Beleggen in wijn, maar vooral ervan genieten Smaak Goede thee komt niet uit een zakje Filip en Mathilde-menu Hoe gezond is thee? Thee drinken is een kunst ONDERDAG 2 DECEMBER 1999 160 11 'O REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOEIINGA 023-515026^ Heel België is in de ban van jonkvrouw Mathilde, de aan staande prinses van België. Komende zaterdag 4 december is het zover en trouwt de Belgische kroonprins Filip met zijn charmante verloofde Mathilde d'Udekem d'Acoz. Haar sprankelende glimlach is nu al een nationaal symbool en belooft veel goeds voor het Belgische vorstenhuis. Afgelopen week was ik even in Antwerpen voor een ont moeting met mijn Belgische collega's. Ook zij waren duide lijk in de greep van het op handen zijnde huwelijk. Er werd druk gediscussieerd over het huwelijks-menu dat alle 750 gasten in het Koninklijk Paleis De Lakens in Brussel over morgen krijgen voorgeschoteld. Het is allesbehalve een staatsgeheim, zo vernam ik van de aardige chef-kok Tom Fluit van het goede Dock's Café aan de Schelde in Antiver- pen. Naar verluid had het koningspaar de keuze uit drie me nu's. Uiteindelijk hebben ze de voorkeur uitgesproken voor de meest eenvoudige van de drie. Als voorgerecht komen er verse deegivaren, gevuld met een puree van witte truffels, champignons, gegarneerd met gestoomde spinazie en reep jes kreeft, eventueel vergezeld van een kreeftensaus, op de koninklijke tafels. Het hoofdgerecht bestaat uit tournedos van reebok met boschampignons, gesemeerd met een gar nituur van gevulde appeltjes in de oven, peertjes gestoofd in rode wijn, mousse van kastanjes en knolselderij en een rode pepersaus op basis van rode wijn. Ter afsluiting cho coladegebak, geparfumeerd met geconfijte sinaasappel en citroenschillen. Dit koninklijk banket wordt verzorgd door de beroemde Belgische chef-kok en tevens traiteur Nicolaas Lefevere, ei genaar van het twee-sterren restaurant La Bergerie in Li- ves-sur-Meuse nabij Namen. Saillent detail, zo hoorde ik in de wandelgangen, is ook de prijs waarvoor hij het menu aan het Belgische hof verkoopt. Hij rekent 1.400 Bfr. per persoon, wat omgerekend neerkomt op zo'n 75 gulden. Overigens zijn de Belgische chefs enigszins verbouwereerd over het feit dat er zo weinig nationale specialiteiten in het menu zijn verwerkt. De verse deegwaren neigen naar de Italiaanse keuken. Zo ook de exclusieve witte truffel. „En waar halen ze al die reebokken vandaan, toch echt niet uit de Belgische Ardennen", zo vertrouwde een collega me gek scherend toe. Alleraardigst is het initiatief van de Belgische zender Radio 1. Het wekelijkse programma 'Groot Gelijk' heeft het origi nele idee opgevat om twintig arme mensen op vrijdag 3 de cember - de dag voor de huwelijksplechtigheid - hetzelfde feestmaal voor te schotelen als de genodigden op het huwe lijksfeest zelf. Vooraf krijgen ze een rondleiding in de studio en zijn gast in de rechtstreekse uitzen ding van het radioprogramma. Nadien schuift iedereen aan tafel voor het feest maal dat zal worden bereid door stu denten van de gerenommeerde hotel school VTI in Leuven. JOHN BEEREN, eigenaar van de Bok kedoorns, een met twee sterren gede coreerd restaurant in de duinen van Bloemendaal zijn grofweg twee soorten lee: groene en zwarte. In Ne- ïrland is de zwarte thee of ge- pne thee het bekendst. Zwarte jee bestaat uit gefermenteerde eebladeren van de theeplant. oor een gistingsproces zijn de aderen verkleurd van groen t donkerbruinzwart. Bij de mentatie wordt looizuur ge- rmd. Groene thee bestaat k uit bladeren van de thee- ant. De blaadjes worden be- ndeld met hete stoom waar- lor geen fermentatie meer in plaatsvinden. Hierdoor >rden in de theeblaadjes aan- ezige enzymen onwerkzaam blijft het looizuurgehalte ig- in oudsher heeft thee het lago van een gezonde drank had. De laatste decennia is, et name in China en Japan, el wetenschappelijk onder- ek gedaan naar groene thee. irarte thee heeft pas in de itste vijf jaar meer aandacht kregen. et onderzoek richt zich vaak de in thee aanwezige anti- idanten. Mogelijk spelen zij n prominente rol bij de pre- ntie van een aantal chroni- he ziekten, zoals hart- en ataandoeningen. iwel groene als zwarte thee n rijk aan flavonoïden. Dat jn antioxidanten die een gun- ;e invloed zouden kunnen iben op de in het lichaam iwezige vrije radicalen die op beurt een negatieve in- id op het immuunsysteem nen uitoefenen. In groene i gaat het om EGCG of vol- 'epigallocatechine-3-gal- it'. In zwarte thee gaat het ofdzakelijk om theaflavinen thearubiginen. dierproeven blijken de in Particulier verzamelaar Willem Rietdijk over de kunst van het wijn inkopen Voor de ongeveer 4000 flessen klassewijnen die Willem Riet dijk in de kruipruimte van zijn huis heeft liggen, heeft hij in de loop van de tijd gemiddeld zo'n 25 gulden per stuk betaald. In totaal heeft hij dus voor zo'n 100.000 gulden in wijnen be legd gedurende 25 jaar. Als Rietdijk de hele 'handel' zou verkopen, schat hij daarvoor minimaal vier ton te beuren. Een redelijk beleggingsrende ment dus. „Zeker als ermee re kening wordt gehouden dat we inmiddels al voor een ton heb ben opgedronken." Particuliere wijnbelegger en - genieter Willem Rietdijk is ech ter absoluut nog niet van plan zijn wijn te gelde te maken. „Dat zal ik pas doen als ik van de dokter geen wijn meer mag drinken. Ik weet wel dat er in Frankrijk geen dokter zal zijn die adviseert geen wijn meer te drinken. Ik heb de indruk dat zij juist de grootste liefhebbers zijn..." Voorlopig zit Rietdijk nog vast aan zijn enigszins uit de hand gelopen hobby: het vinden van bijzondere wijnen, die inkopen tegen een redelijke prijs, om er een forse waardestijging mee te bewerkstelligen door ze op het juiste moment te verkopen. De hoge kunst van het beleggen dus. Waarbij hij direct aante kent dat hij met zijn wijnhan deltje weliswaar vaak aardige 'boekwinsten' kan maken, maar dat hij en zijn kennissen toch vooral ook zelf van zijn cru's willen genieten. „Het begon allemaal toen ik eind jaren zestig bij een bridge drive een doosje Beaujolais-Vïl- lages won. Samen met mijn va der maakten we een fles open en die beviel. Vervolgens von den we dat we maar een klein voorraadje moesten aanleggen. Bij een groothandel kochten we toen een paar dozen. Van het een kwam het ander. Na een paar jaren begon ik met een paar vrienden een wijnhandel tje. Gewoon inkoop en verkoop. Het was absoluut niet profes sioneel. Onze opzet was om vooral onze eigen kelders te vullen. Vaak gingen we tijdens onze vakanties in Frankrijk, Spanje of Portugal zelf wijnboe ren langs en inkopen doen. Dan kochten we bijvoorbeeld twintig dozen per domein, waarvan er een voor onszelf en de rest voor doorverkoop. Bo vendien richtten wij ons niet op massawijnen, we wilden alleen maar superkwaliteit." Na een aantal jaren had Rietdijk op die manier in een kelder in Rotterdam zo'n duizend flessen staan. Om uiteenlopende rede nen zijn z'n compagnons in de handel afgehaakt. Willem ver koopt nu uit zijn tot omstreeks 4000 flessen aangegroeide voorraad aan bepaalde restau rants en vaste klanten die echt uit zijn op goede wijnen. „Wamt er hangt natuurlijk wel een prijskaartje aan. Het gaat na melijk om de hoogste kwalitei ten. Ik ben gespecialiseerd in de Bordeauxstreek. Dan gaat het om wijnen in de klasse grand cru tot le en 2e cru, waaronder Pomerols, Haut-Médocs en St. Emilions. Mijn klanten zijn dan ook toprestaurants die een doos afnemen en particulieren die het er voor over hebben. Want wat is er mooier op aarde dan een hele mooie wijn te vin den, daarover te praten en daarvan vooral te genieten? Ve le van mijn klanten zijn dan ook zelf duidelijk liefhebbers en vrienden van mij geworden. Wij beleggen niet om er veel geld aan te verdienen, maar om er op het juiste moment plezier aan te beleven. Het gaat om epicuristen. Ons marktterrein is ook maar heel klein. Hooguit 1 tot 2 procent van de wijndrin kers is geïnteresseerd in derge lijke exclusieve wijnen." Volgens Rietdijk hoeven men sen voor een goedkoop 'drink- wijntje' niet bij hem aan te kloppen. „Ik heb ze wel, maar niet om ze te bewaren. Voor de ze wijnen kun je beter bij su permarkten en slijterijen te recht." Het wordt tijd om een fles open te trekken. Van zijn voorraad zijn er omstreeks 3000 uit de Bordeauxstreek uit de jaargan gen van voor 1984, waarvan zelfs 800 flessen uit het kroon jaar 1982. De overige 1000 - jongere, maar ook klassewijnen - noemt hij 'probeersels' die hun naam, faam en waarde nog moeten waarmaken in de ko mende jaren. De eerste die we proeven is een Bordeaux 2e cru Margaux van het Chateau Bra- ne-Cantenac 1976. Daarvan heeft Rietdijk er in 1978 zestig stuks ingekocht voor elf gulden per fles. Volgens Rietdijk kan hij voor deze wijn nu 70 gulden per fles vragen. ;,Een restaurant zet ze voor ongeveer 150 op de kaart." Een topper in zijn voorraad noemt hij een Mouton Roth schild 1970, waarvoor hij inder tijd 30 gulden per fles heeft be taald. Op veilingen in Engeland - waar overigens topbedragen worden betaald - doet deze fles thee voorkomende flavonoïden de groei van kunstmatig opge wekte tumoren flink te kunnen vertragen. De aangetoonde ef fectiviteit van de stoffen in groene en zwarte thee in die- renstudies, is echter niet direct vertaalbaar naar de mens. Om te bepalen of thee positieve effecten heeft op hart- en vaat ziekten zijn kortdurende onder zoeken gedaan bij mensen. In een van de onderzoeken moes ten proefpersonen (rokers) ge durende vier weken zes koppen thee per dag drinken. Een an dere groep dronk water. Aan het begin en aan het einde van de proefperiode werd het cho lesterolgehalte gemeten. Tus sen beide groepen proefperso nen bleek geen verschil. In een groot bevolkingsonder zoek werden echter wel aanwij zingen gevonden voor een rela tie tussen de kans op hart- en vaatziekten en de consumptie van thee. In dit onderzoek stond de relatie centraal tussen de hoeveelheid flavonoïden per dag en het voorkomen van hart- en vaatziekten. Hieruit bleek dat kans op sterfte aan een hartinfarct veel kleiner is bij mensen die met hun voeding veel flavonoïden binnen krij gen. Het onderzoek is echter nog niet zover gevorderd, dat is vastgesteld dat flavonoïden de oorzaak vormen van de verlaag de kans op een hartinfarct. In het Nederlandse voedings patroon zijn behalve thee, ook uien en appels belangrijke bronnen van flavonoïden. Ook komen deze antioxidanten voor in groente, met name in andij vie, sperziebonen en boeren kool, fruit en rode wijn. PATRICIA SCHUTTE Thee is populair. In 1996 dron ken Nederlanders per persoon 82,8 liter per jaar, in 1998 was dat al 87 Uter, zo'n 700 kopjes. En niet alleen drinkt de Neder lander meer thee, hij drinkt ook meer soorten, 's Ochtends een kop Engelse melange, 's mid dags een vruchtenthee en 's avonds voor het slapen gaan een van de vele kruidentheeën. De theeomzet stijgt mee; 178 miljoen gulden in 1996 tegen 202 miljoen dit jaar. De verschillende soorten thee kunnen steeds meer gewoon in de supermarkt worden gekocht. Daar groeit het aantal smaken en soorten op het schap ge staag verder. Zo heeft Pickwick onlangs weer drie nieuwe soor ten - groene thee, maté, en rooibos - aan zijn assortiment van reeds veertig smaken en soorten toegevoegd. Naast de klassieke zwarte theemelanges als Earl Grey, Ceylon en Royal Assam heeft vooral de thee met een vruchtensmaakje een grote vlucht genomen. Aanvankelijk waren kruiden theeën alleen in natuurwinkels te koop, maar producenten van reformproducten als Zonnatura hebben de kruiden ook in de supermarkt gebracht. Ook Dou- we Egberts heeft inmiddels een kruidenlij n uitgebracht. Van al le thee die wordt gedronken is bijna 18 procent 'variatiethee'. De groei in de theemarkt be perkt zich niet tot de super markt. In het assortiment van drogisterijketen De Tuinen neemt thee een belangrijke plaats in. „Zowel de verkoop van traditionele zwarte thee als van andere theeën stijgt de laat ste jaren", zegt woordvoerder Van Wijk. De grootste stijging „Thee drinken is een spannende beleving geworden met de nadruk op gen ietenfoto hans van weel zit in de 'gezonde' thee. Ster renbeeldkruidenthee bijvoor beeld, met voor elk sterren beeld een ander vermoed effect op de gezondheid. De absolute toppers zijn rooi- bosthee en verscheidene soor ten groene thee. Rooibos wordt gemaakt van naalden van de rooibosstruik en is rijk aan mineralen. Groene thee bevat minder cafeïne dan gewone thee en zou goed zijn voor de organen. Ook speciaalzaken doen het goed. Zo is het aantal koffie- en theewinkels van Simon Levelt in vijf jaar tijds gegroeid van twee naar veertien zaken. Thee loopt er beter dan koffie. Hans Levelt: „Zowel koffie als thee hadden een stoffig imago. Kof fie zit daar nog steeds een beet je in. Thee daarentegen is dat imago helemaal kwijt. Thee drinken is nu een spannende beleving geworden met de na druk op genieten." Het verschil in aanbod van de speciaalzaak en de supermarkt is groot. Levelt: „Wij verkopen hier tweehonderd soorten thee. Acht soorten Earl Grey, vijftien soorten Darjeeling, 28 soorten al zo'n 750 gulden. „In Neder land heeft men niet zoveel geld er voor over. Hier zou ik hem voor omstreeks 350 gulden kwijt kunnen raken." Natuurlijk is Rietdijk ook af en toe de mist ingegaan. Zo opent hij een Garderose, grand cru St. Emilion, uit 1978 die zo zuur is, bitter en troebel. Deze wiinen kunnen alleen nog maar het ri ool in. Een zware verliespost dus. „Dat kan je ook gebeuren. Hij is ais een goede bewaarwijn aanbevolen. Je wordt natuurlijk ook wel eens belazerd. Er deugt niks van deze wijn. Je kunt het al zien aan de kurk." Vervolgens opent hii maar weer snel een 'echte goede': een Chateau HanteiUan 1983, inder tijd ingekocht voor 10, thans 50 gulden waard. Rietdijk zweert bij het bewaren van wijnen in flessen waarbij hij zijn eigen ironische opvattingen heeft. „Wijn in flessen is de meest zui vere vorm. Vaten zijn niks om naar Nederland te vervoeren. Om die wijn goed te houden worden conserveermiddelen toegevoegd. En wat te denken van het hotsen en klotsen bij het vervoer van de vaten of bij het afvullen in flessen? De mineralen en gisten raken in de war. Er is naar mijn mening geen betere manier dan wijn in flessen te bewaren. Er is ook een soort regel dat na transport voor elk goed jaar dat een fles oud is, je die een week moet la ten rusten. Met andere woor den: als ik een Chateau Margaux uit 1975 flink heb ver plaatst, moet ik een half jaartje wachten, voordat ik hem mag drinken." De temperatuur in de (kruip- Jkelder is uiteraard ook van groot belang voor het bewaren van wijnen. Voor zijn Bor deauxwijnen mag het volgens hem niet koeler zijn dan acht graden en niet wanner dan achttien graden. „In kelders in Nederland is dat goed te doen. Ze moeten niet te droog zijn, want anders drogen de kurken uit en niet te nat, want anders gaan ze schimmelen. Een beet je vochtige kelder is prima. Voorts moet die donker en tril- lingvrij zijn." Bourgognewijnen moeten vol- tV ii>; gens hem zelfs tussen de twaalf en vijftien graden worden be- h waard. „Die zijn een stuk kwetsbaarder. Vandaar dat ik 1 niet meer dan honderd flessen Bourgogne bewaar, met name i de premiers uit 1959-1978, zo als de Vosne-Romanée, Chassa-, gne-Montrachet en andere 'cli- mats'." Opvallend is ook dat bijna al zijn bewaarwijnen rood zijn. „Witte wijnen kun je in het al gemeen nooit langer dan tien tot vijftien jaar goed bewaren, tenzij het uitzonderlijke zijn, zoals een Chablis, premier cru s of Sauternes dessertwijnen." Hoewel hij nog regelmatig zelf in Frankrijk op jacht gaat naar specifieke 'chateaus' waarmee hij met bewaren een waarde- en kwaliteitsstijging kan be werkstelligen, wordt het vol gens hem steeds moeilijker om dergelijke wijnen te vinden. „Grote handelaren uit de Ver enigde Staten, Japan en Enge land halen de krenten uit de pap. Goede kwaliteiten zijn te genwoordig zo verkocht en ze zijn al peperduur bij inkoop. De markt wordt helemaal afge roomd. Begin jaren tachtig was de markt nog in opkomst. Toen heb ik zelf nog aardige wijnen van heel goede jaren met een veelbelovende toekomst rede- lijk goedkoop kunnen inkopen, j Als ik in bepaalde soorten toen 50.000 gulden had gestoken, had ik nu voor die wijnen min stens acht maal zoveel kunnen maken. Maar het wordt voor particuliere wijnbeleggers j steeds moeilijker om 'goudge rand' te beleggen. Ook is het bepaald niet eenvoudig om in wijnen te investeren. Ie moet bepaalde landerijen waar de druiven groeien op de voet vol gen, kennis van het product en de assemblage is noodzakelijk. Het is eigenlijk hetzelfde als met aandelen. Ondernemingen moet je ook op de voet volgen en beoordelen of ze aantrekke lijk genoeg zijn om je geld in te investeren. Bij mijn beleggin gen speelt natuurlijk ook nog een grote rol of ik ze zelf lekker vind." HANS ROODENBURG groene thee. Onze verkopers hebben veel vakkennis en zoe ken de juiste thee bij de smaak van de klant." In tegenstelling tot de supermarkt waar vooral zakjes worden aangeboden, is 95 procent van de theeën in de Leveltwinkel losse thee. Voor theeliefhebber Paul Schuurmann die een theesite op Internet heeft, is de keuze niet moeilijk. Hij heeft weinig op met de vele theesmaakjes van met name Douwe Egberts. „Smaakjes zijn synthetisch en voor mij te nadrukkelijk aanwe zig. Meestal zijn ze toegevoegd aan een matige kwaliteit thee. Gewoon niet lekker dus. Maar ik realiseer me dat veel mensen nog niet weten hoe een echte thee - losse thee, geen zakjes - zoals een goede Darjeeling, As sam, Ceylon, Sechwan, Formo sa kan smaken. Ze kennen al leen de saaie zakjes van DE die ook nog eens naar papier sma ken." Thee zonder toegevoegde smaak is interessant genoeg, meent Schuurmann. „Echte thee van goede kwaliteit is zo subtiel en zo divers van smaak dat daar alleen al een wereld aan te ontdekkenen en genieten is." Goede thee is volgens Schuur mann zeer betaalbaar. „Vanaf ongeveer een tientje per ons zijn lekkere losse theeën te koop. Daar is 10 liter thee mee te zetten. Zelfs met een thee van dertig gulden per ons kost een liter nog maar drie gulden, met perfect water (Spa Blauw) is dat vier gulden. Vind daar maar eens een lekkere wijn voor." MIREILLE BEENTJES Engelsen kunnen snakken naar een cup of tea, liefst met een flinke scheut melk. Maar Nederland heeft geen theetraditie. Bij ons geen maaltijden rond het kopje thee, hooguit een biscuitje of een stukje chocola. Engelsen mogen dan de grootste thee liefhebbers in Europa zijn, Nederlanders hebben de thee naar Europa gebracht. Dat was in 1610, vanuit Chi na. Aanvankelijk werd thee ge zien als een geneesmiddel, maar al snel werd het een populair genotmiddel. Het drinken ervan was voorbe houden aan de hoogste, aris tocratische kringen, want thee was zeer kostbaar in die tijd. Vanaf 1680 begon de gegoe de burgerij thee te drinken. Dames hielden theemidda gen. Daarvoor werden soms theekoepels gebouwd, zoals die nog te vinden zijn langs de Utrechtse Vecht. Aan de thee en het theegerei was af te lezen hoe rijk iemand was. Ook koffiehuizen en herber gen schonken de drank. Aan het einde van de zeventiende eeuw was thee daardoor bij iedereen bekend. Tot onge noegen van sommigen. Zo schreef dr. Cornelis Bonte koe in 1686 dat 'dit kruyd niet voor hen (kruyers, schoenlapper e.d.) in de we reld was gekomen', en dat 'Tee 't zich scheen te belgen, dat ze van zulke lompe schepselen gedronken wierd'. Vanaf 1750 daalde de theep- rijs en kwam de warme drank binnen het bereik van alle lagen in de bevolking. Maar het duurde tot de ne gentiende eeuw tot thee vol ledig was ingeburgerd en een van de meest genuttigde dranken werd. De Tweede Wereldoorlog bracht daar verandering in. Vanwege de schaarste tij dens de oorlog werd de thee steeds slapper gezet. Ook waren geen suiker en melk beschikbaar. Na de oorlog bleef de thee uit zuinigheid slap en dus minder smake lijk. De gewoonte melk in de thee te drinken kwam niet meer terug. Thee werd steeds meer vervangen door koffie. In 1908 deed het theebuiltje zijn intrede. Een Amerikaan se theeimporteur wilde zijn klanten een zuinig monster sturen. Hij bedacht een zakje in plaats een een veel groter blik. Net als de oorlog had de komst van het theezakje een negatieve invloed op de Ne derlandse theeconsumptie. Het zakje werd snel populair, maar de 4 gram die erin zit was (en is) te weinig om een liter thee van te zetten. En dat is wel de inhoud van de gemiddelde theepot. Omdat mensen toch maar één zakje in de pot hingen, werd de thee slap en waterig. Pas de laatste jaren raakt thee dit imago van 'smakeloos water tje' kwijt en herleeft de inte resse in thee. hiiswoordraadsel lORIZONTAAL: 1Winnaar van de Tour de France; 8. duizend (Fr 10. vader; 2 slimmigheid; 14. uitroep van pijn; 15. ontkenning; 16. compact disc; 7. voorzetsel; 19. Zijne Koninklijke Hoogheid; 21. grondstof voor bier; 2 eikenschors; 23. gevangenis; 25. trotse houding; 26. muzieknoot; 27. vochtig; B. voegwoord; 30. expositie; 32. maand; 34. boekverhaal; 36. van koper gemaakt. "ERTICAAL: 2. Ampère; 3. bekoorlijk; 4. buisverlichting; 5. vooruit!; 6. steensoort; Duits persbureau; 9. limited; 11. garage; 13. afsnijden van haren; 18. familielid; 0 steen; 24. toegehaalde lus; 25. ingelegd zuur; 26. rivier in Schotland; P. muurholte; 31. voor; 33. Frans lidwoord; 35. persoonlijk vnw.. Oplossing van woensdag: jorizontaal: 1Getapt; 4. leepogen; 6. rede; 8. stuk; 9. kemproef. prticaal: 1. Gul; 2. trend; 3. poot; 5. neuzen; 6. raki; 7. erna; 8. Sara. HEINZ mvn\ \Vn Wijnverzamelaar Willem Rietdijk: Je wordt natuurlijk ook wel eens belazerd. foto gpd H£-7 AU>£ST ££-V 0-UM££ A\.A-N-T-£-L Zj-'J-N. MA-A-R. At£-T IV-£-/?£> £.£.V At-/-£.U-iV£ £-N /V-C/ <S.O-£-L-r /-£-&-£se-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 11