'Zelfs Mulisch heeft niet eens zo'n ciaj Cultuur&Kunst Overdonderde paringsdans verliest zijn angel Jubileumconcert Henk Briër één groot fee Minsky raakt kern van onstuimige gemoedstoestand romantici Imperium breekt met Scrooge-tradit Countryparty in kerstsfeer MAANDAG 13 DECEMBER 1999 mi Miniatuurmode in Lakenhal leiden In Stedelijk Museum De Lakenhal is van 26 december tot en met 27 februari 2000 de tentoonstelling 'Mode in Minia tuur' te zien. lurken, jakjes, hoeden, onderbroeken, hemden en kousen, ondermouwen en poppen uit eigen collectie geven een beeld van de mode aan de hand van poppenkleertjes uit eind 18e eeuw tot begin 20ste eeuw. Jonge meisjes speelden vroeger, net als nu, met poppen en winkeltjes. Maar het ging toen niet alleen om het spel. De kleertjes werden gemaakt als brei- of tiaaiproef in de handwerkles. Zo leerden meisjes al vroeg de fij ne kneepjes van het handwerkvak. Stedelijk richt Malevich-stichting op Amsterdam Het Stedelijk Museum in Amsterdam richt samen met het Staats Russisch Museum in Sint Petersburg een Malevi ch-stichting op. Beide musea hebben belangrijke collecties van Kazimir Malevich (1878-1935). De kunstenaar is vooral bekend door zijn zwarte vlakken waarmee hij de ultieme abstractie in de schilderkunst wilde bereiken. De stichting wordt in het leven geroepen ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek naar het oeuvre van Malevich en van zijn omgeving. Een inventarisa tie van het werk van de Rus en de uitgave van een grote catalo gus zijn de eerste doelen. Zanger-bassist Danko overleden Woodstock Rick Danko, bassist, zanger en violist van de Ame rikaanse popgroep The Band, is vrijdag overleden. Danko, die thuis in Woodstock in zijn slaap overleed, was 56 jaar. De doodsoorzaak is niet bekend. Halverwege de jaren '60 speelde Danko in de begleidingsband van Bob Dylan. In 1968 verscheen 'Music From Big Pink', de debuutplaat van The Band. Twee van de bekendste nummers van de groep zijn 'The Weight' en 'The night they drove old Dixie down'. In 1976 gaf de groep een af scheidsconcert, "The Last Waltz'waaraan een keur van arties ten meewerkt, onder wie Neil Young, The Staple Singers, Mud dy Waters, Joni Mitchell en Bob Dylan. Danko ging verder als solo-artiest, maar in 1983 besloot The Band weer op te treden.Twee jaar geleden werd Danko veroordeeld tot een voor waardelijke gevangenisstraf omdat hij heroïne Japan in had ge smokkeld. 'Phantom' succesvolste show londen De musical 'The Phantom of the Opera' van Andrew Lloyd Webber is de succesvolste show van de 20e eeuw. Tot dusver zijn in de hele wereld voor 6 miljard gulden aan kaartjes verkocht. Dat is meer dan voor welke film of toneelvoorstelling dan ook, met inbegrip van 'Titanic', 'ET' en 'Star Wars', aldus een woordvoerder van Lloyd Webber's Really Useful Company. Sinds de Phantom in 1986 in wereldpremière ging, is de musical al in 91 steden in vijftien landen opgevoerd. In januari komen daar nog Antwerpen en Mexico-Stad bij. In het Scheveningse Circustheater draaide de Nederlandse versie drie jaar. Dat trok In totaal 1,8 miljoen bezoekers. Van de soundtrack van The Phantom zijn 25 miljoen exemplaren verkocht. Phantomfans in de hele wereld hebben meer dan duizend homepages aan de musical en de spelers gewijd. Politie vindt gestolen Titiaan Valencia Spaanse rechercheurs, die zich voordeden als kunst verzamelaars, hebben een schilderij dat wordt toegeschreven aan de zestiende-eeuwse Venetiaanse meester Titiaan weer bo ven water gekregen. Het werk, een portret van een niet bij naam genoemde vrouw uit hogere kringen, werd in 1991 ontvreemd uit het huis van een particuliere verzamelaar. Het schilderij, dat naar schatting 20 miljoen gulden waard is, werd voor een hab- bekrats op een vlooienmarkt in Valencia door de dief of dieven verkocht. De marktkoopman verkocht het in 1992 op zijn beurt weer voor ongeveer 2.000 gulden. De politie ging er op af toen ze enkele weken geleden vernam dat een man en een vrouw op de zwarte markt een 'zeer oild en kostbaar' schilderij probeer den te verkopen. De twee werden aangehouden. 'Placido Domingo naar Rotterdam' Rotterdam Er zijn vergevorderde plannen voor een concert van Placido Domingo volgend jaar zomer in Rotterdam. De tenor zou optreden op een ponton in de Nieuwe Maas, op zaterdag 1 juli, een dag voor de finale van Euro 2000. Volgens artistiek di recteur K. Hillen van het Rotterdams Philharmonisch Orkest zingt Domingo tijdens een groots openluchtconcert aan de vooravond van de EK-eindstrijd. Directeur W. Noordzij van het projectbureau Rotterdam EK 2000 ontkende eerder het bericht. Volgens hem is de naam van Domingo wel ooit genoemd, maar is de tenor gewoonweg niet te betalen. Tekening Toorop blijft bij Boijmans Rotterdam Net als zijn schilderij 'De Thames bij Londen' blijft ook de tekening 'Godsvertrouwen' van Jan Toorop in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Het bestuur van het museum, sinds 1943 eigenaar van de tekening die in permanen te bruikleen werd gegeven, heeft besloten niet in te gaan op de claim van de Amerikaanse bankier Walter Eberstadt. Deze had als erfgenaam van het joodse echtpaar Ernst en Gertrud Flers- heim - die in 1944 in het vernietigingskamp Bergen-Belsen om het leven kwamen - aanspraak gemaakt op beide kunstwerken, die ooit deel uitmaakten van de Flersheim-collectie. Het schil derij, stelde de Rotterd&mse historicus dr. A.J. Bonke onlangs na grondig onderzoek vast, was echter niet 'besmet'. Het kwam al in januari 1937 na een normale transactie via een Nederlandse kunsthandelaar in het bezit van het museum. Voor teruggave zag de gemeente Rotterdam daarom geen aanleiding. Tribute-album voor Doe Maar Hilversum Sinds Doe Maar zijn terugkeer naar het poppodium bekendmaakte, is er geen houden meer aan. Cd's van de forma tie vliegen over de toonbanken. Een groot aantal Nederlandse artiesten werkt nu aan een tribute-album waarop ze liedjes van Doe Maar zingen. Zo neemt Trijntje Oosterhuis het nummer 'Radeloos' op. zingt Daryll-Ann 'Belle Helène' en vertolken de Heideroosjes het liedje 'Liever dan lief. Ook Blof, Postmen en de Belgische band dEUS werken mee. Het tribute-album moet volgende maand in de winkels liggen onder de titel Trillend op mijn benen'. Op 13 december verschijnt de single 'De bom' in de versie van Postmen en Def Rhymz. udy van der spek Concert Noordhollands Philharmonisch Orkest o.l.v. Meir Mins ky, m.m.v. Markus Groh, piano Gehoord: 11/12, Stadsgehoor zaal, Leiden. In de serie Meesterwerken is het derde concert bepaald geen doorsnee uitvoering. Drie enorm theatrale stukken staan op het programma. Meir Minsky kan daar wel iets mee. Hij raakt de kem van onstuimige gemoedstoestand van drie ro mantici. Van Dvorak speelt het NPO de middelste van zijn drie échte concertouvertures. Aanvankelijk noemt hij deze Natuur, Leven en Liefde. Voor 'Leven', die al snel een eigen leven gaat leiden, kiest hij twee jaar later een andere naam 'Carna val', een temperamentvolle ode aan de natuur. De tamboerijn zet schaterend het feest in gang, maar al snel worden alle beesten van stal gehaald Ln een kakofonie van klanken. Even valt er een stilte voor de storm. De strijkersklank droomt weg, maar voor je 't weet zijn de trombones, hoorns, klarinetten en grote dikke trom weer haantjes de voorste, 't Is een kleurrijk binnenko men. De 'pianist' Brahms schreef z'n eerste orkest werk, het pianoconcert nr 1, op 25-jarige leeftijd. Het kreeg zo weinig bijval dat hem de eerste 15 jaar alle lust ontnomen was om met een ander orkestwerk te beginnen. Toch geldt juist dit pia noconcert voor de liefhebber als een hoogtepunt in zijn oeuvre. Het is romantisch in uitwerking en het verraadt Brahms' affiniteit met het klavier. Markus Groh (in 1995 winnaar van het Brussel se Elisabeth Concours) heeft voor zijn rijzig pos tuur de kruk behoorlijk hoog gedraaid, waardoor hij zich als een getemde leeuw van boven af op de toetsen stort. Groh weet zeer goed wat hij wil; zonder overdreven groot vertoon bijt hij zich in het gecompliceerde, veelkleurige dramatische verhaal. Het gaat er heftig aan toe. Donderende tweeklanken, oktaven, gebroken akkoorden ver dwijnen in een laaiende zee van strijkers. De bla zers grommen vervaarlijk, intoneren niet altijd even zuiver maar passen in 't geheel. Het Adagio verrast door z'n weemoedig desolate begin zich dat zich afzet tegen een overvloed van trillers, en versieringen die komen en gaan op een zacht schurende strijkersklank. Na deze vermoeiende bijna te weelderige over daad is Sjostakovitsj een grote verrassing.) kest is hier op z'n best. Prachtig staalhan klank van de celli, het koper loeit en zingt eerste deel schreeuwt Sjostakovitsj de au» de toekomst van zijn land van zich af. daaropvolgende korte delen draven h naar de finish. Dwars door de diepe instnn le klank lijken schorre menselijke stenu klagen. Tussen de vliesdunne strijkers dw suizende fluiten en jammerende klarinei hoorns. Dat de Russische machthebbers i deze symfonie provocerend vonden, vi niet. Alle krochten van de menselijke zieli wijd opengezet, ook de plaats van de ironi! humor. En het Noordhollands Philharm Orkest doet daar iets fantastisch en aangri mee. Grote Gerard Reve Dag in Artis leiden Twee bezoeksters van de Christmas Country Party, afgelopen weekeinde in de Leidse Groenoordhallen, genieten van de verlokkin gen van 'het wilde westen'. Stetsonhoeden, sporen en cowboyboots domineerden het beeld op het lustrum van de countryparty in kerst sfeer. Gisteren boden meer dan tachtig standhouders een grote ver scheidenheid aan artikelen aan op de grootste countiymarkt van Ne derland. Wie niet geïnteresseerd was in scherp geprijsde cow boykoopwaar kon zaterdag al luisteren naar de Amerikaanse zangeres Joni Harms, Desperado en Jony de Boer, Four Wheel Drive en Ruud Hermans. Gisteren gaven llona van der Wansem en de NBC Line- dancers een instructie in-line dancing en werd er massaal gedanst op de grootste dansvloer van Leiden, 1200 vierkante meter. Daarna wa ren er optredens van onder andere Savannah, Major Dundee, The Kol- ly Brothers, Busted en Trespass. foto dick hogewoning De volksschrijver zelf was er niet bij, op de Grote Gerard Reve Dag gistermiddag in Artis. Maar zijn sonore stem geluid zoemde op de achtergrond ononderbroken door de luidsprekers terwijl bezoekers zich bogen over bedui melde handschriften en vergeelde eerste drukken. Voor een knaak kon men een button met de tekst 'Leve Reve' op de jas spelden. amsterdam silvan schoonhoven Prominent aanwezig was het Leidse antiquariaat AioloZ, dat tafels vol zeldzame boeken en foto's uitstalde. Verzamelaars konden speciale uitgaven of complete briefwisselingen aan schaffen en jagen op ansicht kaarten, catalogi, affiches, krab beltjes en kattebelletjes. Bij Aio- loZ-eigenaar Piet van Winden konden bezoekers bovendien meegebrachte verzamelaarsob jecten laten taxeren. Daarbij waren ook veel gesigneerde eer ste drukken, maar Van Winden waarschuwde dat een latere handtekening de uitgave min der authentiek kan maken in ogen van kenners. „Straks is dat anders. Reve staat natuurlijk met één been in het graf. Straks kan hij helemaal niet meer sig neren." Hij bestudeerde de handteke ning in een door waterschade aangetaste eerste druk van De Avonden. „Die is nogal grof. Hij zal hem wel zonder bril gezet hebben, klopt dat?" Een krasje of scheurtje kon een verschil van honderden guldens beteke nen voor de waarde van een in gebracht stuk. Over een eerste druk van Werther Nieland: „Mooi strak. Driehonderd vijf enzeventig gulden." Volgens Van Winden komen er nog al tijd uitgaven en brieven boven water. „De raarste mensen blij ken met hem gecorrespondeerd te hebben. Voor sommigen van die mensen had hij veel min achting. Tegenover andere mensen, vooral academici, heeft hij juist een enorme drang om zich van zijn beste kant te laten zien. Die brieven begin nen steevast met 'zeergeleerde vriend'." Ondertussen bogen de echte Reve-kenners zich fronsend over een papier met quizvra- gen. Discussies laaiden op over de vraag in welke kerk Reve zich tot het katholicisme be keerd had of hoe de lijfarts van de schrijver heette. Aan het eind van de middag zouden de drie beste inzenders tegen el kaar uitkomen in de Grote Eindronde. Daar ging het erom zo snel mogelijk het boek te kunnen noemen waarin een voorgelezen fragment voor komt. Maar voor het zover was stonden nog tal van evenemen ten op het programma. Theo- dor Holman zong liederen met teksten van Reve. De hele zaal luisterde ademloos naar een zeldzame bandopname van het eerste interview met de schrij ver. Hoogtepunt van dit inter view was de melodie 'Toen on ze Mop' dat Reve ten gehore bracht door met zijn wijsvin gers op zijn wangen en tanden te trommelen. Andere sprekers haalden her inneringen en anecdotes op aan de excentrieke schrijver en het Reve-ensemble speelde lie deren uit 'Nader tot U'. De dag werd afgesloten met de prijsuit reiking van de Reve-quiz en het Ave Maria. Een bezoeker: „Op deze dag kunnen gelijkgestem de mensen elkaar ontmoeten die wel iets herkennen in Reve's combinatie van roomse vroom heid en het spieden naar strak ke jongenskontjes." En voorzit ter van het Reve-genootschap Hugo Diksmeier: „Het is en blijft de grootste schrijver van Nederland. En laten we eerlijk zijn: Harry Mulisch heeft niet eens zo'n dag." theater recensie wunand zeilstra Voorstelling: 'It's A Wonderful Life' door Toneelgroep Imperium. Regie en bewerking: Marcel Boumans. Spel: Paul Louman, Jan Laman, Haiko van der Voort, Ada van Duijn, Jolanda Luyen- dijk, Christiaan van Midden, Brechje van Rij, Ans Alting en Janine Visser. Gezien: 10/12, Imperium Theater, Oude Vest, Leiden. Aldaar nog te zien: 16 t/m 18 en 22 t/m 24 december. Na vele, vele jaren het Scroo- ge-verhaal van Dickens te hebben gespeeld, heeft Impe rium dit jaar met deze traditie gebroken. Na de meest uit eenlopende versies van de be faamde Christmas Carol was het hoog tijd voor een nieuw stuk met warm kerstgevoel. De bewerking van de kerstfilm 'It's A Wonderful Life' blijft heel dichtbij het Scrooge-sfeertje, zodat de breuk met de eigen traditie heel behoedzaam is verlopen. Jan Laman, voorheen een be kend Scrooge-vertolker bij Imperium, speelt opnieuw de centrale figuur. Ook dat ver sterkt nog eens de associaties met het veelgespeelde stuk van voorheen. Moest hij bij Scrooge de bekering van gie rigaard naar weldoener gestal te geven, als George Bailey is hij in dit nieuwe stuk van meet af aan een goed mens. Alleen komt hij door de gierig heid en slechtheid van zijn Scrooge-achtige baas za in de problemen, dat H eind aan zijn leven dn maken. Een ware besd engel voorkomt dat dooi te laten zien, wat vooi diensten hij voor vele in heeft gehad. De voorzienigheid vanaf een verhoging i podium allemaal regelt, voor de vrolijke noot verder kerstbrave Ada van Duijn speelt clowneske godheid die i delijk de reddende engel beneden stuurt die op beurt daarmee echte vii tjes kan verdienen. De s op het benedenpodium de combinatie van bel en onbekende Imperiu Iers adequaat uitg maar missen nog vol tempo. Zeker een braaf op dat punt uiterst kweti Bovendien kiest de rep onnodig voor sjouwer bouwen. Elke mini-s krijgt toch een klein reki mee. Het haalt volstrekt i loos de vaart uit de ling. Als je je daar r stoort, biedt Imperium n nieuwe productie de gei terde traditie in een nieui je, hetgeen nog het bes een variatie op een thema omschreven den. En het eindigt in in een echt kerstfeestje. Reve-butto« de tekst 'Lew op de Reved Artis. f01 TONEEL RECENSIE SUSANNE LAMMERS Voorsteffing. Reiger van Arthur Schnitzler door De Paar denkathedraal Regie Dirk Tanghe. Spel. Mane-Louise Stheins en Peter de Graef Gezien: 11/12, Leidse Schouwburg Nog te zien 16/12, Haarlem 'Reigen' van Arthur Schnitzler stamt uit 1900 en gaat, zoals veel van zijn werk. over de kilheid, de oneerlijkheid en de voos heid die de omgang tussen mensen ken merkt, maar vooral over de egoïstische jacht op lege seks. 'Reigen' bestaat uit tien dialogen en de personages rijgen zich aan elkaar als een ketting door alle sociale la gen heen. Het begint met een hoertje en een soldaat, het eindigt met een graaf en weer datzelfde hoertje. Dirk Tanghe laat de tien personages door slechts twee ac teurs spelen. Schnitzler maakte types. Tanghe reduceert deze tot seks-machines, van wie de inwisselbaarheid maximaal is. De regie-aanwijzingen worden vooraf op het achterdoek geprojecteerd. Een lopen de band, een agressieve race-wagen, wat - minimale - kleding en vervormde stem men. In die zeer dwingende uiterlijke vorm moeten Marie-Louise Stheins en Pe ter de Graef het doen. Seks, de concrete aanleiding van elke ontmoeting is veel minder spannend dan de achter- en onderliggende motieven: de eenzaamheid, het bevestiging zoeken, de verveling of de leegheid verdrijven. Maar die eigenlijke redenen verdwijnen achter de overdonderende paringsdans, die toch uiteindelijk niet meer dan een eentonige buitenkant blijft. Botte, ijdele egoïsten zien we, die hun hele gevoelsleven uit on macht of desinteresse hebben terugge bracht tot een allesoverheersende drijf veer. Soms is er een aanzet tot wat dieper gra ven, waardoor er echte mensen door de machines heenschemeren, soms voel je de verschrikkelijke eenzaamheid, die deze le vens tot woestijn maakt. Het naïeve dienstmeisje, dat steeds seksuele aandacht met echte interesse verwart, de jonge vrouw die naar de warmte hunkert die ze in haar huwelijk niet krijgt. Het is vooral Stheins die meer facetten naar boven weet te halen in de typetjes die ze spelen moet, De Graef is veel platter. De karikaturaal misvormde stemmen en de liefdeloze kos tumering benadrukken het onmenselijke. De rokende en ronkende race-wagen, die elk orgasme markeert, werkt met name op de lachspieren. De mens is alleen en door zijn zelfzucht niet bij machte zich uit zijn eenzame op sluiting te bevrijden, dat is het punt dat schrijver, regisseur en spelers willen ma ken, en dat krijgt tot en met de tiende dia loog telkens dezelfde vorm. Dat maakt de gruwelijke boodschap goed duidelijk, maar de verrassing schuilt al gauw alleen nog maar in de details en in de mate van ontkleding van de spelers. Het stuk verliest zijn angel. Het gaat over de ander, niet over mij. muziek recensie maarten baanders Concert: Henk Briër, 50-jarig jubileum. Gehoord: 12/12, Stadsgehoorzaal, Leiden. Je zou niet zeggen dat de Leidse dirigent en pianist Henk Briër al 50 jaar in het vak zat. Energiek betrad hij het podium om zijn ju bileumconcert te dirigeren. Een middag lang was Briër omringd door vier van zijn ensembles, door oud-leden en door vrien den uit verschillende periodes van zijn loopbaan. JKL, Madrigalesco en Marsyas fuseerden voor de gelegenheid tot één groot orkest, terwijl ook het Nederlands Madrigaalkoor optrad. Briër houdt van lange concerten. 'Geluk kig maar', zullen velen gedacht hebben, want dit programma was mooi en veelzij dig en gaf een goed overzicht van Briërs loopbaan. Na een verwelkoming door vier trompettisten, dirigeerde Briër 'Pavane Couleur du Temps' van Frank Martin en 'The unanswered Question' van Charles Ives. De 'gefuseerde' orkesten vormden een solide eenheid. Martins tedere muziek kwam warm en zuiver over. Ives' breekba re, lang aangehouden strijkersakkoorden werden trefzeker neergezet, terwijl de bla zers mooi, helder invielen met hun grillige melodische sprongen. Uitstekend van ba lans en articulatie waren de blazers in 'Ca priccio' van Ivdn Eröd. Na afloop draaiden zij zich om en toonden op hun rug de woorden 'Bravo Henki', een eerste aanwij zing dat een ensemble onder Briër aan hu mor gewend is. Hierop volgden werken waaraan namen verbonden waren die een rol speelden in Briërs carrière. Allereerst Gerard Henge- veld, zijn conservatoriumleraar. Briër en zijn vrouw Henny Ravestein voerden een deel uit Hengevelds sonate voor viool en piano uit. Helaas was Hengeveld door zijn hoge leeftijd verhinderd deze doorleefde vertolking te horen. In Briërs conservatori- umtijd was Hendrik Andriessen directeur, reden om van hem Variaties op een thema van Couperin' te spelen, met Briërs oude muziekvriend Koos Verheul en harpiste

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 8