arde strijd om zachte knuffels
'We moeten als bond meer naar buiten treden'
Telers verwijten fruitveiling
Greenery geldverkwisting
Economie
Winkelketen doet proef met ingenaaid
beveiligingsetiket tegen kledingdiefstal
14 DECEMBER 1999 3« 11
Een kledingwinkelketen doet een proef met inge
naaide beveiligingsetiketten. Mocht het experi
ment slagen, dan vervangt het etiket vanaf voor
jaar 2000 op grote schaal de zogeheten weaver,
het huidige beveiligingslabel. Vorige week pakte
de politie een bende op die overal in Nederland
dure kostuums stal door de weavers te verwijde
ren.
Initiatiefnemer van de test is het Baamse kle-
dingbeveiligingsbedrijf Checkpoint van F. de
Haas. Om kledingdieven de pas af te snijden,
komt Checkpoint met de ingenaaide etiketten.
Die zitten bijvoorbeeld verborgen in de revers
van colberts en jacks en leren merkjes achterop
spijkerbroeken en zijn bestand tegen wassen,
strijken en stomen.
Ze worden alleen gedeactiveerd (in jargon: op
geblazen) bij de kassa, tegelijk met het scannen
van de prijs. De Haas: „Slechts de betalende
klant kan zonder problemen door de detectie-
poort bij de uitgang. Wie 'vergeet te betalen', is
geheid de klos."
De naam van de winkelketen, geeft hij niet
prijs. „We hadden het tot maart helemaal stil
willen houden, zodat we bij gebleken succes de
branche een kant-en-klaar product konden pre
senteren.'' Onderhandelingen met andere be
drijven zijn gaande, aldus De Haas.
H. van der Heiden van Mitex, de vereniging
van ondernemers in de modedetailhandel: „Het
is een kat-en-muisspel. Wij bedenken, in nauwe
samenwerking met Checkpoint en Nedcap,
steeds nieuwe middelen tegen diefstal. Camera's
in de winkels, weavers, detectiepoorten, beveili
gingspersoneel. De kwaadwillenden vinden daar
telkens wat op, dus moeten we weer investe
ren."
Zo ontdekte het gilde dat de detectiepoorten
niet afgingen als de kleding met weavers waren
verpakt in diepvriestassen met aluminiumfolie.
UTRECHT CPO
HENK VAN ESS
Zelfs de zeeppompjes worden
gejat bij fruitveiling The Gre
enery in Nieuwegein. Niemand
die het nog interesseert, want
na bijna 100 jaar staat de vei-
lingklok op 21 december defi
nitief stil. „Vroeger stond het
hier zwart van de mensen,"
mijmert een bejaarde hande
laar die hoofdschuddend toe
ziet hoe een partij 'goede pe
ren' voor een afbraakprijs van
eigenaar wisselt. „Niemand eet
meer fruit."
Iedereen is het er over eens:
eigenaar The Greenery heeft de
tent kapot gemaakt. Natuurlijk,
de tijden zijn zwaar. De prijzen
zijn laag. De concurrentie
groot. De supermarkten zijn
machtig. Maar telers, kopers,
verladers, leveranciers en tus
senhandelaren verwijten de
mammoetveiling onnodige
geldverkwisting en wanbeleid.
Oude voorzitters van de ge
fuseerde veilingen kregen mil
joenen guldens aan gouden
handdrukken, net als de com
pleet vervangen Raad van Be
stuur. Het automatiseringssys
teem verslond meer dan 40
miljoen gulden en werkt nog
niet. De administratie is een
rotzooitje, waardoor het moge
lijk was dat handelaren voor
zeker 1,5 miljoen gulden 'gra
tis' ladingen fruit kregen. Telers
worden soms aangeslagen voor
100.000 fruitkratten, terwijl ze
er maar 10.000 gekregen heb
ben. Anderen krijgen een on
verklaarbare creditnota, soms
tot 30.000 gulden.
In het veilinggebouw is on
voldoende toezicht. Appels en
peren worden constant gesto
len. Laatst verdwenen zelfs
computers van bureaus. On
danks haastig ingevoerde vi
deobewaking wordt er nog
steeds gejat. „Deze veiling is
door The Greenery eigenhan
dig om zeep geholpen", zegt
commissionair. S. Baars. „Met
een ander beleid had Midden-
Nederland een bloeiende vei
ling gehouden." Zijn collega C.
Verheij: „The Greenery heeft de
meeste kopers weggejaagd
doordat we opeens entreegeld
moesten betalen. Belachelijk! Ik
betaal toch ook geen 100 gul
den om de supermarkt in te
kunnen?"
Barendrecht wordt de nieu
we veiling voor telers uit mid
den-Nederland. Weinig fruit
kwekers hebben zin in een
nieuw avontuur met The Gre
enery. De uittocjit van leden
lijkt niet meer te stoppen. Elk
jaar zeggen bijna 700 telers op.
Een van hen is fruittoeleveran-
cier Louis van Gaal: „Ik heb
nog nooit zo'n slecht beleid
meegemaakt als bij The Gre
enery. Het is een zieke en chao-
Nieuwe voorzitter Hans de Vries wil imago FNV Bondgenoten verbeteren
FNV-bonden de eerste zes maanden van 1999 le
den wonnen, raakte FNV Bondgenoten er ruim
1.000 kwijt. De Vries: „We moeten als bond meer
naar buiten treden. De leden willen zien wie je
bent."
In het districtskantoor in Rotterdam legt De Vries
uit dat de samenvoeging van de oude industrie
en dienstensector de bond dwingt om verder te
kijken dan de sectoren. „De bedrijfstakken raken
steeds meer vervlochten", legt De Vries uit.
„Neem een bedrijf als Stork, een traditionele ma
chinebouwer. Tegenwoordig hebben ze ook een
serviceafdeling die enorm floreert."
Door die vervlechting moet de bond 'groter'
gaan denken, meent De Vries. Als voorbeeld
noemt hij de reïntegratie van arbeidsongeschik
ten. „Werknemers die afkomstig zijn uit een be
paalde sector moeten in andere sectoren kunnen
reïntegrerenaldus De Vries, die ook doelt op
een mondiale blik. „Er zijn steeds meer multina
tionals waarbij beslissingen aan de andere kant
van het kanaal worden genomen, zoals bij Corus,
het oude Hoogovens. Daar bepalen de onderne
mingsraden wat er gebeurt." Hij bepleit daarom
de samenwerking met andere Europese bonden.
DeVriesbeeonziincanièreooitalsopbouwwer-
paar jaar werd hij regiobestuurder bij de FNV In
dustriebond, waar hij onder andere de scheeps
werven onder zijn hoede had. „Het is soms on
voorstelbaar om te zien hoeveel er veranderd is
in zes jaar. Het was een tijd waarin soms honder
den ontslagen vielen op één dag. Dat is nu niet
voor te stellen met het tekort aan personeel
vertelt De Vries. Die periode heeft volgens hem
zeker bijgedragen aan de tekorten nu. „Bedrijfs-
scholen en voorzieningen zoals het Leerlingwe
zen werden achter elkaar afgebroken. Er werd
niet geluisterd als we daar commentaar op had
den. Het gevolg is dat er steeds minder jongeren
werden opgeleid in die sectoren en het imago
verslechterde", legt De Vries uit. „Het was puur
een geldkwestie.
In 1998 nam De Vries plaats aan de tafel als on
derhandelaar voor de CAO's ln de metaal- en
elektrotechnische industrie. Daar onderhandelt
hij onder meer over de metaal-CAO; 'het dikste
CAO-boekje van het land'. „In de metaalsector
heerste altijd een sfeer van wantrouwen",
beaamt De Vries. „Door die achterdocht timmer
den beide partijen alles in de CAO volledig dicht
Je moest steeds bedacht zijn op 'Haarlemmer
dijkjes'. Dat zijn trucjes om elkaar onderuit te ha-
Zo'n 'metersdikke' CAO als in de metaal moet
volgens hem weer dunner worden. „Mensen wil
len steeds meer arbeidsvoorwaarden op maat",
legt De Vries uit. Twee weken geleden verhoogde
FNV Bondgenoten haar looneis voor het komen
de CAO-seizoen van 3 naar 4 procent. Volgens
De Vries is er bij een te hoge looneis het gevaar
dat de arbeid uiteindelijk weer de dupe wordt.
„Nederland is conjunctuurgevoelig", meent De
Vries. „We kennen hier veel buikproducten.De
Vries waarschuwt dat er in het buitenland veel
meer geïnvesteerd wordt in research en kennis.
„Shell opende onlangs een zonnecellenfabriek in
Duitsland. En we hebben al meerder bedrijven
zien vertrekken. In landen als Duitsland ontwik
kelen ze veel meer nieuwe producten. Kwaliteits
producten waar ze een hogere prijs voor kunnen
vragen." Volgens De Vries kent Nederland veel
dienstverlening met een 'lage toegevoegde waar
de'. „Dit geeft een druk op de arbeidsvoorwaar
den. Als de marges aflopen, moet er steeds meer
geproduceerd worden om winst te maken. Of
men begint aan de arbeidsvoorwaarden te kna
gen" Het is dan ook belangrijk om 'hoogwaardi
ge productie' aan te trekken in Nederland, meent
De Vries. ...Maar gelukkig hebben we Philips en
oktober 1993 werd de eerste Toys 'R' Us-zaak van Nederland geopend in het Arnhemse winkelcentrurri Kronenburg.
FOTO ANP MARCEL ANTONISSE
The Greenery-veiling in Nieuwegein loopt op haar laatste benen.
FOTO GPD/UN ANNETTE VLUG
tische organisatie. Veel te aar
dige telers hebben het bestuur
niet durven wegsturen."
De leden zijn verplicht hun
waren aan te bieden op een
veiling van de Greenery. Maar
dat gebeurt vaak niet. Het
'b.g.o'-circuit bloeit als nooit
tevoren, een afkorting die telers
met een geheimzinnig lachje
bezigen. Het betekent 'buiten
Greenery om'. Telers exporte
ren fruit zonder het te veilen,
verkopen rechtstreeks aan su
permarkten of geven hun wa
ren mee aan de tussenhandel.
The Greenery deelt tevergeefs
boete op boete uit.
Weinig telers geloven meer in
de formule van strak geleid
aanbod. Ze vertrouwen de lei
ding niet. „De verkopers van
The Greenery zijn niet slim. Ze
weten vaak niet waar het over
gaat. Inkopers van supermark
ten zijn veel gehaaider," zegt
Arie den Dekker, commissio
nair in groenten en fruit.
Vakbondsbestuur M. Hesper
van FNV Bondgenoten, die on
langs een sociaal plan voor het
personeel van de Utrechtse vei
ling afsloot: „Er zijn door The
Greenery jonge mensen van de
universiteit gepleurd die in
driedelig grijs en mantelpakjes
wel eens de boel op orde zou
den brengen. Het was de arro
gantie ten top. Hun toonzetting
heeft veel irritatie gewekt."
In de ruimte achter de vei-
lingklok liggen vertrouwelijke
dossiers voor het grijpen. Ad
ministratieve stukken liggen her
en de verspreid tot onder de
poten van een tafeltennistafel.
Gedemotiveerd personeel
doodt daar de tijd. De onderne
ming in Nieuwegein is spook
achtig leeg. Alleen op maandag
(aanvoer van fruit) en dinsdag
(veilingdag) is nog enig leven in
de brouwerij. Op andere dagen
leggen werknemers uit verve
ling een kaartje of spelen ze ta
feltennis. Sommigen beginnen
hun werkdag pas om 16.00 uur
en gaan al na een uurtje naar
huis. Geen chef die ze contro
leert.
Hans de Vries is de nog ongekroonde voorzitter
van de grootste vakbond van Nederland: FNV
Bondgenoten. Officieel is de benoeming in ja
nuari, maar er zijn geen tegenkandidaten, dus
is zijn aanstelling vrijwel zeker. Nu al maakt De
Vries samen met de huidige voorzitter een
voorsteironde langs andere bonden, vakcentra
les en de politiek.
Met bijna een half miljoen leden en diepe wor
tels in de industrie- en dienstensector, is FNV
Bondgenoten een machtige speler in het spel
tussen werkgevers en werknemers. Ontstaan uit
de oude Dienstenbond, Industriebond, Voe
dingsbond en Vervoersbond vertegenwoordigt
de bond bijna de helft van alle FNV-leden.
De 'vakbondskolos' hield zich de afgelopen jaren
koest naast de vakcentrale FNV. „We wilden de
eenwording van de FNV niet in de wielen rij
den", legt De Vries uit. .Afgesproken was dat we
ons op de vlakte zouden houden tot de eenwor
ding voltooid was." Nu dat allemaal minder snel
Vri.. I. m™. h«4„rht ,i,n nn l.lH IC gaan, worden d,- h,-stuurden bil l-.W
kost bij Wigwam/Speelboom en concur
rent Toys 'R' Us 129 gulden, en bij Inter-
toys 99 gulden, terwijl zusterbedrijf Bart
Smit hét schip heeft 'afgeprijsa' van
169,95 naar 149,95 gulden.
De echte bedreiging voor de speel
goedzaak komt van buiten de branche.
Drogisterijketens, zoals het Kruidvat,
stunten met partijen Lego of Duplo. Die
winkels hoeven op speelgoed immers
niet zoveel te verdienen. De klant komt
ervoor naar de winkel en neemt tegelijk
shampoo en luiers mee, waar wel goed
op wordt verdiend. De speciaalzaak
daarentegen moet het juist hebben van
die artikelen.
De branche is hectisch geworden.
Veertig procent van de omzet wordt ge
boekt in december en die verkoop wordt
steeds meer door kortlopende rages be
heerst. £)e Groot van Otto Simon beves
tigt dat. „Kijk maar naar de Teletubbies.
Vorig jaar dé rage, nu helemaal uit. Ze
zijn met te veel geweld en te veel licen
ties op de markt gebracht. Teletubbies
op bekers, etuis, posters, kleding en
noem maar op. Zo help je een product
'naar de knoppen."
Sesamstraat of Nijntje doen het wat
dat betreft beter, zegt hij. „Af en toe
komt er eens wat nieuws op de markt,
niet te vaak. Zo hou je het publiek geïn
teresseerd, in plaats van overvoerd."
De winkelorganisaties worden gedic
teerd door een klein aantal grote fabri
kanten. Een stuk of zes supergrote Ame
rikaanse en zo'n drie Japanse bedrijven
hebben met 80 procent marktaandeel de
mondiale speelgoedwereld stevig in
handen. Nederland speelt in het inter
nationale spel een marginale rol, zegt De
Groot. Zo is de Furby er niet eens in een
Nederlandstalige uitvoering. Apart pro
grammeren is te duur en dus moeten
Nederlandse consumenten het doen
met een Engels sprekende pop.
In Nederland zijn Jumbo en Ambi-toy
in Amsterdam de laatste speelgoedfabri
kanten van omvang. „Goede bedrijven,
maar in de wereld spelen zij geen enkele
rol meer. Ze kunnen niet op tegen de
enorme reclamebudgetten van de Ame
rikanen", aldus De Groot.
Toch is er wel ruimte voor 'nichespe
lers' - kleinere fabrikanten die een on
derdeeltje van de markt pakken en zo
buiten het geweld van de grote fabrikan
ten blijven. SES_creatief speelgoed uit
Enschede is er zo één, BCF International
puzzels en spellen ook. Intertoys, Blok
ker en Bart Smit kopen spullen van ze
in.
„Schaalvergroting en samenwerkings
verbanden in deze branche zijn nodig
om te overleven', zegt algemeen direc
teur van BCF, G. Vlaskamp. „Uitgeverij
en van spellen die geen eigen productie
bedrijf hebben, zoals King in Bussum en
Selecta in Deventer, laten veel van hun
producten bij ons maken. Ook het
speelgoed van het jaar, 'Klei het maar'
van SES wordt hier gemaakt. We zijn
concurrent en collega tegelijkertijd. Voor
producenten van traditioneel speelgoed
als puzzels en spellen zijn het moeilijke
tijden. Kinderen tot een jaar of tien en
ouderen vinden het nog wel leuk om
een puzzel van duizend stukjes in elkaar
te leggen. Maar jongeren kruipen liever
achter hun pc."
De vraag naar puzzels en spellen zal
volgens Vlaskamp altijd blijven. „Maar
we worden wel gedwongen nieuwe mo
gelijkheden te bedenken. Een voorbeeld
daarvan is de driedimensionale puzzel
van een carrousel. Die verkoopt heel
goed."
Maar de speelgoedmarkt blijft onvoor
spelbaar. Oude knakkers als de Flintsto-
nes en Winnie de Poeh beleven na jaren
weer hoogtijdagen, terwijl speelgoed dat
juist op de actualiteit inhaakt soms zo
maar flopt. BCF heeft dat zelf ook mee
gemaakt. Vlaskamp: „We hadden hoge
verwachtingen van een 'Millennium-
puzzel' die we hebben ontworpen. Ziet
"ér prachtig uit, veel grafische grapjes.
Londen, Parijs, Milaan en Volendam van
een eeuw geleden en nu in elkaar ge
vlochten. Dat wordt het, dachten we.
Niet dus. De puzzel slaat helemaal niet
aan. Misschien omdat de mensen de
buik vol hebben van het millenniumge-
doe?"
acht als Furby's zijn, zo hard is de concurrentiestrijd in speelgoed-
1. De 1,3 miljard gulden die Nederlanders dit jaar aan speelgoed uit-
iii, gaal voor het leeuwendeel naai twee ketens en een handjevol fa-
anten. Ze worden slechts gestoord in hun Monopolyspelletje door
istunters, kleine kwaliteitsfabrikanten en elektronicaverkopers die
steeds meer van hun omzet afsnoepen.
minder goed en is hun marktaandeel
maar ongeveer vijftig procent. Zo dwingt
de opkomst van de elektronica de speel-
goedhandel weer tot concurrentie.
In de speelgoedhandel zelf lijken de
kaarten geschud. Blokker staat onbe
twist op één met Blokker/Marskramer-
Giraffe en de pakweg 350 Intertoys en
Bart Smits. Op twee staat Otto Simon in
Almelo, dat de 450 zelfstandige winkels
van Speelboom. Wigwam en Techno-
hobby aanstuurt en zelf zes Early Lear
ning Centres exploiteert. Volgens direc
teur H. de Groot van Otto Simon is de
strijd tussen de ketens vijftien jaar gele
den gestreden. „Blokker is toen als
grootste uit de strijd gekomen, Otto Si
mon als tweede en dat zijn we nog
steeds."
Desondanks breken er geregeld prij
zenslagen uit in speelgoedland, die De
Groot er niet vrolijker op maken. Vorig
jaar was Lego mikpunt van prijsdum-
ping en ook dit jaar slaan de ketens el
kaar met aanbiedingen om de oren. Die
stunts zijn De Groot een doorn in het
oog: „Niet goed voor het vak en niet
goed voor de werkgelegenheid." De
concentratie in speelgoedland heeft vol
gens De Groot geleid tot een verschra
ling van het aanbod.
Zijn somberheid wordt door de cijfers
niet gedekt. Het assortiment in de ge
middelde speelgoedzaak is de afgelopen
jaren volgens onderzoekers juist ver
breed en verdiept, terwijl de werkgele
genheid vorig jaar met 500 banen toe
nam tot 5100. En verder is prijsconcur
rentie economisch juist een gezond sig
naal, omdat het duidelijk maakt dat de
consument niet is overgeleverd aan een
paar dominante marktpartijen.
Er zijn soms forse prijsverschillen. Het
Playmobil-piratenschip bijvoorbeeld
ii u uw speelgoed bij Intertoys of bij
tit, of bij Marskramer, Giraffe of
in Blokker? Het maakt niet zo-
uw geld komt toch allemaal op
p terecht. Al deze ketens beho-
namelijk tot het hoofdstedelijke
ker-concern. Tot dit voorjaar kwam
elke gulden die bij Toys 'R' Us werd
ïed in Amsterdam terecht. De Euro-
concurrentiebewakers staken daar
er een stokje voor, zodat Blokker
ling werd gedwongen haar aandeel
e nieuwkomer tot 20 procent terug
engen. Daarmee werd het Monopo-
in speelgoedland een halt toege-
i.
en gezonde ontwikkeling, want
sdien zie je dat Toys 'R' Us weer
iambities heeft. Hun positie is nu
lelijk duidelijk, zodat ze hun eigen
legie kunnen kiezen", zegt branche-
ier R Antonissen van het vakblad
tlgoed+Hobby. „Daaruit blijkt dat
ien kan mee-eten uit de ruif."
i onlangs verschenen studie van
Hoofdbedrijfschap Detailhandel
bevestigt die opvatting. Alle
Igoedzaken samen hebben amper
derde van de totale speelgoedom
handen. De rest wordt verkocht
irenhuizen, drogisterijen, textiel-
els, postorderbedrijven en op 'tup-
reparty's'. En dan zijn er nog de
iterwinkels, platenzaken en boek-
ls die spelletjes voor. op de pc ver
markt voor elektronisch speelgoed
I met dertig procent per jaar, terwijl
het 'gewone' speelgoed vorig jaar
lts zes procent meer werd omgezet,
st in computerspelletjes doen de
speelgoedzaken het relatief
