Aquarium moet in interieur passen
Rijp en Groen
Plato-hout goed alternatief voor tuinhout
Skimmia in het boeket
Vruchtboom in lijmband
■PM
ff nu
Kamerplant voor kerstboom
Open haard met liftdeur
RIJDAG 31 DECEMBER 1999
4et gezegde 'Mensen houden
■an bloemen' moet een beetje
- irorden gewijzigd. Bloemen,
■elite bloemen met kleurige
iloemblaadjes, spelen immers
en steeds geringere rol in boe-
etten, bloem- en sierstukken.
I )aarin ligt de klemtoon steeds
neer op allerlei gevormd blad
n diverse kleuren. Dat geldt
K)k voor de sierstukken die we
ond de feestdagen cadeau krij-
en of zelf kopen.
°Nu is in deze tijd
'begrijpelijker dan
nidzomer als er
'olop echte bloe
nen zijn. Omdat
k altijd graag kijk
n zaken waar veel
evend groen ver-
ocht wordt, viel
nij op dat de
ikimmia japonica
lit jaar een topper
vas in diverse
:erststukken en ik
ag tot mijn ver-
>azing zowel de
nannelijke exem-
ilaren met een
[rote royale
iloemtros als de
Touwtjes met
uin vele helderro-
le bessen in
iloemstukken ver
kerkt. Omdat ik van planten
ïoud, heb ik altijd een beetje
nedelijden met die stakkers die
inverwacht in warme kamers
net droge lucht in leven moe-
en zien te blijven, want de
ikimmia is een sterke, over het
dgemeen winterharde tuin-
ilant.
)aarom hier de goede raad om
lia de feestdagen deze bewoner
van de tuin langzaam weer te
laten wennen aan het barre
Buitenleven waar hij thuis
hoort. Dus niet pardoes de tuin
n of naar het balkon als het
- rriest. Ook planten moeten
angzaam wennen aan andere
;roei omstandigheden. De eer-
te schok van een koude kas
taar een warme kamer hebben
ie overleefd, zorg ervoor dat ze
;een tweede schok krijgen,
vant het zou jammer zijn als
leze mooie dankbare tuinplant
lood zou gaan. Met een beetje
'oede zorg kunnen we nog ja-
en plezier hebben van de
ikimmia die, vreemd genoeg,
geen familie is van de Ericaceae
maar van de Rutaceae waartoe
ook de wijnruit en de sinaasap
pel worden gerekend.
De indeling van planten lijkt
soms moeilijk. Maar terug naar
onze Skimmia. Nadat we hem
langzaam hebben laten wen
nen aan koude, zoeken we een
geschikt plekje in de tuin en dat
is heel gemakkelijk voor een
Skimmia, die laag blijft en win
tergroen is. De
Skimmia blijkt
niet kieskeurig te
zijn en verdraagt
zelfs zeelucht.
Een plekje in de
zon mag, maar
met schaduw of
halfschaduw
neemt deze dank
bare, weinig ei
sende plant ook
genoegen. Tot zo
ver lijkt alles heel
eenvoudig, zeker
als we het met
een mannelijk
exemplaar te
doen hebben. Een
plant dus met een
grote roseachtige
bloemtros, vol
piekleine bloem
pjes. Die plant zal
ook het daarop
volgende jaar weer braaf bloei
en.
Maar hoe zit dat dan met de
vrouwelijke plant die nu nog
van die fraaie rode bessen
heeft. Zal die ook gaan bloeien?
Wis en waarachtig, al zijn de
bloemen minder spectaculair
dan die van de mannelijke
exemplaren. Alleen op de bes
jes zullen we lang moeten
wachten, tenzij er niet te ver
weg een mannetjes Skimmia in
de tuin staat. Bessen vormen
zich immers uitsluitend na be
vruchting en daarvoor is dan
stuifmeel nodig van een Skim
mia man. Daarom de goede
raad voor allen die lang plezier
willen hebben van het restant
kerstversiering: hard het vrouw
tje of het mannetje af, geef het
een goede plaats in de tuin en
zet er in het voorjaar een man
netje bij als het gaat om een
Skimmia met besjes. Alleen dan
wordt het weer een soort kerst
versiering.
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
POSTBUS 507
3002 PA HAARLEM
Vraag antwoord
Dm te beginnen: brieven wor
den nimmer persoonlijk beant
woord omdat deze rubriek be-
ioeld is voor alle in groen en
)loem geïnteresseerde lezers.
:n nu de vraag van J. H. Wolt-
lyuis uit Blijham. Het is een
Taag waarop zomaar een ant
woord te geven is. De twintig
aar oude notenboom blijkt het
ninder goed te doen in ver-
)and met hoge bomen in het
)ark ernaast. Het is een feit dat
lotenbomen veel licht en zon
ïodig hebben, plus een goed
doorlatende grond. Hoe een
joede groei te realiseren is met
Dok steeds hoger wordende bo
nen in de buurt zou ik zo niet
veten. Wel is bekend dat no-
enbomen zeer moeilijk ver-
Jlantbaar zijn. Als troost kan ik
nelden dat notenbomen, ook
ils ze geen of weinig vruchten
dragen, heerlijk zijn om onder
e zitten omdat ze insecten we
en. Om de boom wat meer
cracht te geven zou ik rond de
vortels een flinke laag goede
:ompost aanbrengen. Mocht er
)oit gesnoeid moeten worden
dan nooit na eind november
tnders bloedt de boom dood.
Mevrouw Homaard uit Noord-
wijk is in het bezit van een hele
mooie plant die al in de oud
heid bekend was en vaak ge
bruikt werd als voorbeeld voor
ornamenten. Het is de Acan
thus mollis met groot getand
blad en mooie bloemen. Deze
vaste plant met een knolvormi
ge wortel houdt van veel zon en
niet al teveel vocht. Van de heer
Pieter Jellema uit Haarlem
kreeg ik ten behoeve van bezit
ters van oude vruchtbomen een
redelijk milieuvriendelijk advies
om deze bomen zo gezond mo
gelijk te houden. Ten eerste het
aanbrengen van lijmbanden in
de herfst. Dan kunnen de diver
se insekten die langs de stam
kruipen om in de boom als in
dividu te overwinteren de eitjes
af zetten en niet er overheen. Ik
heb het zelf jaren gedaan en
was altijd verbaasd over het
grote aantal slachtoffers. Om
streden is het advies om in het
voorjaar, voor de knoppen uit
lopen, vruchtboomcarboline-
um te gebruiken omdat men
hiermee ook belagers van scha
delijke insecten doodt. Deson
danks wordt dit middel nog
vaak met succes toegepast.
GREET BUCHNER
REDACTIE MARCOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-5150265
Cryptogram
Horizontaal: 1 Weefsel ter tafel brengen (6); 4. Geldige lekkernij (8);
6. Men hoort niet veel in deze eenheid (4); 8. Engelsen praten over dit
poeder (4); 9. Vroegere zwangerschap voor de show (9).
Verticaal: 1 Waterkering van twee schijven (3); 2. Zijn schilderkunst is
volgens moeder niet ordinair (5); 3. Rijtuigje van een masochist (4); 5.
Bij de vorst gaat vader aan de riem (6); 6. Daarin geschoten voelt een
vlerk zich beledigd (4); 7. Voornaam van klank (4); 8. Bocht van een
visser (4)
Oplossing van donderdag:
HORIZONTAAL: 1. Emerald; 7. stug; 8. faam; 10. tas; 12. ski;
13. langs; 16. teil; 18. rose; 20. ala; 21. noga; 23. aval; 26. amigo;
28. tal; 30. Ido; 32. klop; 34. elan; 35. spannen
VERTICAAL: 1 Eta; 2. müsli; 3. eg; 4. af; 5. lasso; 6. dak; 7 stut;
9 mime; 11. un; 14. alaam; 15. graag; 17. ego; 19. sla; 21. notk;
22. galop; 24. voile; 25. loon; 27. il; 29. als; 31. dan; 33. pa; 34. en.
Goudvis, punkvis of doorgefokt exemplaar?
Het aantal aquariumliefhebbers
loopt flink terug. Water verver
sen, filters schoonmaken kost
teveel tijd. De handel poogt dat
te ondervangen door allerlei
handige, werkbesparende snuf
jes te bedenken. Toch houden
nog altijd zo'n 400.000 Neder
landers er een aquarium op na,
maar het legioen slinkt. De ta
nende belangstelling is goed
voelbaar in de 150 plaatselijke
aquariumverenigingen die zijn
aangesloten bij de Nederlandse
Bond Aqua Terra (NBAT). Tien
jaar geleden telde deze landelij
ke vereniging tienduizend le
den; nu zijn er nog zesduizend.
De dierenhandel broedt op mo
gelijkheden om het tij te keren.
Sommige winkeliers willen het
aquarium uit de hobbysfeer ha
len. De waterbak met vissen en
planten moet als een eigentijds
decoratieartikel in de etalage
worden gezet. „Het aquarium
heeft een oubollig imago", zegt
Karei Nachtegaal van dieren
speciaalzaak Heems uit Heem
stede. „Vandaar dat wij de wa
terbak promoten als een eigen
tijdse vorm van interieurver
fraaiing waarvoor weinig on
derhoud is vereist. Bij menig
een leeft nog de gedachte dat
een aquarium tijdrovend is
vanwege het geregeld verscho
nen van water of vervangen van
filterwatten", zegt de dieren
winkelier. „Tegenwoordig zijn
er echter praktische filterpatro
nen voorradig: vervangen is
slechts een kwestie van deksel-
filter omhoog, oude patroon er
uit en een nieuw exemplaar er
in."
Een probleem waar liefhebbers
ook tegen aanlopen, is dat nog
al wat vissen en planten bij een
pas ingericht aquarium snel het
loodje leggen. De dieren zijn
dan niet bestand tegen de hard
heid van het water, het zuurge-
halte ofwel ph-waarde is niet
goed of er zit teveel nitriet in
het water. Nachtegaal: „Door
wat flesjes met bepaalde bacte
riën in de bak te gieten, is een
voudig een gezondere biologi
sche watersamenstelling te cre-
eren. Daarnaast bestaan er al
lerlei apparaten waarmee de
zuurgraad en de hoeveelheid
nitriet zijn te meten. Een laatste
vinding is de zogenoemde oxy-
dator, die zuurstof aan het wa-
Zonder speciale verlichting, filters, thermostaten en waterpompen houdt het leven in de bak geen stand.
foto GW/W wilhelm
ter toevoegt. Elke twee weken
ongeveer tien procent van het
water verversen, is voldoende
om de dieren en planten een
onbekommerd leven te bie
den."
Lang niet iedereen in de dieren
handel gelooft echter in het
probleemloze aquarium. Welis
waar maken de snufjes de hob
by een stuk eenvoudiger, maar
ook kostbaarder. Daarnaast
vereist iedere soort vis een be
paalde zuurgraad: een exem
plaar uit de Amazone verkiest
een andere ph-waarde dan een
vis uit bijvoorbeeld Midden-
Amerika. Bovendien geven nog
al wat baasjes de dieren teveel
voer, waardoor het water ver
vuild raakt. Vuistregel is dat vier
tot vijf korrels per dag voldoen
de zijn voor één zwemmer. Een
te groot aantal exemplaren in
het water leidt overigens ook
tot vervuiling. Hierbij geldt de
regel: drie liter water voor één
gram vis. Een kardinaaltetra
van vier gram heeft dus twaalf
liter nodig.
Punkvissen
Liefhebbers willen niet alleen af
van de schoonmaaklussen bij
een aquarium; ook het oog
moet meer dan ooit worden be
koord. Om daaraan tegemoet te
komen zijn er allerlei nieuwe
soorten bakken opgedoken:
slanke zes- en achthoekige zui
len bij voorbeeld. „Een recht
hoekige vorm is beter dan een
ronde bak. De bekende goud
vissenkom bijvoorbeeld is een
ware martelgang: de bewoner
wordt er knettergek in", weet
een woordvoerder van de Die
renbescherming te melden.
De discussie over de voor- en
nadelen van de kom vindt al ja
renlang plaats, maar ze is re
centelijk door de publicitaire
veldtocht van de Werkgroep
Goudvis weer opgelaaid. Dit ac
tiecomité stelt dat er talloze
goudvissen in een kom weg
kwijnen. Voorstanders daaren
tegen wijzen op het gebrek aan
wetenschappelijk bewijs: er zijn
geen gegevens dat de ronde
huisvesting tot kommer en kwel
leidt. Vast staat echter wel dat
een goudvis tientallen centime
ters lang en dertig jaar oud kan
worden en dat noch die afme
ting, noch die leeftijd in de kom
bij benadering worden bereikt.
Minder verdeeldheid tussen
dierenhandel en dierenvrien
den bestaat er over de zoge
noemde punk- of discovissen.
Dit zijn blanke exemplaren die
met de injectienaald een kleur
stof krijgen ingespoten. Een be
drijf uit Lelystad importeerde in
het verleden dergelijke vissen,
maar zowel de brancheorgani
satie van dierenwinkeliers (Di-
vebo) als de Dierenbescher
ming hebben daar tegen gepro
testeerd. Ook de Nederlandse
Bond Aqua Terra ziet niets in
punkvissen. Sommige liefheb
bers die bij deze vereniging zijn
aangesloten, kweken wel vissen
op bepaalde kenmerken zoals
aparte kleuren en enorme slui-
ervormen. Hierdoor krijgen de
dieren een ander uiterlijk dan
ze van oorsprong hebben.
„Daar is niets op tegen", meent
bondsfunctionaris Pim Wil
helm.
„Een overdreven gefokte sluier-
vorm zorgt voor meer weer
stand bij het zwemmen en ver
eist extra weefselopbouw,
waardoor het dier meer moet
eten. In de vrije natuur is zoiets
erg vervelend, maar in het
aquarium heeft het dier er geen
last van. Er zijn zelfs goudvissen
met blaaskoppen gekweekt; op
het hoofd zitten dan enkele
bubbels. Weliswaar zijn die
bubbels teer en kunnen ze
makkelijk scheuren, maar met
speciale kit zijn de stukjes weer
eenvoudig aan elkaar te lijmen.
Dit is niet vreemd, want vissen
kun je ook verdoven, hechten,
opereren en inenten. Wanneer
er met bepaalde gefokte exem
plaren toch iets behoorlijk mis
mocht zijn, dan is dat jammer
en nemen wij zoiets op de koop
toe: that's life", verklaart deze
visliefhebber.
ALEX VAN HOOF
I
STRIP
HEINZ
Aan de beugel kan de ruit omhoog
Het knapperige houtvuurtje
kan open of achter glas bran
den. Achter glas betekent dat
vrijwel alle warmte de schoor
steen uitgaat, maar dat kan
soms wenselijk zijn. Het afslui
ten gebeurt met een glazen lift
deur die met een speciale tang
kan worden geopend en geslo
ten. Het mechanisme werkt
met behulp van een katrol en
een contragewicht. Ook bij ge
sloten glasdeur houdt men vol
ledig zicht op de vuurhaard.
/orden getrokken. foto gpd
Door de circulatie van naver-
brandingslucht blijft het glas
vrij van roetaanslag. Moet de
ruit eens worden gelapt dan
kan men hem gewoon naar vo
ren klappen. Een dichtgeklapte
deur is ook veilig: wie naar beef
wil kan het vuurtje rustig laten
nasmeulen. De deur is \aak of
in gebogen panoramaruit. Het
kader rondom is in kleur naar
keuze. De prijs van dit moois is
vanaf f 4.250. Verdere informa
tie: 070-325.17.13.
Hoe Fop oe Foj/rep zV
vppivpe D£t/tsTj£ ïcpAw-
Kook het hout, droog het enke
le dagen en bak het ten slotte.
Het Plato-procédé in een not
endop. Een procédé waarmee
je van Europees zachthout
hardhout maakt, dat net zo
hard is als tropisch hardhout.
De schjmmels kunnen het dan
verder wel vergeten.
Plato-hout lijkt een goed alter
natief voor het chemisch be
handelde tuinhout, waarover
nu zoveel discussie is, omdat
het voor ernstige milieuvervui
ling zorgt. Hoewel je op dit mo
ment bij Plato nog geen plank
kunt kopen en de manier van
werken nog volop in ontwikke
ling is, denkt Willem van Breu-
kelen, bij Plato Beheer BV ver
antwoordelijk voor de verkoop
van de nieuwe technologie, een
mooie vinding op de markt te
zetten. De de productie van het
'veredelde' hout kan echter pas
beginnen als de nieuwe fabriek,
in Arnhem, klaar is. Dat zal
naar verwachting in april vol
gend jaar zijn.
Van Breukelen: „Een eventueel
verbod op de toepassing van
het impregneren van tuinhout
(verduurzamen van hout met
chemische conserveringsmid
delen) betekent voor ons niet
dat we zomaar in het gat in de
markt kunnen springen, al
thans voorlopig niet. Wij stre
ven in eerste instantie naar een
jaarlijks volume van 75.000
kuub. Daar lacht een gemiddel
de verduurzamer om. dat is
niets."
Drie wijzen
Het idee voor een behandeling
van naald- en ook loofhout (zo
als van populieren) werd aan
het begin van dit decennium
geboren bij Shell, als een moge
lijk alternatief voor tropisch
hardhout. Drie werknemers van
de oliemaatschappij zagen er
De potloodplant is een makkelijke plant die jaren oud kan worden.
foto
Wat te doen met de lege plek
die de kersboom na de feestda
gen achterlaat? Het verschoven
meubel weer terugzetten of iets
heel anders? Een grote kamer
plant bij voorbeeld? Bloemen
bureau Holland ziet niets liever
dan het laatste. Het is tenslotte
de promotieorganisatie van
bloemen- en plantenkwekers in
Nederland. Wie zelf niets kan
bedenken wordt gaarne van
tips voorzien. Een flaming-
oplant (anthurium) bij voor
beeld oogt dank zij de rode
bloemen heel eigentijds, want
die tint is momenteel zeer in
trek. Kamerplanten op stam zo>
als de treurvijg ofwel ficus, ge
ven de huiskamer een behou
dender sfeertje. Helemaal klas-:
siek is om de ficus in een grijze;
loden bak of terracottapot te -i
zetten, terwijl planten in man-';
den wat landelijker ogen. He-
dendaags zijn geglazuurde,
rechte en strakke exemplaren.
Overigens geeft een geglazuur
de onderschotel minder kans
op krassen op de parketvloer.
Plakviltjes zijn in dit verband
ook handig trouwens.
zo veel brood in dat ze vijf jaar
geleden ontslag namen en het
procédé verder voor eigen reke
ning ontwikkelden. De naam
Plato heeft niets met de Griekse
wijsgeer te maken, maar is ge
woon de afkorting van 'Provi
ding lasting advanced timber
option".
De behandelingstechniek is ge
patenteerd, maar in Frankrijk
en Finland zijn gelijksoortige
ontwikkelingen gaande. Het
komt erop neer dat een groot
deel van de in het hout aanwe
zige suikers door verhitting met
stoom worden omgezet in stof
fen die de schimmels niet lus
ten. Door het hout ook nog
eens een keer in een oven, on
der zuurstofarme omstandighe
den, te bakken wordt het voor
de micro-organismen helemaal
ongenietbaar. Bovendien leidt
de laatste stap tot een betere
droging dan bij de gebruikelijke
bewerkingen. Terug in de bui
tenlucht neemt het ook minder
water op. Uiteindelijk moet het
procédé resulteren in een duur
zaamheid van zeker twintig
jaar.
Plato beschouwt zijn aanstaan
de fabriek in Arnhem als een
voorbeeldbedrijf, waarmee Van
Breukelen de boer op kan om
licenties te verkopen in het bui
tenland. Plato BV heeft daarbij
het oog vooral gericht op lan
den met veel bossen. Volgens
directeur Henk Groeneveld, een
van de drie oud-Shell-mede-
werkers, zouden ook de bos
bouwers in de tropen er baat bij
kunnen hebben. Zachthout
soorten groeien nu eenmaal
sneller dan tropisch hardhout.
Groeneveld denkt dat het Plato-
patent ook kan worden toege
past in de nabijheid van teak-
plantages. „Met het jonge dun-
ningshout daar wordt bijna
niets gedaan, maar als het kan
worden omgetoverd tot hard
hout, wordt ook dat econo
misch interessant."
JAN OTTENS
Tuinhekken, pergola's bepalen het beeld van veel tuinen in Nederland. Het hout kleurt groen van het koper
dat erin zit En dat is nodig om de schimmels uit het hout te weren. foto gpd/maupice nelwan
