Overleden in 1999 Januari Februari April Mei Maart Juni VRIJDAG 31 DECEMBER 1999 Rolf Liebermann (88), mede dankzij deze Zwitserse operaleider en componist kreeg de opera na de Tweede Wereldoorlog een nieuwe impuls. Vanaf 1959 tot 1972 leidde hij de opera van Hamburg. De Franse mi nister van cultuur haalde hem in 1973 naar Parijs om de beroemde, maar noodlijdende Opéra Gamier nieuw leven in te blazen. ..Liebermann heeft de Parijse Opera uitstra ling, prestige en cultuur gegeven zei de Franse president Chirac bij zijn dood. Lie bermann, die zijn carrière begon als saxofo nist en zanger, componeerde zelf ook ope ra's, waaronder Leonore 40-45 en Freis- pmch fur Medea. Sebastian Haffner (91). Duits historicus die in grote kring bekendheid verwierf met zijn historische essays, in het bijzonder met Kanttekeningen bij Hitier (1978). Daarin analyseerde hij in kort bestek, met grote helderheid en trefzekerheid het karakter van de dictator. Haffner, die eigenlijk Rai- mund Pretzler heette, vluchtte in 1938 met zijn joodse vriendin naar Engeland. Daar verscheen zijn eerste publicatie, onder pseudoniem om zijn in Duitsland achterge bleven familie niet in gevaar te brengen. In dat eerste essay Duitsland: Jekyll en Hyde analyseerde hij de opkomst van het natio naal-socialisme en betoogde hij dat er ook onder Duitsers goeden en kwaden zijn. Na de oorlog zou hij zich terug in eigen land ontwikkelen tot een kritisch en non-confor mistisch publicist die zowel rechts als links op de kast joeg. Dolf van der Linden (83), kreeg kort na de bevrijding van Radio Herrijzend Nederland het verzoek een groot amusementsorkest voor de radio op te richten. Al snel nadat de oude omroepverenigingen zich weer in Hil versum hadden genesteld, zou het Metro- pole Orkest alle zuilen gaan bedienen, on geacht politieke of religieuze kleur. Ook in muziekkeuze was het orkest niet kieskeurig: jazz. pop. gospel, flamengo, klassiek, in athentieke uitvoering of in vloeiende arran gementen - alles kon Van der Linden met zijn orkest leveren. Vijftien jaar lang heeft hij ook de Nederlandse kandidaten op het Eurovisie Songfestival begeleid. In 1980 ging de dirigent met pensioen. Iris Murdoch (79), een vooral in Engeland zeer gewaardeerd ro manschrijfster. Ze werd geboren in Dublin, studeerde klassieke talen, geschiedenis en filosofie en debu teerde in 1954 met de roman Un der the Net. Ze was gefascineerd door het extistentialisme van de Franse filosoof Sartre, over wie ze in 1953 een studie schreef. In haar psychologische romans probeerde ze steeds het ingewikkeld® mense lijke karakter en de al even com plexe menselijke relaties te door gronden. Over de laatste jaren van haar leven, toen ze als gevolg van haar dementie 'wegzeilde in de duisternis", zoals ze zelf zei. schreef haar man onlangs het ont roerende boek Iris. A Memoir (dat ook in het Nederlands is vertaald). Henk Vos (55). bevlogen kamerlid voor PvdA van 1983 tot 1998 en voorzitter vaste kamercommissie economische zaken. Voordat hij in de Kamer ging. was hij vakbonds man. Ook tijdens zijn periode in de Kamer viel hij op als strijder voor de werknemers van bedreigde be drijven. Zo zette hij zich begin ja ren negentig in voor de overname van vliegtuigbouwer Fokker door het Duitse Dasa. Vos verliet in 1998 de politiek vanwege zijn longkan ker. Toch bleef hij niet stil zitten. Vorig jaar zomer probeerde hij als voorzitter van de wielerbond WBW ploegleider Cees Priem vrij te krijgen. Priem zat vanwege een dopingzaak vast in Frankrijk. Menno Oosting (34), tennisprof vanaf 1983. Hij werd tweemaal Ne derlands kampioen enkelspel, maar hij was meer thuis in het dubbelspel. Hij behaalde als dub belspeler zeventien finales waar van hij er zeven won, met als klap op de vuurpijl de titel bij het Open Frans kampioenschap Roland Gar ros met Kristie Boogert in het ge mengd dubbelspel. Oosting hoor de niet tot de Nederlandse ten- nistop, maar bleef tennissen om zijn gezin te onderhouden. Hij kwam om het leven bij een ver keersongeluk. terwijl hij op weg naar huis was van een tennistoer nooi in het Franse Cherbourg. Hoe geliefd Menno Oosting bij zijn col lega's was, bleek op het ATP-ten- nistoernooi in Londen. Alle tennis sers verzamelden zich op de baan voor een minuut stilte. Een week later won Richard Krajicek het toernooi en droeg zijn titel op aan Menno Oosting. Philip Bloemendal (80). de be kendste stem van Nederland, is verbonden aan het pre-televisie tijdperk. toen alleen het bioscoop journaal beelden van de wereld naar Nederland bracht. Bloemen dal begon zijn loopbaan kort na de oorlog als omroeper voor Herrij zend Nederland. In 1946 kreeg hij een baan bij het polygoonjournaal, waar hij aanvankelijk werkte als nieuwslezer en redacteur, later ook als hoofdredacteur en directeur. Met zijn naderhand vaak gepersi fleerde. statige stem is hij de bio scoopbezoeker bijgebleven als de boodschapper van de wederop bouw. Nadat het polygoon eindja ren tachtig verdween, was zijn stem nog enige jaren te horen in de .Amsterdamse metro - hij kon digde de haltes aan - maar hij moest uiteindelijk het veld ruimen voor een modernere stem. John F. Kennedy jr. (38), werd wereldberoemd toen hij als 3-jarig jongetje salueerde bij het graf van zijn vader John F. Kennedy, de in 1963 vermoorde president van de Ver enigde Staten Op te foto is hij te zien kort na het overlijden van zijn vader Hij begon la ter een tijdschrift, maar was beter bekend als 'playboy' en waaghals. Hij kwam in juli om het leven toen zijn privé-vliegtuigje. waarin ook zijn vrouw Carolyn en haar zus Lauren zaten, in zee stortte. Kennedy was de piloot. Zijn dood bracht de Kennedy-hysterie in Amerika weer tot leven. Media besteedden ontzettend veel aandacht aan de tragiek van de Kennedyfamilie. Verschillende leden zijn vermoord en verongelukt. foto ap Hans van Wissen (52), journalist bij de Volks krant die vorig jaar februari groot landelijk nieuws maakte doordat hij schreef dat voor zitter Huibregtsen van NOC'NSF prins Wil- lem-Alexander een 'judas, saboteur en laf aard' noemde. Willem-Alexander was toen net lid geworden van het Internationaal Olympisch Comité, een functie waarop Hui bregtsen aasde. Huibregtsen trad af, maar won later de rechtzaak die hij tegen Van Wis sen had aangespannen. De rechter achtte niet bewezen dat Huibregtsen de woorden letter lijk had uitgesproken. Hans van Wissen voel de zich erg beschadigd door de hele affaire. De journalist woonde samen met tafeltennis- ter Bettine Vriesekoop, die drie maanden zwanger was toen hij overleed. Lord Killanin. geboren Michael Morris (84), had de ongelukkige taak om tussen 1972 en 1980 voorzitter van het Internationaal Olym pisch Comité te zijn. Tijdens deze acht 'trau matische' jaren werd Killanin geconfronteerd met de Palestijnse moordaanslag op Israëli sche sporters tijdens de Olympische Spelen in München (1972). Daarbij kwamen elf Israë liërs, vijf Palestijnen en één Duitser om het le ven. Bij de spelen in Montreal in 1976 bleven dertig Afrikaanse landen weg. De boycot was een protest tegen Nieuw-Zeeland, omdat het Nieuw-Zeelandse rugbyteam vlak voor de spelen door Zuid-Afrika (waar toen nog apart heid heerste) toerde. Rugby was dan wel geen olympische sport, maar de Afrikaanse spor ters waren zo boos dat ze van de Spelen weg bleven. In 1980 werden de spelen in Moskou door een aantal westerse landen, waaronder de Verenigde Staten, geboycot, vanwege de Russische inval in Afghanistan. Toen de Ier het voorzitterschap in 1980 overdroeg, was het Comité bovendien nagenoeg failliet. J.B.W.M. (Ben) Möller (75), bisschop van Groningen sinds 1969. Hij was daarmee lan delijk de langst zittende kerkleider van het kleinste bisdom. Möller zou eigenlijk al in 1998 aftreden, maar Paus Johannes Paulus II vroeg hem aan te blijven tot er een opvolger zou zijn. De bisschop van Groningen stond bekend als bescheiden, liberaal en trouw. Hij was voor vrouwelijke priesters en afschaffing van het celibaat, maar hij legde zich altijd neer bij het standpunt van het Vaticaan. In een interview in 1996 zei hij dat hij de pijn van vrouwen die vergeefs hunkeren naar het priesterschap begreep, 'maar ook hierin leg ik me neer bij de beslissingen van het hogere gezag. Dat aanvaarden hooit voor mij bij het roomse geloof. Dirk Bogarde (78), Britse filmacteur die na de oorlog aanvankelijk 'deli- quenten in verkreukelde politiejassen' speelde, zoals hij het zelf noem de, werd in de jaren vijftig razend populair bij het vrouwelijke publiek als held in melodrama's. In de loop van zestig werd hij als serieuze ac teur ontdekt. Hij maakte zich onsterfelijk met zijn hoofdrol in Dood in Venetië, de verfilming van de novelle van Thomas Mann, waarin een man zijn laatste levensdagen in esthetische bewondering voor een jonge god doorbrengt aan het strand in Venetië. De ingetogen homo-erotische esthetiek, de beschaafde beheersing van emoties en de decadentie die zo karakteristiek zijn voor de novelle, waren Bogarde op het lijf geschre ven. Door deze film en andere zoals The Nightporter, The Servant en The Damned werd hij de lieveling van de Europese cinema. Tes 1V2 ma irE tzi iv< die wil op Enneüs Heerma (54), was vele jaren een succesvol bestuurder, maar zal vooral her innerd blijven als mislukte CDA-fractielei- der De Fries werd in 1994 gevraagd om fractievoorzitter te worden. Het CDA had net een verpletterende verkiezingsneder laag geleden en lijsttrekker Eelco Brinkman was opgestapt. Heerma moest iets gaan doen, wat niemand bij het CDA gewend was: oppositie voeren. Heerma was er ook niet in thuis en kreeg het niet onder de knie. Hij hakkelde in de Kamer en als er een camera in de buurt kwam sloeg hij dicht. Hij kreeg mediatraining en schoor zijn baardje af, maar het mocht niet baten. Ty perend voor zijn mislukking was de pers conferentie die hij gaf, nadat een aantal partijgenoten kritiek op hem hadden gele verd. Heerma wilde heel daadkrachtig zeg- Groot was het oeuvre van de architect Aldo van Eyck (80) niet. invloedrijk u>el Met zijn pleidooi voor humane, kleinschalige, poëtische architectuur kreeg hij internationale aandacht. Van de glazen kolossen die tegen woordig worden gebouwd, moest hij niets hebben. Hij had een afkeer van monumentaliteit. Tekenend voor zijn visie is het Burgerweeshuis (I960) in Amsterdam, een gebouw op menselij ke maat met talloze koepeltjes. Hij speelde graag met contrasten tussen binnen en buiten, lichten donker, hoog en laag. In zijn latere werk wer den de kleuren steeds uitbundiger, zoals bijvoorbeeld blijkt uit het kan torencomplex Tripolis (1993) in Am sterdam. Van Eyck groeide op in En geland - zijn vader was correspon dent in Londen - in een milieu rijk aan literatuur, poëzie en muziek. Na zijn studie Bouwkunde in Den Haag studeerde hij tussen 1938 en 1942 aan de technische hogeschool in Zu rich. Daar maakte hij kennis met het werk van moderne kunstenaars zoals Dali. Brancusi, Arp en Klee. Terug in Nederland zou hij bevriend raken met leden van de Cobra-beweging. In zijn werk is de invloed van deze artis tieke stromingen te herkennen. In Amsterdam is Van Eyck beroemd ge worden met de ruim zevenhonderd speelplaatsen die hij in de jaren veer tig voor Publieke Werken ontwierp. Van de Rijksoverheid kreeg hij - pas tegen het einde van zijn leven - één opdracht: de uitbreiding van de Alge mene Rekenkamer. Behalve architect was hij twintig jaar lang een gewaar deerd hoogleraar in Delft. Hij over leed in januari. Karei van het Reve (77) was auteur en hoogleraar slavis tiek in Leiden van 1957 tot 1983. Hij was twee jaar ouder dan zijn bekendere broer, de schrijver Gerard (van het) Reve. Zijr. communistische opvoeding leidde tot liefde voor de Russische literatuur, maar ook tot felle afkeer van het communisme. „Op een ochtend in de jaren veertig ben ik als niet-communist wakker geworden." Hij schreef vijftien essaybundels waarin hij onder meer het commu nisme bestreed. „Het zijn naar onze mening geen politie ke en wereldbeschouwelijke grenzen, maar moeilijk defi nieerbare zaken als gevoel voor proporties, smaak, fat soen. een zeker halsstarrigheid ook. die de beschaving van de barbarij scheiden." Van het Reve kreeg in 1982 de P.C. Hooftprijs. Theo Joekes (75), WD-Kamerlid van 1963 tot 1989, werd wel 'de laatste liberaal' genoemd. Hij toonde zich een vlijmscherp, niet zelden humoristisch debater die op een eigenzinnige wijze liberale gedachtegoed uitdroeg. Hij is de vader van de 'tegenbegroting', die in 1965 voor het eerst werd ingediend. De gentleman in driedelig antra ciet, zoon van de PvdA-politicus en minister A.M. Joekes, begon zijn loopbaan als correspondent in Londen. Nadat hij de Kamer had verlaten schreef hij detectives, erotische romans en gedichten. In zijn in 1996 gepubliceerde auto biografie Man en Paard schreef hij \Tijmoedig over de manische depressiviteit waaronder hij een groot deel van zijn hele leven gebukt was gegaan en die hij slechts met medicijnen had weten te beteugelen. Pierre H. Dubois (81), was ruim dertig jaar chef van de kunstredactie van Het Vaderland, maar zag zichzelf liever als schrijver, dichter en biograaf. Zijn werk wordt geken merkt door statige bedachtzaamheid. De intellectueel pur sang - die overigens geen universitaire studie had gevolgd - werd onderscheiden met diverse prijzen, onder meer voor zijn biografie over Marcellus Emants. Hij bracht tal loze Franse schrijvers onder de aandacht van het Neder landse publiek, onder wie Georges Simenon. Samen met zijn vrouw Simone Dubois schreef hij een biografie ove: de achttiende-eeuwse schrijfster Belle van Zuylen, van wie ze ook het verzamelde werk uitbrachten. gen dat hij een streep had getrokken, raakte halverwege de zin zijn tekst kwi Televisiekijkend Nederland kon zien ho'Pe voorlichter Heerma zijn daadkrachtige woorden influisterde. In 1997 kwam ei s'c einde aan de politieke loopbaan van H ma. Zijn partijgenoten kozen Jaap de Fe 1 Scheffer als fractie-leider en Heerma tri zich terug. De man die in 1978 wethoi '9' en later ook loco-burgemeester Amste lr: (tot '86) werd, de man die naam maak m als staatssecretaris volkshuisvesting in kabinetten-Lubbers II en III, was voorged politiek beschadigd. Veel tijd om de w( '8' den te helen was er niet. Eind '97 were longkanker bij hem geconstateerd. In r overleed hij. Óp de foto uit 1996 is hij 1 - zien in zijn periode als fractievoorzitti foto' anp »paul Vfl tC Dusty Springfield, geboren Mary O'Brien (59), was als Britse zan geres met een 'zwarte klank' in haar stem de 'Koningin van de Britsoul'. Ze begon haar carrière in het trio The Springfields, maar werd pas echt bekend in 1964 na haar eerste solo-single I only want to be with you. Een reeks hits volgde, waaronder The son of a preacherman en I just don't know what to do with myself. In de jaren zeventig raakte ze uit de gratie, maar ze kwam in de jaren negentig verrassend terug toen ze samen met de Pet Shop Boys het nummer What have I done to deserve this zong. De dag dat ze doodging, in mjart van dit jair, zou ze een koninklijke onder scheiding opgespeld krijgen. In plaats daarvan stierf ze aan borst kanker. FOTO EPA Lex Goudsmit (86), in Brussel geboren acteur en zanger. De jonge generatie kent hem vooral als Opa Lex uit Se samstraat zoals hier met Tommie en leniemienie De ou deren kennen hem in zijn rol als joodse melkboer Tevje in de musical Anatevka. Vanaf 1966 speelde hij die rol meer dan zeshonderd keer. niet alleen in Amsterdam, maar wegens groot succes ook in Londen Goudsmit. zelf half joods, had al voor de Tweede Wereldoorlog internatio naal succes gehad met het joodse bandje The Vocal Kings. Geen van zijn zanggenoten keerde na de oorlog terug, maar Goudsmit is ze nooit vergeten. Toen hij on langs de Blijvend Applaus-prijs voor zijn hele oeuvre kreeg, memoreerde nij zijn vrienden. „Ik zeg dat, omdat ik nooit nalaat die jongens naar voren te halen, als ik zelf in het zonnetje wordt gezet." Goudsmit overleed in de cember FOTO CPD Bielzen en grind tegels - het zijn symbolen van de jaren zeventig geworden. Wie had er in die tijd niet van die houten balken in de tuin?Ze werden in de na-oorlogse jaren geïntroduceerd docr de land- schaps- en tuinarchitecte Mien Ruys (94). De ma terialen pacten bij uitstek bij de manier waarop Mien Ruy. tuinen wilde vormge- en: eenvoudig en functioneel. Op 19-jarige leeftijd kreeg Ruys van haar vader een lapje grond dat ze naar eigen in zicht mocht inrichten. Ze legde er een vierkante vijver aan, een vorm die in veel van haar latere werk zou terugkeren. In dezelfde tijd kreeg ze de leiding over de afdeling tuinontwerpen bij een kwekerij in haar woonplaats Dedemsvaart. Maar ze had meer in haar mars. Ze werkte en studeerde in Groot-Brittannië en Berlijn en begon in de jaren dertig aan de studie bouwkunde in Delft. Ze was gefascineerd door de relatie tussen natuur en ar chitectuur. Groen moest functioneel worden toege past in de gebouwde omgeving. I11 de oorlog vond ze aansluiting bij architecten, zoals Rietveld en Van Eyck, met wie ze lange tijd zou samenwerken. Ze ontwierp tuinen voor ziekenhuizen en fabrie ken. Ook voerde ze met haar ontwerpbureau, dat ze al voor de oorlog was begonnen in Amsterdam, talloze opdrachten uit voor woningbouwvereni gingen; de gemeenschappelijke tuin werd een nieuw verschijnsel in de stedenbouw. In de jaren vijftig richtte ze samen met haar man Theo Mous- sault het tijdschrift 'Onze Eigen Tuin' op. Het rijd schrift bestaat nog steeds. Ook het lapje grond waar ze haar carrière begon, waar ze haar hele le ven met planten en vormen experimenteerde en waar ze in januari overleed, bestaat nog steeds. Het is nu een toeristische attractie. Piet Blom (65), architect die zichzelf meer als 1 s bouwvakker dan als kunstenaar beschouwde - e, misschien daardoor lange perioden zonder wei ir zat. Enkele grote en gedurfde projecten kwame ie; wel van de grond, zoals de kubuswoningen in I 11 terdam, de Kasbah-wijk in Hengelo ('een filoso ri fisch gebouw, mijn belangrijkste project'), het I ar sisch Paleisje in Amersfoort en Het Speelhuis ir Helmond. Hij was geboren in de Jordaan en ha ai een hekel aan steriele onpersoonlijke woondoz ol Het moest kleinschalig, prettig, humaan. Esthe iz was in zijn visie aan woneh en leven onderge- 11 schikt. r le Ernst van Altena (65) wordt wel de ambassade ig van de Franse cultuur genoemd. Hij vertaalde w honderden verzen, chansons en toneelstukken, f werd vooral beroemd door zijn prachtige vertal 1 van het complete werk van de vijftiende-eeuws d Franse dichter Francois Villon (bekroond met c ar Martinus Nijhoffprijs). Ook is zijn naam verbon a den met Jacques Brei, van wie hij ruim zestig 1 chansons vertaalde. Brei was met sommige van t( vertalingen zo ingenomen, dat hij ze in het Nee d lands opnam op de plaat. Van Altena schreef o( a zelf gedichten en verzorgde radio-en tv-prograi ma's over de Franse literatuur. s id David Sutch (58), was als 'Screaming Lord Sutc ;e de clown van dé Britse politiek. Hij richtte in 19 a de Monster Raving Looney Party (Uitzinnige Do :r dwaze Mafketelpartij) op. Hij deed mee aan vee >s verkiezingen, maar hij won nooit een zetel in h( k Lagerhuis. Aan zijn partijprogramma kan dat to 0 niet gelegen hebben. Sutch wilde de pubs 24 ui ei per dag openhouden, schoolexamens afschaffe r. en de 'Brusselse' boterberg gebruiken voor het smeren van berghellingen zodat daar geskied k worden. Een van deze wensen heeft deze maan 1 alsnog gehoor gekregen. Minister van binnenla se zaken Straw maakte bekend dat de pubs voo c aan zelf mogen beslissen hoe lang ze open blijv c De clown Sutch pleegde uiteindelijk zelfmoord. Volgens zijn vriendin hing hij altijd wel de vrolij jongen uit, maar was hij in werkelijkheid erg on t ker en leed hij aan depressies. I Siegfried Lowitz (84), werd in veel Europese lai j den geliefd als de commissaris in Duitse televis j serie Der Al te (Onze Ouwe). Hij speelde tussen 1 1977 en 1985 in 101 afleveringen de commissar j Koster, die met vaderlijke uitstraling alle misdai j oploste. De hoofdrolspeler van deze Krimi was j Duitsland zo populair dat de serie in 1993 werd 1 herhaald. Georgios Papadopoulos (80), een van de leider van de staatsgreep van.1967 in Griekenland en daarna premier van kolonelsregime, dat tot 197 Griekenland aan de macht was. Onder zijn leidi werden duizenden linkse tegenstanders van he gime opgepakt, gefolterd en gedeporteerd. Als f volg van groeiend verzet en studentenopstande moest het bewind in 1974 het veld ruimen. Pa padopoulos werd in 1975 ter dood veroordeeld, maar premier Karamanlis, de man die vanuit P< het verzet had geleid, zette de straf om in leven: lang. Papadopoulos bleef zelfs tijdens zijn gevat genschap strijden tegen het 'communistische g vaar'. Bij de Europese verkiezingen van 1984 be haalde zijn extreem-rechtse partij één zetel. Henri d'Orleans (90), graaf van Parijs en Franse troonpretendent. Hij was een directe afstamme van de laatste Franse koning Louis-Philippe. di< tot 1848 regeerde. In de jaren twintig nam Henr samen met zijn vader de wijk naar Italië, aanget de Franse wet het een troonpredendent verboo Frankrijk te wonen. Hij trouwde met zijn adellij Italiaanse nicht en kreeg elf kinderen. De liberal koning deed in de jaren zestig nog een serieuze poging de troon weer te bestijgen, maar De Gau die hem eerst leek te steunen, liet hem vallen. T leurgesteld keerde de graaf zich van het politiek leven af. Zijn oudste zoon heeft dit jaar zijn vad aanspraken op de troon officieel overgenomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 6