Overkant' voelt zich weer gepasseerd SSSÏÏÏSS
Een lachebekje of een sip gezicht
Leiden Regio
mo
uitdeLeidsch DagbladAKClIHÜYIÜlV
Afscheid
_VOE,
NSDAC1 DECEMBER 1999 972 17
torentjes langs de Rijn Concert Ton Koopman voor Europdonor
ANNO 1899
Vrijdag 1 December
KATWIJK - Gisteravond waren in de consistorieka
mer der Geref. Kerk alhier saamgekomen een 25-tal
jongedochters en jongelingen tot oprichting eener
zangvereeniging. Op verzoek van het voorloopig be
stuur werd de vergadering na het zingen van het 1ste
vers van Psalm 118 en het lezen van Psalm 103
door den heer D. v. Egmond Gz. met gebed geopend.
Daarna werd overgegaan tot oprichting der vereeni-
ging, onder den naam: Chr. Zangvereeniging 'Halle
luja', en tot directeur benoemd de heer P. Groen
veld.
De vereeniging stelde vervolgens haar reglement
vast en beoogt daarmede den Christelijken zang in
gemengd koor. En zoo is dan ons dorp eindelijk weer
een zangvereeniging rijk, waarvan wij nogmaals
gaarne hopen dat zij zich in een steeds toenemen-
den bloei moge verheugen.
LEIDEN - Hedenmorgen werd in den Nieuwen Rijn
een warmoeziersschuit overvaren door de motorboot
van de firma Groenewegen. De man, die in de war
moeziersschuit zat, sprong tijdig te water en redde
zich vervolgens op de motorboot. De warmoeziers
schuit liep onmiddellijk vol water, zoodat de opva
rende verstandig heeft gehandeld met aan een nat
pak de voorkeur te geven.
ANNO 1974
Foto's In dezf rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien doven na plaatsing een Ingevulde cheque (geen
overschrljvlngskaart) Ier waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 BI) 18 In zwart wit) op te sturen naar het Leidscii
Dagblad. 1-a.v. Lekisch Dagblad Archieven, postbus S4, 2300 ab Lelden of door contante betaling aan de balie van het Leldach
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken
y ze waren absoluut niet geïnteresseerd in de koop
n een woning, maar ja, ze waren wel degelijk belang
hebbende en daarom boos. Boos op de gemeente omdat
niet waren uitgenodigd voor de informatieavond
aarop de plannen voor woningbouw op het Pontmey-
terrein uit de doeken werden gedaan. En extra boos
ndat dit al de tweede keer in korte tijd was. Want ook
in de bouw van het inmiddels gereedgekomen appar-
mentencomplex naast de Formido wisten de bewoners
de Rijndijk destijds niets af. Terwijl ze vanuit hun
chtertuin voortaan wél tegen de twaalf verdiepingen
[>ge torenflat aan de overkant van de Rijn moeten op-
jken.
ïnit
rii
1 zij r-
ieid(n
ges<
gehti
ent
sir.iks dus. als hei allemaal
gaal. u-gen nog eens drie
ïljes van zes woonlagen,
ii die wil de gemeente bou-
op het terrein aan de Hoge
waar eens het bedrijf
l'ontineyer stond, voordat
i.in de vlammen ten prooi
\rhtei dit* ~>l appartcmcn-
komen. mei liet 'gezicht'
s op ile velden van de rug-
lub DIOk nog eens 28 een-
inswoningen. Dat brengt bet
aantal kooplustigen - die
iden moeten komen - in
ui bet jaar 2000 op 70. Ze
zullen voor hun huis of flat aan
het water een prijs moeten be
talen die varieert tussen de an
derhalve ton voor een woning,
vier ton voor een appartement
en acht ton voor een pent
house.
Of projectontwikkelaar ACL
uit Leiderdorp inderdaad in
mei kan beginnen, zoals hij wil,
hangt ervan af of de bewoners
van de 'overkant' bezwaar ma
ken. Vanaf maandag 6 decem
ber kan het in elk geval officieel.
„Dat heeft toch geen zin", riep
een bewoonster ergens halver
wege de bijeenkomst in het
clubhuis van de tafeltennisver
eniging Docos. „Dat blauwe ge
val van twaalf hoog staat er im
mers ook. Daar is ook bezwaar
tegen gemaakt. Nee hoor, alles
is allang in kannen en kruiken."
Zo zag gespreksleider Van
Leeuwen het namens de ge
meente Leiden niet. Maar wél
liet hij zijn gehoor van zo'n 75
geïnteresseerden en belangheb
benden weten dat inzake dit
project aan alle voorwaarden
was voldaan zoals die bij de
wij zin ging van het bestem
mingsplan in 1996 zijn afge
sproken. Dus, niet meer dan
honderd woningen (zijn er 79),
niet hoger bouwen dan zes la
gen (precies zes), minstens 25
procent groen (is 31), voor elke
woning een parkeerplek (is 1,2)
en een wandelpromenade langs
leiden
onno havermans
Blij en erkentelijk is voorzitter
Jon van Rood. Het geld dat
Bachspecialist Ton Koopman
zal inzamelen, kan de Stichting
Europdonor uitstekend gebrui
ken om meer donoren te wer
ven. Europdonor zit te springen
om beenmergdonoren van uit
heemse komaf. Die zijn nu een
maal moeilijk te bereiken en
dus is geld nodig voor een wer
vingscampagne. Om dat bijeen
te brengen geeft Koopman met
zijn Amsterdam Baroque Or
chestra and Choir en vier topso-
listen op woensdag 8 december
een benefietconcert in Utrecht.
Vanzelfsprekend met Bach op
het programma: de eerste drie
cantaten van het Weihnachts-
Oratorium.
Europdonor helpt leukemie-
patiënten aan een geschikte
beenmergdonor. Om te gene
zen van bloedkanker is een
beenmergtransplantatie nodig.
Dikwijls treedt een familielid als
donor op, maar bij twee van de
drie patiënten lukt dat niet. Als
de transplantatieweefselgroe-
pen niet identiek zijn, stoot het
lichaam van de patiënt het ge
doneerde beenmerg af. „Dat
luistert heel nauw", zegt Van
Rood, die tot zijn pensionering
als hoogleraar interne genees
kunde aan het Leids Universi
tair Medisch Centrum (LUMC)
was verbonden. „Het weefsel-
groepensysteem is in de jaren
'58/'62 hier in Leiden ontdekt.
Er zijn meer weefselgroepen
dan mensen, dus het is van be
lang om de juiste donor te se
lecteren."
Daarom is het nodig om
naast familieleden ook andere
donoren te zoeken. Europdo
nor doet dat sinds de jaren ze
ventig, voornamelijk via de
bloedbanken waar bloeddono
ren wordt gevraagd om eventu
eel ook beenmerg af te staan
voor patiënten die ze niet ken
nen en ook nooit zullen ont
moeten. „Daar moet u niet min
over denken. Het gebeurt onder
narcose en de donor verblijft
een of twee nachten in het zie
kenhuis."
Beenmerg zit in de holte van
de botten. „Het ziet er uit als
bloed, maar het bevat een hoge
concentratie stamcellen waar
van alle andere bloedcellen af
stammen, de witte en de rode
en de bloedplaatjes", legt Van
Rood uit. „Je kunt de transplan
tatie van die stamcellen zien als
het planten van bollen in de
tuin. Als het goed gaat, slaan ze
aan en groeien er witte en rode
tulpen en krokusjes. Daarvoor
moeten we de leukemiepatiënt
wel goed voorbereiden, soms
zelfs door middel van bestra
ling."
De Stichting Europdonor be
staat sinds 1988 officieel en in
middels hebben in Nederland
26.000 mensen een donorver
klaring ondertekend. Over de
hele wereld staan zes miljoen
donoren geregistreerd. Leiden
zorgt er voor dat de weefsel-
groepen van alle donoren via
internet beschikbaar worden
gesteld aan alle beenmergtrans
plantatiecentra ter wereld. Per
jaar vinden wereldwijd 4000
transplantaties plaats.
In Nederland werden de af
gelopen elf jaar ruim vijfhon
derd afhames verricht. Tachtig
procent van dat beenmerg ging
naar het buitenland, zoals an
dersom het meeste beenmerg
voor transplantaties in Neder
land van over de grens kwam.
Behalve het LUMC verrichten
ook de academisch ziekenhui
zen van Rotterdam, Utrecht en
Nijmegen beenmergtransplan
taties.
„Dat benefietconcert komt
goed van pas om meer donors
te werven", zegt Van Rood. „We
zitten verlegen om bloedtrans
fusiedonors van wie de ouders
niet in Nederland geboren zijn.
Mensen van Turkse of Marok
kaanse afkomst, maar ook Suri
naamse of Italiaanse Nederlan
ders. We kunnen de patiënten
uit die streken nu veel minder
goed helpen, omdat de verde
ling van de weefselgroepen
daar heel anders is dan hier.
Dat komt door de rol die ze
spelen in de weerstand tegen
infecties."
Kaarten voor het benefietcon
cert van het Amsterdam Ba-
rokorkest in Vredeburg,
Utrecht, kosten vijftig gulden
per stuk. Te bestellen via tel:
030 - 2314544. Het banknum
mer van de Stichting Vrienden
van Europdonor is
45.40.55.250 (ABN/Amro).
Maandag 2 december
OEGSTGEEST - Sinds zaterdagmiddag heeft ook de
Politieke Partij Radikalen 'n vrouwelijke voorzitter.
Met een zeer grote stemmenmeerderheid - 566 van
de 612 uitgebrachte stemmen - werd in die functie
gekozen de in Oegstgeest woonachtige Ria Beckers
(36). Moeder van drie kinderen en lerares klassieke
talen aan het Stedelijk Gymnasium in Leiden. Zij
neemt de plaats in van Wouter van Dam, die in au
gustus al aankondigde wegens tijdgebrek de voorzit
tersfunctie niet meer te kunnen vervullen. Ria Beck
ers, sinds 1969 actief in de PPR, was al gedurende
anderhalf jaar vice-voorzitter. Gisteravond - na een
dag congresseren en een langdurige vergadering met
het bestuur over werkafspraken - vertelde ze met
veel enthousiasme aan haar ongetwijfeld zware taak
te beginnen. „Die functie zal zoveel tijd van me op
eisen, dat ik voorlopig mijn baantje als lerares zal
moeten opgeven". Gevraagd naar de periode waarop
ze voorlopig mikt zegt Ria Beckers: "Onze partij
heeft zijn voorzitters tot nu toe erg snel 'versleten'.
En dat laatste bedoel ik letterlijk. Hopelijk komt
daar verandering in nu we huishoudelijke reglemen
ten hebben. We denken voor het voorzitterschap aan
een periode van twee jaar. Daarna zie ik wel weer."
LEIDEN - Afgelopen zaterdag is op 102-jarige leef
tijd overleden mevrouw A. S. J. Verhoeff-Pool. Me
vrouw Verhoeff werd verpleegd in het St. Elisabeth-
gasthuishof in de Ceciliastraat in Leiden, Mevrouw
Verhoeff was de oudste inwoonster van Leiden. Zij
zou morgen 103 jaar zijn geworden.
STUTTGART - Manfred Rommel (45), zoon van Na
zi-veldmaarschalk Erwin Rommel, is gisteren tot
burgemeester van Stuttgart gekozen. Hij was kandi
daat van de Christen-Democraten en kreeg 58,9 pro
cent van de stemmen. Zijn naaste rivaal, een Soci
aal-Democraat, haalde 39,5 procent.
LEIDEN - De kinderen van de wljkvereniging Muiderslot moesten gistermiddag bij Sint Nlcolaas komen,
die tijdelijk zijn intrek had genomen in Holiday Inn. Voor de Sint binnenkwam zagen de kinderen eerst
een goochelaar en werd een spannend Sint Nicolaasverhaal verteld. Na ruim een uur bij de kinderen te
zijn geweest vertrok de kindervriend weer. foto archief leidsch dagblad
ze zijn zeker niet hetzelfde", al
dus Bruil. „Kinderen met een
chronische ziekte bleken opti
mistischer dan hun ouders.
Aan de andere kant gaven de
kinderen vaker fysieke klachten
aan dan de ouders."
De vragenlijst helpt na te gaan
welke kinderen problemen er
varen en is nuttig bij de evalua
tie van de behandeling. De lijst
is vooral bedoeld voor gebruik
in wetenschappelijk onder
zoek. Daarnaast kan zij worden
gebruikt als handleiding voor
een gesprek. „Je kunt bij een
lage score niet meteen zeggen
dat de kwaliteit van leven
slecht is, maar je krijgt wel
meer zicht op wat er aan de
hand is en aandacht voor wat
de kinderen belangrijk vinden.
Dat kan bijvoorbeeld weer nut
tig zijn in de voorlichting aan
leraren. Die zetten een ldnd
soms aan de kant bij gymnas
tiek, terwijl dat helemaal niet
nodig is."
De vragenlijst kan nooit in de
plaats komen van een per
soonlijk gesprek, stelt Bruil.
Aan de reacties van sommige
ouders kon je al merken dat
zo'n gesprek vaak erg nodig is.
Ze vonden het tijdens het on
derzoek heel prettig om einde
lijk eens meer te zeggen dan al
leen wat de klachten zijn. Bo
vendien kun je niet standaard
zeggen dat bijvoorbeeld alle
kinderen die niet kunnen fiet
sen dat ook vervelend vinden.
Kinderen die graag sporten
zullen dat vervelender vinden
dan kinderen die graag tutten
of computeren. Daarom moet
je altijd vragen wat zo'n kind
zelfbelangrijk vindt."
Diverse ziekenhuizen maken
inmiddels gebruik van de HAY-
vragenlijst. Bruil hoopt dat het
steeds meer artsen en zieken
huizen ermee gaan werken.
Nader onderzoek kan de lijst
nog uitbreiden naar andere
aandoeningen. „Kinderen met I
kanker bijvoorbeeld, hebben
andere problemen. Die zitten
hier niet in. Daar zou ik ook
nog wel eens onderzoek naar
willen doen."
Een maauette
van de arie flats
die langs de
Rijn moeten
verrijzen.
de Rijn (komt er). „Ze zitten
overal ruim boven de norm.
Wel toevallig dat uitgerekend
bij die woonlagen het maxi
mum wordt bereikt. Dit is een
puur commerciële truc", grom
de een overkanten
KrtjgytJcurit oa£ ^txruicccc^.
Nieuw!
Verkade BN Pockets of Biscuits
Gevulde biscuits in meegeefpakjes of in een
rol. Kies uit vanille of chocolade smaak.
Rol 300 gram/pak 225 gram
van 2.59 voor
C(JL cLcc^.
KOSMir
leiden CDA'er Huib Kruijt nam
gisteren offcieel afscheid als
wethouder en raadslid tijdens
een drukbezochte receptie in de
Burgerzaal van het stadhuis. De
oud-wethouder werd daarbij uit
geluid door tal van mensen uit
de Leidse en regionale politiek,
het bedrijfsleven, de ambtenarij
en de welzijnswereld. Kruijt ver
trok eind augustus toen bleek
dat de overige collegeleden on
voldoende vertrouwen in hem
hadden. Aanvankelijk wilde hij
pas afscheid nemen als de van
een hartaanval herstellende bur
gemeester Postma weer in func
tie was. Hoewel dat gisteren nog
niet het geval was - de burge
meester begint officieel pas weer
half december - kwam hij giste
ren toch even langs om het voor
malige collegelid te hand te
drukken.
foto taco van der eb
IK
Jeanet Bruil maakte een vragenlijst voor chronisch zieke kinderen
Naar het front der wetenschap, dat is het streven van de
Universiteit Leiden. En met succes. Niet zelden brengen
vj Leidse onderzoekers opmerkelijke resultaten onder de
lcjpandacht. Maar ook onderzoeken die minder opvallen dragen
j bij aan een inzichtelijker samenleving. In Onderzoek houdt
!rl, een dwarsdoorsnede van de Leidse wetenschap tegen het
aa licht. Elke week vertelt een andere onderzoeker over zijn of
haar werk. Vandaag Jeanet Bruil.
ïewoon even vragen boe bei
aat. Het ligt zó voor de hand
lat het dikwijls domweg wordt
rergeten. Zeker bij kinderen
net een chronische aandoe-
ling komt het er meestal niet
'an om te vragen hoe erg ze
iet vinden om ziek te zijn. De
tlokter vraagt naar de kwaal,
tnaar doorgaans niet naar de
evolgen. Soms mogen de ou-
lers hun zegje doen, maar wat
roeit het kind zelf? Hoe kijkt
JU iet zelf aan tegen 'de kwaliteit
fan leven'? Jeanet Bruil stelde
ju len vragenlijst op voor jongens
n meisjes van 7 tot 13 jaar, die
ist hebben van astma, diabe
tes, epilepsie of reuma. How
ire You? (hoe gaat het met je?),
i ortweg HAY.
3 Voor volwassenen bestonden
k4ulke vragenlijsten al. maar
n.oor kinderen nog niet. Toch is
let belangrijk dat je niet alleen
traagt naar de ziekte, maar ook
loe erg iemand bepaalde
0 lachten vindt. Zo kun je aan
e weet komen welke kinderen
iroblemen hebben, wat die
0 iroblemen zijn en hoe ze die
(eleven. Bovendien kun je aan
e hand van zo'n lijst controle-
en of de behandeling effect
leeft op de kwaliteit van le-
e ren", aldus Bruil, die onlangs
ip haar onderzoek naar HAY
iromoveerde in de klinische
:n gezondsheidspsychologie.
iruil, die zelf intussen moeder
verd, werkt inmiddels bij de
ector Kwaliteit van Leven, di-
"ie jeugd, van TNO Preventie
Gezondheid. Tot haar tevre-
:nheid borduurt ze daar min
meer voort op het onder-
ik waarmee ze in 1993 be-
,We kozen voor mijn
fschrift vier chronische
doeningen. Aanvankelijk
Iden we er ook kinderen met
lierziekten bij betrekken, maar
dat bleek erg moeilijk te zijn. Er
was net groot onderzoek onder
nierpatiëntjes begonnen, dus
het werd voor hen gewoon te
veel. Trouwens, ook kinderen
met reuma waren moeilijk te
vinden. Die ziekte komt onder
kinderen niet zo veel voor."
Volgens CBS-cijfers uit 1993
komt reuma onder 0,1 procent
van de kinderen in Nederland
voor, net als diabetes. Epilepsie
komt bij 0,3 procent voor en
astma bij 7 procent. Astma is
aan een opmars bezig, onder
zoekers noemen het daarom
'een ziekte van de welvarende
wereld'.
Na enig spitwerk in bestaande
studies en voorbereidende in
terviews met deskundigen, ou
ders en kinderen („die worden
vaak vergeten") stelde Bruil
een voorlopige vragenlijst op.
In een pilotstudie probeerde ze
deze eerste versie uit op 134
gezonde en 89 chronisch zieke
kinderen, die ze benaderde via
enkele scholen. „Op grond van
wat ze zeiden heb ik de lijst
aangepast en toen zijn we gaan
zoeken naar voldoende kinde
ren voor het onderzoek." Uit
eindelijk vulden 577 kinderen
met een chronische aandoe
ning en 418 gezonde kinderen
de HAY-lijst in.
„Die gezonde kinderen waren
nodig als controlegroep. Van
een chronische aandoening als
diabetes of astma heb je je hele
leven last. maar niet altijd
evenveel. Je kunt gewoon naar
school, maar je moet wel oplet
ten met je dieet of dat je niet
met bepaalde stoffen in aanra
king komt. In de lijst moeten
dus vragen staan over alledaag
se dingen, zoals de situatie op
school. Vragen als 'heb je de
laatste dagen hoofdpijn gehad?
of 'heb je de laatste dagen ge-
Jeanet Bruil.
fietst?' maken een vergelijking
met gezonde kinderen moge
lijk."
Daarnaast krijgen de zieke kin
deren ook vragen voorgelegd
als 'voel je je anders dan ande
ren omdat je astma hebt?'. De
lijst bevat daarmee drie catego
rieën: algemene vragen voor
iedereen, vragen die alleen be
doeld zijn voor de chronisch
zieke kinderen en specifieke
vragen voor kinderen met een
bepaalde ziekte." In de lijst
wordt gevraagd of kinderen be
paalde problemen hebben en
hoe zij dat vinden, bijvoor
beeld als fietsen niet goed gaat.
foto hielco kuipers
Bij de 'hoe vind je het?'-vragen
bestaan de mogelijke antwoor
den uit verschillende gezicht
jes, die elk een stemming uit
drukken. De tekeningen doen
denken aan de smile-portretjes
uit de jaren zeventig: van een
lachebekje tot een sip gezicht.
De kinderen moeten aanstre
pen wat op hen van toepassing
is. Dat werkte goed. „Sommige
kinderen gingen die gezichtjes
kleuren of haartjes tekenen.
Hoewel nadrukkelijk de kinde
ren voorop staan, werden de
vragenlijsten ook aan de ou
ders voorgelegd. „Veel ant
woorden komen overeen, maar
