LVC moderner, strakker en netter
Bhutaanse dansers 'springen' zonden weg
Minimode te kijk in Lakenhal
Bomen met verf,
i kleur en kwast
Cultuur Kunst
Kauwen op een
tor in Naturalis
e: :j
0
INDERDAG 30 DECEMBER 1999
oinst hangt in de lucht
gstgeestHet interieur-ontwerpbureau ID Design laat een
artier voor de jaarwisseling 1999 luchtballonnen opstijgen,
n 99 ervan is een kaartje bevestigd dat de vinder recht geeft
een gesigneerde zeefdruk van Peter Kattenberg. De bal-
loplating gebeurt aan de Dorpsstraat 77 in Oegstgeest. De
uziek van Nena's 'Neunundneunzig Luftballons' weerklinkt
W( s de ballonnen het luchtruim kiezen. Met de actie wil het ont-
erj erpbureau 'een saluut brengen aan tweeduizend jaar christe-
o Ice cultuur'.
'olkenkunde wordt Wereldmuseum
di itterdam Het Museum voor Volkenkunde in Rotterdam wij-
n8 gt zijn naam per 1 januari in Wereldmuseum Rotterdam. Met
ct t nieuwe naam wil het museum eigentijdser lijken. „Uit on-
erzoek is gebleken dat de naam vaak een belemmering vormt
tor het eerste bezoek. De term 'volkenkunde' roept een beeld
)en dat niet overeenkomt met onze eigentijdse presentatiesal
ts een woordvoerster. Het bestuderen en tonen van de leef-
lijze van andere volken staat allang niet meer centraal. „Het
luseum legt in zijn tentoonstellingen en evenementen juist de
eidruk op culturele uitwisseling." Het museum is op het ogen-
ik dicht wegens verbouwing.
v
ilmregisseur Rapper (101) overleden
m >5 angeles De Amerikaanse filmregisseur Irving Rapper, het
,e ekendst door een reeks films met Bette Davis, is overleden. Hij
as 101 jaar. Rapper maakte vier films met Bette Davis: 'Now,
~n Dyager', The com is green', 'Deception' en 'Anonther man's
oison'. Andere films van Rapper zijn 'One foot in heaven', die
Je 11941 werd genomineerd voor een Oscar voor de beste film,
5S( de biografische films 'Rhapsody in Blue', over GeorgeiGersh-
,ev in, en 'The adventures of Mark Twain'. Een van zijn laatste
%ns was 'The brave one' uit 1956.
ric mi
lvan schoonhoven
ls je alle insecten op aarde
erlijk zou verdelen onder de
:nscn, is er voor iedereen
nd kilo beestjes beschik-
Rupsen, strontvliegen,
iktorren, malariamuggen,
xlakken, pissebedden,
iprinkhanen, wandelende
;en: er is genoeg voor ie
reen. Ondanks dat iedereen
deze diersoort walgt - het
juist heel gezond! - houdt
Leidse museum Naturalis
de maanden januari en fe-
een lezingencyclus over
;n.
Hoewel insecten 70 procent
laken van de diersoorten
p aarde en de meest succes-
- olie groep organismen is,
rarden ze voornamelijk als
istig beschouwd. De lezingen
ielichten ongebruikelijke as-
ecten van dit wriemelend
ngedierte.
Insecten die helpen bij het
plossen van misdaden, in-
- ecten in Hollywood, insecten
n de kunst en insecten om op
eten. Tijdens laatstgenoem-
e lezing kan je genieten van
iverse insectensnacks. De
erschrikkelijke ziekten die je
an een insectenbeet kan
iQ (verhouden maar ook de ge-
ïeeskrachtige werking van ge-
ilette en vermalen insecten
omen aan bod. Om nog maar
:n e zwijgen van de stimcderen-
le werking van de Spaanse
'lieg.
De zespotige diertjes zijn
door de geschiedenis onder
werp geweest van verering en
mythologie, van fobieën en
griezelfilms. De oude Egypte-
naren vereerden de mestkever
omdat ze dachten dat dit
beest uit zichzelf ontstond in
de mesthoop. Op de schilde
rijen van Salvador Dali zwer
men mieren en vliegen samen
op plekken waar rotting en
bederf hoogtij vieren. Ook
Vincent van Gogh liet insecten
op het doek toe, vooral in de
tijd voorafgaand aan zijn zelf
moord.
Insecten zijn al langer dan
de dinosauriërs op aarde. En
de strijd tegen de mens is nog
niet verloren: door het broei
kaseffect is de malariamug be
zig aan een come-back in Eu
ropa! Maar jammer genoeg
kunnen we ze ook niet mis
sen. Een derde van de land
bouwproducten komt door
insectenbestuiving tot stand.
Ze doen ook nuttig werk bij
afvalverwerking. En er is niet
één ecosysteem op aarde dat
draait zonder hulp van larven
en kevers, termieten en tor
ren. Elke hap akkergrond is al
eens door de darmen van een
regenworm gegleden.
De insecten-lezingen zijn
elke zondagmiddag van 14.00
tot 16.00 uur in Naturalis aan
de Darwin weg in Leiden. De
cyclus loopt van 9 januari t
m 27 februari. De toegang is
Ondergoed
mocht eind vo
rige eeuw niet
door modellen
getoond wor
den In mode
tijdschriften.
foto pr
leipen caroline van overbeeke
We kunnen het ons nauwelijks
meer voorstellen maar vroeger
was naaien en breien, hand
werken dus, een verplicht vak
op school. Voor meisjes wel te
verstaan. Als een een jongen
met naald en draad werd gesig
naleerd, was hij op zijn minst
niet goed bij zijn hoofd. Geluk
kig is er sindsdien veel veran
derd.
Het Leidse museum De La
kenhal laat zien wat de resulta
ten waren van dat verplichte
handwerken: miniscule kleer
tjes van wol en garen, gemaakt
om te oefenen, en geschikt voor
het aankleden van poppen. In
het kabinet van het Leidse mu
seum, kleine ruimtes links van
de entreehal, liggen de kleertjes
van ruim honderd jaar geleden
uitgestald: hoedjes, vestjes, jas
jes, sokken.
Er staan ook compleet aange
klede poppen met hoofdjes van
porselein en lijfjes van hout of
gips. Zo zien we de kostuums
die Leidse weeskinderen uit het
Heilige Geest of Armen Wees
huis, droegen in 1873. Het
meisje draagt een groen wollen
jurk met een onderrok en een
wit katoenen schort. De jongen,
gaat gekleed in een donker ma
trozenpakje van lakenstof.
Iets verderop staat een pop-
penwinkel in manufacturen uit
het begin van de negentiende
eeuw. In het miniwinkeltje dat
wonder boven wonder nog he
lemaal gaaf is, worden garen,
band, stoffen en fournituren te
koop aangeboden. Om mee te
spelen dus.
In vitrines liggen ingewikkel
der breiwerken, nog steeds mi-
niscuul van afmeting. Gezien
de moeilijkheidsgraad zijn deze
naai- en breiproeven waar
schijnlijk zijn gemaakt door
meisjes op de industrie- of
huishoudschool. In een andere
vitrine zien we pagina's uit het
populaire modetijdschrift 'La
mode Illustrée, jounal de la fa
milie' dat van 1860-1937 ver
scheen. Daarin ook afbeeldin
gen van 'modieus' ondergoed:
bovenlijfjes, corsetten en derge
lijke. Het ondergoed wordt niet
door modellen getoond, want
dat was in die tijd nog volstrekt
taboe.
De minitentoonstelling Mo
de in Mlnatuur ls nog tot en
met 27 februari te zien ln De
Lakenhal, Oude Singel 28 ln
Leiden. Open: di t/m vrij
10.00-17.00 uur, za, zo en
feestdagen 12.00-17.00 uur.
Nieuwjaarsdag gesloten.
Verbouwing begint in januari
Zwart en de glans van roestvrij staal gaan de sfeer bepa
len in het Leidse popcentrum LVC. Platenzaak Velvet
plaatst een 'luisterzuil' en gaat bij de entree van het
pand aan de Breestraat zijn cd's presenteren.
leiden silvan schoonhoven
LVC-voorzitter Fons Delemarre
lichtte gisteren de plannen toe
om het bouwvallige pand ten
minste cosmetisch onder han
den te nemen. Dat is nodig,
want hij en zijn medewerkers
moeten al jaren vertoeven in
wat Delemarre 'een afgetrapte
zooi' noemt „Het is niet echt
een hippe, moderne tent waar
je jongeren van nu in kan ont
vangen. Het is niet meer van
deze tijd.
Het geld om het popcentrum
ook voor de langere termijn te
restaureren, ontbreekt voorals
nog. Hoewel het LVC-gebouw
niet aan de milieunormen vol
doet en er officieel teveel lawaai
uitlekt, gedoogt de gemeente
die situatie. „Als we aan de mi
lieunormen hadden moeten
voldoen, waren we allang dicht
geweest. Maar de gemeente ziet
in dat het onverantwoord is
vergaande maatregelen te tref
fen als de toekomst onzeker is.
De verbouwing is dus cosme
tisch. Bezoekers zullen nu in elk
geval de indruk hebben dat ze
in een heel ander LVC terecht
komen. Netter, strakker, mo
derner."
De kosten van de verbouwing
bedragen zo'n 2,5 ton. Dele
marre geeft toe dat dat bedrag
nog niet op de girorekening
staat, maar met wat rekenwerk
komt hij er toch aan. Het LVC
kan sinds een convenant uit
1998 jaarlijks rekenen op een
extra subsidie van 50.000 gul
den. Het LVC ontvangt dit over
bruggingskrediet als compensa
tie voor de onzekerheid rond de
toekomst van het Breestraat-
Aalmarktgebied. Al jaren circu
leren allerlei bouwplannen voor
dit blok bebouwing. Van Sleu
telhof tot Sleutelring. „Woeste
architecten, woeste tekeningen,
fly-overs voor fietsen", in de
woorden van Delemarre. Abso
lute zekerheid dat het LVC tot
2003 mag blijven is er niet,
maar de LVC-voorzitter wil er
wel een goede fles wijn om ver
wedden dat hij voorlopig mag
blijven zitten. „Ik denk dat we
2003 met een kushandje halen.
Ik heb al zóveel plannen en va
rianten voorbij zien komen."
En dan de verbouwing. Op de
eerste plaats pakken de bou
wers de entree aan van het
voormalig schoolgebouw. Het
zeil gaat van de vloer en in
plaats daarvan komt een rode
kunsthars Een ontvangstruim
te, trendy vormgegeven hoek
voor de deejay en de veejay, een
ruime garderobe, een chillout-
room, het moet er allemaal toe
bijdragen dat het LVC zijn uit
straling van jeugdhonk uit de
jaren zeventig afschudt. Een
balie biedt bands de gelegen
heid hun T-shirts en andere
merchandise aan de man bren
gen. Bezoekers kunnen de cd's
die Velvet gaat presenteren,
straks wellicht met pasjes of
kortingsbonnen voordeliger in
hun bezit krijgen.
Dj's Wipneus en Pim sluiten
de hekken op 1 januari en dan
trekken de verbouwers het ou
de klooster in dat het LVC heel
vroeger was. De 22ste gaan de
deuren met een optreden van
de dj's Lucien, Alwin en Jozo
weer open. .Aannemer Bekooy
zal in de tussentijd nog vreem
de dingen tegenkomen. Enorm
inventieve mensen hebben aan
dit gebouw gesleuteld, ook op
een manier waarvan je zegt:
waar halen ze het vandaan. Bal
ken hangen met touwtjes aan
mekaar."
n
I
e beeldende kunst recensie
manon wigny
itanico - Platanico Tree by tree',
ildenjen van Vittono MascaJchi, tot 13
ruan in Galerie Naturalis, Darwinweg.
den. (071) 568 76 00 Open di - zo.
12 - 18 uur Op 1 januari gesloten.
e zware klapdeuren die naar
t galerieruimte van het Leidse
luseum Naturalis leiden, heb-
m glazen ruiten waardoor je
n blik kunt werpen op het
erk van Mascalchi vóór je
ladwerkelijk binnen bent.
Achteraan in het midden van
i zaal staat (dus niet hangend
tn een muur) een groot doek
grande olmo di via Cupa (De
ote iep aan de Cupastraat,
>97, 130 x 200 cm, olie op
>ek). Een knoestige, oude
Dom zonder bladeren of twij-
in. Aan elke kant van dit schil-
erij staan vijf langwerpige doe-
;n (50 x 200 cm) waarop net
i'n geknotte boom is afge-
eeld, in dit geval platanen. Je
erpt een bük op een toneel
iet een decor van tweedimen-
onale. verspreid staande bo-
ien. Alsof het amateurtoneel
Dodkapje gaat spelen, maar
in in een apocalyptisch jasje,
et bos is niet groen en geurig,
laar dor en levenloos.
De zware deur wijkt en meer-
ere doeken worden links en
chts zichtbaar. Akelig symme-
ische landschappen met ba-
n hooi, of met leegstaande,
ooit afgebouwde huizen. Maar
oomschilderijen vormen de
icerderheid. Gelukkig, want
ie landschappen zijn vreselijk
il met hun modderige akkers
n keurige rechtheid.
De bomen lijken minder glad;
Wie aanwezig is bij de dansen
van de Bhutaanse groep Sem-
tokha in het Leidse Rijksmuse
um voor Volkenkunde wordt
van al zijn zonden schoonge
wassen. Afgezien daarvan zijn
de dansen ook gewoon mooi
om te zien. De toeschouwer
krijgt ook een blik achter de
schermen van de hemel, want
dit is de manier waarop goden
en godinnen dansen om de
stervelingen van de hel naar de
hemel te voeren.
Een delegatie van het insti
tuut Semtokha is-overgevlogen
uit Bhutan om de tentoonstel
ling Het land Bhutan, de donde
rende draak luister bij te zetten.
Dago Tshering is een van de
dansers uit het Boeddhistische
koninkrijkje in de Himalaya,
tussen China en India in.
Tshering was overdonderd toen
hij uit net vliegtuig stapte en
een land binnentrad dat zo on
geveer het tegenovergestelde is
van Bhutan.
Tshering: „We zijn al in Am
sterdam geweest en in Den
Haag. In de haven zagen we
enorme schepen drijven. Toen
de trein door de Schipholtunnel
reed, wisten we niet wat ons
overkwam. Ongelooflijk, maar
eng ook. We hebben niets in
ons land wat daarop lijkt."
De meeste dansers zijn in
hun hele leven de Bhutaanse
grens nog niet over geweest. In
grote delen van het land leven
mensen nog als in de Middel
eeuwen, en pas onlangs achtte
koning Wangchuck zijn bevol
king rijp voor de introductie
van de eerste televisies. Dago
Tshering: „Nederland moet wel
het meest ontwikkelde land ter
wereld ziin. En Bhutan is een
ontwikkelingsland. Hier is ie
dereen de hele dag aan het
werk en onderweg."
De groep werd hartelijk ont-
vangen, en tijdens de opening
van de tentoonstelling in Vol
kenkunde konden de dansers
kennismaken met veel hoge be
stuurders uit Bhutan en Neder
land. Vooral de eerlijkheid van
de Nederlanders viel Dago
Tshering op. „Ze zeggen met
een wat ze voelen van binnen.
Wat de vrede en het geluk be
treft, heb ik toch liever Bhutan.
Hier is alles beschikbaar. Trei
nen, vliegtuigen, computers.
Maar het is ook vochtig en
somber."
„Op kerstavond was er enor
me storm. Zo'n storm hebben
we nog nooit meegemaakt In
misschien komt dat door hun
prachtige structuur, zoals de
vlekken op de bast van de pla
taan. Vooral de werken op kar
ton vallen op door hun mooie
dofheid. Het papier heeft alle
glans van de olieverf geabsor
beerd en krijgt hierdoor precies
de huid van zo'n boom. Het
licht weerkaatst diffuus.
Mascalchi doet niet zijn best
om de ondergrond te verber
gen. De kleur van het karton
doet mee in de voorstelling. 'Al-
bero Due' (Boom Twee, 1990,
72 x 116 cm, olie op karton)
moet je eens van heel dichtbij
bekijken. Dan zie je hoe trefze
ker de kunstenaar met schijn
baar nonchalante bewegingen
'vlekken' aanbracht, die op af
stand een levensechte boom
bast suggereren.
Deze kunstenaar is duidelijk
geen amateur. De Italiaan Vit-
torio Mascalchi (Bologna, 1935)
combineert al zijn hele leven
het docentschap aan de acade
mie van Bologna (nu als direc
teur) met het kunstenaarschap.
Hij heeft heel uiteenlopende
disciplines beoefend. Niet al
leen schilderen, maar ook vi
deo-art, lasergraphics en com
putersimulaties. Eind tachtiger
jaren keerde hij terug naar de
schilderkunst. De relatie tussen
mens en natuur en de menselij
ke waarneming zijn terugkeren
de thema's in zijn werk Mas
calchi heeft ze met weten
schappelijke grondigheid on
derzocht. Hij schildert series
waarin het onderwerp tèlkens
hetzelfde is.
Uitgewerkt op een typerende
manier, die je doet afvragen of
de man een pessimist is of dat
TOImo die non dè piu', ofwel de olm die er niet meer is, van kunste
naar Vittorlo Mascalchi. foto pr
hij winterse bomen nu eenmaal
het mooist vindt. Deze kunste
naar zoekt niet naar betekenis
in het onderwerp zelf, maar in
de manier waarop hij het on
derwerp neerzet. De verf, de
kleuren en de kwast; daar gaat
het om. Dat is even wennen.
Kennelijk ook voor andere be
zoekers, die wel hun neus even
tegen het glas drukken, maar
geen enkele keer binnenkomen.
Het advies: zet de deur open.
Een bos moet kunnen ademen.
Bhutan zie je elke dag de zon
opkomen en ondergaan, en
hier moet je dat vaak missen.
De lucht is frisser in Bhutan, de
avonden en ochtenden zijn
kouder. Op één januari gaan we
hier naar de nieuwjaarsduik
aan de kust. De eerste keer dat
we zee zullen zien."
De dansers van Semtokha
wervelen in felgekleurde gewa
den over het podium terwijl
blikkerende klankschalen tegen
elkaar kletsen en hoorns sle
pende tonen uitstoten. De zij
den rokken hinderen de dan
sers niet om enorme lucht
sprongen te maken.
Aanvoerder van de groep
Kunzang Dorji: „Als we sprin
gen gebruiken we al onze ener
gie. Als we slechte dingen ge
daan hebben, worden die zon
den weggespoeld door zo hard
mogelijk omhoog te springen."
Dago Tshering: „De masker-
dansen zijn niet gemaakt door
gewone mensen maar door de
incarnaties van heiligen en wij
zen, zoals de beroemde Pema
Lingpa. Hij laat zien wat er in
de hemel gebeurt." Pema Ling
pa leefde in de vijftiende eeuw,
en zijn naam betekent 'onthul
ler van schatten'. De legende
vertelt dat Lingpa eens een
meer in liep met al zijn kleren
aan. Toen hij weer boven
kwam, was de lamp die hij
droeg nog aan, en in zijn han
den had hij een kostbare rituele
schedel en een standbeeld van
Boeddha. Lingpa werd de
grondlegger van de rituele
dans.
Bhutaanse dan
sers in Volken
kunde: „Neder
land moet het
meest ontwik
kelde land ter
wereld zijn,
maar het is hier
wel vochtig en
somber." foto
henk bouwman
Dago Tshering: „De wereld
verandert. Ook in Bhutan ko
men technologie en handel, in
dustrieën en fabrieken op.
Maar we moeten oppassen dat
we de tradities niet verwoes
ten."
De dansers van het Semtokha
Institute treden tot 6 januari
elke dag op in het Rijksmuse
um voor Volkenkunde, om
12.00, 13.30 en 15.00 uur. De
voorstellingen duren een half
uur. Op 31/12 en 1/1 is het
museum gesloten.
verhaal
«ML
de samoerai cw
- 0 Srute misdaad in een spraakmakende productie
die hedendaags theater wonderschoon combineert
l met eeuwenoude Japanse ntuelen en tradities
Nederlands boventneld Slechts dne voorstellingen
DO 6 VR 7 ZA 8 JANUARI 20 15 UUR
RESERVEREN 020 - 6 255 455
