Slijtageslag voor hedendaagse topman
Tegenvallend jaar
foor Transavia
Economie
I
Fabrikant van spekkies ziet toekomst in Haribo
F
nu17ct/min.
Bellen naar
de Verenigde Staten
Trein voor tunnelboorders
I'm dreaming
of a...
Tweepolig Japan
lof Pakistan: Rente strijdig met koran
/wore Pakistan moet de rente afschaffen. Het hooggerechts-
lof van het islamitische land heeft dat gisteren bepaald. Het
leffen van tarieven voor het uitlenen van geld is in strijd met de
ioran, aldus de vier rechters die zich met de zaak bezighielden.
)e regering moet nu van het hooggerechtshof in 2001 een eco-
ïomisch systeem invoeren zonder het verschijnsel rente, zo
neldde het officiële Pakistaanse persbureau APP.
TNT neemt distributie Compaq over
fiMSTERDAMTNT neemt de distributie en
van Compaq in
iuropa, het Midden-Oosten en Afrika over. Het gaat om een
ontract met een omzet van 500 miljoen gulden. Door deze
ivereenkomst krijgt het oosten van Nederland een nieuw distri-
jutiecentrum. De precieze locatie is nog niet duidelijk; wel is al
jekend dat het een centrum van 20.000 vierkante meter gaat
rorden, waar 125 mensen komen te werken.
Groot technologiepark in Twente
hschepe De gemeente Enschede, Universiteit Twente (UT) en
le Overijsselse Ontwikkelingsmaatschappij (OOM) ontwikkelen
80 hectare groot technologiepark. Daarmee is een investe-
van vele tientallen miljoenen guldens gemoeid. Volgens
JT-topman F. Schutte vormt de financiering geen enkel pro-
ileem en staat het bedrijfsleven in de rij. De eerste ondeme-
ningen kunnen over ruim twee jaar de deuren openen. De helft
van het technologiepark komt op het uitgestrekte campuster-
ein van de UT, de rest in een schil daaromheen. Het technolo-
pepark biedt onderdak aan bedrijven en instellingen, die zich
ichten op onder meer telematica, biomedische technieken en
irocestechnologie.
Aegon ziet toch toekomst in Spanje
>en haag Verzekeringsmaatschappij Aegon steekt toch weer
energie in Spanje. Via haar Spaanse vestiging neemt zij levens
verzekeraar Covadonga over. De kleine acquisitie kost de maat-
chappij bijna 62 miljoen gulden. Met de overname van het Ma-
lrileense bedrijf lijkt Aegon zijn positie in Spanje alsnog veilig te
villen stellen. De Spaanse divisie van de maatschappij leed in
le eerste negen maanden van het jaar 108 miljoen verlies. Bij de
iresentatie van die cijfers vroeg topman K. Storm zich daarom
ïardop af, of zijn bedrijf zich niet beter uit Spanje kon terug-
rekken. Aegon heeft nu alle hoop op de levensverzekeringen
jevestigd.
Sportsterren samen op internet
iew york Amerikaanse sporthelden als basketballer Michael
ordan, ijshockeyer Wayne Gretzky en American-Footballster
ohn Elway zijn vanaf volgend jaate vinden op het internet
net de website MVP.com voor de verkoop van sportartikelen.
MVP' staat voor meestwaardevolle speler, een prijs die zij vele
;ercn aan het eind van een seizoen hebben ontvangen. Jordan
;an bovendien bogen op een aanzienlijke populariteit van de
ïaar hem genoemde kledinglijn bij sportartikelenfabrikant Ni
le. Ook de andere twee waren geliefde merchandising-objec-
en. Jordan en Gretzky worden directeur, Elway neemt de rol
Van bestuursvoorzitter op zich. Ze steken een niet bekendge-
naakt bedrag in hun nieuwe activiteiten.
>venstandaard Bulgaren gedaald
OFiAIets minder dan eenderde van de Bulgaren heeft dit jaar
Jeding noch schoeisel kunnen aanschaffen. Daarvoor was het
nkomen van nog geen 25 gulden per maand te mager. Evenmin
;ochten ze een deodorant of een banaan, laat staan dat ze een
estaurant hebben bezocht of op vakantie zijn geweest. De le
vensomstandigheden van ruim de helft van de Bulgaren is de
ïfgelopen drie jaar verslechterd. Dat concludeert het nationale
lureau voor de statistiek in Sofia na een steekproef onder 3.000
luishoudens. Eén op de vijf huishoudens kent een werkloze.
)aar staat tegenover dat 95 procent van de Bulgaren eigenaar is
'an hun woonruimte.
hiphol richard mooyman
ansavia kampt met een serie
genvallers. De winst over het
pende boekjaar staat onder
uk. Hogere kosten door ver-
agingen, omvliegen en een
agere kerosineprijs spelen de
chtvaartmaatschappij parten.
President-directeur P. Legro
irwachtte in mei nog dat de
inst gelijk zou blijven. Over
ft op 31 maart afgesloten
)ekjaar 1998/1999 behaalde
e vliegmaatschappij een winst
in zestig miljoen gulden. De
irwachtingen zijn inmiddels
eerwaarts bijgesteld.
In het personeelsblad somt
egro een reeks tegenvallers op.
•e langdurige vertragingen in
Et Europese luchtruim levert
en aanzienlijke verliespost op,
dus Legro. Ook was er sprake
an 'dramatisch hoge extra kos-
n' vanwege omvliegen tijdens
f crisis in het voormalige Joe-
"kslavië. Ook de brandstofprijs
gestegen.
De millenniumwisseling
emt de Transavia-topman
venmin vrolijk. Het merendeel
in de Nederlanders blijft
luis, zo concludeert Legro uit
Et tegenvallend aantal boekin-
7 ;n voor vluchten naar zon- en
Pieper. foto cpd Stellingsma. foto anp Huesman.
Dit jaar al 42 'opstappers' in bedrijfsleven
foto cpd Porsius.
foto anp Van der Meulen. foto hielco kuipers
Nog nooit vertrokken zoveel topmannen met slaande
deuren als dit jaar. De afgelopen dagen sloten bestuur
ders van HMG, NBM AmsteÜand en Vedior aan in de
lange rij. Ze haalden de kerst niet vanwege 'de behoefte
aan een nieuwe uitdaging', 'persoonlijke omstandighe
den' en het einde van 'een vruchtbare samenwerking'.
Kortom, er was heibel in de tent. Een trend?
amsterdam frank hendrickx
Het taalgebruik past zich lang
zaam aan de tijdgeest aan. Aan
nemer NBM Amstelland hield
deze week nog aan oude ge
woontes vast. Jan van Bussel
moest 'wegens persoonlijke
omstandigheden' na amper een
jaar al weer plaatsmaken voor
zijn succesvolle voorganger An-
dré Baar. „Er is dus ruzie ge
weest", vertaalt Jos van Heze-
wijk van onderzoeksbureau Eli
te Research routineus.
Bij Vedior deden ze dezelfde
dag veel minder cryptisch. Be
stuurder A, van der Gaag is op
straat gezet omdat 'een vrucht
bare samenwerking niet meer
mogelijk was'. Verfrissende hel
derheid, die enkele jaren gele
den nog onvoorstelbaar was.
Het opstappen van een top
man leidt inmiddels nauwelijks
nog tot grote consternatie. Bij
onderzoeker Van Hezewijk
staat de teller nu op 42, terwijl
vorig jaar slechts 33 keer deu
ren in het Nederlands bedrijfs
leven werden dichtgegooid.
Vaak kon niet worden verhuld
worden dat de spanningen
7 januari: Voigt weg bij voedingsmiddelenproducent Numico
18 maart- Stellingsma stapt op bij uitzendbureau Content
25 maart: Attema gaat weg bij uitzendbureau Start
30 maart: Huesmann, verlaat verzekeraar Nuts Ohra
21 mei: De Vlugt vertrekt bij verpakkingsconcern Van Leer
22 juni: Jonkhart verlaat Nationale Investeringsbank
25 juni: Van der Meulen maakt plaats bij Telfort
5 juli: Van der Driest verlaat opslagbedrijf Van Ommeren
5 juli: Westdijk verlaat opslagbedrijf Pakhoed
26 juli: Pieper vertrekt bij Philips
25 augustus: Hover vertrekt bij Océ producent van copiers
26 september: Van Eeghen moet NS verlaten
12 oktober Porsius slaat deur dicht bij mediaconcern HMG
16 oktober Hulshoff vertrekt bij Rabobank
29 november Van der Meulen weg bij World Online
1 december Brand maakt plaats bij Brunei
hoog waren opgelopen.
Stellingsma bij Content wilde
meer zeggenschap, maar kreeg
van voorganger en commissaris
Toth een afscheidsbriefje. De
Vlugt van verpakkingsconcern
Van Leer lag onder vuur vanwe
ge een gewaagde optietransac-
tie en minachting van zijn com
missarissen. Pieper kreeg er bij
Philips een overname niet
doorheen en zag zijn kansen op
wintersportbestemmingen. „Ik
ben blij dat het jaar geen der
tien maanden heeft", aldus Le
gro.
Het jaar 2000 belooft even
min gemakkelijk te worden. De
reiswereld houdt er rekening
mee dat tijdens de Europese
kampioenschappen voetbal
veel mensen niet op vakantie
gaan. Vliegvakanties zullen ook
duurder worden, voorspelt Le
gro. De gevolgen daarvan zijn
nog onduidelijk. Eerder maakte
Martinair al melding van tegen
vallende resultaten. Ook de op
brengsten van de KLM staan
onder druk.
terneuzen De werkzaamheden aan de Wes-
terscheldetunnel beginnen vorm te krijgen. De
tunnelboor is inmiddels ruim vijfhonderd me
ter gevorderd. De totale lengte van de oever
verbinding bedraagt 6,7 kilometer en de totale
kosten worden geraamd op 1,6 miljard gul
den. Begonnen is bij Terneuzen in Zeeuws-
Vlaanderen terwijl het eindpunt ligt bij Elle-
woutsdijk op Zuid-Beveland. Tot 3 januari
wordt er niet gewerkt in verband met de kerst
vakantie. Om optimale veiligheid van de tun
nelboorders te garanderen worden zij vanaf
Achterkleinzoon van haltechef Willem Hoepman houdt het voor gezien
hoocezand cpd
m
Van een bakfiets vol snoep
goed, biscuits en likeuren tot
onderdeel van een wereldwijd
snoepconcem. Er is veel veran
derd sinds Willem Hoepman,
plaatsvervangend haltechef van
het spoorwegstationnetje van
Sappemeer, zich in 1895 op de
snoephandel stortte. Achter
kleinzoon Hindrik trekt zich nu
als laatste telg van de familie te
rug uit het 104-jarige Hoppman
Suikerwerken. Met ingang van
volgend jaar verkoopt hij het
volledige aandelenpakket aan
de Duitse snoepgigant Haribo.
Dat besluit heeft twee redenen.
Allereerst heeft de inmiddels
70-jarige Hoepman geen opvol
gers binnen de familie. Zelf be
moeide hij zich na zijn afscheid
als directeur nog een jaar of vijf
als commissaris met 'zijn' be
drijf. Soms nog zeer nadrukke
lijk, zoals in '96 toen hij zijn op
volger Rob Hagenaars naar huis
stuurde. Nu wordt het dan toch
echt de tijd om afscheid te ne
men. Een belangrijke reden
daarvoor is echter ook dat de
krachtenbundeling met Haribo
kansen biedt om de verkoop
van spekken, trekdrop en
schuimblokken te verbeteren.
De verkoop aan het van oor
sprong Duitse concern met zijn
omvangrijke marketing- en ver
koopapparaat ('Haribo macht
Kinder froh, und Erwachsene
ebenso'), zal volgens huidig
Hoepman-directeur R.J. Koning
dan ook zeker een omzetstij
ging opleveren. Al durft hij ech
ter nog niet te voorspellen hoe
veel. Zoals Koning, geheel in de
Hoepman-familietraditie, ook
geen cijfers prijsgeeft over om
zetten laat staan over winsten.
Vast staat echter dat de winst
marges gemiddeld niet erg
hoog meer zijn in de snoepsec-
tor.
Haribo is vertegenwoordigd in
meer dan 85 landen en geldt als
de grootste zoetwarenprodu-
cent van Europa. Het kleintje
Hoepman lonkt, vooral door de
verzadiging van de binnenland
se markt voor snoep, naar het
buitenland. Via agentschappen
in Duitsland en België lukte dat
al aardig. En Groningse 'spek
kies' gaan ook naar exotische
Voor slechts 17 ct/min belt u nu naar familie en vrienden in de Verenigde Staten (excl.
Hawaii en Alaska). En met de nieuwe citytarieven belt u zelfs al voor 15 ct/min naar
New York, Washington D.C., Los Angeles, Boston en San Francisco. Daarnaast zijn ook
de tarieven naar de volgende landen verlaagd: Nederlandse AAtillen en Aruba f 1,20 p/min,
Turkije 85 ct/min, Australië en Nieuw-Zeeland 50 ct/min. Deze tarieven gelden dag
en nacht, 7 dagen per week. Voor meer informatie kunt u gratis
bellen met 0800-0402 of kijk op www.tarieven.kpn-telecom.nl
Starttarief: 10 cent per gesprek.
de toppositie vervliegen.
Hovers was nauwelijks terug
bij zijn jeugdliefde Océ of hij_
hekelde al de cultuur in het be-"
drijf. Marketingdirecteur Van
Eeghen schreef een ongelukkig
briefje over de sluiting van de
loketten en mocht meteen ver
trekken bij NS. Porsius van me
diaconcern HMG kreeg eerst
nog een ongeëvenaarde laster
campagne over zich heen.
Het heeft er alle schijn van
dat de omgangsnormen in de
top van het bedrijfsleven ver
hard zijn. Er zijn bestuurders
die nauwelijks een paar maan
den in functie zijn of ze staan al
weer op straat.
Een directeur heeft soms wei
nig te vertellen, meent Henk J.
Pestman, adviseur bij arbeids
conflicten en specialist op het
gebied van gouden handdruk
ken bij Delta Lloyd „Een statu
tair directeur kan al ontslagen
worden als zijn das scheef zit
Hij heeft in principe gewoon te
doen wat de aandeelhouders of
commissarissen willen. Iemand
op die positie kent het risico.
Zijn salaris dient als compensa
tie."
Het gezegde 'hoge bomen
vangen veel wind' is altijd van
toepassing geweest op het Ne
derlands bedrijfsleven, maar
het afgelopen jaar vielen de
"topmannen wel heel snel. Vol
gens Van Hezewijk is er sprake
van hoogconjunctuur. „We zit
ten in een periode waarin rela
tief veel opvolgingen plaatsvin
den. Conflicten liggen dan
meer voor de hand. De opvol
gers struikelen vaak over lijken
van hun voorgangers. Bij het af
scheid wil een topman graag
vlammen. De cijfers worden
dan bewust opgepoetst, maar
daar komt onvermijdelijk een
einde aan. Je kunt het drie jaar
doen, maar dan houdt het op."
ECONOMIE WIJZER
die datum met een ondergrondse trein naar de
boorplek gebracht. Het bezoekerscentrum
blijft tijdens de kerstdagen wel geopend.
Ruim 80.000 belangstellenden hebben al een
bezoek gebracht aan het Tunnelcentrum.
foto anp W/M van vossen
bestemmingen als Singapore.
Hongkong. Taiwan en Uruguay.
In eigen land brengt Hoepman
zijn snoepgoed langs twee ka
nalen aan de man. Enerzijds via
de grote supermarktketens als
Albert Heijn, Super de Boer,
Edah en C1000. Anderzijds via
de groothandel die het op zijn
beurt verkoopt via benzinesta
tions en kiosken van zwemba
den, sporthallen, campings en
dergelijke. In de nog recent ge
moderniseerde fabriek in Hoo-
gezand worden talloze smaak -
en verpakkingsvarianten ge
maakt. van het klassieke ruit
vormige en besuikerde geel-ro-
ze spekkie tot en met het jong
ste product, de 'Orka'; zwart
witte schuimpjes in de vorm
van zwaardwalvisjes met sal-
miak/dropsmaak.
Maar ook marshmallows en al
lerlei 'actieproducten', zoals
rood/wit/blauw/oranje spek
ken tijdens de EK- en WK-voet-
bal, verlaten de vrijwel volledig
geautomatiseerde productie-
band. Gezien de investeringen
die de laatste jaren in de fabriek
zijn gedaan, ligt het volgens Ko
ning niet in de lijn der verwach
tingen dat de productie ver
dwijnt naar andere Haribo-ves-
tigingen. Andersom lijkt logi
scher. „Dat maken we pas ko
mend voorjaar bekend. Er ligt
een verkoopovereenkomst, die
gaan we nu met beide partijen
verder uitwerken."
Eén van de eerste gedachten
die bij je opkomt als je na elf
uur vliegen in de richting van
de rijzende zon vaste voet aan
de grond zet, is hoe weinig
Tokyo nog lijkt op de beelte
nissen die er 100 jaar geleden
van gemaakt zijn. Weg zijn de
elegante kimono's, de houten
slippers, de bordpapieren
huisjes met bloeiende kersen
bomen ervoor. Weg lampions,
parasols, strooien daken,
open vuren van kastanjepof
fers in de smalle straten, weg
klaaglijke roep van
de zoete-aardappel
venters. Uiterlijk
wijkt Japan nauwe
lijks meer af van
moderne westerse
landen.
Het is één van de
onderbelichte keer
zijden van de vrij
handel: verschillen
worden opgeheven
Eerst de uiterlijke,
op den duur mis
schien ook innerlijke. Op een
dag zal alles hetzelfde zijn.
Luid loost Bing Crosby zijn
witte kerstdroom over de Sh-
injuku-Dóri Avenue, in de
oren van een paar miljoen Ja
panners die daar gretig hun
inkopen doen. In de etalages
wiegen blanke kerstmannen
hun heupen op de maat van
Jingle Bells, goudgelokte da
mespoppen lachen de kopers
met ronde ogen toe. Kopen
maakt gelukkig. 'When in
doubt, buy." wordt ons gead
viseerd, bij twijfel, koop.
En toch, na een halve dag in
Japan begin je je erover te ver
bazen dat dit land, dat een
soortgelijke markteconomie
heeft als de Europese, dat be
volkt wordt door een mensen
massa die 's ochtends om ne
gen uur naar een soortgelijk
kantoor gaat en er om.vijf uur
soortgelijk wordt uitgespuwd,
verbluffend anders is.
Een metrostation als Shinjuku
verwerkt dagelijks drie mil
joen mensen. Je ziet geen
schoonmakers, maar nergens
slingert een papiertje. De zit
tingen in de metro zijn be
kleed met velours. Geen kras,
geen vlekje. Gedrang en
straatroof bestaan niet. Zakte
lefoons worden geruisloos be
diend, reizigers 6lapen.
De enige plaats waar de Ja
panner lawaai maakt, is voor
een van zijn miljoenen Shintó
tempeltjes. Daar klapt hij luid
in zijn handen om het opper
wezen bij zijn positieven te
brengen. Met hetzelfde doel
rukt hij aan een lang koord
voor een hol belgerinkel,
waarna hij met een beleefde
buiging een gunst vraagt. Voor
de tempeltjes hangen de ma
teriële en immateriële verlan
gens in rijen beschreven
plankjes uitgestald. Geef ons
een Porsche, een nieuwe lief
de. De godheid krijgt nog wat
kleingeld toegeworpen en weg
rent de Japanner met zijn
boodschappentas naar het
tempeltje ernaast, om alle go
den efficiënt af te werken in
één lunchpauze.
Afgezien daarvan lijkt het hele
openbare leven erop gericht
zo onopvallend mogelijk je
gang te gaan. Uitingen van in
dividualisme zijn opvallend
afwezig. Het reist erg comfor
tabel, toch vraag je je af hoe
het zit. Zijn Japanners minder
individualistisch dan wester
lingen, of wordt hun individu
alisme onderdmkt? Opvallend
is ook de ontbrekende pool in
het machtsevenwicht. In elke
westerse markt-economie
trekken drie partijen aan de
macht: overheid,
werkgevers en
werknemers. Ja
pan heeft maar
twee polen, de
vakbeweging ont
breekt Er zijn al
leen tamme on
dernemingsraden.
Voor een markt
economie in deze
PAUUNE VAN DE VEN tijd is dat uniek. In
econome en publiciste Europa en de VS is
de vakbeweging
ontstaan als tegenbeweging,
omdat werkgevers zich, al of
niet onder druk van concur
rentie, asociaal gedroegen.
Maar in Japan zijn overheid
en werkgevers er blijkbaar ge
zamenlijk in geslaagd de
werknemers tevreden te hou
den. Er wordt hard gewerkt en
weinig vakantie genomen,
maar uitbuiting kun je het niet
noemen. Maar de tijden ver
anderen. In de internationale
concurrentie wordt de Japan
se 'werkgever-voor-het-leven'
gaandeweg vervangen door
Amerikaans flexwerk.
Waar dat toe leidt als je geen
vakbeweging hebt, is te zien in
de brede, door kersenbomen
omzoomde laan van Ueno
Park. Verscholen tussen de
struiken naast het Tokyo Na
tional Museum staat een groot
tentenkamp van werklozen en
stadsnomaden. Japanners
praten er niet graag over. Of
wel ze veinzen je niet te be
grijpen, ofwel het heet dat er
'werk genoeg' is. Het enige
probleem is, zeggen ze, dat
mensen tegenwoordig vaak
verkassen en geen pensioen
opbouwen. Maar zo op het
oog ontbreekt het de bewo
ners van Ueno Park aan meer
dan een onbezorgde oude
dag.
Werklozen krijgen een uitke
ring die na enige tijd (vaak een
half jaar) naar nul zakt. Het zal
heel interessant zijn te zien of
de Japanners het probleem
van groeiende werkloosheid
kunnen oplossen tussen werk
gevers en overheid. Of de
tweepolige structuur van de
macht, met alle elitaire trekjes
die dat aan hun maatschappij
verleent, gehandhaafd blijft
Het moment is in betekenis
misschien vergelijkbaar met
de openstelling van Japan
voor het Westen ruim 100 jaar
geleden. Want het kan ook
zijn dat nu de tegenkracht
wordt opgeroepen die bij ons
al anderhalve eeuw bestaat.
Dan zal Japan nog meer gaan
lijken op Europa en de VS.
