'Extremisme
destabiliseert
delen Azië'
rklaring UDA zaait
i j fel in Noord-Ierland
Buitenland
Opwinding in modewereld Milaan over BBC-documentaire
Wolken krabben
Onderzoek naar corruptie
van Surinaamse minister
Israël geïrriteerd over nieuwe aandacht voor atoomverrader
NDERDAG 25 NOVEMBER 1999
>rsche in fonds voor dwangarbeiders
[cart Porsche gaat deelnemen in een fonds dat schade-
goedingen uitkeert aan voormalige dwangarbeiders uit de
"itijd. Dat deelde een woordvoerder van het bedrijf gisteren
Vlak daarvoor verloor een Poolse dwangarbeider wegens
aring de zaak die hij voor het gerechtshof in Stuttgart tegen
)uitse autofabrikant had aangespannen. Porsche zal via het
ds eenieder die gedwongen heeft gewerkt bij het bedrijf een
ladevergoeding van zo'n 11.000 gulden betalen. Een woord-
irder van de sportautofabrikant verwachtte dat het in totaal
circa honderd arbeiders gaat. Eerder hadden zich vijf bui-
landse ex-dwangarbeiders bij het hof gemeld.
spert: Toestel stortte neer na explosie
Een topambtenaar van het Egyptische ministerie van
roer heeft gisteren gezegd dat het EgyptAir-ongeluk voor de
erikaanse oostkust het gevolg is van een explosie in de staart
het toestel. Generaal Issam Ahmed, die bij het ministerie
trainingsprogramma leidt en geldt als deskundige op het ge-
Ivan vliegrampen, gaf aan dat de explosie een 'interne of
irne' oorzaak zou kunnen hebben: een bomontploffing of
raketinslag. Amerikaanse onderzoekers hebben dat juist
jesloten. Zij denken aan een opzettelijke actie van één van
co-piloten. Op de cockpit-voicerecorder is te horen hoe een
piloot een gebed opzegt voordat de automatische piloot
dt uitgeschakeld. Alle 217 inzittenden kwamen bij het onge-
om het leven.
ipon is Legion d'Honneur kwijt
De Franse regering heeft Maurice Papon zijn Legion
onneur afgenomen. De intrekking van de hoogste Franse
lerscheiding betekent opnieuw een vernedering voor de 89-
;e voormalige Vichy-functionaris, die tien jaar gevangenis-
f uitzit wegens betrokkenheid bij de deportatie van joden in
Tweede Wereldoorlog. Papon, die ooit gold als een van de
htigste mensen van de republiek, mag niet langer de bijbe-
:nde versierselen dragen. Na de oorlog maakte Papon een
zende carrière door. Onder president De Gaulle diende hij
loofdcommissaris van de Parijse politie en onder d'Estaing
hij minister van begrotingszaken. In 1998 werd hij schuldig
mden aan misdaden tegen de menselijkheid, die hij beging
hij tussen 1942 en 1944 politiecommandant was in het de-
tement Gironde.
jechië en Slowakije verdelen bezit
sla va» Tsjechië en Slowakije hebben ruim zes jaar na hun
:ling een oplossing gevonden voor de verdeling van.de ge-
ïnlijke staatseigendommen. De Slowaakse minister-presi-
Dzurinda en zijn Tsjechische collega Zeman hebben giste-
ti Bratislava een akkoord gepresenteerd dat daarin voorziet,
het akkoord ging een jarenlange strijd vooraf. Tsjechië
gde met een schadeclaim van ruim 1 miljard gulden omdat
•chische staatseigendommen door Slowakije zouden zijn ge-
Ssqueerd. Slowakije eiste daarentegen enkele tonnen goud
fan de Tsjechische centrale bank. Door het akkoord ziet
ag nu van de schadeclaim af, terwijl 4,5 miljQjen ton goud
It teruggegeven aan Slowakije. Ook ruilen de landen staats-
names in banken uit.
oatische grondwet gewijzigd
Het Kroatische parlement heeft gisteren de grondwet
ijzigd om een tijdelijke vervanging van president Tudjman
;elijk te maken. Op deze manier moet een uitweg worden
inden voor de constitutionele crisis die door de ziekte van
staatshoofd dreigde te ontstaan. De Kroatische grondwet
rzag tot nu toe alleen in de vervanging van het staatshoofd,
le president overlijdt of permanent niet in staat is zijn func-
it te oefenen. Tudjman kan momenteel geen decreten teke-
maar zijn partij, de HDZ, wil de mogelijkheid openhouden
'udjman weer beter wordt. Volgens de gewijzigde grondwet
de president zelf schriftelijk verklaren dat hij tijdelijk niet in
is zijn functie uit te oefenen. Als het staatshoofd ook daar
liet in staat is, kan de regering het constitutionele hof vra-
dat te doen.
nii
da
oodtoestand voor Atjeh onnodig'
:ta« Tegen de wens van de Indonesische strijdkrachten in,
ft president Wahid gisteren besloten dat het onnodig is de
dtoestand af te kondigen in Atjeh. Het leger riep de regering
Ier op de krijgswet in te stellen in de onrustige provincie.
Aid liet weten dat een dergelijke maatregel voor meer pro
llen zal zorgen. „Het is beterom de situatie onder con
té houden door de vrede te bewaren", aldus de 59-jarige
iident in zijn eerste concrete reactie op de crisis in Atjeh. De
unesische politie maakte eerder bekend dat zij haar aanwe-
leid in de Noord-Sumatraanse provincie met bijna negen-
derd man versterkt. De ordetroepen zijn bang voor aanval-
van separatische rebellen, voorafgaand aan de verjaardag
de oprichting van de militante afscheidingsbeweging Vrij
op 4 december.
anse vissers blokkeren havens
Boze Franse vissers hebben gisteren vijf uur lang de Ka-
Ihavens van Calais, Boulogne en Duinkerken geblokkeerd,
vissers protesteerden hiermee tegen de steeds kleiner wor
de vangstgebieden, aldus de Franse autoriteiten. De vissers
keerden met hun boten de doorgang van alle schepen, be-
fe vissersschepen, in beide richtingen. Door de acties kwam
veerbootvervoer naar Groot-Brittannië lange tijd stil te lig-
De demonstranten klagen over de verkleining van hun
itzones door de verbreding van vaarwegen, de bouw van
Imolens aan de kust van Duinkerken en plannen om uit de
kust zandafgravingsprojecten te beginnen.
in lekke boot naar Nieuw-Zeeland
(land In een lekke boot en zonder geld, visum of voedsel
Bikte een Russisch duo gisteren de kust van Nieuw-Zeeland.
Russen zeiden de zeilwedstrijd Americas Cup te willen bekij-
Het is nog onduidelijk waar de twee, een 46-jarige man en
""-jarige vrouw, precies vandaan kwamen. Ze hebben bei-
Ie Russische nationaliteit, maar de vrouw werkte als exo-
danser in Japan. Hun laats.te aanlegplaats voor het strand
Manukau in West-Auckland was het eiland Tonga, op 2000
meter afstand. Volgens de Nieuw-Zeelandse politie was het
uitgehongerd. Het tweetal wordt het land uitgezet.
bestuur gevormd kan worden.
De IRA benoemt een onderhan
delaar die, als de Noord-Ierse
regering is gevormd, met de
ontwapeningscommissie gaat
praten. Maar de kans is groot
dat verklaring van de UDA er
nu toe leidt dat ook andere
groeperingen zullen besluiten
af te zien van compromissen en
concessies. Voor het welslagen
van het jongste plan was het
juist zo belangrijk dat de verbo
den paramilitaire organisaties
van protestantse en katholieke
zijde zouden beginnen te on
derhandelen met de ontwape
ningscommissie
Gerry Adams, de leider van
de politiek vleugel van de IRA,
Sinn Fein, reageerde koel. Hij
zei dat hij toch al niet verwacht
had dat de UDA aan tafel zou
gaan zitten met de ontwape
ningscommissie.
rome hans geleunse
correspondent
Een BBC-documentaire over misbruik
van jonge modellen heeft de Milanese
modewereld in rep en roer gebracht.
Volgens de, met verborgen camera op
genomen, reportage worden aspirant
mannequins en fotomodellen seksueel
uitgebuit en aan de drugs geholpen
door gewetenloze vertegenwoordigers
van modellenagentschappen.
Vier personeelsleden van het gere
nommeerde agentschap Elite hebben
volgens het Italiaanse persbureau Ansa
tijdelijk het werk neergelegd omdat zij
in de documentaire in weinig flatteuze
situaties worden getoond. Verhalen
over schandalen in de glitter van de
Milanese modescene zijn er regelma
tig, maar dankzij de verborgen camera
is de documentaire bijzonder onthul
lend.
In de Italiaanse dagbladen regende het
ontkenningen. „Dit is een aanval op
onze reputatie en op de modewereld",
zei Elite-directeur Casella tegen de
Corriere della Sera.Als je met een ver
borgen camera in de Milanese nacht
clubs aan het werk gaat, kom je mak
kelijk met dit soort verhalen thuis."
BBC-journalist Donald Maclntyre zegt
zeer zorgvuldig te werk zijn gegaan.
Hij liet de camera zes maanden lang
een verslaggever volgen die poseerde
als een naar werk zoekend model. Vol
gens de documentaire lokken model
lenbureaus hoopvolle meisjes met be
loften van huisvesting en opleiding
naar Milaan. Daar zouden ze een ge
makkelijke prooi zijn voor 'modeli-
zers', zich als PR-functionarissen uit
gevende lieden die hen in de wereld
van drugs en prostitutie trekken.
Beppe Modenese, erevoorzitter van de
associatie van Milanese modehuizen,
zijn de beschuldigingen totaal uit de
lucht gegrepen. „Corrupte figuren
kom je overal tegen, ook in de pasta
industrie om maar iets te noemen",
sneerde hij. Concreter was Richard
Gay, eigenaar van een modellenagent-
schap. Serieuze bureaus verbieden
hun modellen met onbekenden uit te
gaan. Maar voor ieder fatsoenlijk
agentschap zijn er minstens 45 die de
meisjes misleiden en uitbuiten, zei hij
tegen de Corriere.
Tokyo Deze Japanse wolkenkrabbers doen hun naam eer aan. Zij waren de enige gebouwen die boven de dikke mist, die Tokyo vanochtend
bedekte, uitstaken. De mist wordt gecreëerd door warme, vochtige lucht die van zee het land indrijft. foto »ap» mainichi shimbun
Eredoctoraat voor Van der Stoel
De Hoge Commissaris voor de Nationale Minderheden
van de OVSE, de Nederlander Max van der Stoel, heeft
gisteren in Boedapest opnieuw gewaarschuwd voor het
gevaar dat groepen gewapende religieuze extremisten
voor diverse Centraal-Aziatische landen vormen. Dit
soort groeperingen dreigt landen als Oezbekistan, Kirgi
zië en Tadjikistan verregaand te destabiliseren, aldus
Van der Stoel.
boedapest hans gertsen
correspondent
Van der Stoel noemde de situa
tie in Centraal-Azië 'zeer alar
merend'. „Het is nodig dat Eu
ropese en Centraal-Aziatische
landen beter gaan samenwer
ken om dit soort gevaren het
hoofd te kunnen bieden. Dat
geldt ook voor de bestrijding
van de drugshandel in de regio
waarin dit soort groepen ver
wikkeld zijn", aldus Van der
Stoel. Volgens de Nederlandse
diplomaat hebben regeringen
van landen die met dit soort
groeperingen te maken krijgen,
de plicht om er tegen op te tre
den. Maar die tegenmaatrege
len moeten dan wel gepast zijn
en niet ten koste gaan van de
eigen bevolking. „Buitenpro
portionele acties houden het
gevaar in dat de bevolking in de
armen van de extremisten
wordt gedreven. Dat is momen
teel het probleem in Tsjetsje
nië", aldus Van der Stoel.
De Hoge Commissaris van de
OVSE (Organisatie voor Veilig
heid en Samenwerking in Euro
pa) ontving gisteren in de Hon
gaarse hoofdstad een eredocto
raat van de faculteit Rechten en
Politieke Wetenschappen van
de Pazmany Peter Katholieke
Universiteit. Van der Stoel
kreeg het eredoctoraat voor zijn
grote verdiensten voor de rech
ten van nationale minderheden
waarvoor hij zich al sinds 1992
inzet. Van der Stoel maakte be
kend dat hij het voorzitterschap
van de Rondetafel-conferentie
voor Mensenrechten en Min
derheden van het zogenaamde
Stabiliteitspakt voor de Balkan
op korte termijn opgeeft. Van
der Stoel nam die functie in
september op zich omdat hij er
toen van uit ging dat hij zijn
werkzaamheden als Hoge Com
missaris van de OVSE eind dit
jaar zou afsluiten. Tijdens de
recente OVSE-top werd Van der
Stoel echter gevraagd nog een
jaar langer aan te blijven omdat
er geen overeenstemming be
stond over zijn opvolging.
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
Israëlische politici hebben geïr
riteerd gereageerd op de publi
catie van een deel van het ge
tuigenis van Mordechai Vanu-
nu, de atoomtechnicus die een
gevangenisstraf van achttien
jaar uitzit wegens verraad. Het
dagblad Yediot Acharonot
maakte gisteren negen pagina's
vrij voor een gecensureerde
neerslag van het getuigenis van
Vanunu tijdens het twaalf jaar
geleden achter gesloten deuren
gevoerde proces.
Vanunu heeft in 1986 zijn
verhaal al uitgebreid verteld
aan de Britse Sunday Times.
Dat leidde destijds tot zijn ont
voering door de Israëlische ge
heime dienst en zijn veroorde
ling in 1988. Het artikel in
Yediot bevat geen nieuwe fei
ten. Dat het toch consternatie
heeft veroorzaakt, komt door
dat het opnieuw de schijnwer
per richt op het Israëlische
atoomwapenarsenaal. Vanunu,
die jarenlang werkzaam was in
de kerncentrale bij Dimona,
onthulde destijds dat Israël erin
was geslaagd materiaal voor
ruim honderd kernkoppen te
produceren.
De huidige minister voor re
gionale samenwerking, Peres,
wordt beschouwd als de drij
vende kracht achter Israëls in
spanningen een atoomwapen-
arsenaal op te bouwen. Hoewel
hij de afgelopen jaren regelma
tig in bedekte termen heeft ver
wezen naar het bestaan van een
Israëlische kernmacht, reageer
de hij gisteren furieus. „Als ik
iets over die Vanunu-affaire
lees, begint mijn bloed meteen
te koken", vertelde hij. Peres zei
verder wat hij het laatste jaar al
een paar keer heeft herhaald,
namelijk dat Israël het nucleai
re tijdperk niet is binnengestapt
om naar Hiroshima te gaan,
maar naar Oslo. Met andere
woorden: de wetenschap dat Is
raël over atoomkracht beschikt,
heeft de Arabieren doen beslui
ten het vredespad te kiezen.
paramaribo armand snuders
correspondent
De Surinaamse president Jules
Wijdenbosch laat een diep
gaand onderzoek instellen naar
mogelijke corrupte praktijken
op het ministerie van handel en
industrie. Minister Robby Drag-
man zou daar zelf ook betrok
ken bij zijn. Wijdenbosch deed
zijn aankondiging na overleg
met de ministerraad en enkele
parlementariërs.
Dragman en zijn ambtenaren
hebben volgens enkele parle
mentariërs flinke sommen geld
ontvangen voor het afgeven van
importvergunningen. Goederen
waarvoor volgens een staatsbe-
sluit geen importvergunning
nodig was, werden door een ei
genhandig door Dragman en de
directeur van zijn ministerie ge
schreven beschikking wel ver-
gunningplichtig. Handelaren
die voor een vergunning bij het
departement aanklopten,
moesten daarvoor eerst flink
betalen.
Enkele oppositieleden zeggen
over bewijzen te beschikken dat
Dragman en enkele topambte
naren onder tafel zijn betaald.
„Het ministerie moet op de
ontleedtafel worden gelegd,
want er gebeuren daar vreemde
dingen", concludeert opposi
tielid Fred Derby. Hij eist dat
Dragman opstapt, als wordt
aangetoond dat er inderdaad
gesjoemeld is op zijn ministe-
Partij eist onderzoek naar publicatie Times Dubieuze vrijage van Russen en Wit-Russen
Nieuwe rampspoed treft
Britse Conservatieven
moskou hans hoogenduk
londen anp-ap
Het kan altijd nog erger. De
Britse Conservatieve partij tui
melt de afgelopen dagen van de
ene rampspoed naar de andere.
Dinsdagavond is een nieuwe rel
losgebarsten over hoe de Con
servatieven hun kas spekken.
Dagblad The Times meldde dat
de partij tegen de eigen voor
schriften in voor miljoenen aan
'buitenlandse' donaties incas
seert.
Het geld komt vooral van de
nieuwe .partijpenningmeester
zelf, Michael Ashcroft (53). Ash-
croft is een miljonair die als be
lastingballing ook de nationali
teit van het Centraal-Ameri-
kaanse Belize heeft verworven.
De miljonair heeft de Conserva
tieve Partij met miljoenen
schenkingen uit de rode cijfers
gehaald. Hij heeft het geld over
gemaakt via zijn eigen Belize
Bank Trust.
Daar is niets mis mee, vol
gens de Conservatieven. Wat
niet deugt, is dat The Times de
vertrouwelijke bankstaatjes
heeft kunnen inzien. De partij
eist een politieonderzoek.
Maar dat onderzoek zal de
partij niet redden, want de el
lende voor de Conservatieven is
vorige week al begonnen met
de bekendmaking dat de La
bour-premier Blair nog een
kind krijgt en uitgerekend met
zijn wettige echtgenote Cherie.
Dat levert hem absoluut extra
sympathie op in het land. ter
wijl de glans van Labour er juist
af leek te gaan.
Zaterdag ging de Conserva
tieve kandidaat voor het burge
meesterschap vart Londen, lord
Archer, reddeloos ten onder in
oude schandaaltjes die met na
me het blad News of the World
speciaal voor de gelegenheid
oprakelde.
Maandag vroeg stapte Scot
land Yard in beeld met de be
vestiging dat ze een strafrechte
lijk onderzoek doet tegen lord
Archer. Hij heeft mogelijk der
tien jaar geleden een proces te
gen een krant gewonnen door
een vriend te laten liegen.
correspondent
Boris Jeltsin, president van 145 miljoen
Russen, en Aieksandr Loekasjenko, abso
luut heerser over tien miljoen Wit-Russen,
zetten morgen hun handtekeningen onder
het verdrag dat uiteindelijk één staat moet
opleveren. Over het unieverdrag is sinds
1996 onderhandeld en Jeltsin en Loekas
jenko hebben al diverse keren op plechti
ge wijze tussenakkoorden getekend. In de
praktijk veranderde er echter niets. De
Wit-Russen bleven even arm en de Russen
werden er evenmin beter van.
Maar nu begint het er allemaal wat serieu
zer uit te zien. De twee landen behouden
nog hun soevereiniteit en nationale iden
titeit, maar vormen een confederatie met
aan het hoofd een staatsraad bestaande
uit de leiders van beide landen. Uiteinde
lijk moeten er in 2005 een munteenheid
zijn, een gezamelijk belastingstelsel en een
"iike grenscontrole. Op
ilands politiek gebied zal
met één stem worden gesproken.
Daarmee komt de droom van veel Russen
en veruit de meeste Wit-Russen weer een
stap dichter bij de realiteit. Een stukje van
het voormalige Sovjetimperium kan, acht
jaar nadat het rijk uiteen is gevallen, her
rijzen. En er komt een einde aan het
kunstmatige gedrocht Wit-Rusland, een
land dat eigenlijk nooit echt heeft bestaan.
Hitier en Napoleon raasden er op weg
naar het 'gouden' Moskou overheen met
hun legers. Ze lieten een brandend, ge
plunderd en verkracht land achter. Eeu
wenlang was het gebied een twistappel
tussen Rusland en Polen, terwijl ook Li
touwen zo nu en dan iets in de melk te
brokkelen had.
Na de ondergang van het communisme
werd Wit-Rusland. Het volk koos de ex-
voorzitter van een collectieve boerderij,
Aieksandr Loekasjenko, tot president. De
44-jarige leider met mini-snor en piep
stem zorgde kort daarna voor veel op
schudding door Adolf Hitler als een groot
staatsman te omschrijven. En later zei hij
dat de mensen hem steeds vroegen 'me
neer de president, geef ons de dictatuur,
geef ons de tijden van Stalin terug'.
En er zijn inderdaad parallellen te trekken
tussen de nazi-dictator Hitier, diens com
munistische tegenvoeter Staiin en de hui
dige Wit-Russische heerser. Stalin en Hit-
Ier waren absolute heersers die geen enke
le oppositie duldden. Loekasjenko denkt
er precies zo over, al gaat hij heel wat min
der rigoureus met de tegenstanders om
dan zijn twee voorbeelden. Maar sinds hij
in 1996 zijn heerschappij in een buitenge
woon omstreden referendum voor nog
eens vijf jaar liet bevestigen, heeft hij wel
korte metten gemaakt met de oppositie.
Wie nu nog durft te demonstreren, wordt
in elkaar geslagen of korte tijd achter de
tralies gezet. Desalniettemin draagt de
overgrote meerderheid van het verpauper
de volk hem op handen.
En in Rusland wordt de nostalgische viool
ook door vrijwel iedereen bespeeld. Oud
premier Primakov is bijvoorbeeld een fer
vent voorstander van een fusie en de com
munisten en nationalisten vinden het
prachtig. Loekasjenko werd als een held
onthaald toen hij een paar weken geleden
het Russische parlement, de Doema, toe
sprak. Alleen de liberalen van Javlinski
verlieten de zaal, omdat zij Loekasjenko
niet als legitiem staatshoofd erkennen.
De meeste Russische partijen zien hun
steun voor de eenwordingsplannen als
een prima stemmentrekker bij de parle
mentsverkiezingen van 19 december. Het
past uitstekend bij de groeiende anti-Wes
terse sfeer in het land. Het zit de Russen
nog altijd vreselijk dwars dat de NAVO
zich, ondanks fel verzet van Moskou, naar
het Oosten heeft uitgebreid. Een confede
ratie met Wit-Rusland zou een kleine
troost zijn. De nieuwe staat grenst dan aan
het prille NAVO-lid Polen en kan nog
meer invloed uitoefenen op de Baltische
kandidaat-leden. Mede daarom staat Boris
Jeltsin pal achter het akkoord.
Maar er speelt nog meer. In Moskou gaan
al tijden geruchten dat Jeltsin, als de unie
met Wit-Rusland een feit is, aan wil blijven
als hoofd van deze nieuwe confederatie.
Als president van Rusland is hij in 2000
niet meer herkiesbaar, maar hij zou zich
wel, bijvoorbeeld begin volgend jaar, in
een referendum kunnen laten kronen tol
hoofd van de Slavische Confederatie.
Maar daarover zal morgen, als de glazen
worden geheven, nog niet worden ge
praat. Net zo min als over de vraag hoe het
bepaald niet rijke Rusland de hele Slavi
sche operatie wil betalen.
