Venster op de wereld werd ordinaire kijkdoos 1
Rtv Extra
Kijktop honderd aller tijden
Kijkmeter registreert kijkgedrag
VRIJDAG 31 DECEMBER 1999 i« IIJC
Televisiekijker zoekt vooral simpel amusement ee
muzikale serie van Annie M.G.
Schmidt blijft gissen. Kijk- en
luistercijfers werden in die tijd
namelijk nog niet bijgehouden.
Kijkcijfers vond men minder
belangrijk. Kwaliteit, daar
draaide het om.
Pas in 1965 werd een begin
gemaakt met het meten van
kijkcijfers. Helaas zijn die gege
vens slecht bewaard gebleven,
zodat we nooit zeker zullen we
ten of het waar is wat wordt be
weerd, namelijk dat raadsverga
deringen werden afgezegd op
avonden dat Peyton Place werd
uitgezonden. Feit blijft dat pro
gramma's in de begindagen van
de televisie door meer mensen
werden bekeken dan nu. We
namen een falende techniek en
klapperende decors voor lief,
en keken eendrachtig naar Bo
nanza, Mr.Ed, Lucy, Een van de
acht, Ironside en Citroentje met
suiker. Daar kan de huidige
kijkcijfer-hit Big Brother met
bijna twee miljoen kijkers niet
aan tippen!
Natuurlijk, de keuze was be
perkt. Van 1964 tot 1988 waren
er maar twee zenders. Tegen
woordig zappen we onrustig
door, net zolang tot er op een
van de dertig zenders iets is dat
de aandacht langer dan tien
minuten vasthoudt.
Het Continu Kijk- en Luister
onderzoek volgt sinds 1965 het
kijkgedrag. Vroeger ging dat
nog op primitieve wijze. Een
groep mensen hield in een dag
boekje bij naar welke program
ma's men keek, en hoe lang.
Sinds 1988 wordt het kijkgedrag
per computer bijgehouden.
Daar kleeft één nadeel aan: ook
het niet-actief kijken wordt bij
gehouden. In steeds meer huis
houdens staat de televisie im
mers vrijwel de hele dag aan.
zonder dat iemand er serieus
naar kijkt. Het toestel staat aan,
maar in de tussentijd wordt er
gestreken, gekletst, gekookt of
huiswerk gemaakt.
Elfstedentocht
KLO houdt niet alleen kijkcij
fers bij, maar meet ook de
waardering voor programma's
van de publieke omroep. De
nroep. aantal kijkers, kijkdichtheid, marktaandeel
1. WK Voetbal: Nederland-Argentmie (25 juni 1978) NOS
2 De 1 2 3 show (22 januari 1985) KRO
3. Wim Kan (31 december 1982) VARA
4 Mies (29 december 1981) AVRO
5. André van Duin theatershow 1 |anuari 1982) TROS
6. Zeg 'ns AAA (2 februari 1985) VARA
7 Eurovisie Songfestival (23 april 1982) NOS
8 Playback Show (23 april 1985) KRO
9 Toon Hermans one man show (14 dec. 1978) AVRO
10 Telebingo (16 januari 1981) AVRO
11 Bananasplit show (29 maart 1983) TROS
12 Zeg'ns AAA (10 november 1984) VARA
13 De 1-2-3 show (27 november 1984) KRO
14. Naakt over de schutting (15 maart 1979) AVRO
Dagboek van een herdershond (8 januari 1980) KRO
Telebingo (4 februari 1980) AVRO
Flip Fluitketelshow (1 december 1980) TROS
André 's Comedy Parade 1 februari 1983) TROS
Toon Hermans one man show (7 dec. 1980) AVRO
Inhuldiging koningin Beatrix (30 april 1980) NOS
Babbeloniè (26 januari 1982) AVRO
Dallas (23 maart 1982) AVRO
23 Gnjpstra en De Gier 29 maart 1983) TROS
24 De 1-2-3 show (27 januari 1984) KRO
De Bananasplit show (10 maart 1984) TROS
Zeg 'ns AAA (24 januari 1984) VARA
Europe in Dommo (2 januari 1988) TROS
Soundmixshow (29 januari 1988) KRO
Wedden dat (1 februari 1988) AVRO
30 Honeymoonquiz (5 januari 1988)TR0S
31 Journaal 20 uur (4 oktober 1992) NOS
32. Brandpunt (29 januari 1988) KRO
Medisch Centrum West (22 maart 1988) TROS
Sonja op Zondag (28 februari 1988) VARA
Zeg 'ns AAA 12 januari 1989) VARA
TV Show (5 januari 1988) TROS
Martine Bijl (3 lanuari 1988) VARA
Superfan (10 januari 1988) VARA
Te land. ter zee en in de lucht (2 feb. 1988) TROS
Kieskeurig op wielen (2 janua'ri 1988) TROS
Hartengala (3 april 1989) KRO
Sterrenslag (14 maart 1988) AVRO
Against All Odds (25 ianuan 1988) AVRO
Twee banen op een kussen (22 januari 1988) KRO
Op goed geluk (24 maart 1989) TROS
Ook dat nog (17 februari 1991) KRO
Opsporing verzocht (15 februari 1988) AVRO
André van Duin (9 december 1988) TROS
Miami Vice (13 januari 1988) Veronica
Jongbloed en Joosten (13 januari 1989) TROS
Surpriseshow (26 december 1988) KRO
Perry Mason (17 januari 1988) VARA
Doet 'ie het of niet (20 maart 1988) VARA
Derrick (5 maart 1988) TROS
Achter het nieuws (27 maart 1988) VARA
Mama is boos (19 mei 1988) AVRO
Seth Gaaikema (31 december 1988) Veronica
Moonlighting (6 januari 1988) Veronica
Sportman/vrouw v.h ja ar 11 januari 1988) AVRO
Onze Ouwe (2 januari 1988) TROS
Domino D-Day (28 augustus 1988) SBS6
Alf (24 maart 1989) TROS
Flodder (9 januari 1989) AVRO
De Leukste thuis (14 september 1990) TiROS
Eurovisie Songfestival (30 apnl 1994) NOS
66 Mmiplaybackshow (4 november 1988) KRO
67 Spijkerhoek (4 januari 1989) Veronica
68 Golden Girls (28 februari 1988) VARA
69 Mijn geheim (5 januari 1988) TROS
70 Once Upon a Time (28 maart 1988) AVRO
71 Laat maar zitten (7 januari 1990) VARA
72 Drie is te veel (30 december 1988) TROS
73 Klasgenoten (18 januari 1989) Veronica
74 Studio Sport (14 februari 1993) NOS
75 Over leven (4 januari 1988) AVRO
76 Allo Allo (24 maart 1989) TROS
77 Verona (3 februari 1988) Veronica
78 Love Letters (2 januari 1991) TROS
79 Nieuwslijn (3 februari 1988) Veronica
80 Konsumentenbus (5 lanuari 1989) VARA
81 Beppie (2 maart 1989) AVRO
82 Vreemde praktijken 17 april 1989) KRO
83 All You Need is Love (30 nov 1993) Veronica
84 Urbanus (3 maart 1988) VARA
85 Cosby Show (3 januari 1989) NCRV
86 Elfstedentocht (4 januari 1997) NOS
87 Verhuizing (26 april 1988) TROS
88 Sterren Playbackshow (8 april 1988) KRO
89 Wereldwijs (20 november 1988) VARA
90 Tineke Schouten (14 oktober 1989) Veronica
91 Flying Doctors 16 februari 1991) VARA
92 In de hoofdrol (20 oktober 1988) AVRO
93 Aktua (22 maart 1988) TROS
94 Porky's pikante pretpark 13 mei 1989) Veronica
95 J. Last B Stenberg (11 november 1988) TROS
96 Klas apart (19 januari 1989) VARA
97 Schatjes (4 juli 1988) AVRO
98 Way of Life show (31 mei 1988) TROS
99 Televizier 1 februari 1988) AVRO
100. Pin Up Club (20 januari 1988) Veronica
16.
17.
18.
19
20.
21.
22
25.
26.
29.
33.
34
35
36
37.
38
39
42
43.
46
47
48
49
50.
51.
52.
53.
54
55.
56
57.
58
59.
60
61.
62.
65.
8.5 milj.
7.5 milj.
7.4 milj.
7.2 milj.
7.2 milj.
7.1 milj.
7.0 milj.
7.0 milj.
6.9 milj.
6.9 milj.
6.9 milj.
6.9 milj.
6.9 milj.
6.8 milj.
6.8 milj.
6.8 milj.
6.8 milj.
6.8 milj.
6.7 milj.
6.7 milj.
6.7 milj.
6.7 milj.
6.7 milj
6.7 milj.
6.7 milj.
6.7 milj.
7.1 milj.
6.0 milj.
5.6 milj.
5.2 milj.
5.2 milj.
5.0 milj.
4.8 milj.
4.5 milj.
4.9 milj.
4.4 milj.
4.3 milj.
4.3 milj.
4.3 milj.
4.3 milj.
4.3 milj.
4.2 milj.
4.2 milj.
4.2 milj.
4.1 milj.
4.2 milj.
4.1 milj.
4.1 milj.
4.1 milj.
4.1 milj.
4.0 milj.
4.0 milj.
3.9 milj.
3.9 milj.
3.9 milj.
3.8 milj.
3.1 milj.
3.7 milj.
3.7 milj.
3.6 milj.
3.8 milj.
3.5 milj.
3.5mil|.
3.6 milj.
3.6milj.
3.5 milj.
3.5 milj
3.4 milj.
3.4 milj.
3.4 milj.
3.4 milj.
3.4 milj.
3.4 mil|.
3.5 milj.
3.4 milj.
3.4 milj.
3.3 milj
3.4 milj.
3.3 milj.
3.3 milj.
3.3 milj.
3.2 milj.
3.4 milj.
3.3 milj.
3.3 milj.
3.5 milj.
3.2 milj.
3.2 milj.
3.2 milj.
3.2 milj.
3.2 milj.
3.2 milj.
3.2 milj.
3.2 milj.
3.2 milj.
3.2 mil).
3.1 milj.
3.1 milj.
3.1 milj.
3.1 milj.
74.0%*
65.0%
64.0%
63.0%
63.0%
62.0%
61.0%
61.0%
60.0%
60.0%
60.0%
60.0%
60.0%
59.0%
59.0%
59.0%
59.0%
59.0%
58.0%
58.0
58.0%
58.0
58.0%
58.0%
58.0
58.0%
53.9%
46.1% 88
43.0% 89
40.0 87
38.5% 85
37.9% 78
36.4% 83
34.4 77
34.2% 81
33 9% 83
33.1%
32.7% 71
32.7% 83
32.5%
32.3% 75
31.9% 72
31.7% 76
31.7% 66
31.6 68
31.4% 64
31 4% 76
31.1 71
31.1 74
30.9% 77
30.7 76
30.6 70
29.7% 65
29.7 70
29.7 79
29.1 78
28.3 70
28.1 %68
27.7% 64
27.6%
27.2% 60
26.9% 58
26.7 57
26.6% 69
26.5% 69
26.5 74
26.3 68
26.3 64
26.3 73
26.2% 67
26.0% 65
26.0% 60
25.9% 73
25.8% 64
25.7% 56
25.6% 59
25.5 73
25.3% 57
25.3% 78
25.2% 64
25.2% 67
25.2 55
25.0% 57
24.8% 62
24.8% 62
24.6% 64
24.6% 73
24.5% 68
24.5 62
24.4% 66
24.4% 51
24.2% 65
24.2 80
24.1% 73
24.1 64
24.1 %62
24.0% 66
24.0% 67
23.9% 72
23.7 90
Met uitzondering van de wedstrijd Nederland-Argentiniê zijn live uitzendingen van
voetbalwedstrijden buiten de Top 100 gehouden
De Top 100 is samengesteld met behulp van gegevens van het Continu Kijk- en Luis
teronderzoek in de periode 1978-1985 (personen van 12 jaar en ouder) en de perio
de 1 januari 1988 tot 20 september 1988 (personen van 6 jaar en ouder). KLO is
met verantwoordelijk voor de samenstelling van deze ranglijst.
Wat heeft vijftig jaar televi
sie voortgebracht? Welke
programma's waren popu
lair? Kijkcijfers vormen de
basis van de Televisie Top
100 Aller Tijden. André van
Duin, Henny Huisman en
Mien Dobbelsteen strijden
om de eer. Maar Koning
Voetbal is baas boven
baas.
HILVERSUM TRUDY VAN DER WEES
GPD
De VARA heeft het programma
Zo was het toevallig ook nog 'ns
een keer uitgeroepen tot het
beste televisieprogramma van
de eeuw. Maar dit programma
komt niet voor in de kijkcijfer
top 100 die deze krant heeft sa
mengesteld op basis van gege
vens van het Kijk- en Luisteron
derzoek. De smaak van het pu
bliek wijkt mijlenver af van het
oordeel van zogenaamde des
kundigen. Absolute aanvoerder
van het klassement is Koning
Voetbal. Vrijwel elke live voet
balwedstrijd van enig belang
wordt bekeken door een mil
joenenpubliek. De zenuwslo
pende wedstrijd Nederland-
Brazilië van de WK '98 trok 8.1
miljoen kijkers. Negentig pro
cent van de televisiekijkers had
op dat moment afgestemd op
voetbal. Dit marktaandeel
wordt geëvenaard door Veroni
ca's Pin Up Club van januari
'88. Op de voet gevolgd door
Wedden dat, Honeymoonquiz
en Soundmixshow. Hetgeen het
nodige zegt over de voorkeur
van het grote publiek.
Zou staatssecretaris Cals dan
toch gelijk hebben gekregen,
toen hij in 1951 bij de eerste tv-
uitzending de vrees uitsprak dat
televisie - 'het nieuwe venster
tot de wereld' - zou leiden tot
'massificatie die elke eigen in
spanning op geestelijk en cultu
reel gebied dreigt te doen plaats
maken voor passiviteit en grau
we vervlakking'?
Televisie zuigt als een mag
neet alle aandacht naar zich toe
en wint het in veel huishoudens
van het lezen van een boek,
sporten, het voeren van een
zinnig gesprek of het doen van
een spelletje. Kleine kinderen
zitten om zeven uur 's ochtends
al voor de buis om cartoons te
kijken, 's Avonds hangt half Ne
derland op de bank, afstands
bediening in de hand, en zapt
van Big Brother naar GTST.
'Hommeles'
Dat is overigens niet iets van de
laatste tijd. Hoewel nieuws en
actualiteiten van meet af aan
werden gezien als de funda
menten van Nederlandse televi
sie, waren het ook in de pio
niersjaren vooral gezellige amu
sementsprogramma's zoals
Pension Hommeles (1957-1959)
die de meeste kijkers trokken.
Hoeveel mensen precies keken
naar de door velen geroemde
Buenos Aires 25 juni 1978. Tijdens de finale Nederland-Argentiniê scoort Mario Kempes het eerste Argentijnse doelpunt Een springende Arie
Jongbloed missen de bal. Nederland zou met 1-3 verliezen.
HILVERSUM TRUDY VAN DER WEK
GPD
Om een beeld te krijgen van het
kijkgedrag van de Nederlandse
bevolking wordt het Continu
Kijkonderzoek uitgevoerd. Het
Kijk en Luisteronderzoek werkt
met een panel van 1250 huis
houdens, ongeveer 2750 perso
nen. Dit panel is representatief
voor de Nederlandse bevolking.
Het kijkgedrag wordt van mi
nuut tol minuut geregistreerd
met behulp van de kijkmeter.
Deze ontvangt signalen via een
speciale afstandsbediening en
registreert of het toestel aan
slaat en voor welke toepassing:
kijken naar programma's en
zenders, teletekst, het gebruik
van de videorecorder.
De panelleden kunnen tevens
programma's op Ned. 1. 2 en 3
beoordelen door met behulp
van een afstandsbediening een
rapportcijfer aan het program
ma te geven. De informatie
wordt via een modem naar een
centrale computer in Hilver
sum gezonden. De gegeven
worden verwerkt en geanaly
seerd op kijkdichtheid, kijktijd,
het marktaandeel en het waar
deringscijfer.
Kijkdichtheid: het gemiddeld
percentage personen van de
Nederlandse bevolking van zes
jaar en ouder dat naar een zen
der. programma of program
ma-categorie heeft gekeken.
Kijktijd: het werkelijke aantal
minuten dat de gemiddelde
Nederlander heeft besteed aan
het kijken naar televisie.
Marktaandeel: het percentage
van het totaal aantal mensen
dat op dat moment televisie
kijkt.
Waarderingscijfer, het gemid
delde van alle beoordelingscij-
fers die de deelnemers aan het
televisie-onderzoek aan een De cast van Bonanza' van links naar rechts: David Canary (Candy), Dan Blocker (Hoss), Lome Greene (Pa)
programma hebben toegekend. Mike Landon (Little Joe). archieffoto
commerciële omroepen - overi
gens schaars vertegenwoordigd
in de Top 100 - hebben geen
behoefte aan een dergelijke me
ting.
„Hoewel wij proberen pro
gramma's te maken die inhou
delijk goed in elkaar zitten, is
ons eerste doel dat een pro
gramma geld opbrengt", ver
duidelijkt John Lükken van
RTL4. Dat laatste gebeurt alléén
wanneer er veel mensen naar
een programma kijken. Hoe
meer kijkers, hoe aantrekkelij
ker een programma wordt voor
adverteerders. Lükken vindt
waardering bovendien moeilijk
meetbaar. „Je kunt een kwalita
tief hoogstaand programma
maken en een slechte waarde
ring krijgen. Je kunt ook een
kwalitatief minder interessant
programma brengen dat toch
hoog wordt gewaardeerd, bij
voorbeeld omdat er leuke gas
ten in het programma zijn".
In zeker opzicht heeft Lükken
gelijk. Waardering is inderdaad
soms moeilijk meetbaar. Hoe
beoordeel je bijvoorbeeld een
voetbalwedstrijd? Voetbal is
zonder enige twijfel het best be
keken programma van de afge
lopen eeuw en wordt ook het
beste gewaardeerd, al steekt de
live reportage van de Elfsteden
tocht van 1997 zelfs voetbal
naar de kroon: de registratie
kreeg van de 3.6 miljoen kijkers
een 8.5 als rapportcijfer.
Voetbal vormt de hoofdmoot
van de kijkcijfer Top 100. Daar
om heeft de redactie van deze
krant een alternatieve top 100
samengesteld, waarin alleen de
belangrijkste voetbaltopper is
vermeld: de WK-wedstrijd Ne
derland-Argentiniê uit '78. Die
haalde met 8,5 miljoen kijkers
een kijkdichtheid van 74%. Dat
is meer dan Nederland-Brazilië
vorig jaar (kijkdichtheid 57.6%),
dat met 8.1 miljoen kijkers ech
ter wel een marktaandeel van
90 haalde.
Doorkijk-effect
Veel meer dan waarderingscij
fers geven kijkcijfers informatie
over de populariteit van een
programma. Maar ook hier is
een zekere nuancering op z'n
plaats. Zo wordt het NOS-jour-
naal bijvoorbeeld maar één
keer genoemd in de top 100. De
uitzending van 4 oktober 1992
trok 7.1 miljoen kijkers. Dat had
een dramatische reden. Die
avond was een vliegtuig van El
Al op een flat in de Bijlmermeer
neergestort.
Veel pieken in de kijkcijfers
zijn echter moeilijk te verklaren
of berusten op toeval. Waarom
werd het Eurovisie Songfestival
van '82 door 7 miljoen mensen
bekeken? Het festival was niet
spraakmakend. Zeker niet voor
Nederland. Bill van Dijk verte
genwoordigde ons land met Jij
en ik. Van dat liedje hebben we
sindsdien nooit meer wat van
vernomen. En waarom staat
Kieskeurig op wielen (2 januari
1988) op de 40ste plaats van de
top 100? De TROS reageert in
eerste instantie verbaasd, maar
ontdekt dan dat dit programma
werd uitgezonden direct na het
bijzonder goed bekeken Europe
in Domino. 'Hier is dus sprake
van een 'doorkijk-effect'. meent
Vier jaar lang hielden de schokkende gebeurtenissen in het Ameril
se stadje Peyton Place de Nederlandse kijker aan de beeldbuis gek n
terd. Het was tijdens een uitzending dan ook stil op straat. Afgebe ej
zijn Dorothy Malone als Constance Mackenzie en Ed Nelson als d d
Michael Rossi. archieffoto
Els Lootsma van TROS-com-
municatie. 'Mensen hebben er
gens naar zitten kijken dat ze
leuk vonden, en blijven nog
even hangen bij het volgende
programma'.
Ook speelt de dag van uitzen
ding een rol. 'Tijdens en rond
om de Kerstdagen wordt meer
tv gekeken dan op andere mo
menten in het jaar', aldus
Lootsma. Dat verklaart mis
schien de 7.2 miljoen kijkers
van André van Duins Theater
show op 1 januari 1982. Vier
van zijn shows horen bij de best
bekeken tv-programma's van
de eeuw. Deze eer deelt hij met
Henny Huisman, de geestelijk
vader en presentator van de
Playbackshow (1983) en Sound
mixshow (1984) en de VARA-
comedy Zeg 'ns AAA. De shows
van Van Duin en Huisman - nu
allebei RTL4 - behoren nog
steeds tot de best bekeken pro
gramma's van de Nederlandse
televisie, al moeten ze zich te
genwoordig tevreden stellen
met zo'n anderhalf miljoen kij
kers.
Loterij
Henny Huisman plaatst een
kanttekening bij de victorie.
„Kijkcijfers worden voor een
deel bepaald door wat er op het
andere net te zien is. Ik kan me
herinneren dat ik in de tijd dat
we maar twee netten hadden,
de Playbackshow presenteerde
bij de KRO, terwijl op de ai
zender de EO uitzond,
merk je echt wel aan de k
fers!"
De KRO deed in 1989
pijn in het hart afstand v;
succesvolle Soundmix
„De show werd geprodui
door Joop van den Ende
ducties. Hij kwam eind i
tachtig met zijn plannen
TV10, wat later uitmondt
RTL4. We hebben toen IB
Van den Ende gezegd: he
niet dat je én prograrr
voor ons produceert, én r
concurrent wordt. Dat bet<1
de wel dat we de Souni
show kwijtraakten.", aldus'
librord Ruigrok van de KRC a
Gelukkig kan de KRO ka 1
gen op nóg een historische 1
cijfer-klapper: de 1, 2, 3-
(7,5 miljoen kijkers, een
dichtheid van 65%). Rui
„Dat was een voor ons 1
ongekend groots opgezet!1
show, die werd gepresen
door Rudi Carrell. Hij was 1
ciaal daarvoor uit Duitslar 1
rug gekomen. Later werd j
plaats ingenomen door T<
Braak. Aan de show was e<
terij gekoppeld, waarvan d 1
brengst was bestemd voc
bouw van een nieuw schip 1
De Zonnebloem. Dat schip
inderdaad gekomen. Ver
delijk heeft de loterij - met
prijzen - mede gezorgd vo 1
hoge kijkcijfers."
