Big Bang' begint eeuw met oerknal
Regisseur Dutroux-lllm in
de ban van complottheorie
Gruwelijk spelen met de
waarheid in 'Rashomon'
Cultuur Kunst
Satisfactionbeste popsong aller tijden Leiden in de 21ste eeuw
skimozang omgetoverd
in toendra-disco
DAG 7 JANUARI 2000
«stolen Cézanne blijkt niet verzekerd
ïfn/oxford Het schilderij van Cézanne dat in de nacht van
op nieuw is gestolen uit het Britse Ashmolean Museum
a niet tegen diefstal verzekerd te zijn. De Oxford Universi-
waaraan het museum verbonden is. verzekert alleen de
stwerken die zij leent. In het Ashmolean bevinden zich ook
ken van Picasso en Leonardo da Vinei. Het doek 'Auvers-
Oise' is geschilderd tussen 1879 en 1882 en heeft een ge-
itte waarde van ruim 7 miljoen gulden.
ipprijs naar Herman van der Horst
Ringen De journalist Herman van der Horst van het tijd-
ift OOR is de winnaar van de Pop Pers Prijs 2000 van het
toonaai Pop Instituut. Hij ontving de prijs van vijfduizend
len tijdens het Noorderslag Seminar in de Groningse Oos-
oort.
qwerkfestival uitgegroeid tot internationaal vermaarde gebeurtenis,
NEW YORK AP
'Satisfaction' van The Rolling Stones is de
beste popsong uit de geschiedenis.
Dat vinden althans zevenhonderd pop
muzikanten en andere vertegenwoordi
gers van de muziekindustrie die door de
Amerikaanse kabelzender VH1 werden ge
vraagd een lijstje samen te stellen van hun
favoriete liedjes.
The Beatles komen het vaakst voor op
de lijst van honderd songs, maar juist
daardoor is het eerste Beatles-liedje ('Hey
Jude') pas te vinden op nummer negen.
'Respect' van Aretha Franklin staat op
nummer twee, op drie gevolgd door 'Stair
way to Heaven' van Led Zeppelin. De top
wordt verder gevormd door Like a Rolling
Stone' (Bob Dylan), 'Born to Run' (Bruce
Springsteen), 'Hotel California' (The Eag
les), 'Light my fire' (The Doors), 'Good Vi
brations' (Beach Boys) en 'Imagine' (John
Lennon).
The Beatles komen negen keer voor op
de lijst, de Stones vijf keer, Elvis Presley en
Led Zeppelin elk vier keer en Bob Dylan
drie keer. Ook Dylans 'All along the watch-
tower' staat op de lijst, zij het in de versie
van Jimi Hendrix.
Het oudste liedje in de top honderd is
'Rock around the clock' van Bill Haley and
his Comets (1955), het nieuwste 'Smells li
ke teen spirit' van Nirvana (1991).
Madonna, Fleetwood Mac, Neil Young,
U2 en R.E.M. werden veel gekozen, maar
komen niet op de lijst voor doordat er van
deze artiesten zoveel verschillende liedjes
werden genoemd, dat geen enkel genoeg
stemmen haalde.
Utrechtse Vredenburg
van woensdag 12 tot
net vrijdag 14 januari
rijn funderingen. Het
;iekcentrum biedt dan
rdak aan een keur van
rssionisten, die er de
we eeuw met een gro-
rknal willen beginnen,
^erkfestival 'The Big
dat in 1992 begon
isK^en bescheiden Haags
tje, is inmiddels uitge-
id tot een internatio-
vermaarde gebeurte-
11 Ehvaar topmusici van di-
:aneje pluimage het publiek
n 3 jieuwste grooves en de
Hai^te roffels laten horen.
Utrecht is 'The Big
onder meer ook te
JJvJn in Den Haag, Am-
n. ztiam en Rotterdam.
Zo $)NY FIUMARA
r één soort instrumentalist
i de afgelopen eeuw het juk
de dienstbaarheid heeft af
tenmepper achterin het or-
lerp hij zich de afgelopen
"ds d steeds meer op als een
aardig solist, die meer in
30 denars heeft dan het aftellen
s Boj de symfonische genade-
iten de westerse klassieke
ek genoot de percussionist
t langer het aanzien dat hij
ende: vooral in de jazz-,
en wereldmuziek gold hij
en gelijkwaardig musicus,
dee om al die verschillen-
ercussievormen en stijlen
in de zoveel tijd bij elkaar
engen in een festival, ont-
1 ongeveer acht jaar gele-
Slagwerker en Big Bang-
:programmeur Arnold Ma-
'ken was betrokken bij de
erste opzet: „In 1992 be-
I de Slagwerkgroep Den
vijftien jaar. We vonden
dieijoen een goed idee om een
'al te organiseren waarbij
Dorlagwerkgroep het feestvar-
:ou zijn, maar er ook aller-
ndere slagwerkactiviteiten
:n op en worden gepland."
",eri et eerste festival vond
301 s in juni van dat jaar. Van-
het grote succes leek het
;oed om het iedere twee
SUSANNE LAMMERS
telling: Chukotko Eskimo Ensemble
m Gehoord: gisteravond, Stadsge-
aal, Leiden Nog te horen: 15/1 Lu
cent Danstheater. Den Haag.
De Braziliaan Cyro Baptista en zijn groep Beat the Donkey spelen een extravagante hoofdrol in 'De slag om de wereld'.
jaar terug te laten keren; dat is
sinds die tijd ook gebeurd. We
zijn nu alweer bij de vijfde edi
tie aangeland. De Slagwerk
groep Den Haag staat inmid
dels niet meer per se centraal in
'The Big Bang'. In deze editie is
het ensemble als groep zelfs af
wezig, hoewel de afzonderlijke
leden allemaal wel als solist in
één van de programma's spe
len."
'The Big Bang' bestaat dit jaar
uit drie onderdelen. In 'De slag
om de wereld' is wereldmuziek
de leidraad. Hierin spelen de
Braziliaanse allesvreter Cyro
Baptista en zijn groep Beat the
Donkey een extravagante
hoofdrol, maar zal onder ande
ren ook David Garibaldi met
Talking Drums te horen zijn
(afro-cubaanse funk). In een
tweede onderdeel, 'Back to the
Future', staat de hedendaagse
gecomponeerde slagwerkmu-
ziek centraal. „De rode draad
daarbij was het feit dat we aan
het eind van de eeuw terug
kunnen kijken op een groeiend
aantal stukken dat als 'klassie
kers' onder de slagwerksolo-
stukken kan worden be
schouwd. Wij vonden het leuk
er daarvan een paar uit te kie
zen en ze van muzikaal com
mentaar te laten voorzien door
componisten van nu. Je kunt zo
ook zien wat er in de loop van
al die jaren is gebeurd in de
slagwerkwereld."
Het Residentie Orkest, dat al
vanaf de begintijd betrokken is
bij dit festival, zal in het derde
programmaonderdeel het sym
fonische slagwerk voor zijn re
kening nemen. In een onalle
daags programma presenteert
het naast Mauricio Kagels thea
trale Konzertstück für Pauken
und Orchester een werk van
Gerard Brophy. „Ik heb de par
tituur van Brophy bekeken: zijn
werk is erg geënt op niet-wes-
terse muziek", aldus Marinis-
sen. „Het is voor een hele grote
groep slagwerkers versus or
kest. Er komen allerlei Afrikaan
se instrumenten voorbij."
De veelkleurige formule van
'The Big Bang' werkt blijkbaar
aanstekelijk: ooit begonnen in
Den Haag reist het festival nu
naar verschillende steden in
Nederland (met Utrecht als be
ginpunt) en staan ook Gent en
Hamburg op het programma. Is
het op de bres springen voor
het slagwerk aan het begin van
de éénentwintigste eeuw nog
steeds noodzakelijk?
Marinissen. „Dat hele idee
van emancipatie van het slag
werk hebben we natuurlijk al
ruimschoots achter de rug,
maar het speelt nog wel een rol.
Nog steeds weet niet iedereen
op de wereld welke mogelijkhe
den het instrumentarium nou
precies heeft. We kunnen alleen
foto gpd/marnix schmidt
maar hopen dat zo'n festival
dat een beetje duidelijk maakt.
Maar dat is zeker niet het be
langrijkste idee erachter. 'The
Big Bang' wordt geprogram
meerd door mensen die erg en
thousiast zijn over de mogelijk
heden die slagwerk biedt. Als je
daar collectief zo over denkt,
dan is het niet meer dan logisch
dat je daar speciale aandacht
aan geeft door middel van zo'n
festival."
Slagwerkfestival The Big
Bang' met diverse concerten
in onder meer Utrecht, Den
Haag, Amsterdam en Rotter
dam. Voor meer informatie:
020-6755308.
Michel :n waardeert niet alleen
restaurants met sterren, maar
ook steden. Hooggewaardeerde
steden hebben altijd twee ka
rakteristieken: ze hebben een
belangwekkend cultuuraanbod,
vooral van musea en weerspie-
gelep in stedelijke vormgeving
de eeuwenlange geschiedenis
van de stedelijke samenleving.
Aan het unieke gezicht van de
gebouwde omgeving wordt een
stad herkend. De museum- en
monumentenstad Leiden geldt
als voorbeeld van een typisch
Hollandse stad. Het spreekt ei
genlijk vanzelf, dat de Miche-
lingids Leiden tot de top van in
teressante Nederlandse steden
rekent. Ook de
veranderingen
in de samenle
ving in de 21ste
eeuw zullen hun
sporen achterla
ten in de gebou
wen en openba
re ruimten. Het
hangt in belang
rijke mate van
ons stadsbe
stuur af, of de
veranderingen
tot verrijking of
verarming van
het stadsbeeld
zullen leiden.
Hoe snel veran
deringen gaan,
is regelmatig
vast te stellen in
de krantenru
briek met
nieuws van 100
jaar en 25 jaar
geleden. Wie
had 25 jaar geleden voorzien,
dat Leiden zich zo snel van ar
me arbeidersstad tot rijke yup-
penstad zou ontwikkelen? Wie
een voorspelling wil doen over
Leiden aan het einde van de
21ste eeuw is een roekeloze
waaghals. Een kwart eeuw gele
den stond het herstel van de
vervallen en verlopen binnen
stad centraal. Toen is uitdruk
kelijk en onomstreden gekozen
voor fysiek herstel en verster
king van alle stedelijke functies
van de binnenstad. Een beper
king van functies van de bin
nenstad leek te riskant. Met ie
ders instemming werd daarom
het idee verworpen om een
nieuw zaken- en winkelcen
trum te ontwikkelen op het
Schuttersveld en rond het sta
tion. Nu weten we dat sinds
dien het wonen in de binnen
stad fors is toegenomen en
sterk aan status heeft gewon
nen. De integratie van de ge
bouwen van de universiteit in
de binnenstad is aardig gelukt.
Er is veel geïnvesteerd in de
rijksmusea. Nog nooit waren de
culturele en de recreatieve
functies van de binnenstad zo
krachtig. Alleen over de winkel
functie (inclusief parkeren) is er
aanmerkelijk minder enthousi
asme.
Het veelbesproken Aalmarkt
project zou de winkelfunctie
moeten versterken. Kleinschali
ge speciaalzaken passen daarin
zeker. Te forse ingrepen voor
grootschalige winkels dreigen
evenwel de karakteristiek van
de binnenstad partieel te ver
nietigen. Hadden we 25 jaar ge
leden toch niet met durf moe
ten kiezen voor een nieuw win
kelcentrum op het Schutters
veld en rond het station? Het
zou op een wat andere manier
alsnog kun
nen. 'Boom
gaard van
kennis', het
structuur
plan van
Leiden
(1995), geeft
al een ope
ning voor
winkels in
9 'De Nieuwe
Stad': het
gebied aan
de Oegst-
geester kant
van het sta-
j tion, waar
bijvoor-
beeld ook
het LUMC
M ligt.
'De Nieuwe
Stad' kan
met winkels
alsnog een
aantrekke
lijk gebied worden, terwijl de
binnenstad wordt bevrijd van
een mogelijk rampzalige aan
slag op haar vormgeving. Niet
de binnenstad, maar 'De Nieu
we Stad' heeft versterking van
functies nodig. Winkels bij het
station en in 'De Nieuwe Stad'
kunnen optimaal profijt heb
ben van het enorm toegeno
men belang van het station Lei
den Centraal. Zij kunnen de
concurrentie aan met het win
kelen in de filialen van grool-
winkelbedrijven in buitenwij
ken en suburbs. En straks met
het winkelen via internet.
Ook in de 21ste eeuw mogen
we vertrouwen op de veer
kracht en vitaliteit van de Leid-
se binnenstad. Aanslagen van
ondoordacht beleid zal de bin
nenstad uiteindelijk wel weer
weten te overleven. Maar het
kan Leiden één van haar Mi
chel in-sterren kosten. Het is
veel wijzer om de creativiteit en
kracht van Leiden in te zetten
om een 21ste eeuwse Michelin-
-ster te verdienen voor 'De
Nieuwe Stad'.
CEES WAAL
Droomhuizen in Stadsbouwhuis
dere uitgekozen voor een expo
sitietournee door het land. Van
15 januri tot 9 februari zijn de
maquettes te bewonderen in
Leiden. Om 13.00 uur opent
wethouder Pechtold de exposi
tie, waarna de geestelijke vader
van het project architect Robert
Mulder van het Rijnlands Ar-
chitekten Platform ook hier een
bescheiden bouwworkshop
geeft aan kinderen van 7 tot 12
jaar. Voor meer informatie en
aanmeldingen: tel 071-5177311.
Het Stadsbouwhuis herbergt
binnenkort een tentoonstelling
van droomhuizen. De huizen
zijn door kinderen gemaakt en
komen voor een korte expositie
naar Leiden. In de Amsterdam
se Beurs van Berlage ontwier
pen en bouwden vorig jaar zes
honderd kinderen hun eigen
paleisjes onder begeleiding van
een keur van architecten. Van
die huizen zijn de meest bijzon-
MUZIEK RECENSIE
het uiterste Noord-Oost-
Rtje van Siberië leven bete
leven op het randje. De
ur is groot, de mensen zijn
en de nacht is lang. Tot de
zestig werd dat leven be-
l door het barre klimaat,
'ndieren en de dieren uit
ooizeeën. In 1968 werd van
:swege het ensemble Ergy-
(ochtendgloren) opgericht,
Je eeuwenoude traditionele
no en Chukotko zang,
en rituelen te 'revitalise-
Dat doen de zangers én
:ers niet alleen door het to-
van de oude rituelen, ze
>en ook nieuwe, moderne
;ren en dansen op hun re
tire, waarmee ze traditio-
thema's in een bij—de—tijd-
plasje steken.
;t 'Ritueel van dankbetui-
aan Moeder Natuur die het
i schenkt' is gedrenkt in
sprookjesachtig licht. De
'^iekinstrumenten bestaan
rommels, grote tamboerij-
zonder belletjes waarop
stokken geslagen wordt, en
Jig. Opvallend vertrouwd
cende harmonieën, omlijst
gekwetter, gekreun, gille
en ingewikkelde, raspende
klanken. De meisjes dansen
lfl jegante jurken van rendier-
id, omzoomd met een
trandje en versierd met
djes en kralen. Ze maken
trale, grote gebaren met de
en, hun hoofden bewegen
'.y nio
ze als vogeltjes en de geluiden
die ze erbij maken, imiteren die
ook.
Het daaropvolgende 'Ritueel
van de walvisvangst' voltrekt
zich langs hetzelfde stramien.
Gestileerde zwierigheid, maar
een tikje monotoon. Spectacu
lair is het feestgedruis als de
vangst geslaagd is: een huid
dient als trampoline en daar
vandaan worden om beurten
dansers en danseressen gelan
ceerd. Dat het traditionele folk
loristische zo zijn beperkingen
kent, zal niemand ontkennen,
maar de eigentijdser creaties,
die na de pauze aan bod ko
men, hebben beduidend min
der charme dan de oude ritue
len. De stemmen worden nu
geholpen door een geluidsband
en het eerste nummer klinkt
verdacht naar 'new age'.
Voor deze Walrussenpaar-
dans zijn de dames gehuld in
roze turnpakjes. Wat verder
-volgt is toendra-disco. De ie-
aa-ieaa pieuw-pieuw vogel-
kreetjes worden nog wel omlijst
door harmonieus gezang, maar
er is een raar ritme-boxje
opengezet, dat onherroepelijk
op de lachspieren zou werken,
als het allemaal niet zo aan
doenlijk was. De 'sjamaan' met
een al te duidelijk aangeplakte
baard zingt een jagerslied, het
ensemble doet de paardans van
de Siberische ortolaan, com
pleet met kronkelen, schudden
en hoge borst opzetten, de be
tovering is verbroken. Het oude
cultuurgoed laat zich kennelijk
niet revitaliseren zonder ten
onder te gaan. Operatie gelukt,
patiënt overleden.
Al sinds de jaren '60 dicteert
een kleine groep invloedrijke
families het leven in België en
gaat daarbij geen misdaden uit
de weg. Dat is de boodschap
van de speelfilm 'Blue Belgium
- the Dutroux Connection' van
de Belgische cineast Rob van
Eyck, die gisteren in Brugge
aan de vakpers is vertoond.
„Ik geloof in de complotthe
orie en ik hoop dat jullie er na
het zien van de film ook in ge
loven", hield Van Eyck de pers
in een toelichting voor. Maar
zijn film, geïnspireerd op het
leven van kindermoordenaar
Mare Dutroux, bevat geen be
wijzen voor de vermeende
'manipulaties van bovenaf.
Dutroux heet in de film Phil
(gespeeld door Paul Cassiers),
die met zijn vrouw en een
handlanger hand- en span
diensten verricht voor ene
Victor de fixer'. Deze op Mi
chel Nihoul gebaseerde figuur
voert opdrachten uit van in
vloedrijke Belgische families
met als doel de bevolking
angst aan te jagen en harde re
pressie te doen slikken. Tot die
opdrachten behoort ook het
ontvoeren en gijzelen van
meisjes, een activiteit waarbij
de politie een oogje dicht
knijpt. Aan het eind van de
film wordt Victor door zijn op
drachtgevers met een minis
terschap beloond, terwijl een
van de ontvoerde meisjes zijn
De Belgische cineast Rob van Eyckbij een poster van de film 'Blue
Belgium'. foto reuters
echtgenote blijkt te zijn gewor
den.
In werkelijkheid heeft de
Belgische justitie nog steeds
geen aanwijzingen dat de
Brusselse zakenman Nihoul
betrokken is geweest bij de af-
faire-Dutroux. Nihoul werd
onlangs uit de gevangenis vrij
gelaten na een straf voor frau
de en oplichting te hebben uit
gezeten. Overigens werd hij
kort daarna weer opgepakt
omdat hij zich niet aan reclas-
seringsafspraken had gehou
den.
De vorige Belgische regering
heeft nog geprobeerd te ver
hinderen dat 'Blue Belgium' in
roulatie zou komen. Ze was
bang dat die het proces tegen
Dutroux, waarvoor nog altijd
geen datum is vastgesteld, zou
beïnvloeden. Maar de huidige
minister van Justitie toonde
geen bezwaren.
De film gaat donderdag in
Middelkerke voor een select
publiek in première. Het is de
bedoeling dat hij vanaf 19 ja
nuari in Belgische bioscopen
te zien is.
Voorstelling in het kader manifestatie 400jaar Nederland-Japan
THEATER RECENSIE
MAX SMITH
Voorstelling 'Rashomon' door het New National Theatre uit To-
kyo Tekst: Ryunosuke Akutagav^a. Bewerking en regie: Kazuko
Watanabe. Gezien: gisteravond, Muziektheater, Amsterdam.
Nog te zien aldaar vanavond en morgenavond
Een uur lang wordt er in 'Rashomon' door het
New National Theatre uit Tokyo geen woord ge
sproken op het als een immense witte zitkuil in
gerichte lege toneel. De ruimte verwijst naar een
Japans gerechtshof uit de Middeleeuwen. Toch
gebeuren er afschuwelijke dingen. Zoals een ge
welddadige beroving van een oude vrouw, die
bezig is de haren uit het hoofd van haar overle
den bazin te trekken om ze aan een pruikenma
ker te verkopen. En een jonge vrouw wordt onder
het toeziend oog van haar vastgebonden geliefde
door dezelfde misdadiger verkracht.
Als toeschouwer zit je er geobsedeerd naar te
kijken. Niet zozeer door de gruwelijkheden als
wel vanwege de gestyleerde en beeldende Japan
se opvoeringswijze, geënt op eeuwenoude spel
technieken. In de handeling zijn bovendien tra
ditionele rituelen en ouderwetse gebruiken ver
weven. Begeleidende ritmische geluiden worden
onder meer veroorzaakt door het schaven van
hout, door het rijststampen en door het roeren in
een pan. Het liefdespaar bewijst eikaars genegen
heid met lieflijke tonen op een fluit. Met meters
lange kleurige vellen papier draperen ze haast
letterlijk een liefdesnest om zich heen.
Deze enscenering roept het beeld op van vroe
gere tijden toen het leven nog zo knus en minder
gecompliceerd leek. Hier schuilt al de dubbel
heid die tot de kern van het stuk behoort: de
waarheid gaat altijd met je op de loop, doordat
de mens nu eenmaal geneigd is om de waarheid
naar zijn hand te zetten.
In het tweede deel is het allemaal veel directer.
Alle betrokkenen leggen beurtelings in geëmotio
neerde monologen verantwoording af van hun
daden en van de gebeurtenissen. De voorstelling
heeft dan een geheel eigentijdse toonzetting. Met
behulp van boventiteling is er goed te volgen wat
er in het Japans wordt gezegd.
De crimineel beweert uit liefde voor de jonge
vrouw zich aan haar te hebben vergrepen. Zij op
haar beurt zegt haar man uit wanhoop te hebben
gedood, omdat hij haar intens is gaan minachten
nadat zij verkracht is. Daarna had ze niet meer de
moed om de hand aan zichzelf te slaan. De echt
genoot, een oude samoerai-vechter, die kortston
dig uit de dood herrijst, verwijt haar dat ze zich
door haar verkrachter heeft laten inpalmen, wat
zijn walging voor haar heeft aangewakkerd.
Het publiek krijgt zodoende de rol aangemeten
van zoiets als jurylid bij een gemoedsbewogen
rechtszaak. Aan de toeschouwer de beoordeling
wie er gelijk heeft, met als verwachte resultaat
dat er net zoveel waarheden als meningen zullen
zijn.
Het gegeven van 'Rashomon' is gebaseerd op
de gelijknamige novelle van de Japanse schrijver
Akutagawa. In de jaren vijftig maakte de cineast
Kurosawa er een tot op heden vermaarde film
van. De in Duitsland woonachtige Japanse regis
seuse Kazuko Watanabe heeft 'Rashomon' dus
danig voor toneel bewerkt en geregisseerd dat
het eerst in Duitsland en later in een nieuwe ver
sie in Japan, in een vertolking door het New Na
tional Theatre, een theatertopper van jewelste is
geworden.
Als eerste uit een reeks van hoogstaande eve
nementen in het kader van de manifestatie 400
jaar Nederland-Japan is dit stuk drie avonden in
het Muziektheater in Amsterdam geprogram
meerd. Zowel speltechnisch als qua interpretatie
is het volkomen gerechtvaardigd dat de roem de
ze voorstellingenreeks reeds is vooruitgesneld.
