Tranter schreef ook
er het pseudoniem Nye Tredgold.
isis cd minst gewild in 1999
'ix
jen Het album 'Be Here Now' (1997) van de Britse band
is is door het muziekblad Melody Maker uitgeroepen tot de
st gewilde cd van 1999. Uit een enquête van Melody Maker
:k dat deze cd het meest werd aangeboden bij tweedehands-
enwinkels. Het album werd grif verkocht in 1997, maar veel
CIC i zouden teleurgesteld zijn in de derde Oasis-cd. Andere cd's
e toptien van meest aangeboden platen in de tweedehands
kei zijn Kula Shaker, The Verve en zangeres Cher.
oyd Webber koopt theaters Londen
'EN Musicalcomponist Andrew Lloyd Webber heeft voor
slordige 140 miljoen gulden tien theaters in de Londense
niet iterwijk West End gekocht, waaronder het Palladium, Gar-
Her Majesty's en het Theater Royal. ,,Ik zal me niet teveel
de leiding bemoeien. Mijn werk is componeren", zei Lloyd
jber op een persconferentie in het Palladium. Hij zei dat hij
h peelzalen niet vol zal plannen met zijn eigen kaskrakers als
intom of the Opera', 'Cats' en 'Evita', maar ook riskanter
O ducties een kans zal geven. Lloyd Webbers Really Useful
lica up bezat al drie Londense theaters geheel of gedeeltelijk,
nie nieuwe groep, Really Useful Theaters, wordt een van de
jkst )tste theaterketens van Europa.
jdei'osby vader kinderen Etheridge
angeles In de wereld van de rock 'n roll is lange tijd gespe-
;bre >eid over wie de vader is van de kinderen van de Amerikaan-
nde angeres Melissa Etheridge, die een lesbische relatie heeft,
blad Rolling Stone heeft een einde gemaakt aan de geruch-
De vader blijkt niemand minder te zijn dan de veteraan Da-
isch Crosby (58). Etheridge heeft twee kinderen (drie en één jaar
e met haar vriendin Julie Cypher, die de biologische moeder
da )e bevruchting kwam tot stand met behulp van kunstmatige
minatie. Rolling Stone meldt verder dat Crosby's vrouw Jan
inn reinig moeite mee had en had hem zelfs heeft aanbevolen.
theater recensie
sabine van den berg
riling 'Griezelen' door Filmorkest
ak met Beppe Costa. Dirigent: Leo-
I Mn Goudoever Regie. Margrith
twl' ;oor. Gezien- 8/1, Leidse schouw-
"Jog te zien: 23/1, Diligentia, Den
9/3, 14.00 en 19 00 uur in Van
chi -n Bergh Stichting, Noordwijk'
wei
q Li s de bedoeling dat het or-
cjje de ouverture van Mozarts
ïozze di Figaro' uitvoert,
een normaal gegeven,
als je over de "locatie
een leeg kasteel op een
en te weten komt dat het
ek slechts uit één man be-
die ook nog eens Ludwig
aanzinnige heet, wordt het
is spannend.
V0 norkest Max Tak maakt
I va :n met Beppe Costa de fa-
rhai voorstelling 'Griezelen',
g seerd op een sprookje van
,rge ïbroeders Grimm. Het or-
ber zit op het toneel, het ach-
;pr( lek bestaat uit een film-
ui waarop zwart-witte
len worden geprojecteerd,
daa galoppeert Ludwig met
loe wapperende cape. Daarop
rïoo ook een grote trap die tot
tax nir» het kasteel leidt en je
Costa gejaagd door de
ne gangen lopen; opna-
gemaakt in de Amster-
>e schouwburg.
filmbeelden voegen iets
tan de voorstelling. Al du-
•ommige delen wat lang.
het geeft een pakkend ef-
üs je Costa van het podium
verdwijnen en vervolgens
ivo jpduiken in het filmpje, zo-
weet wat hij nog meer be
en n andere originele scène is
a net het geprojecteerde ver-
waarin instrumenten zijn
eend. Uit deze moet Beppe
in om erachter te komen
geluid toegang geeft tot de
jime gangen. Vanachter het
nm loek worden hem de echte
;eg Limenten aangereikt. En de
kei neske Costa blijkt deze al-
Noorderslag biedt weinig verrassingen
De leukste eigenschap van
de Popprijs is wel dat die
meestal net niet gaat naar
de meest voor de hand lig
gende kandidaat. Menig
een had van te voren zijn
geld gezet op Anouk, maar
toch was het niet de Haag
se zangeres die met de
geldprijs en het beeldje
naar huis ging, maar de
Rotterdamse Postmen. Die
groep vierde het heuglijke
feit met een aanstekelijk en
dynamisch optreden,
waarmee ze zich revan
cheerden voor hun ietwat
matte show op de vorige
editie van Noorderslag.
groningen «jacob haagsma
Heel veel meer verrassingen le
verde het Noorderslag-festival
eigenlijk niet op. Het festival
biedt zoals elk jaar een redelijke
doorsnede van wat er aan de
hand is in de Nederlandse pop
muziek, en dan vooral in het
'alternatieve' circuit. Dat is we
derom een nogal blanke aange
legenheid; r&b en immigran
tenpop waren ver te zoeken.
Wel was er een blokje hiphop,
wat ook logisch is gezien de
successen op dat gebied voor
acts als E-life, Spookrijders en
Postmen, 'wier voortrekkersrol
in deze scene met de Popprijs
passend beloond is'.
Het gebodene in de grote zaal
van de uitpuilende Oosterpoort
liet zien dat er in de veertien
jaar dat Noorderslag nu bestaat
wel wat veranderd is. De mees
te optredenden op dit meest
prestigieuze van de acht podia
komen immers uit de dansmu-
Postmen-zanger Mis mocht tijdens Noorderslag de Popprijs 1999 in ontvangst nemen.
ziek, de hoek die zich het meest
stormachtig heeft ontwikkeld.
Al liet Def P., voorman van de
Osdorp Posse, zich deze keer
bijstaan door een heuse band -
skagroep The Beatbusters - wat
een gelukkige combinatie ople
verde. Junkie XL daarentegen
manifesteerde zich deze keer
zonder begeleiders: de zilver
kleurig opgeverfde Tom Hol-
kenborg kreeg alleen assistentie
van rapper Rude Boy. Het
maakte het overdonderende ef
fect van zijn optreden niet min
der. De climax 'Synasthesia'
deed het cynisme over deze
'uitgeklede' opzet met gemak
verstommen.
Waarna Miss Djax met een
hamerende DJ-set en de Acid
Junkies met hallucinerende
'klankbubbels' de allengs leger
lopende zaal verder bedienden.
Ook de onhandig geïsoleerd ge
legen Binnenzaal bood dans
muziek, maar dan van de min
dere goden. Niet dat er geen va
riatie was. De gezellige easy-lis-
tening-pop van Arling Came
ron, met Fay Lovsky in een
glansrol op de theremin, con
trasteerde mooi met de heftige
lemaal goed te kunnen bespe
len. De Italiaanse artiest speelt
voor een deel zichzelf: een Itali
aanse muzikant die uitgeno
digd is als solist om met het
vervloekte orkest te spelen. Ver
vloekt, omdat de dirigent ooit
de partituur liet vallen tijdens
de bewuste ouverture, waar
door de musici stuurloos raak
ten en van alles door elkaar be
gonnen te spelen. Ludwig werd
zo woest dat hij de leden in
zombies veranderde. Maar wel
licht kan de solist hen verlos
sen. Als hij de partituur vindt
en ordent zal alles goed komen.
Dat is makkelijker gezegd dan
gedaan. Griezelig, of eerder
mysterieus, zijn de knokige
schaduw die alle muziekinstru
menten in een grote zak gooit,
en de 'voice over' die de ge
schiedenis uit de doeken doet.
Maar de doodshoofden (hand
poppen) die de Italiaan tips ge
ven om bij de partituur te ko
men, zijn vooral komisch.
En ook Costa is grappig in
zijn gebarenspel. Zijn tekst is
echter niet altijd hoorbaar.
Maar dat is gek genoeg niet sto
rend, want de nadruk ligt op
mime. Dus je krijgt onmiddel
lijk door wat hij bedoelt. Wat is
nu het boeiende aan dit stuk?
Het kleine maar professionele
orkest dat verschillende genres
laat horen: van rap, tot klassiek,
tot modern, en dit overtuigend
doet. Het creatieve gebruik van
film dat nergens het theater
wegdrukt. En de beweeglijke
Beppe Costa natuurlijk, die in
het Italiaans en Nederlands
zingt, al is hij geen zanger. Een
curieus figuurtje met vlinder
das, dat goed bij het orkest
past.
Een onderhoudende voor
stelling dus, die gelukkig niet
voor een krankzinnig een-
manspubliek hoeft te worden
opgevoerd. Want de schouw
burg zit stampvol met ouders
en kinderen.
Amsterdam In badjas en op pantoffels deden sommige fans niets
vermoedend open toen ver na middernacht de bel ging. Marco Borsa
to voor de deur. De populaire zanger bezorgde in de nacht van vrijdag
op zaterdag persoonlijk de eerste exemplaren van zijn nieuwe album
'Luid en Duidelijk' thuis bij een aantal fans, die het plaatje via Inter
net hadden besteld. Na de eerste schok wilden ze best wel even een
kopje koffie zetten of zelfs een glaasje champagne schenken om sa
men met hun idool de cd te beluisteren. Borsato had echter geen tijd
om al te lang te blijven plakken, hij wilde zoveel mogelijk plaatjes be
zorgen. „Het is gewoon een ludieke actie," zei de zingende
heids-koerier. „En voor mij is het extra spannend. Het is mijn vijlde
album, maar ik heb toch het gevoel dat ik iedere keer weer auditie
doe." Erg veel zorgen hoeft Borsato zich overigens niet te maken over
zijn nieuwste cd. Drogisterijketens, huishoudspeciaalzaken en platen
winkels vechten een prijsoorlog uit en inmiddels zijn er al 250 dui
zend exemplaren verkocht. De single 'Binnen' belandde in noodtem-
po op nummer een van de hitparades.
foto anp
den haag anp
Bijna 200.000 mensen hebben de tentoon
stelling Rembrandt Zelf in het Mauritshuis
in Den Haag bezocht. Daarmee is 'Rem
brandt Zelf, dat gisteren voor het laatst
was te zien, de best bezochte tentoonstel
ling van 1999. Van de 199.539 bezoekers
kwam 75 procent uit Nederland. De waar
dering voor de expositie van de zelfportret
ten - 28 schilderijen, 31 etsen en zeven te
keningen - is hoog, zo blijkt uit onderzoek
door het bureau Interview-NSS.
Het bezoekersaantal is lager dan het
Mauritshuis aanvankelijk verwachtte. Van
af de opening op 25 september waren
340.000 kaarten beschikbaar. Dat was de
maximale capaciteit. De organisatie reken
de op 200.000 tot 225.000 bezoekers. Toen
bleek dat half december nog maar 135.000
mensen naar Rembrandt waren komen kij
ken, is het verwachte totaalaantal bezoe
kers bijgesteld naar 180.000 tot 200.000.
De gemiddelde waardering voor de ten
toonstelling is 8.3. De bezoekers waren vol
lof over de ruime inrichting en de intieme
sfeer van het Mauritshuis, en zij waren on
der de indruk van de zelfportretten. Ruim
75 procent van de Nederlanders en meer
dan 30 procent van de buitenlanders gaf
aan speciaal voor de tentoonstelling naar
Den Haag te zijn gekomen. Na een moeiza
me start liep het aantal bezoekers in de
cember op tot 3000 op sommige dagen.
Het Mauritshuis i£ nu gesloten tot 1 fe
bruari. Het museum heeft vanaf 9 decem
ber een overzichtstentoonstelling over Ger-
rit Dou (1613-1675). Hij was fijnschilder en
eerste leerling van Rembrandt.
muziek recensie
lidy van der spek
irt Nieuw Sinfonietta Amsterdam, o.l.v. Pe-
Ujjndjian, m m v llya Grubert, viool Gehoord
jisteravond. Stadsgehoorzaal, Leiden
I d ?t
ro 9
Wf
in ble;
parant, met een gloeiend coloriet en
een onovertroffen exact samenspel.
Bovendien zorgt NSA steeds weer voor
een verrassend programma, met enke
le weinig bekende of zelfs helemaal
onbekende maar interessante werken.
Zo zijn deze keer Martinu's Concert
voor twee strijkorkesten, piano en
pauken (1938) en de 'Fantasia op een
thema van Thomas Tallis' voor dubbel
strijkorkest (1910) van Ralph Vaughan
Williams intrigerende composities die
je niet vaak hoort. En is het vioolcon
cert van de Armeniër Alexander Aruti-
unian (1920-) een complete verrassing.
Zelfs Haydn, met wie NSA het con
cert opent, klinkt als nieuw. Meteen in
het adagio staét de stoere toon van de
strijkers als een held die met hoekige
passen de luisteraar tegemoet treedt.
De romance en het menuetto hebben
een levenslustig tempo, volle klank
kleur en markante dynamiek. Elke
noot is waardevol aanwezig.
Arutiunians vioolconcert is door
drenkt van Armeense volks- en' kerk
muziek, omgezet in een zeer persoon
lijke taal. Hij schreef dit concert naar
aanleiding van de aardbeving in Spitak
in 1988. Maar hij maakt van dit con
cert géén programmamuziek bol van
barre natuurverschijnselen. De muziek
is ingetogen en smartelijk. In het an
dante zingen de violen in één donker
klagende lange adem. Het allegretto
heeft een uitdagend, bijna provoce
rend ritme, door NSA intens en punc
tueel gespeeld.
Het orkest bij Vaughan Williams is
ongeveer verdubbeld maar niet als een
dubbelorkest opgesteld. Toch spelen
ze wel degelijk twee verschillende par
tijen. Zo kunnen uitgebreidere, won
derlijke akkoorden worden gevormd.
Bovendien kunnen bepaalde zinnen
elkaar overlappen. Als de ene strijkers-
partij het laatste akkoord laat uitzin
gen is de andere groep al aan een
nieuwe zin begonnen, wat een betove
rend effect geeft. In de dialoog tussen
alt en eerste viool blijken de orkestle
den ook voortreffelijke solisten.
Tot slot Bohuslav Martinu's concert
voor twee tegenover elkaar geplaatste
strijkorkesten, met piano en pauken.
Eveneens een somber geladen, vlak
voor de Tweede Wereldoorlog ge
schreven werk. NSA speelt zo gedreven
en intens, dat de aandacht geen ogen
blik verslapt. Het largo is een breed
uitgesponnen dramatische klacht. Het
allegro dringt zich fanatiek op, over
spoelt je met snelle felle streken en
bonkende akkoorden van de piano. De
pauken fungeren als het kloppend
hart. Enkel de geraffineerde timing van
iedere frase maakt dit concert aJ tot
een buitengewone belevenis.
weer.
De kelder, toepasselijk omge
doopt tot Catacombe, bleek te
klein voor de black metal, death
metal en gotische klanken die
hier de trommelvliezen bijna
deden scheuren. Terwijl elders
het venijnige bluesbandje
Drippin' Honey, de frisse mei
denpop van Krezip, de onver
wacht akoestische Mark Ritse-
ma, de prettig commerciële
liedjes van Ellen ten Damme
(de actrice uit de Zwitserleven-
spotjes) en de samplepop van
Speedboat FC het spectrum van
de Nederlandse pop afbaken
den. Om van minder gemakke
lijk thuis te brengen eigenwijze
krachten als Meindert Talma en
Zoppo maar niet te spreken.
De nieuwkomers, en daar
moeten we het in de toekomst
toch van hebben, vielen niet al
tijd mee. De zware rock van Ka
ne klonk erg dynamisch en
men heeft in de persoon van
Dinand Woesthoff een zanger
met charisma in huis, maar het
geschreeuw en gerag maakte na
verloop van tijd een erg gefor
ceerde indruk. Terwijl Abel
(geen familie) frisse liedjes
maakte, maar verder weinig
toevoegde aan het hitgevoelige
maar belegen genre van de Ne
derlandstalige rock.
Toch ziet het er niet echt be-
foto anp roerd uit voor de Nederlandse
pop, zolang je er zo'n propvol
en gevarieerd festival mee kunt
drum 'n' bass van Cablejuice of samenstellen. Ook met Euroso
de dito breakbeats van de EC
Groove Society.
Wie verder kuierde langs de
podia van De Oosterpoort, en
zich door het gedrang een weg
naar binnen probeerde te ba
nen, stond versteld van de
breedte in het huidige aanbod.
Dat compenseerde het gebrek
aan echte verrassingen wel
de traditionele opmaat
voor Noorderslag die een dag
eerder in de Groninger binnen
stad werd gehouden, gaat het
de goede kant op. Het festival
met overwegend onbekende
bands uit alle hoeken van het
Europese continent was voor
het eerst van tevoren al uitver
kocht.
Sonnetten verhinderen vloeiende
Vier Jaargetijden van Vivaldi
muziek recensie
lidy van der spek
Concert: La Petite Bande o.l.v. Sigiswald
Kuijken met werken van Corelli en Vivaldi,
m.m.v Marie Kuykên, voordracht Ge
hoord: 8/1, Stadsgehoorzaal, Leiden
De bekendste programmamu
ziek van Vivaldi is ongetwijfeld
het viertal concerten 'De vier
jaargetijden' uit zijn bundel 'De
twist tussen Harmonie en In
ventie'. Vier sonnetten, waar
schijnlijk door Vivaldi zelf ge
schreven toen hij de muziek al
had gecomponeerd, verklaren
de vier soloconcerten. Het is
dus niet zo bevreemdend dat
La Petite Bande o.l.v. Sigiswald
Kuijken de 'Le Quattro Stagioni'
in aparte concerten splijt, waar
tussen een bijpassend sonnet
wordt gezegd. Het zou verras
send en verrijkend kunnen zijn.
Welnu, verrassend is het, maar
verrijkend niet.
Wat blijkt: het sonnet (eerst
in het Nederlands, dan in weel
derig gezegd Italiaans) roept
het natuurlijke verloop van de
seizoenen steeds een halt toe.
Bovendien kiest La Petite Ban
de voor elk seizoen een andere
solist (uit eigen gelederen). Ook
deze wisseling draagt niet bij
tot een organisch sluitend ge
heel. De spanning die bij een
gesloten uitvoering in golvende
lijnen is opgebouwd, laat het in
deze verknipte uitvoering afwe
ten. Elk seizoen staat op zich
zelf met z'n eigen lief en leed,
stop!
'Tonmalerei' werkt bij Vivaldi
veeleer inspirerend dan beper
kend. De dramatische effecten
zijn niet van de lucht mede
door allerlei virtuoze technie
ken van de solisten. Die drama
tiek is bij La Petite Bande meer
gedegen dan gedreven. Ook zijn
de solisten in 'La Primavera'
(voorjaar) en TEstate' (zomer)
niet virtuoos genoeg om de
show te stelen. Beide spelen
niet altijd even zuiver en komen
te kort aan duidelijkheid en
dramatische spanning. Of hoort
dat bij authentieke instrumen
ten, vraag je je weer even af.
De solist in de 'Herfst' speelt
robuuster, én zuiver. En als de
'Winter' zijn intree doet be
hoort de lichte malaise tot het
verleden. De violist Ryo Teraka-
do laat de kou bijten, het water
bevriezen, de wind huilen, de
sneeuwpret zegevieren (sonnet)
En La Petite Bande doet mee,
krijgt nét dat beetje extra waar
door wangen en houtvuur blo
zen. Het blijkt dus niet zo te
zijn dat je oren bij moet stellen
als het gaat om oude instru
menten.
jeugdtheater recensie
paulien koopmans
Voorstelling: 'Roodhapje' door Teneeter
Tekst: Imme Pros. Regie Anny van Hoof
Gezien: 7/1, Leidse Schouwburg
Een wolf is geen pekinees of
poedel. Hoewel de wolf in mu
ziektheaterstuk 'Roodhapje'
van Teneeter een romantische
ziel heeft, blijft het oppassen.
De wolf Noordenloos verlangt
naar de stille nachten in het
noorden waar hij met zijn spie
gelbeeld Waterwolf naar toe
wil. Maar dat lukt niet met een
lege maag. Dus gaat hij op zoek
naar kleine meisjes en groot
moeders.
Het sprookje van Roodkapje
en de boze wolf bestaat al vanaf
de middeleeuwen. Vooral po
pulair waren de versies van de
Franse hofdichter Charles Per-
rault en de gebroeders Grimm.
Uit hun verhalen kon je leren
dat je moest uitkijken voor
vreemde types en boze wolven.
In 1991 schreef kinderboeken
schrijver Imme Dros haar boek
'De wolf die tegen het water
praatte', een verfrissende nieu
we versie en de basis voor
'Roodhapje'.
'Roodhapje' is een brutale
voorstelling met stevige mu
ziek. In het stuk komen we alle
vertrouwde personages tegen:
Roodkapje die eigenlijk Rozalie
Marie heet, haar moeder en
grootmoeder, de jager en de
wolf. Ook de gebeurtenissen
zijn bijna hetzelfde. De ver
schillen zitten vooral in de sfeer
en de karakters. In de voorstel
ling is Roodkapje geen echt
klein meisje meer. Ze staat op
het randje van volwassenheid.
Ze loopt koket rond in haar
moeders diepuitgesneden jurk
en wil geen kinderachtig rood
mutsje meer op haar hoofd. In
het bos raakt ze diep onder de
indruk van de wolf. Later zal ze
merken dat onder zijn poëti
sche charmes het instinct van
een wolf schuilgaat. Typerend
is dat ze uiteindelijk een list
verzint om de wolf te doden. Ze
verkleedt zich als de zus van
Waterwolf in een bontjas van
grootmoeder en lokt de wolf
naar de put. De wolf springt en
verdrinkt.
Deze moderne versie van
Roodkapje is geen moralistisch
sprookje, maar een volwassen
verhaal over groot worden en
verlangen. Daarbij staan de drie
generaties vrouwen centraal.
Roodkapje verlangt naar vol
wassenheid, haar moeder wil
anders zijn dan ze is, en haar
grootmoeder wil het liefst weer
jong zijn. De tijd blijkt in 'Rood
hapje' onomkeerbaar: uiteinde
lijk zal iedereen het stadium
van de grootmoeder bereiken.
En daarmee is ook dit sprookje
een verhaal van alle tijden.
