'De onzichtbare wereld in actie
9
Geloof Samenleving
Maria spoort katholieken aan tot wakes bij abortusklinieken
VANDAAG
DONDERDAG 30 DECEMBER 1999
Weeskinderen werden vroeger wel eens Sabinus
genoemd, naar de gelijknamige beschermheilige
van de vondelingen. In de loop der tijden werd
de naam steeds minder gebruikt, want ouders
waren bang dat mensen bij een naam als Sabinus dachten dat
het om een buitenechtelijk kind zou gaan. Alleen in de meis
jesnaam Sabina, heeft de heilige het overleefd. De eigenlijke
Sabinus leefde in de derde eeuw na Christus. Hij was bis
schop van de Italiaanse stad Spojeto. De plaatselijke gouver
neur Venustianus. gelastte eerst de dood van twee assistenten
van Sabinus, en vroeg toen of de bisschop zelf zijn eer wou
bewijzen aan een beeldje van de Romeinse god Jupiter. Sabi
nus gooide het beeld kapot. Voor straf werden zijn handen af
gehakt. In afwachting van zijn executie, genas hij in de gevan
genis een blinde jongen, en dat leverde tientallen nieuwe ge
lovigen op. Onder de bekeerlingen zat ook gouverneur Venus
tianus met \touw en kinderen. Dat kon natuurlijk niet, dus
werd ook hij, samen met Sabinus. ter dood gebracht
Friese kerkklokken luiden met oudjaar
Leeuwarden ln Friesland zullen tijdens de millenniumnacht
tussen twaalf en een uur de klokken van zeker honderd kerken
luiden. Het is een initiatief van de Stifting Aide Fryske Tsjerken
(Stichting Oude Friese Kerken). De stichting zet zich in voor het
behoud van oude kerken in de provincie. De stichting verwacht
dat er genoeg vrijwilligers zullen zijn. Het is echter de vraag of
het klokgelui het vuurwerkgeweld zal overstijgen.
70.000 Jongeren bij Taizé-bijeenkomst
Warschau Ruim 70.000 jongeren uit heel Europa wonen sinds
dinsdag in Warschau de jaarlijkse ontmoeting van de oecume
nische gemeenschap Taizé bij. Tot nieuwjaarsdag komen ze in
de Poolse hoofdstad samen om te bidden, te mediteren, te zin
gen en om elkaar te ontmoeten. De jongeren krijgen de komen
de dagen onderdak bij ongeveer 12.000 gastgezinnen. DeTaizé-
gemeenschap is in 1940 opgericht door de Zwitserse protestant
Roger Schutz in een dorpje in Bourgondië.
Israël biedt jonge joden gratis reis aan
Jeruzalem» Israël wil jonge joden met gratis reizen naar het hei
lig land interesseren voor het jodendom. ,,Het is een poging de
strijd om de joodse continuïteit te winnen", zei rabbijn Michael
Melchior, de leider van de ultra-orthodoxe Meimad-partij die
deel uitmaakt van de coalitieregering.
Het is de bedoeling dat de komende vijf jaar 50.000 joodse jon
geren Israël zullen bezoeken. Het project, waarvoor ruim 400
miljoen gulden beschikbaar is gesteld, wordt gefinancierd door
de Israëlische regering, joodse gemeenschappen buiten Israël
en individuën.
In het Portugese Lissabon wordt de laatste hand gelegd aan een
kunstwerk dat vanavond om 22.00 uur in brand zal worden gesto
ken om de eeuwwisseling luister bij te zetten. foto ap
Meer echtscheidingen op 'Bible Belt'
Washington Hoewel de bijbel regeert in de zuidelijke staten
van de VS lijkt men het op de zogeheten Bible Belt' niet erg
nauw te nemen met de huwelijksgelofte. Het echtscheidings
percentage in staten als Alabama. Mississippi en Oklahoma ligt
vijftig procent hoger dan in de rest van Amerika. Gouverneur
Frank Keating van Oklahoma is een campagne begonnen om
daar iets aan te veranderen. Bidden alleen is volgens hem niet
de oplossing. Hij ziet meer in voorlichting op school over hoe je
een relatie opbouwt. Keating wil ook de echtscheidingsproce
dure moeilijker maken. Het is een blamage dat de meest gods
vruchtige staten in Amerika, waar de heiligheid van huwelijk en
gezin hoog in het vaandel staan, er minder van bakken dan de
'heidenen' in de rest van het land. aldus Keating.
waard anpvan 't Hooft. Bezoekers van de kliniek ontvangen men om te bidden voor een spoedig einde van de aangekondigd dat ze niet meer regelmat
valkenswaard anp
Een groep rooms-katholieken wil vanaf januari
maandelijkse gebedswakes houden bij abortus
klinieken in Maastricht. Eindhoven en Rotter
dam. De gelovigen laten zich inspireren door
Maria, die volgens hen in een reeks verschijnin
gen heeft gezegd dat er in de hele wereld een ein
de moet komen aan abortus.
Tijdens de gebedsdag, op de 25ste van elke
maand, zullen ze God vragen de artsen, verpleeg
kundigen en zwangere vrouwen het inzicht te ge
ven dat abortus een „groot kwaad en een vergrijp
tegen Gods schepping" is, aldus deelnemer A.
van "t Hooft. Bezoekers van de kliniek ontvangen
een gebedsprentje waarin ze uitleg krijgen over
de vreedzame actie.
De gebedswakes komen volgens Van 't Hooft
voort uit da Mariaverschijningen aan Agatha van
der Palen uit Valkenswaard. Die begonnen op de
avond van 25 september 1998, toen ze in haar
handen en voeten de stigmata (wonden van de
gekruisigde Christus) zou hebben ontvangen.
Sindsdien zou Maria bijna tachtig keer als de
Vrouwe van alle Volkeren' aan haar zijn versche
nen. Ze gaf Agatha opdracht overal te zeggen dat
de mensen met abortus moeten ophouden.
In een houten kapel naast het huis van Agatha
komen wekelijks enkele tientallen katholieken sa
men om te bidden voor een spoedig einde van de
abortuspraktijk. Ze kunnen zich er ook opgeven
voor een gebedswake bij een abortuskliniek.
Maar Maria verwacht meer van de gelovigen. Op
verzoek van de hemel moeten ze in Valkens
waard een opvangcentrum bouwen voor kinde
ren die door hun moeder zijn afgestaan.
Maria heeft de plaats en de grootte van het ge
bouw tot in detail doorgegeven, aldus Van 't
Hooft. Het is volgens hem de bedoeling dat het
pand er binnen drie jaar staat, maar de bouw
plannen stuiten nu al op bezwaren van de ge
meente. „Gebed doet wonderen", benadrukt Van
't Hooft.
Vlak voor Kerstmis heeft Maria volgens hem
aangekondigd dat ze niet meer regelmatig
Agatha zal verschijnen. Vrijdag gebeurt dat
lopig voor het laatst. Daarna beperkt Maria
verschijning tot 25 september. Aan het tij<1
van de Mariaverschijningen komt een eind
verwacht Van 't Hooft op basis van infon
die hij vanuit de hele wereld ontvangt.
De ellende in de wereld is volgens hem h<
volg van de zonde. Maria heeft in de afgel
jaren in talloze boodschappen opgeroepen
te keren tot God. Maar „de tijd van genade'
voorbij, waarschuwt Van 't Hooft. „D<
breekt het tijdperk van Gods gerechtigheid
Maar wat dat precies inhoudt, is nog ond 1
lijk."
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Mi
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met vrijdag.
Finland:
Veel wolkenvelden en op de
meeste plaatsen droog. Maxima
van -5 graden in het zuiden en -
10 in het noorden, vrijdag iets
kouder.
Denemarken:
Af en toe zon, maar ook kans op
een winterse bui Middagtempe-
ratuur iets boven het vriespunt
Engeland, Schotland, Wales, Ier
land:
Donderdag meest bewolkt en eni
ge regen, plaatselijk voorafge
gaan door sneeuw. Vrijdag een
stuk droger en wat zon. Middag-
temperatuur oplopend naar 7 tot
12 graden
België en Luxemburg:
Donderdag zonnige perioden en
tot de avond droog, daarna vrij
veel bewolking en perioden met
regen. Maxima van 5 graden aan
zee tot rond het vriespunt in de
Ardennen
Noord- en Midden-Frankrijk:
Nu en dan zon. In de loop van
donderdag bewolkt en perioden
met regen, in de hoger gelegen
gebieden ook sneeuw. Maxima
van iets boven nul in het oosten
tot 10 graden in Bretagne.
Zuid-Frankrijk:
Perioden met zon en op de mees
te plaatsen droog. Maxima tussen
3 en 6 graden, aan zee een stuk
warmer
Spanje:
Donderdag in het zuiden nog be
wolkt en regenachtig. Verder af
en toe zon en op de meeste plaat
sen droog. Maxima aan zee tus
sen 11 en 16 graden, landin
waarts meest rond 6 graden
Portugal:
Flinke perioden met zon en
droog. Middagtemp>eratuur rond
13 graden, in het binnenland iets
koeler.
Mallorca, Ibiza, Menorca:
Geleidelijk meer zon en waar
schijnlijk droog. Maxima onge
veer 13 graden.
Marokko:
Westkust: eerst nog kans op wol
ken en een bui. Later op donder
dag meest droog en af en toe zon.
Middagtemperatuur rond 17 gra
den.
Tunesië:
Half tot zwaar bewolkt en gere
geld enkele stevige buien. Maxi
ma dalend naar 12 graden.
Madeira:
Wolkenvelden en donderdag mo
gelijk wat regen. Tamelijk veel
wind. Maxima ongeveer 17 gra
den.
Canarische Eilanden:
Wolkenvelden en donderdag kans
op regen. Aan de zuidkant van de
eilanden ook nu en dan zon.
Maxima ongeveer 19 graden.
Ouitsland:
Half tot zwaar bewolkt en van tijd
tot tijd enkele sneeuwbuien, vrij
dag in het noordwesten mogelijk
regen. Middagtemperatuur op de
meeste plaatsen iets boven nul.
Oostenrijk:
Veranderlijk bewolkt en met na
me donderdag enkele lokale
sneeuwbuien. Maxima in de da
len rond het vriespunt.
Zwitserland:
Op de meeste plaatsen droog en
met name aan de zuidflank van
het Alpenmassief geregeld zon.
Maxima in de dalen iets boven
nul. bij Locarno ongeveer 6 gra
den.
Polen:
Wolkenvelden en van tijd tot tijd
wat sneeuw. Maxima iets onder
VRIJDAG 31 DECEMBER 1999
half bew.
N3
W1
14
0
10
•9
1.4
0.0
Zon- en maanstanden
Zon op 08 49 Zon onder
16.36
Klagentixt
Maan op
02.13
Maan onder 13.29
Kopenhagen
Sneeuw
ZW3
0
-5
0.0
LasPalmas
zwaarbew
NW2
20
16
0.0
Waterstand
Katwijk
10.07
Lissabon
hall bew.
NO 5
16
6
4.0
IJmuiden
Hoog 10.34 «23.19
22.52
Locarno
half bew.
03
7
•1
0.0
Laag 06.36 18.40
36.17
18.21
Londen
zwaarbew
Z1
6
0
0.4
luiemburg
half bew.
W2
2
0
0.0
half bew.
02
0
17.0
Weerrapporten 30 december 07 uur:
Malaga
zwaarbew
Z03
18
12
70
station
weer
wind
temp
eersl
Mallorca
half bew.
N03
13
6
0.0
mai
min
mm
Malta
zwaarbew
01
18
10
00
Amsterdam
half bew
ZW3
6
1
3.2
Moskou
Sneeuw
02
0
-3
08
0eB.lt
half bew
ZW2
6
0
1 7
München
zwaarbew.
W3
0
-1
4.0
Deelen
zwaarbew
ZW3
3
0
73
Nice
hchtbew
N4
7
4
0.0
EeWe
licht bew
ZW3
5
-1
19
Oslo
Kht bew
NO 2
•2
-8
0.0
Eindhoven
hart bew.
ZW3
4
0
1.1
Panjs
zwaarbew
TH 2
3
0
0.4
Oen Heider
half bew
W3
6
3
6.7
fcMg
zwaarbew
W3
1
•2
0.2
Rotterdam
half bew
ZW 3
6
1
1.9
Rome
half bew
N3
8
0
5.0
Twente
half bew
ZW3
3
0
1.2
SpM
zwaarbew.
N02
9
4
0.0
Vhssiryen
half bew
ZW4
6
2
0.3
Stockholm
0
0
00
Maastricht
half bew.
ZW 3
4
0
0.0
Warschau
Sneeuw
W 4
0
-1
0.0
Aberdeen
zwaarbew
Z3
4
1
00
Wenen
zwaarbew
W 3
2
0
00
Athene
Kht bew
wiO
16
15
0.0
ZOnch
zwaarbew
Z02
1
-4
04
Barcelona
half bef
N4
16
1
00
Bangkok
zwaarbew
ZW2
29
20
00
Berfijn
zwaarbew
W3
1
0
03
Buenos Aires
half bew
02
23
18
09
Boedapest
zwaar bew.
W 2
3
•2
0.0
Casablanca
zwaarbew
Z1
18
13
0.0
Bcrdeaui
half bew
N2
3
-1
04
Johannestui
half bew
NW2
23
17
0.0
Brussel
half bew.
Z3
5
0
03
Los Angels
hchtbew
W2
16
0
Cyprus
half bew
NI
21
9
0.0
New Orleans
onbewolkt
ws.0
17
3
0.0
Dublin
Reger
ZW5
4
1
0.2
New York
zwaarbew
ZW4
2
•1
00
Frantftat
zwaarbew
Z2
3
1
00
Tel Avw
half bew
Z01
20
7
00
Genène
half bew
NW1
3
-4
0.2
Tokyo
hchtbew
02
15
6
0.0
Helsinki
NW2
•7
-15
06
Toronto
zwaarbew.
ZW5
3
-12
00
Innsbruck
half bew
ver. 1
0
•3
0.6
Tuna
Vancouver
Regf
zwaarbew
W2
ws 0
18
4
9
0
0.0
0.0
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
bewolkt
onweer
W warmtefront
regen
sneeuw
V koufront
opklaringen
haeel
L lagedruk
mist
windrichting
H hogedruk
19 temperatuur
zonnig
-1000- hect0 pasca)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071 -5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging
Ma. t/mvr 18.00-19 30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-5128030
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
PUBUC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356 356
REDACTIE
A. Maandag, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D C van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam. chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman. chef redactie Leiden
INTERNET:
www.leidschdagblad.nl
TELEFAX
Advertenties: 071-5323 508
Familieberichten: 023- 5317 337
023- 5320 216
Redactie: 071-5321 9*1
Hoofdredactie: 071 5315 921
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 ui
071-5356 230
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8 30 tot 17
071-5143545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging verstrekk
het automatisch afschrijven van het
abonnements- geld. ontvangen 1,- kortin L
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenlar
worden verzonden geldt een toeslag van 1
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTE8AN d
Voor mensen die moeilijk lezen, slechte o j
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), is een samenvattii
van het regionale nieuws uit het Leidsch
Dagblad op geluidscassette beschikbaar,
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Grave
Auteursrechten voorbehouden?
Dagbladuitgeverij Damiate
/3 I
I
N H U I
het vriespunt.
Tsjechië en Slowakije:
Wisselend bewolkt en van tijd tot
tijd enkele sneeuwbuien. Mid
dagtemperatuur rond het vries
punt.
Hongarije:
Af en toe zon en op de meeste
plaatsen droog. Maxima dichtbij
nul.
Italië:
In het noorden overwegend droog
en vrij zonnig weer. Elders wisse
lend bewolkt en naar het zuiden
toe steeds meer buien. Maxima
van 3 graden in het noorden tot
13 op Sicili
Corsica en Sardinië:
Nu en dan zon, maar ook enkele
buien. Maxima rond 11 graden.
Griekenland en Kreta:
Wisselend bewolkt en vooral vrij
dag in op het vaste land veel re
gen. Maxima dalend naar 6 gra
den in het noorden en 15 in het
zuiden.
Malta:
Half tot zwaar bewolkt en van tijd
tot tijd buien. Maxima rond 15
graden.
Turkije en Cyprus:
Af en toe zon en op de meeste
plaatsen droog. Maxima van 12
graden op de Dardanellen tot 17
graden op Cyprus.
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
'Er zijn onzichtbare krach
ten aan het werk in de we
reld. Positieve en negatieve.
Van de negatieve hebben we
deze eeuw veel
voorbeelden
kunnen zien',
zegt cultuurfilo
soof en socioloog
Harrie Salman
(1953) uit
Noordwijk. Maar
de positieve
krachten zullen volgens
hem het volgende millenni
um domineren. Salman on
derzoekt nieuwe vormen
van spiritualiteit en samen
leven. Hij geeft les aan de
Hogeschool Leiden en aan
de universiteit van Praag,
en is zo'n zes maanden per
jaar in het buitenland te
vinden. In Rusland en Zuid-
- Afrika bij
voorbeeld be
zocht hij men
sen die bezig
zijn met nieu
we projecten
die in het teken
staan van ge
meenschaps
opbouw, scholing en con
flicten en problemen oplos
sen. Daarnaast publiceert
hij aan de lopende band ar
tikelen en boeken over hoe
spiritualiteit doorwerkt in
wereld en cultuur.
ONNO VAN 'T KLOOSTER
Van oorsprong ben ik katholiek. Ik
was in de jaren zeventig actief in het
wijkwerk in Noordwijk. Maar sinds ik
ben gaan reizen, is mijn betrokken
heid vanzelf verminderd. Dat werken
in de wijk is heel waardevol geweest. In de jaren
zestig, die voor mijn ontwikkeling belangrijk zijn
geweest, verdween veel van de mystiek in het ge
loof. De kerk richtte zich meer op praktisch za
ken. Het Latijn werd niet meer gebruikt en men
ging zich meer bezighouden met sociale en poli
tieke kwesties. Dat nam echter de behoefte niet
weg aan die beschouwende spiritualiteit van ge
bed en meditatie. Die kwam dan ook via de ach
terdeur weer binnen uit India en Californië, met
boeddhistische meditaties, yoga, en dat soort
dingen. Juist op dat moment ontdekte ik de spiri
tualiteit van de Oosterse orthodoxe kerken. Ik
kwam op het spoor van de mystiek. Ging Meister
Eckhart en Dostojevski en andere Russische mys
tici lezen. Uiteindelijk heb ik contact met Oost-
-Europa gezocht omdat ik daar kanten van mij
zelf ontdekte die in mijn ontwikkeling hier, in
West-Europa, niet werden aangesproken.
Mensen gaan daar anders met elkaar om: veel
warmer en met een ander tijdsbewustzijn. Ze
eten daar pas als ze honger hebben. Gaan pas
naar bed als ze slaap hebben. Op mijn 21ste ben
ik een jaar in Joegoslavië gaan wonen en stude
ren. Later ben ik naar Polen, Tsjechië en Rusland
gegaan. Ik zat voortdurend in Oost-Europa.
Door de confrontatie met de Slavische mentali
teit kwam als het ware de andere kant van mijn
ziel boven. Dat wat ik zelf miste, kwam daar tot
uiting. Ik heb daar wonderlijke dingen gezien.
Oude mensen die op een lange pelgrimstocht vol
ontberingen gaan. Strompelend gingen ze op
zoek naar het graf van een heilige. Zodra ze in de
kerk komen, valt alle vermoeidheid en ellende
van hen af. Ze richten zich op.
Die kracht van de mystiek heeft mij altijd gefasci
neerd. Op m'n zestiende raakte ik geïnteresseerd
in bijvoorbeeld de Griekse en Egyptische cultuur.
Mij boeide vooral wat hun priesters deden in de
tempels. Welke geheime hogere kennis zij had
den. Ik kwam erachter dat ze via inwijdingsritue
len contact kregen met wezens die zij goden
noemden. Wij zouden ze tegenwoordig om
schrijven als engelen of aartsengelen. Door die
inwijding verkregen ze hulp van die wezens
waarmee ze allerlei problemen in het dagelijks
leven konden oplossen. Zo'n priester werd bij
voorbeeld geconfronteerd met een bepaalde
ziekte en kon dan gaan slapen met de vraag hoe
hij die kwaal moest verhelpen. Bij z'n ontwaken
wist hij dan het antwoord. Want in de nacht had
hij contact gelegd met de god van de geneeskun
de.
Met die interesse als grondslag, wilde ik op de
middelbare school aan problemen van mensen
gaan werken. Als psychiater of therapeut bijvoor
beeld. Maar om eerst een goed begrip te ontwik
kelen van de samenhang in het denken van men
sen, en menselijke problemen in hun sociale
context, koos ik ervoor filosofie en sociologie te
gaan studeren. Zo is mijn interesse in spirituali
teit ontstaan.
Spiritualiteit is een ruim begrip. Ik probeer te
ontdekken wat nu echt nieuwe vormen zijn van
spiritualiteit. New age bijvoorbeeld is deels een
hele oude stroming, waarin meditatietechnieken,
therapieën en inwijdingswegen uit oude culturen
terugkomen. Nieuw volgens mij is dat wij nu zelf
heel bewust geestelijke krachten proberen te ont
wikkelen. Dat is volgens mij ook het wezenlijke
aan moderne spiritualiteit: we worden bij onszelf
Harrie Salman: „De positieve krachten zullen het volgende millennium domineren."
gebracht en doen ontdekkingen over krachten
die met ons eigen ik te maken hebben. Daar is
een hele ontwikkelingsweg voor nodig. Ontmoe-
tingen met anderen, nieuwe vormen van samen
leven en samenwerken, bewust omgaan met het
leven, zijn in dat proces heel belangrijk. Ik bedoel
dat heel praktisch. Je vraagt je steeds af: waar ben
ik mee bezig, en 'wat leer ik hier van?' Nieuwe
spiritualiteit is niet alleen maar het wegzweven in
meditaties, hippie worden en naar India gaan:
zoals dat in de jaren zestig gebeurde. Maai" het is
heel bewust in je eigen leven gaan staan en ont
dekken watje nu echt nodig hebt.
Dat alles is voor mij 'het nieuwe' in de beleving
van spiritualiteit. Een vernieuwing die gunstige
perspectieven biedt voor het komende millenni
um. In de twintigste eeuw zagen we voor het
eerst in de geschiedenis hoe kleine groepen men
sen hele volkeren op sleeptouw konden nemen
door een beroep te doen op onbewuste krachten.
Lenin wist in Rusland in te spelen op de diepge
wortelde wens naar rechtvaardigheid. De Russen
wilden geen rijken meer in de samenleving. Van
daaruit is het communisme ontstaan. Mussolini
beloofde orde, gezag en eerherstel van het oude
Rome, en wist zo de Italianen voor het fascisme
te winnen. Hitier maakte gebruik van de onze
kerheid van het Duitse volk door orde en gezag te
bieden en anti-Semitische gevoelens aan te wak
keren. Thatcher heeft het egoïsme in de mens
aangesproken. Iedereen moet voor zichzelf op
komen en zorgen. Zo zie ik het merkwaardige fe
nomeen dat voor het eerst in de wereldgeschie
denis de kop opsteekt: een kleine groep mensen
die een heel volk kunnen manipuleren. Ik noem
het zelfs demoniseren, omdat ze demonische
krachten aanspreken in de menselijke ziel. Voor
deze eeuw was dat niet mogelijk. Nu hebben wë
daar de psycho-technieken voor. Dat leidde
allerlei catastrofes.
Er is ook een lichtkant, goede
die deze eeuw zijn boven gekomen. Want
gen ook dat de morele kracht van één mens
samenlevingen kon veranderen. Neem
Martin Luther King, Mandela, Bonhoeffer,
nas, Gorbatsjov. Morele genieën die een
de goede kanten van de ziel deden. Niet
manipuleren maar in vrijheid. Ze deden een
roep op het geweten en kregen een hele
beweging los van goede wil. Ik beleef daar oo L
Christus zelf in, die bezig is de mensheid te h n
pen. Hij werkt met de positieve krachten van
mensen als Gandhi, en eigenlijk van iedereen
Dat vermenigvuldigt hij dan duizendvoudig,
dat het uitzaait over het hele land. Het is een
soort wonderbare broodvermenigvuldiging,
maar in dit geval met menselijke goedheid. A
dat licht van het morele geweten maar sterk g
noeg is kan dat de hele wereld overstralen. Vc
een deel werkt dat ook door in burgerbewegii
gen als de milieu- en vredes- en mensenrech
tenorganisaties. Deze zijn ook typisch voor d(
twintigste eeuw. Vroeger waren er weliswaar
mensen, zoals Franciscus van Assisi, die enor
veel losmaakten. Maar tegenwoordig zijn er d
alle veranderingen meer mensen die er voor
openstaan. Ik denk dat dit wapen voor socialt
verandering sterker'zal worden in de volgend
eeuw. Het is de onzichtbare wereld in actie.
Daardoor herkennen we in de volgende eeuw
sneller de mensen die demonische krachten
maken. Mensen zoals Milosovic, die het Servi
sche volk krankzinnig maakte met
zijn haatcampagnes. Dus wat dat
betreft kijk ik optimistisch naar de
komende eeuw.
