'Ik moet altijd aardig en vrolijk zijn'
Romantisch, strijdbaar maar van een andere tijd
Cultuur Kunst
In de rij voor Centre Pompidou
Eerste Bachconcert
levendig en trefzeker
AANDAG 3 JANUARI 2000
Concert James Brown
ieiroet Het Midden Oosten is voorlopig nog niet uitgefeest.
ames Brown, de soulzanger die op 2 januari in Beiroet optrad
>p een millenniumparty, was één van de vele artiesten op een
èestje dat nog tot 9 januari doorgaat. Aan de Corniche al Mana
ma zeekust waren meer dan duizend mensen samengekomen in
ïen paviljoen voor het James Brown concert. Het reclamebu
reau Publi Agency, dat in Beiroet is gevestigd, heeft in samen
werking met het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde
Naties en het ministerie van toerisme van Beiroet het 'feestje'
georganiseerd dat zo'n zeveneneenenhalf miljoen dollar kost.
foto reuters
Schilderij Cezanne gestolen
3xfordEen schilderij van de Franse kunstenaar Paul Cezanne
s op nieuwjaarsochtend gestolen uit het Ashmolean Museum
/an de universiteit van Oxford. De inbrekers kwamen binnen
/ia het glazen dak en wisten ongemerkt te ontkomen. Museum
directeur Roger Hobby verklaarde dat de inbraak vermoedelijk
:ond 01.30 uur plaatshad, toen het nieuwe millennium in Ox-
;ord op luidruchtige wijze werd ingeluid. De waarde van het
schilderij 'Auvers sur Oise', geschilderd tussen 1879 en 1882,
wordt geschat op drie miljoen pond (ruim tien miljoen gulden).
Schulz tekent laatste 'Peanuts'-strip
!an francisco In Amerikaanse kranten verschijnt vandaag de
aatste aflevering van de 'Peanuts'-strip die Charles Schulz de
aatste bijna 50 jaar iedere dag heeft getekend. Gezeten achter
fijn schrijfmachine op zijn hok, laat de hond Snoopy de lezers
meelezen in een brief waarin Schulz afscheid neemt. „Lieve
Grienden", schrijf Schulz (77), die besloot te stoppen toen in
november bij hem darmkanker werd geconstateerd. „Ik heb het
geluk gehad bijna 50 jaar Charlie Brown en zijn vrienden te
nebben getekend. Het is de vervulling van mijn jeugdambitie
geweest. Helaas ben ik niet meer in staat het schema vol te hou
den dat een dagelijkse strip vereist, daarom stop ik ermee."
Charlie, Snoopy, Linus, Lucy en alle anderen verschenen in
Ü.600 kranten, met dagelijks bijna 355 miljoen lezers in 75 lan
den. De laatste zondagse aflevering verschijnt op 13 februari.
Ma die datum brengt United Feature Syndicate alleen nog her
drukken van 'Peanuts'.
Céline Dion neemt afscheid van fans
Montreal De Canadese wereldster Céline Dion heeft dit week
einde met twee concerten voorlopig afscheid genomen van
haar fans. De zangeres gaf tijdens de jaarwisseling een concet
iroor 20.000 mensen in Montreal (Canada). Zaterdag was er een
besloten voorstelling in Las Vegas. Dion wil de komende twee
jaar de showbizz mijden om zo meer tijd te kunnen besteden
aan haar man, die aan kanker lijdt. Volgens de BBC eindigde Di-
Dn in Montreal het optreden met haar wereldhit uit de film 'Ti
tanic'.
Brad Pitt ligt goed bij lesbiennes
lonpen De acteur Brad Pitt
is door de lesbische lezeres
sen van het Britse blad Diva
gekozen tot pin-up van het
jaar. De Amerikaan eindigde
samen met Hollywoods les
bische iconen Jodie Foster,
Susan Sarandon en Jamie
Lee Curtis bovenaan de lijst
met kanjers, zo meldt het
Britse showbizzpersbureau
WENN. De sexy acteur, mo
menteel te zien in de bloedi
ge vechtfilm 'Fight Club',
werd eerder dit jaar door het
publiek al getooid met de ti
tel 'most kissable man' van
de Verenigde Staten, foto
Zangvonder Charlotte Church:
Charlotte Church heeft een duizelingwekkend jaar ach
ter de rug. Haar debuutalbum 'Voice of an Angel' voerde
de 13-jarige sopraan uit Wales de hele wereld over. Het
zangvonder verhief haar stem voor onder anderen de
paus, Bill en Hillary Clinton, koningin Elizabeth en prins
Charfes. Na krap een jaar ligt nu haar tweede album,
'Chailotte Church', in de winkels en is de stroom inter
view», tv-optredens en overrompelende concerten weer
van voren af aan begonnen. De spontane tienerster
hoef echter geen moment na te denken over wat zij zou
doen als zij één week geen wonderkind zou hoeven te
zijn. „Ik zou naar een popconcert gaan en de longen uit
mijn lijf schreeuwen."
lond-n berrit de lange
Charlotte Church oogt als de
iets oudere Amerikaanse pop
ster Britney Spears. Zodra zij
haar stem verheft klinkt echter
geen zoetgevooisde popstem,
maar een volwassen sopraan.
De tiener uit Cardiff, Wales,
weid het afgelopen jaar alom
bejubeld en overrompelde
moeiteloos volle zalen met haar
licht klassieke repertoire. Maar
hoewel ze miljoenen platen
heeft verkocht is zij nog altijd
gewoon Charlotte Church, be
nadrukt ze.
Schoolvriendin Kim vergezelt
haar regelmatig bij interviews
en leest schijnbaar onverstoor
baar een meisjesblad. Charlotte
kan het af en toe niet laten even
blik opzij te werpen, om de
'coole' uitdossing van de mei
dengroep B-Witched van com
mentaar te voorzien. Volgens
de tienerster zijn haar vriendin
nen allesbehalve jaloers. „Wel
nee, ze gaan vaak gezellig mee
naar interviews en op reis. Bo
vendien houden ze er een hoop
gratis cd's aan over."
Het persbericht over haar
tweede album, Charlotte
Church, begint met een opsom
ming van schoolcijfers, die net
als haar muziekcarrière, in
drukwekkend zijn. „Dat is om
de critici de mond te snoeren,"
zegt Charlotte. „Veel mensen,
vooral journalisten, zeggen dat
ik met zo'n jaar achter de rug
nooit genoeg tijd aan school
heb kunnen besteden. Nu kun
nen ze zien dat het zowel in
mijn zangcarrière als op school
uitstekend gaat. Ik leer makke
lijk, want ik heb een fotogra
fisch geheugen. Als ik iets lees,
blijft het in mijn hoofd hangen
en als ik dan mijn ogen dicht
doe zie ik alles weer voor me.
Dat is reuze handig."
Haar fotografische geheugen
helpt haar niet bij het instude
ren van haar repertoire, bena
drukt ze. Ze heeft dan ook hard
moeten werken om haar twee
de album wat diverser van sa
menstelling te kunnen laten
zijn. „Op Voice of an Angel zijn
de nummers of Keltisch of reli
gieus. Op Charlotte Church doe
Uc ook wat lichte aria's en zelfs
een popsong met klassieke
stem. Samen met mijn moeder
en mijn tante heb ik zeventien
nummers uitgezocht, de pla
tenmaatschappij heeft er nog
twee aan toegevoegd."
Charlotte's favoriete liedje is
Gershwins 'Summertime',
„omdat ik er een eigen inter
pretatie aan heb kunnen ge
ven", gevolgd door het popu
lairdere 'The Last Rose of Sum
mer'. 'Just Wave hello...' is een
klassiek gezongen popsong, die
op het album prijkt naast Rossi
ni's 'La Pastorella', Puccini's 'O
Mio Babbino Caro', 'Men of
Harlech', het lied dat Charlotte
zong op de vijftigste verjaardag
van prins Charles en opnieuw
een paar volksliedjes. „Ik kan
mij goed inleven in Keltische
liedjes en ze hebben vaak
mooie melodieën. Maar het
geeft me ook een beetje patriot
tische trots om die nummers te
zingen."
Critici menen dat de platen
maatschappij het jonge talent
uitbuit, met als gevolg dat haar
stem voordat ze volwassen is
uitgeput zal zijn. „Veel mensen
denken dat ik zo'n vier concer
ten per week doe, maar in wer
kelijkheid doe ik er maar één
per kwartaal. Verder heb ik drie
parus Na een opknapbeurt die bijna drie
jaar heeft geduurd, is het Centre Pompidou in
Parijs open voor publiek. Het in 1977 ge
bouwde museum voor hedendaagse kunst
was hard toe aan renovatie, alleen al door de
onverwacht grote toevloed van publiek in de
twee afgelopen decennia.
Op de eerste twee dagen van het nieuwe
millennium was de toegang gratis. De eerste
dag meldden zich al 40.000 bezoekers, giste
ren kwamen er nog eens 40.000. Het aan
vankelijk zeer omstreden museum in het hart
van Parijs, met de bijnaam la raffinerie (de
raffinaderij) wegens de buizen voor onder
meer elektriciteit en aan- en afvoer van water
aan de buitenkant, heeft zijn plaats gevon
den. Net als indertijd de Eiffeltoren, die afge
broken had moeten worden na de Wereld
tentoonstelling van 1900, en die nog steeds
hét symbool van Frankrijk is.
Het museum is voor 200 miljoen gulden
opgeknapt. Dat was nodig, omdat er sinds de
opening gemiddeld 25.000 bezoekers per
dag kwamen, in plaats van de voorziene
5000. De versleten stoffen vloerbedekking is
vervangen door betonnen 'parket'; de bezoe
kers zijn enthousiast Maar er is ook teleur
stelling: de roltrappen door een plexiglazen
buis naar de bovenste verdieping met terras
sen, restaurant en een uitzicht over heel Pa
rijs, zijn niet meer gratis. Alleen mensen die
een toegangskaartje voor het museum ko
pen, kunnen daar nog heen.
Op 11 januari opent president Chirac het
vernieuwde museum officieel.
Arthur Lehning 1899-2000
Een jaar nadat hij de P.C. Hooft-prijs kreeg en
precies op de drempel van een totaal nieuwe
(tijd, is afgelopen zaterdag Arthur Lehning over
leden. De schrijver, historicus en vermaard an
archist werd 100 jaar. Lehning is overleden in
zijn woning in Frankrijk.
Aan de naam van Lehning zit een verleden vast
vol strijdbaarheid, engagement en avontuur. In
ternationaal werd hij bekend met de oprichting
van 'i 10', een avant-gardetijdschrift waaraan
kunstenaars van het Bauhaus en de Stijlgroep
meededen. De naam 'i 10' slaat terug op de
Tiende Internationale (een soort Sint Juttemis in
termen van de communist). Net als de dichter
Hendrik de Vries werd hij gevormd door zijn
aanwezigheid bij de Spaanse burgeroorlog
(1936-1938), een drama dat op veel intellectue
len indruk zou maken.
Lehning verkeerde te midden van Europese
kunstenaars en intellectuelen als Menno ter
Braak, Walter Benjamin, Slauerhoff, Marsman,
Kandinsky, Mondriaan en Bloch. Maar als zijn
belangrijkste verdienste geldt de uitgave van de
archieven van cfe Russische anarchistische den
ker Michael Baloenin. Deze negentiende-eeuw-
se romantische ilosoof werd het lichtend voor
beeld van de ecinoom en historicus dr. Paul Ar
thur Lehning.
Het anarchismevan Bakoenin predikte een
maximum aan nenselijke vrijheid, maar ging
ook hand in hard met een sterke notie van soci
ale rechtvaardigieid. Vandaar dat de vakbewe
ging, de arbeides zelf dus, een sleutelrol speelt
in zijn visioen vai een gelukkige toekomst. Van
de staat moest Bücoenin niets hebben. Volgens
Bakoenin zat hetkwaad in de staat, niet in de
mens. Hij had dei ook het volste vertrouwen in
de omverwerpin; van alle van hogerhand opge
legde structuren.Dat was precies niet wat het
autoritaire Sovjetcommunisme bracht.
Ook voor LehninJ was het een gruwel. Hij is zelf
actief geweest in ie internationale libertaire ar
beidersbeweging In de jaren dertig was hij on
der meer secretais van de anarcho-syndicalisti-
sche Intemationde Arbeiders-Associatie.
Lehning had natuirlijk in Spanje met eigen ogen
kunnen zien hoe de communisten daar een op
portunistisch spel speelden toen de anarchisten
de overhand kregen in het verzet tegen de fascis
ten. Maar tenslotte zou het anarchisme het niet
ver brengen, meer dan een wilde jongensdroom
is het nooit geweest.
In de jaren zestig, toen in Amsterdam, Parijs en
Praag jongeren bijna een revolutie ontketenden,
kreeg Lehning plotseling weer hoop. Het oude
anarchisme was voor vele jaren zestig-ideologen
een bron van inspiratie. Maar de jaren zestig
brachten een culturele revolutie, verdere indivi
dualisering, vrije seks, maar geen omverwerping
van de staat en de natie. Toch schijnt het dat
Lehning tot aan zijn dood is blijven hopen op
een plotselinge uitbraak van de anarchistische
revolutie. Dat tekent zijn in en in romantische
geest.
Een intellectueel die overigens heel goed kon
schrijven. Pas op zijn 99ste kreeg hij van Neder
land de eer daarvoor die hem toekwam: de P.C.
Hooft-prijs voor beschouwend proza. Het is dat
de man zo vreselijk oud wist te worden, anders
was hij deze prijs toch echt misgelopen. Want
tien jaar eerder had men gewoon nog niet zien
staan, hoewel zijn betekenis wel werd onder
kend. Waarschijnlijk zag niemand hem toen als
een geschikte kandidaat, omdat hij politiek als
minder correct gold. De Muur was zojuist geval
len, er heerste euforie over de overwinning van
het Vrije Westen en dan ga je geen radicaal link
se anarchist bekronen.
Naast zijn politieke essays schreef Lehning vele
kritieken over modernistisch proza en poëzie en
hij maakte vertalingen. Belangrijke essays en
commentaren van Lehning zijn verzameld in
drie bundels: 'De draad van Ariadne', 'Ithaka en
Prometheus' en 'Het recht van de opstand'.
Het is goed dat Lehning, zij het vele jaren te laat,
de P.C. Hooft-prijs toch nog gekregen heeft. Vein
zijn politieke idealen is weinig terechtgekomen.
Zelfs op internet, waar het anarchisme even een
kans leek te maken, rukt de politie op, en niet te
vergeten, de kapitalisten. Maar zo heet dat al
lang niet meer.
jan-hendrik bakker
uur zangles per week en als ik
op reis ben doe ik een paar tv-
programma's. De verleiding om
veel vaker te zingen is groot,
maar ik moet verstandig zijn. Ik
wacht tot mijn stem volledig
ontwikkeld is en dan kan ik, tot
op zekere hoogte, doen wat ik
wil."
Haar stem wordt in hoog
tempo volwassen, merkt Char
lotte. „Dat gaat heel afwisse
lend. De ene keer merk je dat je
stem in een jaar tijd heel veel
veranderd is, soms gebeurt dat
zelfs binnen een week."
De 13-jarige sopraan heeft al
een opmerkelijk vastomlijnde
carrière uitgestippeld. „Naast
het zingen wil ik acteren, als ik
ouder ben wil ik musical doen
op Broadway en opera. Ik heb
mijn eerste acteerervaring al
opgedaan. Ik heb in een afleve
ring van 'Heartbeat', een van de
populairste series in Engeland,
en 'Touched by an angel', een
succesvolle Amerikaanse serie,
gespeeld. In de toekomst zou ik
graag nog samenwerken met
Lauryn Hill, Madonna, Will
Smith, Céline Dion en George
Michael."
Haar ontmoeting met acteur/
zanger Will Smith behoorde tot
de hoogtepunten van het afge
lopen jaar. „Ik ben een grote
fan van Will Smith. De paus
ontmoeten was meer een grote
eer, omdat ik katholiek ben op
gevoed. Ik vond het leuker om
met Will Smith te praten dan
met meneer en mevrouw Clin
ton. Ik denk dat het leuker is
om met dat soort mensen om
te gaan als ik wat ouder ben."
Toch zou ze nog niet ouder
willen zijn. Als ik nu iets ver
keerds zeg, vergeven mensen
me omdat ik pas dertien ben.
Als ik tien jaar ouder zou zijn,
zou de pers me afmaken."
„Ik zeg graag af en toe nog
domme dingen en hou ervan
om me soms te gedragen als
een kind van drie."
Ze krijgt vaak dezelfde vra
gen: wanneer begon je met zin
gen en wil je popster worden,
verteld ze met quasi-verveelde
blik. „Daar word ik soms wel
chagrijnig van." Maar Charlotte
begrijpt ook wel dat journalis
ten uit andere landen haar niet
kennen en dat ze dan wéér
moet vertellen dat haar, even
eens zingende, tante Caroline
haar aanraadde zanglessen te
gaan nemen toen ze drie was.
En dat haar vertolking van
Lloyd Webbers 'Pie Jesu' in een
tv-programma op elfjarige leef
tijd haar doorbraak betekende.
En dat Sony-topman Paul Bur
ger het hoorde en haar direct
een wereldwijd contract aan
bood. „Ik heb dat verhaal on
derhand al vijftien miljoen keer
verteld alsof het de eerste keer
was. Maar ja, het hoort erbij."
Beroemd zijn betekent ook
altijd vrolijk en aardig zijn,
heeft de jonge ster inmiddels
ondervonden. „Je hebt altijd
mensen die je mag en mensen
die je niet mag. Ik moet nu aar
dig zijn tegen iedereen. Als ik
bot zou doen tegen iemand, is
de kans groot dat die persoon
nare roddels over mij gaat ver
spreiden. Ik moet éltijd aardig
zijn. Dat is moeilijk, vooral als
je in een slecht humeur ben."
Spontaan is Charlotte Church
zeker gebleven, maar een gewo
ne tiener? Welk meisje van der
tien heeft immers een effecten
makelaar, een advocaat, een ac
countant en een fondsbeheer
der in dienst om te waken over
haar inmiddels aanzienlijke for
tuin. „Mijn geld staat vast tot ik
22 ben. Er wordt door al die
mensen goed op gelet. Als ik
iets heel graag wil, overleg ik
met m'n moeder of ik het wel of
niet mag kopen. Ik krijg net als
mijn vriendinnen zakgeld voor
cola, snoep en tijdschriften."
muziek recensie
aad van der ven
Concert: Residentie Bachkoor. Residentie
Kamerkoor en Residentie Bachorkest ol.v
Jos Vermunt, Hieke Meppelink (sopraan),
Myra Kroese (alt), Ludwig van Cijsegem
(tenor), Mare Pantus (bas), Ben van Oos
ten (orgel) en Maarten 't Hart (voor
dracht). Gehoord: gistermiddag, Grote
Kerk, Den Haag.
De allereerste Haagse noten
van Bach in de 21ste eeuw wa
ren het niet. Want die had een
organist, die er snel bij was, in
de Lutherse Kerk al een dag
eerder laten horen. Maai' giste
ren werd in de Grote Kerk in
Den Haag het concert gegeven,
dat door de organisatoren als
'openingsconcert van het Bach-
jaar' was bestempeld.
Een concert met een ope
ningswoord door burgemeester
Deetman en een luchtig inter
mezzo in de vorm van een
voordracht van Maarten 't Hart
('Was Bach een onbehouwen
kerel?'). Ook met Ben van Oos
ten, organist van de Grote Kerk.
En met een uitvoering van twee
cantates uit het 'Weihnachtsor-
atorium' door het Residentie
Bachkoor, het Residentie Ka
merkoor en het Residentie
Bachorkest. Dat zijn de ensem
bles die in de jaren tachtig
dankzij het stimulerende werk
van wijlen dirigent en organist
Gerard Akkerhuis op gezette tij
den in Den Haag hun schou
ders zetten onder een Bach-fes-
tival.
Dat festival ging door gebrek
aan geld ter ziele. Natuurlijk
bleef Bach wel klinken in Den
Haag, maar die festivals, met
die concentratie van meester
werken binnen een kort tijdsbe
stek, misten we wel een beetje.
Nu echter staan we aan het be
gin van een festival dat een jaar
duurt. Het concert van gisteren
begon met enkele magistrale
bladzijden: Fantasie en Fuga in
g BWV 542 voor orgel. Ben van
Oosten benadrukte door zijn
vrij strakke spel vooral de mo
numentaliteit van de Fantasie,
die één van Bachs in harmo
nisch opzicht meest gedurfde
creaties is.
Iets meer gevoel voor het ex
tatische in deze muziek, met
haar onrustige golfslag, had de
uitvoering niet misstaan. De
Fuga, met haar regelmatige af
wisseling van achtsten en zes
tienden, kwam beter tot haar
recht. Als 'zuster-ensembles'
binnen één organisatie hadden
het Residentie Kamerkoor en
het Residentie Bachkoor de ta
ken verdeeld. Het Kamerkoor
zong de vijfde cantate uit het
'Weihnachtsoratorium' ('Am
Sonntag nach Neujahr') en het
Bachkoor de zesde cantate
('Am Fest der Erscheinung
Christi'). Een verdeling, die
vanwege de uiteenlopende om
vang van deze koren ook volko
men logisch is, gezien het over
wegend intieme, respectievelijk
meer briljante karakter van de
ze twee werken.
Beide uitvoeringen boeiden
in gelijke mate door hun leven
digheid en trefzekerheid. Wel
viel op, dat het Residentie
Bachkoor met zijn omvangrijke
bezetting in zo'n royale ruimte
als de Grote Kerk eigenlijk min
der goed klinkt dan het Resi
dentie Kamerkoor, met zijn
meer pregnante en kernachtige
sonoriteit.
Verbaal werd onze blik op
Bach verruimd door Maarten 't
Hart, die begon met de mede
deling dat hij over deze compo
nist geen kwaad woord kan ho
ren. Aan hem als muziekhistori
cus hebben we dus niet veel.
Wat we dan wel mogen ver
wachten van zijn nieuwe Bach-
boek, dat over enkele maanden
bij zowel De Arbeiderspers als
bij Arche Verlag (Zürich) ver
schijnt? Misschien wordt het
wel geestig. Want die indruk
wekte zijn voordracht van een
fragment uit dat boek, met als
thema het 'onbehouwen ge
drag', waarvan Bach volgens
enkele publicaties zou hebben
blijk gegeven. Maar Maarten 't
Hart heeft in de literatuur niets
kunnen vinden wat op onbe
houwen gedrag wijst.
Harrison geplaagd door stalker
Hawaii anp fen aan de keukentafel terwijl
ze een pizza at. In het huis had
ze haar moeder gebeld en de
was gedaan. Ze zou Harrison al
drie maanden hebben achter
volgd en ze zou er vanuit zijn
gegaan dat hij Kerstmis op Ha
waii vierde.
Een hulpofficier van justitie
noemde de vrouw gevaarlijk en
in staat om slachtoffers te ma
ken. Ze is gearresteerd. Harri
son heeft gisteren het zieken
huis verlaten en is weer thuis in
Henley on Thames. Hij heeft
zijn beveiliging en dat van zijn
huizen in Engeland, Australië
en Hawaii verhoogd.
De ex-Beatle George Harrison
heeft zijn plannen om bij te ko
men in zijn huis op Hawaii la
ten varen nadat hij had ge
hoord daar eerder een stalker is
aangetroffen. Harrison herstelt
momenteel in zijn huis in En
geland van een aanslag met een
mes.
Volgens The Times trof de
conciërge enige dagen voordat
de ex-Beatle werd gestoken al
een stalker aan in zijn huis aan
de andere kant van de oceaan.
De politie verklaarde dat een
27-jarige vrouw was aangetrof-
