Charme van een onbekende wereld
Landelijke gedichtendag moet
boekenweek van de poëzie worden
ïScHONE
Schijn
Bart, Beatrix en het
Big Brother Museum
erkoop countrymuziek
ertoont een flinke dip
Cultuur Kunst
Ierdag 8 januari 2000
Rectificatie concert Nieuw Sinfonietta
-CENIn de Uitkrant van afgelopen donderdag staat dat Nieuw
ahfonietta Amsterdam vandaag een concert geeft in de Leidse
adsgehoorzaal. Dat is onjuist. Het concert is morgenavond, in
(Stadsgehoorzaal om 19.30 uur.
flan voor landelijk jazzconcours
Jsterdam Er komt een groots opgezet landelijk jazzconcours
■Nederland. Het initiatief is genomen door de Nederlandse
ïonkunstenaarsbond (NTB), in samenwerking met een groot
tital andere organisaties. Er komen drie voorrondes, de finale
Jidt op 13 juli plaats in Den Haag. De NTB heeft samenwer-
4g gezocht met het North Sea Jazz Festival, de Grote Prijs van
iderland, de NPS, Conamus, het Muziek- en Theaternetwerk
I de platenindustrie. De bedoeling van het jaarlijkse concours
tarrièrebevordering voor Nederlandse jazzmusici en publici-
jt voor jazz in het algemeen, aldus Anita Verheggen van de
TB in Amsterdam. Het nieuwe concours staat open voor alle
forten stijlen in de jazz. Groepen en musici kunnen zich de
jmende twee maanden opgeven, waarna de jury in maart een
hze maakt uit het ingezonden materiaal. In mei wordt be-
ridgemaakt wie de finalisten zijn en daarna volgen de voor-
hdes. De winnaar krijgt een optreden op het North Sea jazz
fctival.
[ieuwe directeur theater Diligentia
L haag A. Overhoff wordt per 1 februari de nieuwe directeur
Ji theater Diligentia in Den Haag. Het voormalig gemeente-
Idslid en voorzitter van de Haagse D66-fractie volgt H. Boe-
Jidonk op die vanaf maart bij de Stichting Promotie Den Haag
Jrkzaam is. Overhoff was naast haar politieke werkzaamheden
lc voorzitter van Axis, bureau voor de kunsten v/m, een cen-
|m voor vrouwen en kunst.
jieuwste Bond al goed voor 10 miljoen
erdam De jongste James Bond film, The world is not en-
;h', heeft in de eerste vijf weken dat hij in Nederland draait,
110 miljoen gulden opgeleverd. Sinds de première op 2 de-
ber in 103 bioscopen zagen 760.000 mensen de nieuwste
nturen van de Britse geheim agent. In de Verenigde Staten
1 Acht de film tot nu toe 117 miljoen dollar (ruim 234 miljoen
jden) op. Het bezoekersrecord voor Nederland is in handen
Turks Fruit', de Nederlandse film die door 3,3 miljoen
insen in de bioscoop werd gezien. De filmhit 'Titanic' trok in
18 in de eerste twee maanden 1,6 miljoen kijkers, goed voor
opbrengst van 25 miljoen gulden.
"lek t
ensi
lopulariteit van de country-
brokkelt af. De verkoop
countryalbums daalde in
met 4,5 procent, terwijl de
e muziekbranche met zo'n
Dcent aandikte. Dat meldt
Amerikaans bedrijf dat de
jopcijfers van cd's en an-
geluidsdragers in de VS
ludt, aldus CNN. Vorig jaar
n er 69,3 miljoen coun-
mms over de toonbank,
ootste ster was Shania
n wier cd Come on Over'
miljoen liefhebbers trok.
behoort overigens tot de
ien van best verkopende
sten in 1999. In totaal wist
Vnerikaanse muziekbran-
/orig'jaar 754,8 miljoen al-
te slijten.
duidelijk afgenomen inte-
ku voor countrymuziek heeft
tns kenners een aantal oor
zaken. Veel liefhebbers herken
nen de 'oorspronkelijke' coun
try niet meer door de groeiende
invloed van de popmuziek op
de countrybranche. Bovendien
zouden radiostations uit com
merciële overwegingen steeds
minder ruimte willen bieden
aan alle vormen van country.
Een ander probleem is dat de
countrywereld nog erg afhan
kelijk is van een select groepje
'sterren' als Shania Twain,
Garth Brooks, Dixie Chicks en
Faith Hill. De Country Music
Association, het promotieor
gaan van de country, wil in
2000 dan ook vooral werken-
aan de introductie van nieuwe
artiesten. Nederland lijkt juist
aan countryliefhebbers te win
nen. De Nederlandse zangeres
Ilse deLange is bijzonder popu
lair en ook het country- en wes-
temdansen trekt steeds meer
beoefenaars.
Expositie over Praag rond 1900 in Van Gogh Museum
De Tsjechische hoofdstad
Praag trekt het hele jaar
door dichte drommen toe
risten die er de zorgvuldig
behoede kunstschatten uit
vele eeuwen bewonderen.
In het Van Gogh Museum
is een tentoonstelling met
300 objecten ingericht over
een tijdvak waar het over
grote deel van de toeristen
door gebrek aan kennis ter
plaatse niet naar op zoek
zal gaan. Dat geeft de ex
positie 'Praag 1900: poëzie
en extase' de charme van
de verrassing mee: de be
zoeker dwaalt langs nooit
eerder aanschouwde schil
derijen, tekeningen, beel
den, sieraden, boekillu
straties, textiel, glas en ke
ramiek en leert een cultuur
kennen die door de ge
schiedenis van de stad zeer
veelzijdig was.
AMSTERDAM FRANCHISE LEDEBOER
Het overzicht begint rond 1860
en eindigt in 1914 bij de aan
vang van de Eerste Wereldoor
log. Als belangrijkste stad van
Bohemen maakte Praag toen
nog deel uit van de Oostenrijks-
Hongaarse monarchie die door
de oorlog 1914-1918 voorgoed
uiteen zou vallen. De belang
rijkste culturele centra van het
rijk waren Wenen en Boeda
pest. In Praag bloeide tegelij
kertijd een cultuur die in de
schaduw stond, maar kwalita
tief even hoogstaand was.
De stad kende een aanzienlij
ke Duitstalige populatie en
bracht in deze periode grote
'Duitse' schrijvers als Rilke,
Werfel en Kafka voort. Ter gele
genheid van de expositie ver
scheen bij Meulenhoff een
bloemlezing waarin werk van
bekende Tsjechische Duitstali-
gen wordt afgewisseld met dat
van Tsjechische collega's dat
voor het grootste deel nog nooit
eerder in het Nederlands was
vertaald. In samenhang met
drie films over Praag uit het
eerste kwart van de vorige eeuw
die dagelijks gratis in het audi
torium van het museum wor
den vertoond eg een Tsjechisch
concert in het Concertgebouw
door het Radio Filharmonisch
Orkest op 16 januari, geeft deze
bundel de expositie de meer
waarde van een cultureel mini-
festival.
'Allegorie Pastorale' van Karei Vitezslav Masek (1865-1927), te zien in het Van Gogh Museum.
De expositie begint in de
nieuwe promenade van het
museum. Beeldschoon aange
kleed met doorzichtige groene
gordijnen en muren in dezelfde
kleur wordt daar onder de noe
mer 'Tussen salon en secessie'
een indruk gegeven van de
kunstzinnige inspiratie door het
nieuwe nationalisme en de aca
demische 'traditionele' schil
derkunst. Blikvanger is een van
de grote historische doeken
waarin Vaclav Brozik zich had
gespecialiseerd. Zijn verbeel
ding van de verlening van privi
leges aan Tsjechische kunste
naars door keizer Ferdinand I,
gemaakt rond 1900, straalt met
zijn kleurrijke romantiek dezelf
de charme uit als oude histori
sche schoolplaten: de heerser is
hier de nobele held die louter
goeds in de zin heeft. Om zijn
nationalistische tijdgenoten te
plezieren voegde hij wel eigen
tijdse elementen toe, zoals het
meubilair op de voorgrond,
maar het werk was in de eerste
plaats bedoeld als bevestiging
van de status quo in de beel
dende kunst.
De revolte (secessie) van jon
ge kunstenaars tegen de geves
tigde academiekunst was echter
al begonnen en viel niet meer te
keren. In 1896 beproefden de
modernisten een nieuw land
schapsgenre. Een belangrijk
kunstenaar was Antonin Slavi-
cek, specialist in de verbeelding
van landschappen die niet lou
ter de zintuigen moesten ple
zieren, maar vooral stemmin
gen wilden weergeven. Een ty
perend voorbeeld van zijn aan
pak is het fraaie berkenbos dat
hij in 1897 schilderde: het werk
heet niet voor niets 'Zielenroer
selen, berkenbos'.
■Jan Preisier imponeert op de
ze expositie met zijn drieluik
'Lente' uit 1900. Het contrast
met het werk dat Brozik in de
zelfde periode maakte, kon niet
groter zijn. Een melancholieke
adolescent zit te tobben naast
een boom, gekweld door de vi
sioenen van drie aantrekkelijke,
maar onbereikbare dames om
hem heen. Hier is geen sprake
van oppervlakkige romantiek
zoals bij Brozik: Preisiers poëti
sche personage wekt vooral
emoties op omdat liefdesperi
kelen nu eenmaal van alle tij
den en van alle mensen zijn.
Na 1900 zou ook Preisier in
de ban raken van het streven
van vooruitstrevende Tsjechi
sche kunstenaars om in hun
werk een samensmelting tussen
beeldende en inhoudelijke ele
menten te realiseren. Als voor
beeld is zijn werk 'Het zwarte
meer' uit 1904 present. Met
contrasten tussen de kleuren
van het witte paard, de roze
tors van de halfnaakte dichter
en het gitzwarte oppervlak van
het meer, probeerde Preisier de
1905 in Praag een spraakma
kende expositie was gewijd.
Emil Falla schilderde in 1907
het schilderij 'De lezer van
Dostojevski', waarop een man
in trance is geraakt na lezing
van diens lectuur. Zijn werk kan
model staan voor dc toegeno
men belangstelling voor geëxal
teerde en extreme psychische
gemoedstoestanden in die tijd.
De Eerste Wereldoorlog stond
op uitbreken: het lijkt alsof de
Praagse kunstenaars bij voor
baat voelden dat Europa spoe
dig in een bloederig, waanzin
nig conflict zou losbarsten.
De expositie 'Praag 1900: poë
zie en extase' in het Van Gogh
Museum (Paulus Potterstraat
7, Amsterdam), t/m 26 maart,
dagelijks van 10.00 tot 18.00
uur. De catalogus kost 65 gul
den. De bundel 'Praag en het
fin de siècle' kost 34,90 gul
den.
bedoeling van zijn werk over te
brengen: de representatie van
de mens als middelpunt van de
macrokosmos van natuur
krachten.
Eind negentiende en begin
twintigste eeuw lieten ook
Praagse kunstenaars zich inspi
reren door de revolutionaire
vernieuwingen van het Franse
impressionisme en afgeleide
stromingen, maar onderscheid
den zich van hun Franse colle
ga's door een behoefte aan
meer emotionele diepgang en
sensualiteit.
De Franse beeldhouwer Au-
guste Rodin werd begin vorige
eeuw inspiratiebron voor onder
meer Josef Maratka en bracht
een golf van intense dramatiek
in de Praagse beeldhouwkunst
op gang. In 1907 was de ge
boorte van een nieuwe stro
ming die zich voedde met de
getourmenteerde expressiviteit
van Edvard Munch, aan wie in
org
au is zijn eigen zaakje begon-
iets in de trant van 'Big
lde' Outdooractivities'. En het
cht gaat dat hij 29 april
geprikt als beginpunt voor
jrootscheepse promotie-
)agne. Bye bye Beatrix. Ko-
raa' innedag kan het wel
rin dden als Big Brother Barts
"Hi issgn zich met vereende
- it aan het werk zetten om
te promoten. Of zoals een
3vel t familielid van Bart het
nog ukt: ,,We gaan Bart op de
I zetten."
I is het Bart-promotieteam
aan het flyeren. Tien da
twee zussen, Barts moeder
jende keep, doet eigenlijk
n maar administratie) een
stri met een mar'ceting<;l'"
ia, twee buurmeisjes, het
je van de Hendo en nog
Dp strenge selectiegronden
>rven professionals (Bren-
labette en Bianca). Vol bru-
:in, gestoken in witte body-
iwefriers posten ze bij de Hema
:eelers en maken reclame
[gratis introductielessen
art. Skiën met Bart. bal-
trappen met Bart, lekker
'hoeren over het leven met
pf abseilen met Bart.
ilen, majesteit, dat is met
ig touw en veel doodsver-
ng jezelf langs een berg-
uis!|iet van zo'n 50 meter
te gooien. Met permissie,
kan geen zakloopwedstrijd
Fstunt van uw echtgenoot
nop. Trek uw koninklijke
ms 'us'es- anders komt er nie-
1 meer op uw verjaardag
Drdt koninginnedag omge-
l in B-day.
wenen die feodale vrolijk-
vol windmolentjes en
terende vlaggetjes. Geen
lus meer van het volk. En
eten ook wel dat de konin-
ieel goed zelf haar drop en
te kaas kan kopen. Maar
IC
2000 wekkers
schoonhoven Een medewerker
van het Goud-, Zilver- en Klok
kenmuseum in Schoonhoven
zoekt nog een mooi plekje voor
een wekker. In het museum wor
den momenteel 2000 wekkers
tentoongesteld. Er zijn onder
meer houten wekkers te zien,
braillewekkers en een Engelse
wekker die automatisch thee zet.
Het wekkende klokje werd popu
lair in de 19e eeuw toen op tijd
komen belangrijk werd door de
industriële revolutie en de op
komst van de trein.
Om eindelijk eens af te rekenen'met het
idee dat poëzie er slechts is voor een kleine
groep mensen is donderdag 27 januari uit
geroepen tot Landelijke Gedichtendag. Die
dag, zo voorspelt directeur Tatjana Daan
van Poetry International, zal het moeilijk
zijn een Nederlander te vinden 'die geen
gedicht krijgt aangeboden'. Voor de meest
onzichtbare aller kunsten moet de laatste
donderdag van deze maand 'een soort co
ming out van de. poëzie' worden, een 'boe
kenweek van de poëzie, maar dan op één
dag'.
Net zoals tijdens de echte Boekenweek
verschijnt die dag ook een 'bijna-geschenk'
de Gedichtendagbundel 'Kruis en Munt'
met dertien gedichten van Toon Tellegen -
dat twee maanden voor 2,50 gulden in
ruim tweehonderd boekhandels te koop is.
Op veertig plaatsen in Nederland wojden
dan poëzie-activiteiten ontplooid: zoals in
Den Haag, waar voorzitter Jeltje van Nieu-
wenhoven de vergadering van de Tweede
Kamer opent met het lezen van een gedicht
en in Groningen, waar een 24-uurs poëzie-
marathon wordt gehouden. Bovendien
wordt de avond tevoren, tijdens de recht
streeks door de NPS-televisie uit te zenden
'Avond van de Nederlandse Poëzie', in het
Maastheater in Rotterdam bekendgemaakt
welke dichter zich de komende vijf jaar
'Dichter des Vaderlands' mag noemen.
Aan wie deze eretitel - enigszins verge
lijkbaar met de poet laureate, zoals Enge
land, de Verenigde Staten en Nieuw-Zee-
land kennen - wordt verleend, werd be
paald door ruim drieduizend poëzielief
hebbers, die na een oproep in NRC Han
delsblad lieten weten wie hun favoriete
dichter is.
Dit hoeft, verduidelijkt Tatjana Daan,
niet iemand te zijn die 'Neerlands bloed
door d'adren stroomt' of die 'voor God en
Vaderland op de bres staat'', maar simpel
weg een dichter die zich uitdrukt in de Ne
derlandse taal. Van de uitverkorene wordt
overigens niet verwacht dat hij of zij alle
'nationale' gebeurtenissen poëtisch van
commentaar voorziet, maar slechts een
viertal evenementen op cultureel, politiek,
sportief of maatschappelijk gebied.
De eerste Landelijke Gedichtendag wordt
donderdagochtend 27 januari om 09.30 uur
geopend door staatssecretaris van Cultuur
Rick van der Ploeg, die bij boekhandel
Donner in Rotterdam het eerste exemplaar
van Toon Tellegens bundel presenteert en
die ook de prijzen uitreikt voor de drie bes
te gedichten van 1999. Een jury maakte
daarvoor een keuze uit meer dan vijftig
bundels. Die dag zal bij Donner een groot
aantal Nederlandse dichters voordragen uit
eigen werk. Ook wordt de nieuwe bundel
gepresenteerd van HansTentije.
Op scholen in het basis- en voortgezet
onderwijs wordt op 27 januari uitvoerig
aandacht besteed aan poëzie met een door
journaliste Marjoleinde de Vos samenge
stelde poëziebloemlezinkje, aan de hand
waarvan gedichten van Willem Wilmink,
Eva Gerlach, Jan Hanlo, Ted van Lieshout,
T. van Deel, K. Michel, Chr.J. van Geel, Wil
fred Smit, Herman Gorter, Rutger Kopland
en Judith Herzberg kunnen worden gele
zen en geanalyseerd.
Inlichtingen over alle andere activiteiten
zijn te krijgen bij Poetry International via
telefoon (010)2822777 of via Internet op
www.poetry.nl/gedichtendag!
Steven Engelsman: helft van hip 'Big Bart Outdooractivities'. Trek uw koninklijke conclusies,
directiekoppel. foto gpd foto wfa
burgers geven graag. Gouden
kruiwagens vol vertederends
onnuttigs waar het lieve volk
traditioneel zijn waardering
mee uitdrukt jegens zijn staats
hoofd, de sinterklaas voor de
grote mensen. Geflankeerd
door haar hooggeplaatste hel
pers schrijdt ze nooit meer
plichtmatig opgewekt langs de
drommen terwijl ze erop toe
ziet dat haar hulpjes haar pre
sentjes goed hanteren. „Bent u
voorzichtig met dat bordje, me
neer van Wouwe. Me dunkt dat
het nogal breekbaar is." Een
eind aan dat alles.
Barts populariteit is namelijk
schier oneindig. En als je Bart
voor je karretje kunt spannen
heb je de wereld.
Er zijn zelfs onderhandelingen
gaande tussen de familie van
Bart en directeur Steven En
gelsman van het Leidse Rijks
museum voor Volkenkunde,
valt uit betrouwbare bron te
vernemen. Na het bekend wor
den van de bezoekersaantallen
aan het volkenkundemuseum
(die liepen vorig jaar drastisch
terug) zouden koortsachtige
onderhandelingen zijn gevoerd
met het nieuwe mediawonder.
Voorlopig resultaat: een hip di
rectiekoppel. Zoiets als Fuchs
en Van Heusden in het Stede
lijk, maar dan anders. Bart en
Steven. Zonder achternamen.
Bart zegt dat dat niet meer van
deze tijd is.
Bart en Steven gaan samen
voor een heel nieuw, minima
listisch concept voor het muse
umwezen dat succes garan
deert: het Big Brother Museum.
Want wat krijg je als je pakweg
driehonderd mensen 365 dagen
lang opsluit in Volkenkunde?
Geen hoge kijkcijfers, geen ge
knuffel of gekissebis, geen haat,
nijd of zelfgebakken brood.
Niets van dat alles. Maar wel el
ke d'ag driehonderd bezoekers.
Dat zijn in 365 dagen 109.500
bezoekers. Kijk aan. Volgend
jaar is weer een topjaar voor het
Volkenkundemuseum. Bart
gaat ons redden. En hij kan nog
heel goed skiën ook.
