Het taboe doorbroker
tesBSr- 241
SPRINGTIJ
januari
16
mei
september
oktober
£st*~ november
februari
juli
maak i 1 UI Lisse inde wachtkamer
al»»"
51 2002een rneuweprotestants-christeli)ke
augustus 4k^9ss
29s&|e=trrsissch,e,
december
april
ksssssst*
Molen in brand
15
20
22
30
3
5
2 N206 af. De provmc ^'"^ongelukken
3i
10
VRIJDAG 31 DECEMBER 1999
Godsdienstmoorden op gekkenlogger eindelijk bespreekbaar
Het is tijd voor terugkijken, mijmeren en huldigen. Vandaag in
Springtij echter geen blunder van de eeuw of afgang van het jaar.
De laatste krant van het millennium verdient louter winnaars.
Neem nou Voorhout. Daar zou
veel Vervelends over te melden
zij») geweest. Maar het kan ook
positief. Hoeveel plaatsen zijn
er, waar ze de bibliotheek ge
woon slopen als het raam niet
open blijkt te kunnen? En waar
het college al na een jaar werd
vernieuwd. Bij dat laatste moe
ten we vandaag om nóg eendre
den stilstaan Weet u het nog?
Daan IJdo. ledereen wilde van
hem af. maar zelf dacht hij tot 1
januari wethouder te kunnen
blijven. En daarmoei>elandcn
we meteen bij de speech van
het jaar. De Gouden Microfoon
gaat naar Daan IJdo. die bijzijn
afscheid zei: 'De omloopsnel
heid van producten wordt
steeds sneller. Zoals televisies
en ijskasten tegenwoordig niet
meer worden gerepareerd,
maar weggegooid, zo zal het
politici ook vergaan.' Mooie
woorden om nog eens bij stil te
staan, aan de vooravond van
Daans 31ste jaar als raadslid.
Nominaties hadden ze natuur
lijk weer in bijna alle categorie-
en. Maar er was één Noordwij-
ker die dit jaar een werkelijk
opvallende prestatie leverde.
Hij verliet tussentijds de ge
meenteraad zonder ook maar
één van de daarbij behorende
taferelen. Er gingen geen rellen,
dreigementen of anonieme
brieven aan vooraf. Persoonlij
ke omstandigheden, luidde on
geveer de officiële toelichting,
en het werd stil. Die stilte werd
nog overtroffen tijdens zijn af-
scheidsceremonie. Het slacht
offer/feestvarken zelf ontbrak.
Er waren geen cadeaus, geen
bloemen en geen enkele trap
na. Zijn afscheid was typerend
voor zijn verblijf in de Noord
wijkse raad. Daar was hij duide
lijk niet op zijn plaats. Als hij
begon te praten, viel iedereen
stil. De man had dan ook de air
van Philip Freriks, de dictie van
een dominee, de timing van
Wim Kan en de krullen van
Seth Gaaikema, maar meer hu
mor. Om te voorkomen dat zijn
politieke carrière helemaal aan
het nageslacht voorbijgaat, is
daarom de Gouden Berg voor
Peter Gerlof. Niet in geld, maar
figuurlijk. Orakels horen op
bergen.
Noordwijkerhout deed er alles
aan om van 1999 een rimpel
loos jaar te maken. Bijna had
den we het dorp met lege han
den het nieuwe millennium in
moeten zwaaien. Maar geluk
kig, dan is er altijd nog de pro
vincie Zuid-Holland. Die maak
te er voor Noordwijkerhout
toch nog een memorabel jaar
van, door paaltjes neer te zetten
in het midden van de N206.
Geen echte paaltjes, maar paal
tjes die meeveren als je er over
heen rijdt. En dat had onbe
doelde gevolgen. Sommige
cliauffeurs ontdekten al snel
dat je de paaltjes er toch uit kon
rijden. Anderen reden in blinde
paniek het talud af wanneer ze
een ambulance met zwaailicht
over de middelste baan zagen
naderen. En daarom belandt de
Omo Power trofee, voor de
meest mislukte uitvinding van
het jaar, in Noordwijkerhout.
De Zilveren Verhuiswagen gaat
naar Rijnsburg. In het Rijns-
burgse gemeentehuis zijn ze dit
jaar begonnen met het stroom
lijnen van de organisatie. Het
hele gemeentehuis gaat op z'n
kop en dankzij een postmoder
ne publieksbalie moeten ge
frustreerde bezoekers tot het
verleden behoren. Overigens
iets waar ze daar in KRV-ver-
band ook al hard aan gewerkt
hebben, want langzaam maar
zeker verhuist de ene na de an
dere gemeentelijke dienst west
waarts. „Straks worden Rijns-
burgers nooit meer van het
kastje naar de muur gestuurd",
riep projectleider Hans van der
Velde triomfantelijk. En dat lijkt
te kloppen: ze moeten naar
Katwijk.
Over Rijnsburgers gesproken,
Valkenburg had het weer eens
met ze aan de stok. De fonkel
nieuwe kerktoren, waarmee
Valkenburg deze zomer van een
trauma verlost dacht te zijn,
leidde in het buurdorp tot ja-
loérse blikken. Aan zoiets ba
naals als een wedstrijdje wie-
heeft-de-langste doet An Hom
mes natuurlijk niet mee. Maar
haar dorp won wel. Met 38,18
meter tegen 37,60. Het nadeel is
dat mensen als Tjeerd van Rij
en Bram Peper wél van hanige
gevechten houden. Die vinden
het nu nóg aantrekkelijker om
Valkenburg te veroveren. Daar
om leggen we, nu het nog kan,
een Gouden Randje om héél
Valkenburg heen. Misschien
helpt het.
Niek Zwaan krijgt ook een on
derscheiding. Zijn voeling met
de gewone man levert hem een
Vergulde Boerenkool op. De
oud-CDA'er, oud-RPF'er en bij-
na-CHU-Katwijker weet dat
Jan-met-de-pet niets koopt
voor ingewikkelde nota's en
scherpzinnige politieke debat-
jes. Die wil in gewoon Neder
lands - of Kattuks - horen wat
er aan de hand is. De prijs gaat
daarom naar Zwaans bijdrage
aan het debat over samenvoe
ging van zwembad, Tripodia en
sporthal. De onbetwiste leider
van Lijst 8 liet zich niet meesle
pen in de euforie, maar zag
voor het plan ter waarde van 25
miljoen gulden graag wat alter
natieven uitgewerkt, want: „Als
ik thuis een bank ga kopen haal
ik al drie of vier folders in huis."
„Het lijkt hier wel de Jerry
Springershow", riep een boze
buurtbewoner in september tij
dens een wijkbijeenkomst in
Sassenheim. En daarmee haal
de ze zich de woede van burge
meester Rick Buddenberg op de
hals. Want de Jerry Springer
show, dat is een bonte verza
meling aparte mensen die el
kaar onophoudelijk in de haren
vliegen, zonder dat er iets con
structiefs uitkomt. En daar
doen ze in Sassenheim niet
aan. Vandaar ook dat al in okto
ber het parkeerplan voor de
Gouvemeurlaan soepeitjes
door de gemeenteraad gleed.
Als een warm mes door de bo
ter. Aan oeverloos gekijf en
langslepende procedures heb
ben ze in Sassem een broertje
dood; vandaar dat zij met recht
de Gouden Botervloot in ont
vangst mogen nemen.
Een zwaar verzilverde assimi
latielamp gaat naar de ge
meente Lisse. Want het is na
tuurlijk heel loffelijk dat juist dit
dorp een plaatsje inruimt voor
de coffeeshop van de Duin- en
Bollenstreek. Zodat ze in bij
voorbeeld Katwijk gevrijwaard
blijven van zo'n officieel ver
kooppunt van softdrugs. Over
de onschuld danwel gevaren
van cannabis zijn al boeken
volgeschreven. Maar dat lang
durig verblijf in wietdampen
wel degelijk invloed op de geest
heeft, dót staal in Lis inmiddels
wel vast. Want wat roept een
verontwaardigde CDA-fractie-
voorzitter, als zij vermoedt dat
er niet wordt opgetreden tegen
overtredingen van de opium
wet? „We hebben ons door po
litie en justitie wiet in de ogen
laten strooien." Eigenlijk heeft
Riet van Graven daarmee ook
recht op de IRT-beker, want zij
geeft meteen - zonder dure par
lementaire onderzoeken - een
antwoord op de vraag waar al
die door justitie ingevoerde
drugs gebleven zijn.
entiende eeuw daterend*
Het was het best bewaarde geheim van
Katwijk. Met de nadruk op was. Over de
even gruwelijke als bizarre moord op
drie 'duivelse' bemanningsleden van de
logger Katwijk 171/Noordzee V in de zo
mer van 1915 zweeg het visserdorp als
het graf. Totdat de in Katwijk opgegroei
de schrijver Robert Haasnoot dit jaar in
zijn roman 'Waanzee' een boekje open
deed over veel van wat zich op de gek
kenlogger heeft afgespeeld.
Over veel, niet over alles. „Ik ben geen weten
schapper of historicus, maar een romanschrij
ver. In het belang van mijn verhaal heb ik de
waarheid regelmatig geweld aangedaan. Af en
toe heb ik gelogen dat het gedrukt staat." Zijn
boek is dan ook vanaf de allereerste verkoop-
dag onderwerp van gesprek en discussie. De
tijd lijkt, na bijna 85 jaar, rijp voor het 'ware
verhaal'.
Dat ware verhaal, opgetekend in doktersverkla
ringen en rapporten uit 1915 en 1944, is welis
waar minder spannend dan het boek van Haas
noot, maar even gruwelijk en bizar. De bijnaam
die de Katwijk 171/Noordzee V kreeg, de gek
kenlogger, blijkt meer dan gerechtvaardigd.
Een matroos met godsdienstwaanzin ver
moordde drie van zijn 'duivelse' collega's in
koelen bloede.
Begin augustus 1915 vertrok de logger Katwijk
171/Noordzee V vanuit de haven van IJmuiden
voor de tweede haringvangst van dat jaar. Aan
boord waren dertien bemanningsleden, onder
wie Arie Vlieland, een godsdienstwaanzinnige
matroos die zijn mede-opvarenden volledig in
zijn greep had. Zij moesten doen wat hij beval.
Vlieland, een grote, sterke kerel, organiseerde
onder meer godsdienstoefeningen. Bij het bin
nenhalen van de netten moesten de opvaren
den met opgeheven rechterhand bijbelteksten
uitspreken en psalmen zingen. Na verloop van
tijd verkondigde Vlieland zijn mede-beman
ningsleden zelfs dat de wereld was vergaan. Ze
moesten daarom koers zetten naar Jeruzalem.
Aan boord kwam na verloop van tijd het verzet
tegen de dogmatische matroos op gang. Een
van zijn meae-matrozen weigerde bijvoorbeeld
aan de godsdienstoefeningen mee te doen. Hij
noemde ze bedrog. De charismatische leider
bestempelde daarop zijn collega als een duivel
die moest worden verdelgd. Hij werd door zijn
collega's overboord gegooid. Toen hij weer bo
ven water kwam en zich aan een touw wilde
vastklampen, werd het doorgesneden. Daarna
verdronk hij. Het was het eerste slachtoffer van
Arie Vlieland.
Niet veel later geloofde ook de stuurman niet
meer in de praatjes van de leider. Dat ongeloof
moest ook hij met de dood bekopen. De wraak
van Vlieland was wreed. Met een ijzeren schop,
een kuipersdissel en een bijl werd de tweede
afvallige letterlijk in stukken gehakt. „De duivel
heeft harde poten", zei de godsdienstwaanzin
nige matroos bij die gelegenheid.
Een ander bemanningslid dat tegen de leider in
opstand kwam moest, hoewel hij niet kon
zwemmen, in het water springen. Hij weigerde
dat, waarna zijn schedel werd stukgeslagen.
Vervolgens werd hij, net als zijn andere twee
collega's, overboord gegooid.
De komst van een Noors koopvaardijschip ver
hoedde dat er nog meer slachtoffers vielen. Het
De 'gekkenlogger", vergelijkbaar met het zeilschip op deze foto, zette in september 1915 onder lei
ding van een godsdienstwaanzinnige matroos koers naar Jeruzalem. Hij zou in Grimsby (Engeland)
'stranden'. foto privé
schip nam de logger op sleeptouw en de be
manningsleden werden overgedragen aan de
Engelse autoriteiten. Het was daarbij opvallend
dat Vlieland zich als een mak schaap overgaf.
Ongelukkig
Eenmaal terug in Katwijk bleven de gebeurte
nissen op de gekkenlogger de opvarenden van
de Noordzee V achtervolgen. Een familielid van
één van de bemanningsleden. „Mijn oom is
destijds onmiddellijk naar IJmuiden verhuisd
om die man (Arie Vlieland), die zijn leven ruï
neerde, te ontlopen. Die matroos met gods
dienstwaanzin heeft (na een opname in de psy
chiatrische inrichting Endegeest in Oegstgeest)
de wijk naar Wassenaar genomen, waar hij uit
eindelijk aan een ongeneeslijke ziekte is gestor
ven."
De familie van de godsdienstwaanzinnige ma
troos wordt momenteel, 85 jaar na dato, nog
steeds met 'Ben jij er één van de gekkenlogger?'
aangesproken. „Wanneer dat ophoudt? Daar
gaan vermoedelijk nog een aantal generaties
overheen", vermoedt de Katwijker die zijn oom
letterlijk en figuurlijk zag lijden aan de gevol
gen van zijn gruwelijke belevenissen op de gek-,
kenlogger. „De wond is op dit moment in elk
geval nog niet geheeld."
Roman
'Waanzee' is en blijft een roman. Met keiharde
feiten, maar ook met grote leugens. Robert
Haasnoot wil met zijn boek naar eigen zeggen
'een even mooi als aangrijpend verhaal' vertel
len. Hij is schrijver van professie en geen ge
schiedenisleraar. 'Waanzee' wordt alom gepre
zen, ook door zijn criticasters. Hun op- en aan
merkingen richten zich niet op het schrijversta
lent van Haasnoot, maar vooral op het door
hem als bijzonder beklemmend ervaren gere
formeerde geloof, waarbij je bij je geboorte
eigenlijk al voor de grondlegging der wereld
voor eeuwig verloren of voor eeuwig (uit)vei
ren bent. Of de kritiek richt zich op het negag
ve imago dat Katwijk door de publicatie van
Waanzee heeft gekregen, dan wel heeft behif"
den.
Wethouder J. Post vindt dat Haasnoot Katw
met de publicatie van zijn boek 'een zeer ne
tief stempel' heeft opgeplakt. „Zie daar nog
maar eens af te komen. In het boek van Haa
noot lijkt het net of Katwijk één grote sekte i
Dat ontken ik met klem. Ik vind het boek zei
suggestief en gevaarlijk. Lezers verwarren fit
met werkelijkheid." Veel Katwijkers vinden E
Robert Haasnoot met zijn boek de vuile was
heeft buitengehangen.
De plaatselijke hervormde predikant J. Blon
vindt dat 'niet verkeerd'. „Zoiets kun je niet
de doofpot stoppen. Het is nu eenmaal ge
beurd. Dat valt niet te ontkennen. Het is nie^L
verkeerd als iets waar bijna een taboe op rus
bespreekbaar wordt gemaakt."
Het taboe dat Katwijk de afgelopen eeuw mC
zich heeft meegezeuld, is mede dankzij Haa -
noot doorbroken. Tegen wil en dank, overi-F
gens. Haasnoot zegt tal van negatieve reacti 3
te hebben gehad. „Velen vinden dat ik deze
schiedenis had moeten doodzwijgen. Dat w
hen blijkbaar beter uitgekomen. Ik ben de a
lopen maanden regelmatig geïntimideerd.
gekkenlogger heeft meer invloed op mijn lev
gehad dan ik vooraf aan de keukentafel bij n
vader, waar ik voor het eerst over deze gesel
denis hoorde, ooit had gedacht. Maar ik mo
door, het Schrijversleven gaat door. De gekk
logger zwaai ik uit, voor eens en altijd."
1 dorpspomp op tV e Van der Plas
-7I Majcor Bosshardt opent Inloophuis in
Sassenheim yan Bronsgeest
1 1 SèK* tebouwen. Bronsgeest-
Zuid en Katwijk en Lisse
1 4 Z0fBhU"
1 P ^flntpn van de grond te krijgen.
n n KdSSS^vjjNoordwiTks
1 9 ^«""^'Si'SeDubbelburg krügt «a
&SSSSSSOSS
^r^sBssssss
FlonsV tekene.daartoe
De Socialistische Pa jj„n van
begint een actie jn het bouwplan
heeft gekregen. De SP
oeginicerr onh,i,s in het bouwpian
ere-
r\ De kroegen ,n Lisse krrjgen geen latere
1 qI Vlifde phir^vóor Park Rusthotf in SassenheitTt
19 pffnses^Margnet opent Hafakke, in
Noordwijkerhout.
De SassenheimM gemeenteraad aanvMrdt he,
gerfngelantashng van he, park Rusthotf is
-
geinig
opgenomen.
k De Uiver landt op Valkenburg.
Y [Hussekriigtextrabegraafplaatsen
-1 1 Bollenbedrijven zetten Brits perseneel ,n voor
k ?r^«dePro,ee,bi, Flora ,n Ri,nsburg.
S ïï",11aaref^?egenbende.ahze;en
'^TasisS DeSobberbprgkriigtna R rnaarMh>rivéfietsenplah. even 1 C1 Lisse krilgr KMIa_-6
I reiziger.
II SSïï O dl L'sse ze, lieveheersbeest.es In tegen luis.
C^h^erlands-hervormde kerk in Valkenburg
^««'Shald,
01 VOO,hou,se raad stuurt wethouder Daan IJdo
91 Hoge waterstand flinke strop voor bollentelers.
Mo Qa^.nheimse Park-
"223rS 5, Duin. zwembad Aduan»
r i rt«6^
-71 Dieptepunt in de stemt de
7 Rü5SS wer parkeerplannen weg.
1 01 I isse m de wachtkamer.
verwoest bollenschuur
locatie home". k d dat het dorp er in
9 ifHfe^rKTtoTfewèrzïh
1 3 Siïi^NS^AlexCtuweMrufals
-1 KeUk,nh°
Katwilk viert Dag van de Zeevissenh ÏSS^nte maken om zeil
OlAmbulancedienstwilvan;;«JJ-KS.0"
Q Sk!&zinderde toegangsweg, de
^1 OrervatoplffG-bankaan hetSassenheimse
yi Kerkplein. hommelding aan de
k "2 Zeven huizen ontlui 6teek
1 fater een gel'dk^le rnet thieven en sieraden.
bedoeld voor eenNu benadert
•y QI Noordwijkse act)®|'°f ^ringen 0p bouw van
1 O de provincie om aan te dringen op
I phmschade a°s fltvolg van de bouw ,n Hoogh
I figuur'. Niemand weet waarom.
al voorhout wil af van de planscha.
7iKHs;rrx™3ii^e996
^«1X^1,0, voor he, eers, sinds
cr-houpmneen.
i - »„l Mn
"c^omVANSTunkrmm
Burgemeester C^d^Lnde noemt de verkoop
™awT«"lhs,)u,8^idB„Öwkenburcht
9 ,n Katwilk TJ*S?.5»?sW-6> «orden met
Ir^angvan d^t^chrkjliaar weer in Katwijk
gegeven.
Voorhout. houts Beiang) volgt
2?1 weggertuurde Daan IJdo ICDA) °P als
rlo han Vi
1 wethouder in d jn de ban van
1 uiteindelijk terugnemr
eraad m oe oan van
NouiuBir-r- o- vjothnuder Smit moet
'duizendguldenvraagraacjslid Van
uiteindelijk terugner«JJ" sinds deze
dulzendguldennw hebben uitgeloofd om
Smit van de weg te rilden
voornuui mr -■ RuimteiiJKe
gaat om wi)Ziging|d jumte„ blijken
van claims te bewegen.
/-\ Een vuurtor®.nm^llk«. badplaatsplannen.
b element m Noordwijks badpia^ j
8 rrssxgzszss, r t
overlijd, op 63danplej<igu, -
1 21 ovèrttidt °P hït tr°iJV"P,an CalorarJ
1 4 SSSSSSB nederlaag. De bomen oj
1 het landgoed mogen gekapt.
