Met dank aan de patiënt
TV
WEER
Keerskespringen
op Driekoningen
Meegesleurde duiker spoelt
aan op onbewoond eiland
VRIJDAG 7 JANUARI 2000
COMMENTAAR
Democratisch Kroatië
Iets meer dan een maand geleden nam Kroatië afscheid van de
overleden 'vader des vaderlands' Franjo Tudjman. Deze week
hebben de Kroaten de politieke erfenis van hun 'vader' aan de
kant geschoven. De Kroaten stemden afgelopen maandag bij de
parlementsverkiezingen massaal op de verenigde oppositie. De
nationalistische HDZ van Tudjman heeft voor het eerst sinds de
onafhankelijkheid van Kroatië in 1991 geen meerderheid in het
parlement.
Het zijn vooral de jongeren die op de oppositie hebben gestemd.
Zij hopen op verandering in Kroatië. Verandering die dringend
nodig is. Het gaat economisch slecht met het land, er is veel cor
ruptie en Kroatië verkeert al jaren in een internationaal isole
ment. Europa heeft zich van Kroatië afgekeerd omdat de vorige
machthebbers de Kroatische seperatisten in Bosnië bleven steu
nen en weigerden oorlogsmisdadigers aan het Joegoslavië-tribu-
naal uit te leveren.
Het Westen heeft verheugd gereageerd op de verkiezingswinst
van de oppositie. De leider van de sociaal-democratische SPD, de
grootste oppositiepartij, Racan, heeft gezegd zich helemaal op
Europa te willen richten. Hij wil de grenzen van Bosnië erkennen
en hij wil aan het Joegoslavië-tribunaal meewerken.
Dat is een positief bericht uit een regio die zo vaak negatief in het
nieuws is. Maar er moet nog wel een slag om de arm gehouden
worden. Racan erkende zelf na zijn overwinning dat het makkelij
ker is om over democratie te praten als je in de oppositie zit dan
wanneer je aan de macht bent.
Daar heeft hij in het geval van Kroatië zeker gelijk in. De SPD
deelt de macht met de liberale socialisten van Budisa. Deze sa
menwerking is duidelijk meer op het verstand gebaseerd dan op
gevoel. Racan was voor de onafhankelijkheid van Kroatië in 1991
lid van de regerende communistische partij. Budisa woonde als
dissident in het buitenland. De twee zijn het eens over hun afkeer
van de HDZ. Beiden willen Kroatië moderniseren en een markt
economie doorvoeren. Beiden willen bovendien lid worden van
de Europese Unie, maar over hoe ze dat allemaal willen bereiken,
verschillen de twee van mening.
De grote vraag voor de toekomst van Kroatië is dan ook of de
nieuwe leiders de eenheid kunnen bewaren. Pas afs dat lukt, kan
Kroatië definitief in Europa worden opgenomen.
Lollige viespeuk
Wie naar zijn jeugd terugverlangt, heefteen slecht geheugen. Die
is niet helemaal wijs. Vroeger was het echt niet zo leuk. Kinderen
mochten echt niet zoveel. Lezen in bed was zo'n beetje het enige
leuke. Stiekem lezen, want het mocht natuurlijk niet van pa en
ma. Daar lag je dan onder de dekens met een of ander medisch
boekje van vader. Met plaatjes van blote vrouwen en tirannen.
Van ingewanden en botten. Op die manier leerde je je eigen li
chaam heel aardig kennen. Sinds de uitvinding van de boek
drukkunst, heeft menig mens tot in de diepste achterkamertjes
van het lichaam getuurd.
Zei Midas gisteravond. De populaire bioloog heeft nu een eigen
boekenprogramma, 'Eerste druk'. En ook dat is weer totaal an
ders dan alle programma's in dat genre. Dat zijn we natuurlijk
wel gewend. Midas houdt ervan om vieze praatjes op te hangen.
Een voorbeeld: andere biologen hebben het op televisie netjes
over faeces of ontlasting. Midas zegt gewoon poep. En hij praat er
niet alleen over. Hij prikt in een drol. Om te laten zien hoe die er
van binnen uitziet. Dat is lekker vies.
Zo is het ook met Eerste druk.
Gisteren nam Midas de medische boeken onder de loep. En dan
niet de teksten. Nee, Midas besprak de tekeningen, de anatomi
sche plaatjes. Want de mens is een bezienswaardigheid. Van bui
ten en van binnen. Alleen zie je doorgaans zo weinig van de bin
nenkant. Je kunt van buiten niet zien of iemand melancholische
niertjes heeft, of leuke longen, klepperde Midas op zijn zo'n type
rende wijze. Daarom zijn die medische boeken zo handig.
Alleen geven de plaatjes de werkelijkheid niet geheel weer. De
plaatjes zijn net iets te bruin en decent. In het echt is het alle
maal wat bloederiger en roder, zei Midas en hij keek er heel on
heilspellend bij. En ja hoor, een paar seconden na deze opmer
king stond Midas op een snijzaal tussen knippende en plakkende
medici. Hij liet ook nog beelden zien van een bevroren lijk dat in
flinterdunne plakjes werd geschaafd ten behoeve van de medi-
'sche wetenschap.
Dat is Midas. Hij houdt van de glibberige, bloederige, zwetende,
lillende en stinkende zaken des levens. Waar de meeste mensen
van gruwen, maar die natuurlijk wel bestaan. Midas is niet al
leen een lollige viespeuk maar ook een heel informatieve. Ook als
hij een boekenprogramma presenteert.
Eerst regen, dan kans op vorst
Het verschil tussen wat er op
het KNMI in De Bilt werkelijk
aan neerslag wordt afgetapt en
de elektronische regenmeter
blijft te groot. In 1999 werd, op
grond van elektronische waar
nemingen, 902 mm geregi
streerd; in werkelijkheid viel er
echter tenminste 972 mm. Een
verschil van 70 mm (8%) dat
best nog iets groter zou kunnen
zijn. De handmatige aftappin-
gen van december zijn namelijk
nog niet verwerkt. In 1998, het
natste jaar van de eeuw, be
droeg het verschil 5%: er werd
toen 1307 mm afgetapt, de
elektronische regenmeter
kwam niet verder dan 1240
mm. Met dat laatste cijfer is
eind 1998 ook de hele vader
landse pers aan de haal gegaan.
Nu de verschillen zo groot blij
ven kan men zich afvragen of
het niet tijd wordt om tot het
gewone handwerk over te gaan.
Soms moet men erkennen dat
de techniek faalt.
Na een droge vrijdag krijgen we
morgen weer te maken met re
gen. Het frontensysteem van
een zeer diepe depressie bij IJs
land rukt dan op naar deze om
geving. Dat gebeurt sneller dan
zich aanvankelijk liet aanzien.
Rotterdamse huisarts bedenkt nieuw gezelschapsspel 'Mindpower'
Op vakantie in Amerika had de Rotterdamse huisarts Arthur van Schaik het ineens te pakken. Zomaar, terwijl hij rustig lag te luieren.
Hij zou een spel maken waarbij het geheugen centraal stond, waarbij alles draaide om het onthouden en teruggeven van informatie.
Echte concentratie-oefeningen dus. Jumbo zag er wel wat in en nu ligt 'Mindpower' in de winkel.
Het idee voor het spel kwam
niet zomaar uit de lucht vallen.
Geregeld had Van Schaik pati
ënten op z'n spreekuur die zich
niet konden concentreren en
niets konden onthouden. „Het
waren vaak jonge mensen, die
als student bij mij in de praktijk
waren gekomen en net met hun
eerste baan bezig waren. Ze
moesten keihard werken en lie
pen echt op hun tenen. Daar
door konden ze niks onthou
den."
Zodra ouderen met deze pro
blemen op het spreekuur ko
men, heeft de huisarts allerlei
cursussen in de aanbieding. Die
richten zich ook op concentra
tie, omdat niet het geheugen af
takelt (een wijdverbreid misver
stand) maar de concentratie
vermindert. Voor jongeren zijn
die trainingen er niet. Van
Schaik kon hen alleen wat
boektitels geven waarin oefe
ningen staan om het geheugen
te trainen. „Maar die leest nie
mand. Vooral niet als je een
drukke baan hebt."
In zijn praktijk aan de Bergweg
in Rotterdam ligt z'n geestes
kind Mindpower midden op
zijn bureau. Achter de tafel de
dokter, aan de andere kant zijn
vriend en achterneef Paul van
der Zande, zelfstandig uitgever
en net als Van Schaik een ver
woed spelletjesspeler.
De twee begonnen met het le
zen van literatuur waarin ze
steeds dezelfde tips om beter te
onthouden tegenkwamen. Die
tips gaan over visualiseren,
overdrijven en 'kettingdenken'.
„Neem het rijtje kip, shampoo,
vliegtuig, basketbal en emmer.
Dat onthoud je door het beeld
van een kip in gedachten te ne
men met shampoo op zijn kop,
die met een bal in de emmer in
het vliegtuig stapt. Dat vergeet
je nooit meer, ook al zou je dat
willen", verzekert Van der Zan
de.
Van Schaik ging met Van der
Zande aan de slag. Ze ontwier
pen een speelbord en met de
viltstiften van de kinderen
maakten ze kaartjes. Geel was
de informatiekaart, rood de
concentratiekaart en groen de
antwoordkaart.
Daarna begon het brainstor
men. De twee stelden elkaar ie
dere keer een 'deadline' waarop
twintig concentratie- en twintig
De Rotterdamse huisarts Arthur van Schaik en Paul van der Zande met hun nieuwe spel 'Mindpower'.
herinneringsopdrachten klaar
moesten zijn. Leuke teksten uit
de krant werden uitgeknipt
voor een opdracht. Ook pinco
des of kentekens leenden zich
voor het spel. Maar het noemen
van vaste combinaties op de
kaartjes zou te makkelijk wor
den voor de geoefende speler
en dus bedacht ze dat een van
de medespelers iedere keer eefn
cijfer- en/of lettercombinatie
mag verzinnen.
Keer op keer werd het spel ge- -
speeld om het te ontdoen van
z'n zwakke punten. Er werden
vrienden en vriendinnen opge
trommeld om mee te spelen.
Daarvoor werden ruim hon
derd vragenkaartjes gemaakt op
een oude computer. Nu het
echte spel glimmend voor hen
ligt, kunnen Van Schaik en Van
der Zande smakelijk lachen om
hun geknutsel in die beginpe
riode.
Uiteindelijk waagden de twee
de stap en belden naar spelle
tjesgigant Jumbo met het ver
zoek hun spel te mogen presen
teren. „Ze waren direct geïnte
resseerd. Ze dachten dat ik een
soort 'Dokter Bibber' voor vol
wassenen had bedacht", zegt
Van Schaik. Spellenbedenker
Ben Leijten van Jumbo hoorde
hun verhaal aan en beloofde
het te zullen spelen. „Leuk,
maar een beetje moeilijk," was
de reactie na een paar weken.
Een tijdlang hoorden ze niets.
„Totdat ik tijdens het spreekuur
door Jumbo werd gebeld en te
horen kreeg dat die het spel op
de markt wilde brengen. In eer
ste instantie bleef ik heel rustig,
ik was immers aan het werk,
maar zodra ik de kans had, ben
ik de spreekkamer uitgelopen
en heb ik hiernaast staan jui
chen", zegt Van Schaik la
chend. Kort daarna werd het
spel op de speelgoedbeurs in
het Duitse Neurenberg gepre
senteerd.
Het spel, dat van de twee Rot
terdammers de naam Reminder
kreeg, ligt onder de naam
Mindpower sinds september in
de schappen van de winkels. En
niet alleen in Nederland, maar
ook in een Frans- en Neder
landstalige versie in België en
tevens in Duitsland, waar het
onder de naam 'Superhirn' een
groot succes is.
Na het jawoord van Jumbo was
nog niet direct alles in kannen
en kruiken. Het duurde lange
tijd voordat de contractonder
handelingen waren afgerond.
Hoe de zaak uiteindelijk is gere
geld, mogen de twee niet zeg
gen. Dat is een voorwaarde die
in het contract is opgenomen.
„We dachten aanvankelijk dat
het grote schip met geld nu
binnen zou lopen, maar rijk
worden we er niet van", verze
kert Van der Zande. „En eigen
lijk vinden we dit het belang
rijkste", vervolgt Van Schaik,
wijzend op de achterkant van
de doos. 'Mindpower is
spel uit te delen. „Datse
kick, als jouw spel zo ^ai
langstelling staat." N
Een avondje Mindpof11
len, laat je hersens krP^
kost even voordat je er
brug bent, maar als hf1?
te pakken heeft, ga jel
wilt alle vragen kunnt
woorden en weten offC
formatie die een medl
voor jou verzint over j
tier nog kunt reprodue^
Terwijl de rest van hef
doorgaat. 5;
Na een paar uur spel^
staat al snel de gedacfr
Mindpower bij uitstel^
letje is voor de televisi
meedenken, meer we*^1
twee vrienden mogen
over zeggen, maar Bef§'
bevestigt dat er al conPc
zijn geweest met Endt
je bij een vraag zes an!
moet geven en je weejC
ker vier, dan denk je d
rest ook wel kunt. De
kenheid is groot", voc01
Leijten. r?-
Hoewel Van Schaik en
Zande vooral bescheid1
blijven over hun 'geesf1
straalt de trots van hife
ten. „We hebben een P
opgericht onder de nö01
ex. Een samenvoeging
Sparta, Feyenoord enjl
We zijn niet voor nieti
terdammers en voetbf^
ten." er
De meeste patiënten v
Schaik weten niets var?
letjes-hobby van hunr1!
„Het 'dokter Arthur-vf1!
voor Jumbo natuurlijk11
prachtige invalshoek. a£
weet het gros van miji
ten yan niets, terwijl e|I
van hen de aanleiding
weest voor dit spel-id£
kostte mij wel moeite
thur van Schaik en Paul van c
Zande' staat er.
Het spel zoals het nu in de win- ff1 spreekuur
kei ligt. bevat grotendeels het Van Scha* w.eet d.at A,
idee van de twee heren. Spel- P°wer met als medrf
lenbedenker Ben Leijten werkte voorschnjven, al zou t»
haH-rht wilen- -Het heeft absf'
met concentratieklac$(
het spreekuur kwame)^
het verder uit en bedacht de
naam. Plus het logo: het profiel
van een gezicht met op de
plaats van de hersens een ge
balde vuist. Op de beurs in
Neurenberg liepen studenten
met levensgrote schuimrubbe
ren Mindpower-koppen op hun
hoofd vragenkaartjes van het
De regen bereikt al in de loop
van de ochtend onze streken.
Zaterdagavond nemen de re
genkansen weer af maar pas op
zondag lijkt het front zich uit
deze regio te verwijderen. De
temperatuur stijgt zaterdag
middag tot rond 8 graden en de
zuid tot zuidwestenwind is aan
de kust eerst nog af en toe
krachtig, windkracht 6.
Maandag en dinsdag wordt het
weerbeeld bepaald door een
krachtig luchtdrukmaximum
dat zich met een kerndruk van
omstreeks 1040 hPa over deze
omgeving naar het oosten
verplaatst. Op beide dagen
zal het dan ook rustig en
droog zijn met in de
nacht en ochtend, als
laaghangende bewol
king en mist geen
spelbreker zijn,
kans op lichte
vorst. In de
De Germanen deden het al, over vuur
heen springen om een 'goed en gezond'
jaar af te dwingen. In Eenrum (Gronin
gen) is het zogenaamde keerskespringen
nog altijd een traditie op Driekoningen.
'Dus' sprong de plaatselijke jeugd daar
gisteren over een drietandige kaars. Als
de vlammen na de sprong niet doven,
wacht de springer een zonnige toe
komst, zo wil het bijgeloof, foto anp
Een Britse toerist die tijdens het
duiken aan de Australische
oostkust werd weggesleurd
door een enorme draaikolk, is
24 uur later veilig aangespoeld
op een onbewoond eiland. Het
duurde nog eens twaalf uur
voordat een politieschip hem
oppikte.
De 37-jarige computerpro
grammeur uit Leicester was be
zig met een 10-weekse vakantie
toen de stroming hem woens
dag wegzoog bij Coffs Harbour.
De man, die eerder in Thailand
had leren duiken, wierp zijn
loodgordel af en klampte zich
aan zijn luchtflessen vast.
Tijdens zijn etmaal in het water
probeerde de Brit meermalen
naar lichtpunten aan de wal te
zwemmen, maar steeds weer
trok de stroming hem terug.
Uiteindelijk belandde hij gister
avond op het eilandje Split Soli
tary, dat ongeveer acht kilome
ter uit de kust ligt.
Een passerend schip zag de
man vanuit de verte met zijn
armen zwaaien en alarmeerde
de politie. Die kon niet met de
boot tot aan het rotseiland ko
men, waardoor agenten door
de branding naar de verdwaal
de toerist moesten zwemmen.
Hij werd met een helikopter
naar een ziekenhuis gebracht.
Daar bleek hij, volgens een
woordvoerder, in verbazing
wekkend goede gezondheid te
verkeren. „Aanvankelijk leed hij
aan onderkoeling en uitdro
ging, maar nu heeft hij alleen
nog last van uitslag door zijn
duikpak."
Catastrofe
Twintig jaar geleden kocht ik mijn eerste computer.
Hij was, i>ergeleken met de nu gangbare prijzen, pe
perduur. Hij doet het nog steeds. Maar helaas ongelo
felijk langzaam!Ik kan er niet toe komen een nieuwe
te kopen. Daar ben ik te zuinig voor. Bovendien vind
ik: iets watje nog nooit in de steek heeft gelaten, zetje
niet aan de kant. Hier en daar heeft een goede
vriend, tevens computerfreak, wal aanpassin
gen verricht zodat ik zelfs Windows 3.1 kan
draaien.
Toch gaat m'n verlangen uit naar zo'n splin
ternieuwe computer met een groot rustig
beeldscherm. Mij leek, toen ik voor het eerst
hoorde over de millenniumbug dat die
'i nieuwe computer onder handbereik kwam.
Immers, computers zouden het op 1 januari
2000 begeven, zeker als zo'n computer het
jaartal in de datum aangaf met de twee laat
ste cijfers. Nu, zo'n computer bezat ik. Het he
le vorige jaar heb ik tegen dag-maand-99 aan
zitten kijken. Omdat ik een klein eenmansbe
drijfje ben, als zodanig ook ingeschreven bij de
Kamer van Koophandel, kreeg ik voortdurend
post van allerlei firma 's die mij aanboden om
de soft- en hardware in mijn bedrijf milieu ni-
umproofte maken. Tweemaal heb ik zelfs ernsti-
MAARTEN T HART
ge. in keurige donkere pakken gehulde kerels aan de
deur gehad die een klein zwart koffertje torsten. Ze
vroegen naar de bedrijfsleider. Ik liep de gang in, deed
een andere jasje aan, ging terug naar de deur en zei:
'Ik ben de bedrijfsleider, wat is er van uw dienst.
'Kunnen wij de man of vrouw in uw bedrijf spreken
die uw computerbestand beheert?' vroegen ze. 'Dat is
de heer Van Nes,'zei ik, 'maar die is momenteel naar
een computerbeurs, kan ik misschien de boodschap
overbrengen?' Wij wilden een offerte uitbrengen om
het computerbestand van uw bedrijf millenniump-
roof te maken,zeiden ze. Volgens de heer Van Nes,
zei ik, 'zijn al onze computers reeds millenniump-
roof.'Dat kan niet,zeiden beide heren, 'uw bedrijf
stuurt met open ogen op een catastrofe af
Nu, die catastrofe waarvoor deze heren mij tweemaal
waarschuwden (zezijn namelijk nog een paar keer
teruggeweest, want wilden hoe dan ook de heer Van
Nes zelf spreken) en waar ik met een slecht geweten
naar uitzag zou zich dus voltrekken op het moment
dat ik in het jaar 2000 m'n computer zou aanzetten.
Op vrijdag31 december heb ik de hele dag back-ups
zitten maken van alle bestanden in mijn oudje. Het
was een heidens werk, want u begrijpt dat er heel wat
in zo'n computer opgeslagen staat na twintig jaar
trouwe dienst.
Op vrijdagavond ben ik, met oordoppen in, vroeg
naar bed gegaan. Ik heb goddank door het vuurwerk-
lawaai heen geslapen en was 's morgens al heel vroeg
wakker. Om vijf uursloop ik vol verwachting naar
mijn stokoude computer. Bevend zette ik hem aan.
Nu zou het grote ogenblik komen. Wat zou er gebeu
ren? Zou hij ontploffen?Zou het beeldscherm zwart
blijven?
Het vertrouwde rustige gezoem klonk op. Er versche
nen dezelfde mededelingen als anders. Even latei-
stond daar m'n menu. 'Hij doet het nog,mompelde
ik, 'wat een pech, hij doet het nog.'En inderdaad, er
bleek helemaal niets aan de hand te zijn. Alleen de
datum bleek versprongen van 31 december 1999 naar
4 januari 1980. Dat was de datum waarop ik m'n
computer indertijd kocht.
Ik vraag mij toch af of al die rampspoedprofeten wel
goed bij hun hoofd waren. En of al dat geld, uitgege
ven om computers millenniumbestendig te maken,
wel uitgegeven had hoeven worden. Ik heb niets ge
daan, ik heb alle waarschuwingen in de wind gesla
gen, en zit nu helaas met een oude computer die nog
steeds voortreffelijk werkt. Ik moet alleen de datum
bijstellen. Daar laat ik de heer Van Nes voor komen.
nuttige functie. De tn£c
geleerd worden helperr
je niet ineens een fotope
geheugen. Iedereen kc.
spelen en leren, dat is J
ke."
JOKE WALTMANS ?C
MENSELE
d
Een mannelijke en een^
ke fossa, of fretkat, het^
kort intrek genomen in i
ne Zoogdierenhuis van'
Amsterdam. Het zijn d<*
fretkatten in Nederland
heeft een afmeting vani
delgrote hond en is hetfjj
roofdier van Madagaskag
de 2,5 jaar oude MANlL
1,5 jaar oude toekomstn,
vrouwtje komen respect
uit Engeland en Tsjech^,
gens Artis zullen de twé
pig nog geen kinderen L
Daarvoor zijn ze nog te
sa's zijn pas na twee jat,
slachtsrijp. In de vrije rh]
het Afrikaanse eiland IV
kar jagen de poema-act
ren met bolle ogen en rP
tjes veel op halfapen. D*
pen in het Kleine ZoogC
huis van Artis worden dfc
strikt gescheiden gehoifc
de nieuwe bewoners.
re
Een 21-jarige man in 5e
GO is veroordeeld tot 4i
den cel, omdat hij tijdb
woedeaanval de hond nj
schoonmoeder van het
had gegooid. De Afgha
windhond is bezwekeru
verwondingen na de V2_
meter. De man zou ruz
gehad met zijn schoon1-
haar dochter over de ai
die hij wou gebruiken t
en elektriciteitsrekeniri
len.
Prins WILLEM-ALEXAJ
spreekt 25 januari 40(1
bare scholieren uit neg
schillende landen toe. I
dat tijdens de 'The Hag
national Model Unitedk
een VN-toekomstconfei*
voor jongeren die jaarlii
Haagse Congrescentrur
gehouden. Bedoeling va
nifestatie is het bijbrerr
een mondiaal bewustziL
deelnemers over de toe
van onze planeet. OmdT
Haag in maart het Were?
forum wordt gehouden,,
alle jongeren een flesje
water mee uit hun land.
liteit daarvan wordt tijdf
congres onder de loep g
Willem-Alexander namf
in 1983 deel aan een sj
ke VN-conferentie in De.
