Overvaller meestal
jong en onervaren
t
JIT
Pretpark open in de winter:
geen luxe, maar noodzaak
Binnenland
Ook met een overschot is het spannend in de politiek
=öök a.s. zondag
ïïe ruijtermeübel
0pa iedereen staat DNA
r, /oor Marianne Vaatstra
Demonstratie tegen Israël
CDA steunt Adeimund niet langer
bij plannen voor lichter studiehuis
>AG 8 JANUARI 2000
n Nederlands Persbureau CPD Geassocieerde Pers Dier
Ie mi
- I jvegg
;enhuis betaalt nierslachtoffer
en Het Sint Josephziekenhuis in Veldhoven heeft de
e man uit Wintelre bij wie eind vorig jaar een verkeerde
weggenomen, een voorschot betaald vooruitlopend op
Snitieve schadeloosstelling. Directeur P. Nederlof heeft
[gedeeld. Volgens hem is het voorschot betaald in goed
met de verzekering van het ziekenhuis. Om welk bedrag
it is niet bekend. De 72-jarige patiënt lag in het zieken-
n een zieke nier te laten verwijderen. Tijdens de operatie
Jrkeerde, gezonde nier weggenomen. De vergissing ont-
ladat de arts een röntgenfoto gespiegeld had bekeken.
.)or zag hij de linker nier aan voor de rechter en omge-
imiHet ziekenhuis en de arts gaven de fout meteen toe.
:ele
ns pst Antilliaanse jongeren beperkt
DrQP"AD Antilliaanse jongeren tot 25 jaar kunnen binnen
sts naar Nederland vertrekken als zij aan vier voorwaarden
'P mi, zo is het kabinet met de Antilliaanse regering overeen-
iarfn. Jongeren tot 25 jaar zonder mavo-opleiding dienen
xek naar Nederland te beschikken over een inburgerings-
m2aat, een bewijs van uitschrijving uit het bevolkingsregis-
indien minderjarig - een voogdijregeling. De controle
;t voor vertrek op de Antilliaanse vliegvelden. Nederland
de verplichte inburgeringscursus die jongeren moeten
[voordat zij naar Nederland verhuizen. Minister Van Box-
ohejfekt van een doorbraak nu er concrete afspraken zijn ge-
?k oc Hiermee is een algemene toelatingsregeling voor alle
- opjnen naar Nederland van de baan. ,,Dat vind ik ook niet
'e cdMn koninkrijksverhoudingen", aldus de minister.
rs 'Aarde vrouw berooid na roof
jst H
ran tyimel» Een 85-jarige inwoonster van Zaltbommel bezit
Hojuiver meer nadat een 18-jarige plaatsgenoot haar maan-
ïezeh haar giropas met pincode beroofde. De jongen haalde
liedjttale spaartegoed van 12.000 gulden van haar giroreke-
ookien familielid van de vrouw merkte woensdag dat de giro-
rinsat pincode vermist was. Op dat moment was de rekening
?gensel leeggeplunderd. De politie kwam de rover op het
-Grajnet medewerking van winkeliers uit Den Bosch. Daar
mgsie Bommelnaar in dertig winkels het totale bedrag uitge-
aastle hebben aan dure sieraden en mobiele telefoons. De
en [(probeert de winkeliers te bewegen de gekochte goederen
es eit nemen, zodat de bejaarde vrouw minstens een deel van
ejayjaargeld terug krijgt,
linst
ign^r wil regionale Kamerleden
er dlGMinister Peper van binnenlandse zaken ziet wel iets
ïen ijzing Van Tweede-Kamerleden per gebied. Elke regio
n zijn eigen vertegenwoordiger kiezen. Peper noemt het
er n[ten districtenstelsel beter, omdat de Kamer dan niet
'esc\lleen bestaat uit specialisten. Die enorme specialisatie is
en es peper erg slecht: Kamerleden kijken niet verder dan
noe%en vakgebied. De bewindsman prijst de leden van kleine
'P*- "s die onderwerpen nu al veel breder bekijken. „Zoals het
■unrtland gebeurt, dat heeft wel iets. Daar hebben Kamerle-
in eigen kiesdistrict, waar ze spreekuur houden", zegt Pe-
het blad Binnenlands Bestuur.
5te wattenstaafjes met
3riljijm zijn gisteren naar
n deechtelijk Laboratorium
respfijk gestuurd. Het DNA-
en t)ek in de zaak Marian-
e ee|tstra, die in de nacht
ïstm april op 1 mei vorig
ve vjrmoord en verkracht
nzeiïvonden in een weiland
'jari haar woonplaats
Ie vivesteinde, is begonnen.
tomst was goed. Even
vel? politie en justitie bang
eesti iedereen gisteren zou
n ni opdagen. De mensen
•ast i wel eens bang kunnen
t, zo»r cameraploegen,
nzo
iriaijkeer links, drie keer
ïerjin klaar was het." Ber-
i in (rüning (26) uit Buiten
haf fcht. Zo'n DNA-test stelt
latsteinig voor. Om twintig
;nt$ee meldde hij zich gis-
3 wilag bij Thuiszorg Het
zijn Land aan de Markt in
lisnki. Twee minuten later
Ie vtjij weer op straat. „Zo, ik
Ie off."
Bn liggen de bruine en-
jn voor het Gerechtelijk
lorium in Rijswijk op ta-
D-arts Piet van der Jagt
jercheur Jan Kuitert trek-
Istic handschoenen aan.
peltje lange wattenstaaf-
klaar. De mannen kun-
j inen.
jveer twintig mannen
A |van justitie een oproep
willig in Dokkum te ver
ft. Ook gisteren werd er
ijm afgenomen. In totaal
1 150 mannen een brief
ij h£n met het verzoek om
ipp; materiaal af te staan,
d "lt om bekenden van Ma-
u Vaatstra, mannen die
etef zijn veroordeeld voor
rtslof doodslag en mannen
becfechercheurs om andere
prJi interessant vinden.
ïbuftd heeft geen idee
ds iff1 hij een oproep heeft-
t hepn. „Ik ken wel wat ken-
f c
a Dfieer de Ruijtermeubel opruimt... wordt er écht
£nlruimd! Dit is uw kans om wel héél voordelig
r &c het nieuwe millennium in te gaan.
zenjKom dus snel want wie het eerst komt....
rofsi Wij zijn ook zondag a.s. geopend.
^"woonboulevard Cruquius
>evrssen Heemstede en Hoofddorp, bij het stoomgemaal Cruquius.
Telefoon 023 5481000
den haag maurice wilbrink
Dit buitenkansje liet minister Zalm
zich niet ontnemen. Nog voordat alle
officiële cijfers binnen waren, organi
seerde de WD'er gisteren een pers
conferentie om eigenhandig het finan
cieringsoverschot wereldkundig te ma
ken. Voor het eerst in een kwart eeuw
houdt de staat geld over, twee miljard
gulden om precies te zijn.
De liberaal Gerrit Zalm herhaalde
daarbij nog maar eens dat deze minis
ter heel zuinig is op zijn overschot. Hij
wil er de sinds midden jaren zeventig
gestaag gegroeide staatsschuld mee
gaan aflossen. Nu kost die schuld van
529 miljard gulden alleen al aan rente
elk jaar 29 miljard. Aflossen van de
schuld is sparen voor de vergrijzing, is
Zalms overtuiging. In het kabinet en in
de Tweede Kamer is daar brede steun
voor. Toch zijn er flinke politieke te
genstellingen als het gaat om de vraag
op welke manier en hoe snel de natio
nale schuld moet worden verlaagd. De
WD wil naar een structureel over
schot op de rijksbegroting van één
procent om de schuld af te lossen.
Zo'n overschot wordt trouwens al dit
jaar ruimschoots bereikt als de econo
mie zich volgens de verwachting blijft
ontwikkelen.
Binnen enkele jaren zijn dan al de
vruchten te plukken van de dalende
rentelasten omdat de nationale schuld
sneller afbetaald wordt. In 2002, het
laatste jaar van Paars 2, bedraagt het
rentevoordeel anderhalf miljard. Dat
loopt op tot meer dan zes miljard in
2010. Met het creëren van een langdu
rig overschot dat twee procent van het
bruto binnenlands product bedraagt,
kan zelfs de gehele schuldenberg bin
nen twintig jaar worden afbetaald.
Maar een structureel overschot van
twee procent wordt politiek niet als
haalbaar gezien, ook al heeft de poli
tiek heel lang kunnen leven met tekor
ten die zelfs hogere percentages ken
den. „Het aflossen van vijfhonderd
miljard in twintig jaar werkt behoorlijk
ontwrichtend", zei WD-Kamerlid Van
Beek nog half december.
Of dat zo is, is de vraag, maar het
werkt in ieder geval politiek ontwrich
tend. Want alle partijen willen de over
schotten ook bestemmen voor extra
uitgaven. Bijna niemand aan het Bin
nenhof betwist de zin van meer inves
teringen in zorg en onderwijs, beide
miljarden verslindende terreinen.
De komende maanden ontstaat in de
Tweede Kamer een discussie over de
begrotingsafspraken in het regeerak
koord. Paars 2 heeft zich bij haar ont
staan gebonden aan een knellend ka
der, dat maxima stelt aan de uitgaven
over de jaren 1999-2002. Dat kader
kwam tot stand, omdat men van voor
zichtige economische groeiramingen
voor die periode uitging. Nu de econo
mie veel harder groeit dan geraamd,
begint het kader steeds harder te knel
len: er is meer geld, maar de uitgaven
plafonds staan al vast.
Het extra geld komt bij het rijk binnen
als inkomstenmeevaller. Die meeval
lers worden, ook volgens afspraak,
half-half verdeeld. Een deel voor
staatsschuldverkleining en de rest is
lastenverlichting voor burgers en be
drijven. Dat geld kan dus helemaal
niet naar onderwijs of zorg.
Een trucje waarvoor de regeringspar
tijen PvdA en D66 veel voelen, is het
bijstellen van de naar het zich nu laat
aanzien lage groeiraming van gemid
deld 2,25 procent per jaar. Een hogere
groeiraming betekent dat alle ministe
ries meer mogen uitgeven en dat bete
kent dus extra geld voor bijvoorbeeld
zorg en onderwijs. Anderzijds worden
dan de inkomstenmeevallers automa
tisch kleiner en wordt er dus minder
afgelost op de staatsschuld.
Zalm en premier Kok lieten deze week
weten dat ze voor dat kunstje niets
voelen. Zij kiezen voor de weg van het
regeerakkoord, waarbij de guldens die
minder aan rente hoeven te worden
betaald en guldens die overblijven
omdat de werkloosheid daalt en de
WW dus minder geld kost, vrij kunnen
worden besteed. En ook dat is een be
hoorlijk bedrag: drie miljard per jaar in
2002. Dat zijn uitgavenmeevallers en
dus is dat geld vrij besteedbaar. De
wensenlijstjes liggen al klaar. Rest de
vraag of met name PvdA en D66 dit ge
noeg vinden. Als ze de groeiramingen
niet omhoog mogen bijstellen, dan
zullen ze geld zoeken bij de inkom
stenmeevallers. Daarmee overtreden
ze de heilige regel dat inkomstenmee
vallers niet mogen worden overgehe
veld naar de uitgaven. Gebeurt dat
toch, dan stapt de WD uit Paars-2,
heeft fractievoorzitter Dijkstal al ge
zegd. Zelfs overschotten zorgen zo
voor veel potentiële politieke span
ning.
nissen van Marianne, maar het
meisje zelf heb ik nog nooit ge
zien." Hij heeft niemand ge
sproken die ook een oproep
heeft gehad. „Het lijkt erop dat
ik de enige ben." Hij lacht even.
„Het doet me niets hoor. Ik
weet dat ik het niet heb ge
daan."
Hup, Van der Jagt veegt met
een wattenstaafje over de bin
nenkant van de wang. Drie keer
links en drie keer rechts. De zes
wattenstaafjes met slijm wor
den in een kokertje naar het la
boratorium in Rijswijk ge
stuurd. Over een paar weken is
het DNA-profiel dan zichtbaar.
Komt het niet overeen met de
sporen van de moordenaar van
Marianne, dan wordt het mate
riaal vernietigd.
Even was Jan Verkaid, team
leider van het recherchebij
standsteam, bang dat niet ie
dereen zou komen opdagen
door de grote mediabelangstel
ling. „Mensen durven niet
meer, zijn bang voor al die ca
mera's. De kans is aanwezig dat
ze nu afhaken." Met die man
nen maakt de politie een nieu
we afspraak.
De media-aandacht kan Ger
rit Alma (18) weinig schelen.
Vanuit Buitenpost reed hij op
zijn scooter naar Dokkum. Hij
kende Marianne. „Ik doe dit
voor de familie. Ik hoop dat ze
op deze manier de dader toch
nog kunnen vinden."
Het DNA-onderzoek wordt in
Zwaagwesteinde door velen als
een noodgreep gezien. Jan Ver-
kaik. teamleider van het recher
chebijstandsteam, bestrijdt dit.
„Het is beslist niet de laatste
strohalm. Een DNA-onderzoek
is voor ons een sterk wapen.
Dat moet je dus ook doen." Het
recherchebijstandsteam werkt
nog altijd op volle kracht aan de
zaak. „Wij zijn heel erg optimis
tisch en gemotiveerd. Wij ho
pen de dader echt nog te pak
ken."
Winkels en horeca lopen in de winter grootste risico
Het grootste gevaar voor overvallen is op vrijdagavonden
tijdens de wintermaanden. Vooral winkels en horeca in
de twintig grotere steden lopen risico. De duisternis
biedt overvallers meer mogelijkheden om aan de aan
dacht van burgers en politie te ontsnappen, terwijl hun
doelwitten gewoon open zijn.
den haag anp
Volgens het Projectteam Over
valcriminaliteit (PTO) is ook het
type overvaller de laatste tien
jaar sterk veranderd. In plaats
van ervaren criminelen zijn vier
van de vijf overvallers nu begin
ners. De jonge daders ontmoe
ten elkaar in bijvoorbeeld een
coffeeshop en besluiten daar
met twee of meer personen een
gewapende overval te gaan ple
gen, zo constateert het PTO na
een onderzoek.
De overvallers kiezen vaak
een doelwit in de eigen omge
ving: de helft van de overvallen
wordt gepleegd binnen 3,5 kilo
meter van het woonhuis van de
daders. De daders bereiden
zich nauwelijks voor en nemen
genoegen met een lage buit.
Veruit de meesten houden het
bovendien na één of twee over
vallen voor gezien.
Meer dan de helft van de
overvallen wordt gepleegd in de
twintig steden met meer dan
100.000 inwoners. Politieregio's
als Amsterdam-Amstelland en
Rotterdam-Rijnmond steken
ver uit boven de andere regio's
wat betreft de aantallen over
vallen.
Het aantal overvallen in Ne
derland blijft de laatste jaren
stabiel op ongeveer 2300. In het
eerste helft van vorig jaar zijn er
1133 geteld, 92 minder dan het
eerste halfjaar van 1998. Win
kels waren de meest overvallen
objecten. Na de 347 winkels,
256 horeca-zaken en 206 wo
ningen volgden in mindere ma
te tankstations, taxi's, geld
transporten en banken. Overi
gens nemen de bankovervallen
drastisch af, terwijl winkels en
horeca steeds vaker het doelwit
zijn.
Bij de overvallen raken de
laatste jaren wel steeds meer
mensen gewond. Dat komt om
dat criminelen steeds vaker kie
zen voor overvallen op wonin
gen. Slachtoffers verzetten zich
heftiger als ze in hun eigen wo
ning worden beroofd. Vielen in
heel 1991 nog 142 gewonden bij
de overvallen, sinds drie jaar
ligt dat aantal rond de 240 a 250
mensen. Het aantal doden hier
bij blijft de laatste jaren tot on
geveer acht personen per jaar
beperkt.
Overigens blijkt dat de laatste
vijf jaar gemiddeld een op de
drie overvallers zonder buit het
pand verlaat. Bij geslaagde po
gingen loopt de dader overi
gens een kans van een op twee
dat hij of zij wordt gepakt, met
een gevangenisstraf van twee
tot vier jaar tot gevolg.
De Hoop Scheffer vindt voorstellen 'dwaas
den haag anp
den haag Ongeveer 350 aanhangers van fundamentalistische islamitische organisaties hebben giste
ren in Den Haag gedemonstreerd tegen de staat Israël. De betoging is een jaarlijks terugkerend feno
meen op de laatste vrijdag van de vastenmaand ramadan, destijds zo bevolen door de overleden Iraanse
leider Khomeiny. De moslims droegen spandoeken mee met daarop teksten als 'Weg met het zionisme'
en 'Weg met Israël uit Midden-Oosten'. Voor de Amerikaanse ambassade riepen ze leuzen als 'Amerika
moordenaar' en 'Amerika terrorist'. De demonstranten, onder wie veel kinderen, hadden portretten en
foto's van Khomeiny in de hand. Het openbaar ministerie nam een foto in beslag waarop een doods
hoofd met een davidsster stond afgebeeld. De demonstranten liepen onder meer langs het Buitenhof,
waar de Israëlische ambassade is gevestigd. Via het Binnenhof gingen ze vervolgens naar het Plein,
waar de betoging met enkele toespraken werd beëindigd. foto gpd joris den blaauwen
Het studiehuis blijft de gemoe
deren bezighouden. Gisteren
overlegde staatssecretaris Adei
mund met scholen en bonden
over haar plan om door het niet
langer verplicht stellen van een
aantal vakken het studiepro
gramma te verlichten. Scholen
en bónden zijn daar woest over.
Gisteren besloot het CDA Adei
mund niet langer te steunen bij
dit plan. In een overleg voor de
kerstvakantie gingen alle partij
en akkoord met haar voorstel
len.
Fractieleider De Hoop Schef
fer vindt nu dat Adeimund en
de Tweede Kamer, inclusief het
CDA, 'steken hebben laten val
len'. De Hoop Scheffer noenR
de maatregelen van Adeimund
nu zelfs 'dwaas'.
Volgens De Hoop Scheffer
had de Kamer nooit mogen in
stemmen met het voorstel om
van het nieuwe vak Algemene
Natuurwetenschappen (ANW)
een keuzevak te maken op het
havo en het aantal uren op het
vwo drastisch terug te dringen.
Scholen benadrukken dat dit
vak feitelijk de nek wordt omge
draaid en benadrukken dat de
maatregelen alleen maar leiden
tot organisatorische chaos en
onrust onder leraren. De Hoop
Scheffer vindt ook niet dat de
verplichte onderdelen Duits en
Frans facultatief moeten wor
den, zoals Adeimund wil. „In
deze tijd kan dat absoluut niet."
D66-Kamerlid Lambrechts is
niet onder de indruk. „Als je
zegt dat het zo niet kan, moet je
er ook bij vertellen hoe het dan
wel moet. Want iedereen is het
er nu over eens dat het pro
gramma overladen is en dat
daar een oplossing voor moet
komen." Wat Lambrechts be
treft gaan de voorstellen alleen
van tafel als er een nieuw, beter
voorstel ligt. „Dat moet min
stens zoveel verlichting bren
gen als het huidige voorstel, en
het liefst nog meer."
De Efteling rond kerst en jaarwisseling toegankelijk voor publiek
kaatsheuvel dolf ruesink
Met 180.000 bezoekers sluit De Efteling morgen
de eerste winteropenstelling in zijn historie af.
Andere attractie- en recreatieparken volgen het
experiment met argusogen. In het gevecht om
de klant zijn miljoenen geïnvesteerd, en die
moeten worden terugverdiend. Dus proberen
de parken naast het organiseren van feesten,
partijen en congressen, nu hun seizoen te ver
lengen. Het openen van de poorten rond kerst
en jaarwisseling is daarvan een logisch gevolg.
Geen sprookje, maar noodzaak.
In een dikke jas een pirouette maken op de
schaatsvloer, over de bobsleebaan glijden of een
ontmoeting hebben met de drie ijsprinsessen. Al
jaren speelde De Efteling met de gedachte om
publiek te ontvangen in een entourage a la Anton
Pieck of Charles Dickens. Na lang marktonder
zoek besloot Nederlands grootste attractiepark
tot een driejarige proef met het uitbreiden van
het aantal openingsdagen. Dat moet het aantal
bezoekers tot drie miljoen per jaar opkrikken.
„Het aantal bezoekers dat wij verwachtten, werd
ruim overtroffen", zegt directeur Olaf Vugts van
De Efteling. Wat ook verraste was het eetgedrag:
er werd opvallend veel stamppot en erwtensoep
verkocht. De mensen geven nu veel meer uit dan
's zomers, constateert Vugts tevreden. „Vroeger
moesten we onze investeringen in zeven maan
den terugverdienen. De overige maanden had
den we eigenlijk dood kapitaal liggen. In elke an
dere bedrijfstak zou dat ondenkbaar zijn." De
proef is dus geslaagd. Technische problemen de
den zich niet voor. Weergevoelige attracties als
de achtbaan en wildwaterbaan bleven buiten be
drijf.
Vrijwel alle andere attractieparken staken hun
licht op in het Brabantse sprookjesbos. „We kij
ken allemaal hoe we het seizoen kunnen verlen
gen", zegt directeur Jeff Bertus van de Club van
Elf, het overlegorgaan van elf grote toeristische
bedrijven. „Een kwestie van risicospreiding. Een
natte zomer kan een weer-gevoelig park al lelijk
opbreken." Bertus voorziet steeds meer all-
weather-accommodaties, zoals Burgers Zoo in
Arnhem met haar overdekte Bush, Desert en
Ocean.
Enkele attracties die tot nog toe een winterslaap
hielden, zijn al overstag. Madurodam is perma
nent open en het Dolfinarium Harderwijk kon
digt ter gelegenheid van de 35ste verjaardag een
'Winterse Wereld van de Zee' aan. Het zal tot 7
januari 2001 open zijn. Ook Duinrell verwelkomt
de bezoekers 365 dagen per jaar. „Omdat we
vooral een overdekt waterparadijs zijn", zegt
woordvoerder Peter Wijnen. Bij de Keukenhof
speelt seizoensverlenging ook. Weliswaar niet
met de winter als uitloop voor de bloempjes en
bolletjes, maar met de zomer als naseizoen.
Moeilijker ligt het voor parken met specifieke
buitenattracties als achtbanen, zegt Hans van
den Berg, oud-directeur van Avonturenpark Hel-
lendoorn, dat net als het Land van Ooit, Attrac
tiepark Slagharen en Six Flags Holland geen
plannen heeft om permanent te gaan draaien.
„Voor parken in dunner bevolkte gebieden is dat
minder interessant", meent directeur Henrique
Bemboom van Slagharen. Maar in april opent zij
=- -Sr V»
Medio december gingen bij De Efteling de deuren open. De sneeuw zorgde gelijk voor een Anton Pieck-ach-
tige sfeer. foto gpd rob keeris
wel een overdekte wild west-waterbaan.
Six Flags (het vroegere Walibi) in de Flevopolder
steekt dit jaar honderd miljoen gulden in 21
nieuwe shows en attracties. Waarschijnlijk blijft
het park 's winters dicht, al sluit woordvoerder
Natasja Kamperman verlenging van het seizoen
niet uit. In de strijd om het marktaandeel moet
men soms wel de branchegenoten volgen.
De eerste drie maanden van het jaar zijn voor de
meeste parken onaantrekkelijk. Het is dan te
koud en er zijn te weinig schoolvakanties. Ook is
tijd nodig voor onderhoud, klusjeswerk en
nieuwbouw, waarvoor de meeste parken tijdens
de winterstop het vaste personeel inzetten. „De
koks kunnen in januari bij wijze van spreken ap
peltaarten gaan bakken en invriezen voor het zo
merseizoen", schetst Van den Berg. Vugts con
cludeert dat er nog voldoende ruimte is voor
groei van de attractieparken. „Maar hoe, dat
houd ik nog liever even voor me." Meer dan een
afgunstige blik op de fata morgana in Kaatsheu
vel gunt hij de concurrentie niet.
