Winkelen: alles of bijna niks
Trends
Gebaren-scheurkalender 2000
Van vuilniszak tot string
Gektes van de eeuw
Scheuren maar
>la ,e,
|AG 21 DECEMBER 1999
REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-5150266
i rage is een plotseling massaal geuite gekte die voor
tenstaanders vaak moeilijk te begrijpen is en doorgaans
n snel wegebt als ze opkwam. Rage is ook: 'een algeme-
bevlieging, iets wat op zeker ogenblik sterk in de mode
Althans, zo zegt Van Dale het in zijn Groot Woorden-
ek der Nederlandse Taal.
K het ook is, rages kennen we allemaal. Van Tamagotchi
Furby, en van Pokémon tot skaten. Er is altijd wel een
iieging waartoe we ons massaal laten overhalen. Zelfs
l herenpermanentje maakte ooit stevig furore in Neder-
id, hoewel je je dat nauwelijks meer kunt voorstellen,
ssale gektes zijn niet alleen van nu. De 20ste eeuw zat
bevliegingen, hoewel niet allemaal even groot in om-
ig. Dat rages zich nu aan het eind van de eeuw sneller
jolgen heeft alles te maken met de snelheid van alle me-
.Zodra er in de Verenigde Staten of Japan iets nieuws
rdt bedacht, worden we daar dankzij Internet en televi-
meteen van op de hoogte gebracht,
ilke rages ons in de afgelopen decennia allemaal hebben
eikt. valt te lezen in het boek 'Gekte', ofwel 'Rages in de
elanden', van John Jansen van Galen, Huib Schreurs en
c Smink. Zij nemen de lezer mee in de gekke wereld van
algemene bevlieging, gebaseerd op de rubriek 'De Rages
i ide Eeuw' die de afgelopen twee jaar in het dagblad Het
i ooi verscheen,
t boek behandelt de rages in chronologische volgorde, te
;innen met Paul Kruger in 1900. De president van Zuid-
üca maakte in Nederland een overweldigende entree. De
n was zo populair dat de plaquettes en bustes met zijn
11 iltenis niet aan te slepen waren. Kruger werd in de jaren
irna opgevolgd door onder meer reformkieding, de elek-
che kuur, radioamateurisme en de Charleston, om maar
1 t dingen te noemen.
t name de Charleston, in Nederland geïntroduceerd in
I tember 1925, was volgens de auteurs een fel omstreden
,j e. Engelse dokters wisten te melden dat je enkels ervan
groeiden en het funest was voor je knieën, maar dat
erhield grote groepen jongeren niet zich op de nieuwe
is te storten. In Nederland werd de charleston vooral als
beschaafd betiteld. Danszalen gingen op slot, de politie
ld razzia's in clandestiene danslokalen en de dans zelf
rd door de zedenpolitie uitgeroepen tot 'een voorportaal
ide prostitutie'.
3 nneer is iets een rage en wanneer spreek je van een
nd? De samenstellers van het boek hebben vaak getwij-
a 1. Een trend is volgens hen iets dat langzaam opkomt,
Zl ivaak daarna een vast bestanddeel van het dagelijks le
te worden. In veel rages daarentegen zijn elementen als
ki denverering, verzamelwoede en kinderspel herkenbaar.
0 kortstondige begeestering, zeker in de laatste jaren,
by is nog maar net op z'n hoogtepunt als het volgende
elgoedbeest zich al aandient: de Pokémon.
3 vallend vertegenwoordigd in het boek is het jaar 1968.
auteurs treffen in dat jaar maar liefst vier rages aan: Che
evara. De Fabeltjeskrant, de sherrykuur en Silly Putty. De
0 tste. een soort kneedpasta, is in de VS nog steeds goed
ir de verkoop van een paar miljoen klonten per jaar.
sherrykuur gold als probaat middel tegen dikte. Bij de
ter kon je zelfs een'foldertje over de sherrykuur krijgen.
Fabeltjeskrant spreekt voor zich: nog steeds-weten kin-
3l en te vertellen over Juffrouw Ooievaar. En Che Guevara:
i afbeelding vond de weg naar cafés, clubhuizen en
irtkantines.
35 ekte'. Door John Jansen van Galen, Huib Schreurs en Er-
imink, uitg. Bruna, 29,95 gulden)
19
Een middagje winkelen met
mams voor nieuwe kleren vin
den veel jongeren te saai. De
jeugd van het nieuwe millenni
um wil in alle opzichten ver
maakt worden. Ook tijdens het
shoppen: videogames, een
foodcomer, een leeshoek, dj's
aan draaitafels of tijdens het
passen even een tattoo of pier
cing laten zetten. Dat kan alle
maal. Nadeel is dat het prijs
kaartje aan de toch al dure, ge
wilde merkkleding nog verder
wordt opgeschroefd.
Voor mensen met een smallere
portemonnee of minder be
hoefte aan 'excitement' ont
staat er een geheel andere win
keltrend: de oatletstores. Hier is
het winkelen juist van alle toe
ters en bellen ontdaan. Naar
Amerikaans model scheur je
met een winkelwagentje langs
de sober uitgestalde waar en
pakt wat je pakken kunt. Sensa
tie en prijzig of sober en goed
koop. Aan de consument de
keuze.
'Events' en 'excitement'. Win
kels die de trendy jongere wil
len bereiken met hun mode
kunnen er niet omheen. Het
werkt uitstekend om je naam te
verbinden aan trendy evene
menten, 'events'. En om een
jong publiek te trekken moet je
meer in huis hebben dan rek
ken met kleding: 'excitement'
dus.
Een winkelketen die dat heel
goed begrepen heeft is America
Today. Op zeventien locaties in
Nederland kun je bij deze keten
niet alleen terecht voor de mo
de van razend populaire Ameri
kaanse merken als The Gap,
Old Navy, Polo Jeans, Calvin
Klein, Levi's en Carrhart, maar
ook voor 'gadgets', boeken, wat
te drinken en te eten en mu
ziek.
Michaëla Luttenberg van Ame
rica Today: „Wij willen excite
ment uitstralen. Onze doel
groep is 16 tot 20 jaar oud. Die
is altijd in voor iets nieuws. We
verkopen niet alleen kleding,
maar ook aparte gadgets. Ons
assortiment wordt daardoor
iets uitgebreider en uitdagen
der. We hebben nu bijvoor
beeld een kickboard, een multi
functionele step met een heel
futuristisch uiterlijk die heel
populair is onder jongeren.
Arnhem, onze pilotstore, heeft
een leeshoek: het American
Bookcentre. Daai, maai ook in
wei :ld je in gebarentaal dus
>ord ballet uit: de arm
OP fbogen en de middenvin-
ven op het hoofd. Praat je
gypte, dan teken je als
re met de handen pira-
James Bond is ook zo
fsprekend. Wie 007 als
T S werp aansnijdt, brengt de
rarm voor de borst en
(k net de hand alsof hij een
r overhaalt: het is de
q ekende houding van de
nagent.
ijtijd baren-scheurkalender
NTBeeft 365 dagen lang een
scala aan woorden. Van
tie, zwaluw tot directeur,
bijvoorbeeld ook bidden,
dienst, zaagvis en opge-
Bovendien is er ruimte
akt voor onder meer spor-
landen. Op de achter-
an elk blaadje staat het
lands handalfabet. Alle il-
ies zijn van de (dove) te-
Timothy de Graaf uit
taal. De kalender, die 25 gulden
kost, blijkt een hit. In een
maand tijd zijn de 3000 exem
plaren vrijwel uitverkocht. Een
tweede druk wordt inmiddels
overwogen.
Pr-functionaris Peter van Veen
van Effatha lanceerde het idee
samen met zijn collega Harry
Brouwer van Guyot. „We zijn
dat plan met Timothy de Graaf
gaan uitwerken. Vast stond dat
er ook onbekendere gebaren in
moesten komen. Veel daarvan
zijn nog niet officieel op papier
gezet. Door die nu wel op te ne
men, wordt de kalender inte
ressanter voor mensen die de
gebarentaal al kennen."
Het dagelijks leven van dove
jongeren moet nauwelijks an
ders zijn dan dat van horenden,
redeneren de instituten. Van
daar hun motto 'Zo gewoon
mogelijk'. Van Veen: „In hoe
verre zet je dove jongeren apart
en in hoeverre laat-je ze mee
doen in de maatschappij?
Evenals in andere sectoren van
de zorg, heeft deze discussie
ook bij ons gespeeld. Hun leven
moet zo gewoon mogelijk zijn,
vinden wij. Daarom wonen ze
nu niet meer op Effatha, maar
in wijken in Zoetermeer, net als
alle andere jongeren."
„Als dove jongeren meedoen
Tim
N Igen
voor het eerst dat er Ge-
•scheurkalender ver-
t, uitgegeven door Effatha
termeer en het Koninklijk
lut voor Doven H.D. Guy-
)et Groningse Haren. Met
xtra itiatief willen beide insti-
de horende wereld be-
r maken met de gebaren-
Kleding kopen met een winkelwagentje is toch een beetje gek.
Utrecht en Antwerpen hebben
we ook ruimten waar dj's draai
en. In de toekomst komt er een
coffeeshop van America Today
en gaan we waarschijnlijk cd's
verkopen. Volgend jaar gaan we
op het internet en zullen we
onze naam verbinden aan
events. Er wordt dan bijvoor
beeld een America Today Skate
Event georganiseerd."
Het excitement-winkelen is niet
helemaal nieuw. De Bijenkorf
bij voorbeeld heeft al een aantal
jaren de Chill Out, een 'shop-
in-shop' waar jeugdige klanten
niet alleen hippe mode, maar
ook gekke spulletjes, accessoi-
res-en etenswaren kunnen ha
len. Het trendy Housewives on
Fire aan de Spuistraat in Am
sterdam biedt al een tijd de
combi van kleding- en platen-
verkoop, kapper, tattoo- en
piercingstudio.
Het funwinkelen is nu ook
doorgedrongen tot de wat meer
'mainstreamwinkels'. C&A
heeft sinds kort in enkele filia
len (bijvoorbeeld in Tilburg)
een aparte hoek waar de jeugd
zich tijdens het klerenkopen
kan vermaken met videogames
en muziek.
Naast het 'funwinkelen' heeft
Nederland er nog een betrekke
lijk nieuwe manier van shop
pen bij: de outletstore. In een
outletstore worden oudere col
lecties van bekende merken
aangeboden voor een schijn
van de originele prijs. Niet echt
geschikt voor trendsetters dus,
maar wel voor prijsbewuste
mensen die niet malen om de
allernieuwste kleuren of model
len, maar het best nog kunnen
doen met ëen spijkerbroek van
vorig seizoen.
America Today pikt ook een
graantje mee van deze markt.
Onlangs opende de keten een
outlet in Ede (Grote Straat 37)
en daar liep het storm. Het
duurste artikel kost daar vijftig
piek en het goedkoopste een
tientje. Ook populaire merken
als Diesel (Alphenseweg 1 A,
Baarle-Nassau) en CoolCat
(Groest 86, Hilversum) hebben
outletstores. Voor goedkope
'overjarige' spijkerbroeken van
Lee en Wrangier moeten koop
jesjagers de grens over naar het
Belgische Sint Niklaas (Indu
striepark Noord).
Een aparte positie heeft het op
Amerikaanse leest geschoeide
TK Max. Dit is geen outletstore,
maar meer een gigantische su
permarkt voor merkkleding. De
nieuwste merkartikelen worden
er aangeboden voor prijzen die
tot 60 procent onder de norma
le verkoopprijzen liggen. Het
enonne aanbod wissélt per
week en varieert van merken
van topdesigners tot de geves
tigde consumentenmerken uit
binnen- en buitenland.
Winkelen bij TK Max is even
wennen. Kleding kopen met
een winkelwagentje is toch een
beetje gek. TK Max zat al in
Rotterdam (Winkelcentrum De
Grote Lijn aan de Binnenweg)
en Alkmaar (Winkelcentrum
Noorder Arcade aan de Noor
derkade) en opende onlangs
een vestiging in Hilversum
(Winkelcentrum De Gooische
Brink aan de Kerkstraat).
MACHTELD LEISTRA
aan de maatschappij betekent
het dat zij daarvoor moeten
worden klaargestoomd. Tegelijk
vragen wij aan de samenleving
om zich open te stellen voor
doven. Wij geven daarom voor
lichting aan onder meer scho
len en verenigingen. Als een be
drijf een dove medewerker
krijgt, zorgen wij voor informa
tie. Dat gebeurt ook op het ge
bied van gebarentaal. Dfe
scheurkalender is daar weer
een uitvloeisel van."
„Gebarentaal is heel mooi en
beeldend", stelt Peter van Veen.
Volgens hem komt die ook in
ternationaal van pas. Het is,
zegt Van Veen, bovendien een
volwaardige taal. „Met een ei
gen grammatica en eigen spel
lingregels. Het duurt wel even
voordatje die beheerst. Gemak
kelijker is het om wat gebaren
te leren. Het is prettig als ie
mand uit de omgeving van een
dove er een paar kent. Dat merk
je al als je in een land komt
waar je de taal niet spreekt. Met
een paar gebaren kun je dan
toch communiceren."
(De Gebaren-scheurkalender
2000 is te bestellen bij Effatha,
tel. 079 - 329 4500)
JOKE KORVING
We vinden het zo vanzelfsprekend dat ze er
zijn: het plastic koffiebekertje, de vuilniszak,
het A-viertje, de panty, de douche, het T-
shirt, de stofzuiger, lego, de kalasjnikov, de
atoombom, een rol toiletpapier of kauwgom.
Geen mens die er in het dagelijks gebruik
eens bij stilstaat en er goed naar kijkt. Toch
behoren ze tot de honderd nuttigste, verma-
kelijkste, handigste en verschrikkelijkste vin
dingen van de afgelopen eeuw.
De Utrechtse Gemeentebibliotheek heeft er
tussen de boeken een kleine tentoonstelling
van ingericht. Als alledaagse voorwerpen in
een vitrine worden gezet met lampen erop,
worden ze wel degelijk bijzonder.
Het idee voor deze honderd voorwerpen is
niet van de bibliotheek, maar komt van een
aantal journalisten van het weekblad HP/De
Tijd. „Wij hebben hun selectie gewoon over
genomen", zegt Henk Blankena, een van de
organisatoren van de tentoonstelling. „Of
het een juiste selectie is, is natuurlijk maar
de vraag. Het is in elk geval geen complete
selectie."
„Als je een fornuis wel tot een belangrijke
vinding rekent, kun je je afvragen waarom er
geen wasmachine in de collectie is opgeno
men. En zo zijn er natuurlijk veel meer din
gen die de afgelopen eeuw zijn uitgevonden
en hier niet staan."
Bibliotheekmedewerkers zijn driekwart jaar
bezig geweest de voorwerpen bij elkaar te
brengen. Veel energie werd gestoken in het
naar Nederland halen van een schaalmodel
van de eerste atoombom, maar dat is uitein
delijk mislukt. Even zoveel moeite werd ge
daan een originele kalasjnikov, een automa
tisch geweer, te krijgen en die staat nu wel te
'pronken' in een vitrine.
Inrichting en vormgeving zijn verzorgd door
zes studenten van de Hogeschool voor de
Kunsten, afdeling grafische vormgeving. Zij
hebben in de vitrinekasten geen volgorde
aangehouden', maar onlogische combinaties
gemaakt. Bovenop de vitrinekast worden
nuttige en nutteloze wetenswaardigheden
over de honderd voorwerpen geprojecteerd.
Die kun je alleen lezen als je even de trap
neemt, een etage hoger.
'Je denkvermogen neemt 20 procent toe als
Ook te zien: een Harley Davidson, foto gpd
je kauwbewegingen maakt', meldt de tekst
bij kauwgom. Schijnt nog waar te zijn ook.
En bij de tampon staat: 'Menstruerende kap
sters schijnen slechter te knippen'.
„Het zijn meest lullige dingetjes die werden
uitgevonden en die later een hype werden.
Nu zijn het allemaal alledaagse gebruiks
voorwerpen en dat is toch fascinerend", zeg
gen de HKU-studenten Frank van Rooijen,
Anouk Meelhuysen en Richard Vogel. „Wij
beseffen als twintigers niet hoe luxe het ei
genlijk is, maar als je oudere mensen nu ziet
stilstaan bij de vitrines, weet je dat het nog
maar kort geleden is dat dergelijke dingetjes
niet zo normaal waren."
Een 70-jarige mevrouw uit Driebergen kan
dat beamen. „Een gameboy? Wat is een
gameboy? Een computer waar je spelletjes
op speelt? Weer iets nieuws."
„En kijk nou toch, dat onderbroekje! Een
string... Nou, dat noem ik geen onderbroek.
Toen mijn moeder stierf liet ze me drie on
derbroeken na. Zülke joekels! Gut, als ik hier
zo rondkijk denk ik: Wat heb ik toch al een
hoop meegemaakt in dat ene leven.
De tentoonstelling is tot en met eind januari
2000 te zien tijdens de openingsuren van de
Gemeentelijke Bibliotheek aan de Oude
gracht 167 in Utrecht.
RUUD BUURMAN
Het aanbod op het gebied van
scheurkalenders voor het ko
mende jaar is groot. Dat geldt
trouwens ook voor de traditio
nele agenda's, al dan niet in
zakformaat. Veel daarvan is ver
trouwd, maar er zijn een paar
leuke nieuwkomers. Een greep
uit het grote aanbod voor 2000.
Napoleon Bonaparte
Enig idee waar de Witte Wieven
vandaan komen? Of op welke
leeftijd Napoleon Bonaparte is
gestorven? Voor wie grote inte
resse heeft in het verleden van
de mensheid is er de Geschie
denis kalender 2000. Ruim drie
honderd vragen voor wie zijn
kennis op dit terrein wil verrij
ken. Het thema is. hoe kan het
ook anders, tijd! (Geschiedenis
kalender, 24,90 gulden)
Poëziewedstrijd
Dichters van de twintigste
eeuw. Dat is het thema van de
scheurkalender Nederlandse en
Vlaamse poëzie van Meulen-
hoff, samengesteld door Hans
Warren. Volgens de makers van
de kalender is de Nederlandse
dichtkunst niet op sterven na
dood, zoals wel eens wordt ge
suggereerd. Integendeel. "Een
gedicht kan onalledaagse glans
verlenen aan een heel gewone
dag', is de gedachte achter de
scheurkalender, die onder meer
een poëziewedstrijd omvat en
uiteraard een groot aantal
mooie dichtregels uit eigen
land en Vlaanderen. (Neder
landse en Vlaamse poëzie,
Meulenhoff, 29,90 gulden)
Heer op stand
Alle trouwe fans van Heer Bom
mel kunnen volgend jaar iedere
dag een nieuw avontuur bele
ven met hun heer op stand. Op
de Bommel-scheurkalender
staan ruim driehonderd figuren
afgebeeld die in de loop van de
tijd hun opwachting hebben
gemaakt in een van de vele
Bommel-avonturen uit de
Toonder Studio. Een jaar vol
hoog- en laagstaande lieden
dus. (Bommel scheurkalender,
25 gulden)
Murphy
De wet van Murphy, buiten
aards leven, gsm: op de Weten
schappelijke Scheurkalender
zijn 366 moeilijke en minder
moeilijke items opgenomen,
verdeeld in wcckthcma's die
het onderwerp uitspitten. De
lezer ziet zich geconfronteerd
met tal van anekdotes, princi
pes en raadsels. Alles in het ka
der van de wetenschap. Goed
voor leergierige types. (Weten
schappelijke Scheurkalender,
29,90 gulden)
Boeken
Boeken, boeken en nog eens
boeken: kan ook niet anders in
de Boekagenda, die nu al voor
het derde jaar verschijnt. Aan
rader voor lieden die graag in
stapels tweedehands leeswaar
snuffelen. Het is voor boeken
liefhebbers dè gids op hun
tochten langs antiquariaten,
beurzen en tentoonstellingen,
hier en daar opgevrolijkt met
anekdotes en illustraties. Maar
de agenda geeft ook allerlei tips
en adressen van onder meer
verenigingen en uitgeverijen en
noemt de data van alle belang
rijke markten, veilingen en
beurzen. (Boekagenda, 24,50
gulden)
Onthaasten
Nieuw dit jaar is de Onthaas-
tingsagenda. De naam zegt het
al: bestemd voor iedereen die
onthaasting een warm hart toe
draagt. Een nieuw begrip in de
Nederlandse samenleving, dat
naar verwachting in de volgen
de ronde in het woordenboek
zal worden opgenomen. Voor
ons land aan onthaasting toe is,
zal er volgens de makers van de
agenda nog wel een cultuurom
slag moeten plaatsvinden. Zo
wel de blauwe kaft als de foto's
binnenin stralen kalmte uit en
doen verlangen naar een beetje
rust. (Onthaastingsagenda,
34,90 gulden)
Mendini
Alessandro Mendini, een van
de meest spraakmakende Itali
aanse designgoeroes, is verte
genwoordigd op de allereerste
pagina's van de duitstalige De
sign-agenda Calendar 2000.
Naast de dagpagina's veel
ruimte voor fraai fotowerk dat
vooral mooi ontworpen pro
ducten uit de industriële vorm
geving laat zien zoals vliegtui
gen, vrachtwagens en kinder
buggy's. (Design-agenda, 25,90
gulden)
Oldtimers
Autofreaks en dan vooral de
liefhebbers van oldtimers ko
men helemaal aan hun trekken
met de Classique Car Diary
2000, uiteraard in het Engels.
De agenda, eentje van ruim for
maat, laat een groot aantal
kleurenfoto's zien van gewilde
klassiekers, maar ook van auto
races uit het verleden. Verder
veel informatie waar de eige
naar (in spe) van een oldtimer
iets aan heeft. (Classique Car
Diary, 44,90 gulden)
Besparen
Een oude vertrouwde is de
Budget Agenda van het Natio
naal Instituut voor Budgetvoor
lichting (Nibud). Altijd goed
voor mensen die moeite heb
ben om het einde van de
maand met hun geld te halen.
Met behulp van de agenda kun
je bijhouden wat er binnen
komt en wat er uitgaat. Er is
ruimte voor begrotingen, maar
cr worden ook allerlei tips gege
ven om te besparen op het
huishoudbudget. Klussen rui
len bijvoorbeeld. Het Nibud
vertelt je ook hoe je belasting
geld terug kunt krijgen. En dat
is natuurlijk nooit weg. Te koop
voor een portemonneevriende-
lijk prijsje. (Budget Agenda,
16,95 gulden)
Nationale trots
I lartstikke Nederlands is de
Holland Agenda. De eenvoudi
ge tekeningetjes van Dick
Bruna laten ons land op zijn
bekendst zien: van tulp tot koe.
De omslag vertoont de drie
kleur van de Nederlandse vlag
en de letters en cijfers binnenin
zijn - hoe kan het ook anders -
oranje gekleurd. De nationale
trots ten top! (Holland Agenda,
24,50 gulden)
EVEUEN BAKS
Een greep uit het grote aanbod kalenders en agenda's. foto gpd
verticale regel dient een woord van vier een van vijf en een
letters te worden ingevuld. Het woord van vijf letters bestaat
letters van het voorgaande woord plus 1het woord van zes
bestaat uit de vijf letters van het voorgaande woord plus 1Als
puzzel juist is ingevuld, vormen de letters in de vet omlijnde
een woord.
v.e. kachel - anders genaamd - stad in Frankrijk;
Doljaar - rijtuig - veevoer;
tn - niemendal - geleed dier;
enverblijf - kaartenboek - onlangs;
Sngstuk - soort stof - zeker persoon;
lifbak - zuidvrucht - roeispaan;
praak - scheepsexploitant - liever;
erplant - toevluchtsoord - vorstelijk huis;
eskundige - belhamel - fair;
gel - mooi - dun bindmateriaal.
HEINZ
Oplossing van maandag:
Horizontaal: 1. Pen; 5. ode,
7. leger; 8. oke; 9. ral; 11ronde;
14. as; 16. ut; 17. uur; 18. lui;
19. al; 20. la; 22 alant; 25. kif;
27. hoe; 29. retor; 30. dra;
31. ree.
Verticaal: 2. Elk; 3. neer; 4 heen;
6. dia; 8. ora; 9 re; 10. lot;
12. Oeral; 13. dalen; 15. sul;
16. uil; 19. alk; 21 Ate; 22. af;
23. ader; 24. Thor; 26. Ier;
28 ore.
