I
Klagen over rokende buschauffeur
Trends
De 'broodclip'
Een elegante klapstoel
Plooibare kunst in huiselijk sfeer
REDACTIE: MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-5150265
iha Huges is met haar
jdclip' de winnaar van de
Designers Award 1999 ge-
den. De jury vond haar ont-
als concept 'het meest
jnend en afwijkend van de
broodtrommel'. De ont-
I pster wint met haar inzen-
1 7500 gulden. Haar 'brood-
is volgend voorjaar bij alle
lachtelijke bakkers en de
re detailhandel te koop.
p intwerpwedstrijd was be-
'to |d voor studerende en afge-
leerde industrieel ontwer-
M ien werd uitgeschreven op
atief van de Stichting Archi-
de ambachtelijke brood-
I anketbakkers en DMD, dis-
iteur van onder andere
L Dgdesign. Voor de wedstrijd
Jden zich 129 ontwerpers.
J es' 'broodclip' is een van de
m ontwerpen die werden
lu lecteerd.
mei Wijffels, student aan de
ign Academy Eindhoven,
:ht J een jaar lang gratis brood
ro ambachtelijke bakkers op
Ie lank. Hij won met zijn 'ba-
jf. iread' namelijk de door de
nensen beschikbaar gestel-
anmoedigingsprijs. Zij ken-
het ontwerp 'een hoog
idgehalte' toe. Wijffels' ont-
werp bestaat uit een speciale
katoenen zak die wordt afgeslo
ten met een houten plank,
waarop het brood ook ge
smeerd kan worden.
Het te ontwerpen brood-be-
waarproduct diende volgens de
jury praktisch, duurzaam, be
taalbaar en aantrekkelijk te zijn.
De negen uitverkorenen werd
gevraagd een prototype van
hun ontwerp in te zenden. Na
de tweede juryronde kwam de
'broodclip' als winnaar op de
bus.
Huges constateerde dat haar
vrienden geen broodtrommel
hebben, of deze als opslag
plaats voor allerlei andere din
gen gebruiken. Met haar clip
zijn alle maten plastic en papie
ren broodzakken af te sluiten.
Het systeem werkt ruimtebe-
sparend. Bovendien is het ook
leuk de broodzak op tafel te
presenteren, zo is de ontwerp
ster van mening.
Volgens de jury gaat Huges'
ontwerp terug naar de essentie
van het bewaren van brood: 'De
clip hoort thuis in iedere mo
derne keuken, aan de muur of
als broodzak op tafel'.
JEANETTE STUUROP
Ontwerpster Talitha Huges met haar 'broodclip'. De clip is
volgend jaar te koop. foto gpd
stoel die op je afkomt en je
diensten aanbiedt, die vai>
r verschiet of van vorm ver-
:rt zodra men zich erop
laat of die reageert op ge-
n - de Italiaanse ontwerper
is Santachiara (49) tekent
or. Zijn nieuwste is de San-
air. Het is een vouwstoel,
dat is een te geringe beti-
ig van het elegante en com-
ibele zitmeubeltje dat zich
1 en uiterst plak pakje laat
wen.
bijzondere schuilt in de
dvvielen' waarmee achter
en rug aan elkaar worden
ikt. De Santachair, met alu-
ium frame en zitting en rug
kunststof, is horizontaal en
aal stapelbaar. Een stapel
vanaf de grond kan worden
tbouwd, waardoor er veel
;n krappe ruimte passen,
tachiara begon bij een auto-
ikant. Tegelijkertijd maakte
ogeheten 'analytische ob-
:n' die hij ook tentoonstel-
te 1978 concentreerde hij
op technologisch onder-
maakte beelden en objec-
op geavanceerde
technologie, waarbij de kunst
matige dichtheid van materia
len steeds een rol speelde. Hij
schiep werk dat zich ergens tus
sen kunst, design en architec
tuur bewoog. Diverse onderne
mingen raakten in zijn research
geïnteresseerd en trokken hem
aan als adviseur. Hij ontwierp
voor bedrijven als B&B, Tele
matica, Fiat Design Centre, Lu-
ceplan en Vitra. Zijn Santachair
is onlangs door Vitra in produc
tie is genomen.
Vitra in Weil am Rhein is, be
halve een museum, een bedrijf
dat designmeubelen fabriceert
waarbij innovatie hoog staat
aangeschreven. Al sinds 1987
wordt met Denis Santachiara
samengewerkt. In dit kader ont
wierp hij eerst de op hun bezit
ter en geluid reagerende stoe
len (Three Sisters) en vervol
gens de stoelrobot die zichzelf
aanbiedt. Nu, tien jaar later,
komt Santachiara met de ultie
me vouw/stapelstoel Santacha
ir. Info: Vitra (Nederland), 020 -
646.06.01.
THEA WAMELINK
Zelfs in een lege bus mogen
chauffeurs tegenwoordig niet
meer roken. Maar wie zal daar
op letten? In een bus met pas
sagiers kan het al lastig genoeg
zijn trouwens om de chauffeur
ervan te weerhouden een saffie
op te steken.
Berichten over de gevaren van
meeroken komen regelmatig
terug. Recent meldden onder
zoekers in Nieuw-Zeeland dat
rokers zes keer meer kans op
een herseninfarct hadden dan
niet-rokers. En dat de niet-ro-
kers de dupe kunnen worden
van het ongewild inademen van
de rook van anderen. Ze lopen
dan bijna twee keer meer kans
op een beroerte.
Bij een busonderneming kwam
een reeks van klachten over ro
ken binnen, maar dat haalde
weinig uit. Het bedrijf gaf alle
klanten gelijk, maar slaagde er
niet in zijn personeel van het
roken af te krijgen. Daarop eiste
een van de klagers bij de Ge
schillencommissie Openbaar
Vervoer naleving van het rook
verbod, vergoeding van zijn on
kosten ter grootte van 200 gul
den en openbaarmaking van
het oordeel van de commissie.
Op de zitting van de geschillen
commissie scherpte de klager
zijn klachten aan. Hij eiste dat
het busbedrijf garandeert dat
het rookverbod wordt nage
leefd, dat er bij overtreding een
boete van 250 gulden wordt op
gelegd, die direct door hem kan
worden opgeëist, en dat het be
drijf hem 500 gulden smarten
geld zou betalen. Het smarten
geld was blijkbaar bedoeld voor
de mogelijke schade door het
meeroken. De klager vond dat
een buschauffeur die toch
rookt, dan maar moet worden
ontslagen.
Maar dat is volgens het open
baar vervoerbedrijf een moeilij
ke zaak. Er zijn al eens uitspra
ken van rechters geweest over
een dergelijk ontslag, en daaruit
blijkt dat het een onvoldoende
ontslaggrond is. Ook als een
chauffeur het rookverbod her
haaldelijk aan zijn laars lapt,
dan nog blijkt dat geen reden te
zijn voor ontslag. Wel laat de
cao voor buschauffeurs ruimte
voor disciplinaire maatregelen.
Rokende chauffeurs kunnen
bovendien een aantekening op
hun dossier krijgen. Het roken
heeft wel eens geleid tot ont
slag, maar dan altijd in samen
hang met andere problemen in
het werk.
Het busbedrijf was de mening
toegedaan dat het rookverbod
steeds beter werkte. Het ene
jaar waren er nog 38 klachten
over roken, het jaar daarna 27.
Het bedrijf vond daarom dat de
klager niks te klagen had. Een
boete uitdelen aan de chauf
feur, die dan onmiddellijk door
de klant zou kunnen worden
geïncasseerd, was niet realis
tisch volgens het busbedrijf.
Het blijkt namelijk achteraf al
tijd moeilijk om te bewijzen dat
een chauffeur heeft gerookt.
Het is al eens voorgekomen dat
er kennelijk iemand anders in
de bus aan het roken was. Want
bij het uitzoeken van de klacht
bleek dan dat de chauffeur niet
rookte. De chauffeur kan ook
alleen maar worden achter
haald als de klager lijnnummer,
busnummer en het tijdstip van
zijn busritje goed weet. Met het
dienstrooster erbij kan men
dan uitzoeken wie de bestuur
der was.
Het busbedrijf vond in ieder ge
val dat het zijn zaakjes goed
voor elkaar had, en geen enkele
reden was om het rookverbod
beter te controleren.
De geschillencommissie blijkt
er echter heel anders over te
denken. De klachtenprocedure
bij het openbaar vervoerbedrijf
mag blijven zoals hij is, maar
het bedrijf moet meer doen om
te controleren of het rookver
bod ook wordt nageleefd. Het
bedrijf heeft 1850 chauffeurs in
dienst, en naar schatting rookt
35 tot 40 procent van deze
groep werknemers. De com
missie is niet bepaald vriende
lijk voor de busonderneming.
Zij vindt dat het zogenaamde
aanscherpen van het rookbe
leid te weinig heeft opgeleverd.
Want de chauffeurs zijn blijven
roken. Uiteindelijk zou dat vol
gens de commissie toch wel de
gelijk tot het ontslag van die
chauffeurs moeten kunnen lei
den. Daarom krijgt het bedrijf
tot een bepaalde datum de tijd
om het roken echt uit te ban
nen.
En als het daarna niet in orde
is, dan krijgt de klant opnieuw
de gelegenheid een klacht in te
dienen. Met andere woorden:
dan zwaait er wat.
Voor het overige kreeg de klager
maar gedeeltelijk zijn zin. Hij
kreeg een schadevergoeding
van 200 gulden voor zijn onkos
ten, maar het smartengeld ging
niet door.
Uit het jaarverslag van de ge
schillencommissie valt op te
maken dat er wel eens vaker
dingen gebeuren waarin de
buschauffeurs naar eigen in
zicht bepalen wat de gang van'
zaken in de bus zal zijn. Een
Ella Koopman maakt exclusieve
stoffen. Voor kleding van be
kende ontwerpers of gewoon
als kunst, maar vooral voor
meubels en ander woontextiel
van de Zwitserse firma Christi
an Fischbacher. Ze gebruikt een
bijzondere techniek van vou
wen, stikken en spuiten. Veel
inspiratie deecf ze op in het
Friese Stavoren waar ze tijd
heeft gewoond.
'Melodieën van ritmes' - zo
noemt Ella Koopman haar
'Changing views': woontextiel
dat ze ontwerpt voor de Zwit
serse firma Christian Fischba
cher. Wotex in Tzummarum
heeft een exclusieve collectie
van haar in het assortiment.
Koopman werkt met katoen
linnen en met brandvertragend
trevira. Van 'een Koopman'
kunnen (vouw)gordijnen wor
den gemaakt, of kan een paneel
worden aangeschaft. Met 'een
Koopman' kunnen ook meu
bels worden bekleed, een pla
fond of wanden worden be
spannen. Kortom: mogelijkhe
den te over.
Koopman volgde een opleiding
schilderen en beeldhouwen aan
de Kunstacademie Rotterdam
en aan de Universiteit in Am
sterdam. Ze woont in Hoorn,
maar hèrinnert zich nog heel
goed de periode die ze in de ja
ren zeventig in Stavoren door
bracht. „Ik heb wat aan de dijk
gezeten. Kleuren en sferen gaan
in de natuur in elkaar over. On
grijpbaar", aldus de kunstena
res, die de schilder Gerrit Ben-
ner als haar grote voorbeeld
ziet.
Veertien jaar geleden exposeer
de ze voor het eerst haar textiel
in het West-Fries Museum te
Hoorn, twee jaar daarna won ze
de Design Award for Linen Tex
tiles in Milaan. Koopman richt
te zich in eerste instantie op de
mode. Ze beschilderde stoffen
voor de couturiers Kansai Ya-
mamoto, Louis Feraud, Jean-
Charles de Castelbajac en Clau-
Van de stof die Ella Koopman ontwerpt kunnen
(vouw)gordijnen worden gemaakt, meubels worden bekleed
en een plafond of wand worden bespannen. foto gpd
de Montana, maar ook voor de
Nederlandse ontwerpers Frans
Molenaar en Frank Govers.
Door Marielle Bolier ontwor
pen badpakken voorzag ze
eveneens van haar 'hand
schrift'.
Daarna is ze zich gaan interes
seren voor het aankleden van
interieurs. Doordat ze met
Fischbacher in zee is gegaan,
hoeft de kunstenares alleen
maar te doen wat ze het liefste
doet, namelijk creatief bezig
zijn. Voor de distributie van
haar werk wordt gezorgd.
conservatoriumstudent onder
vond dat aan den lijve toen hij
met zijn bastuba de bus in wil
de om 'naar school' te gaan.
Drie keer per week moest hij
zijn tuba meenemen, de bus in.
Tot zijn zeer grote ergernis
werd hem dat regelmatig ge
weigerd. De chauffeur van de
bus vertikte het dan om hem
mee te nemen. 'U mag er niet
in met dat grote ding'.
De student moest onderweg
overstappen, en het overkwam
hem zelfs dat hij de ene bus wel
in mocht en de volgende niet.
Druk of niet druk in de bus, dat
had er niets mee te maken. Ook
in stille bussen, met weinig pas
sagiers werd hem regelmatig de
toegang geweigerd. Hij had het
idee dat hij werd gediscrimi
neerd, want vrouwen met kin
derwagens mochten altijd de
bus in. Ook als de bus vol was.
Klagen bij de busonderneming
leverde alweer niets op. Het be
drijf beriep zich op de voor
waarden van vervoer. Daarin
staat dat de chauffeur inder
daad 'u mag er niet in' mag roe
pen, als hij vindt dat de hand
bagage van een passagier hin
der oplevert voor anderen, een
gevaar is voor anderen, of als er
kans is op verontreiniging.
De geschillencommissie had al
le begrip voor dergelijke regels,
die in de bus kunnen gelden.
Maar in het geval van de stu
dent was er toch sprake van on
gelijke behandeling. Want als
kinderwagens wel worden toe
gelaten, waarom dan een tuba
niet? En dat hij met zijn tuba
een bijna lege bus niet in zou
mogen, dat was ook wel heel
erg vreemd. Bovendien ver
baasde het de commissie dat de
ene chauffeur geen probleem
had met het vervoeren van de
tuba, terwijl de andere er heel
moeilijk over deed.
De uitspraak luidde: deze klant
moet van de busonderneming
een vergunning krijgen waarin
staat dat hij altijd de bus in
mag, tenzij de bus vol zou zijn.
Zacht en warm
Een knus kussentje of een plaid
op de bank voelen lekker aan.
Bovendien schep je snel een
ander beeld door de trendy ac
cessoires af en toe te verwisse
len. Inmiddels rukt ook op dit
onderdeel de luxe op. Het weg-
werpkussenovertrekje van een
tientje en de eenvoudige plaid
hebben hun tijd gehad. De des
sins worden exclusiever, de
stoffen (katoen, wol, baby-alpa
ca, rayon en chenille) natuurlij
ker en de tinten chiquer. Beige-
bruine tinten en grijsblauwe
nuances zijn favoriet, maar
rood, antraciet en vanille vallen
ook in de smaak. In de slaapka
mer is de sprei, sinds de komst
van het dekbed al veel minder
gangbaar, volledig verdrongen
door de plaid, 's Nachts een
voetenwarmertje, overdag non
chalant op het bed of over het
voeteneind gedrapeerd. Aan
kussenovertrekken en plaids
veel, vooral lange franjes. De
zachtheid heeft ook de badka
mer veroverd. In de vorm van
knuffelzachte badjassen, hand
doeken en badlakens, liefst in
kleuren die aansluiten op het
bedtextiel en andere accessoi
res. Katoenen velours is mo
menteel je van het. Wie veel te
makken heeft kan zich een zo
genaamde 'coordinated collec
tion' aanschaffen, waarin alles
voor woon-, slaapkamer en
badkamer op elkaar is afge
stemd.
Katoenen velours is je van het in
de badkamer op dit moment.
foto gpd
Interieurinrichters hebben de
Hoornse kunstenares al ont
dekt. Zo werd de regentessen-
kamer van het Maagdenhuis te
Amsterdam met haar stoffen
bekleed, kregen de vip-restau
rants van de Amsterdamse Are
na vouwgordijnen van haar
hand en werd ze gevraagd di
verse cruiseschepen met haar
textiel aan te kleden.
Onlangs kwam Koopman naar
het Friese Tzummarum om ge-
interesseerde klanten van
Wotex te vertellen over 'mijn ei
gen compositie die ik steeds
speel'. In de katoen-linnen stof
fen worden plooien gestikt,
waarna de kunstenares met het
beschilderen begint. Het effect
wordt verkregen door de stof
naar haar zeggen 'artistiek te
strijken'. Dat betekent dat ze in
een bepaald patroon delen laat
'omklappen'.
Naar haar zeggen kan geduren
de het proces elke fout onge
daan worden gemaakt: „Het is
een vergevingsgezinde stof'.
Op de dunne, doorzichtige tre-
vira-stoffen wordt de verf ge
spoten. Het leuke is dat nu ook
een particulier gemakkelijk
kunst van Koopman voor het
raam, aan de muur of op het
meubilair kan aanschaffen.
Aangezien volgens de kunste
nares alles afhangt van de pre
sentatie, zal de koper van gor
dijnen het bekende haakjessys
teem direct moeten vergeten.
Een KoopmEm wordt voorzien
van een tunneltje, van lussen of
ingeslagen ringen en moet zo
strak mogelijk worden opge
hangen.
Aangezien de stoffen al zijn in-
geplooid, hoeft niet '100 pro
cent plooi' te worden bijge-
kocht. Voor de transparanten
ligt het ietsje anders: daarvan is
voor iedere meter breedte 1,50
meter nodig. Omdat de stoffen
zo zuinig verwerken, is de aan
schaf in verhouding ook weer
voordeliger.
JEANETTE STUUROP
Millenniumlol
Ook hond en kat moeten delen in de millenniumvreugde. Een
Belgische firma denkt de dieren een lol te doen met een mil-
lenniumbom, een champagnefles en een kassa waaruit de gil
lende kop van een koe te voorschijn springt. Bom en kassa
verwijzen naar computers die om klokslag middernacht op
hol zouden slaan. De speeltjes zijn gemaakt van een soort
kunststof om in te bijten: zodra het dier er zijn tanden in zet,
steekt een piepend geluid te kop op en dat moet volop kauw-
plezier veroorzaken. Voor de champagnefles moet baasje een
tientje neertellen, bom en kassa kosten ieder zes gulden. Info:
Flamingo, Grobbendonk (België), 0032 - 142 584 80.
Rijdend gereedschap
Ook als je straks met de auto
de binnenstad niet meer in
mag, moeten allerlei klusman-
nen met hun gereedschap je
huis nog kunnen bereiken.
Met die gedachte ontwierp
Michel Zillig, student aan de
Eindhovense Design Acade
my, als afstudeerproject een
fietsaanhangwagen. Niet al
leen vaklieden kunnen hun
gereedschap erin kwijt, ook
doe-het-zelvers. Klussers en
vaklui moeten alleen nog even
geduld hebben, want de ge
reedschapskist op wielen is
nog niet in productie. Liefheb
bers van de wagen kunnen
zich bij Zillig melden voor de
wachtlijst. Ze krijgen bericht
als de eerste rolt. Een richt
prijs is nog niet bekend. Info:
M. Zillig Vormgeving, Amster
dam, 020 - 627.88.65.
Bijzonder klokje
Horlogemaker IWC uit Schaffhausen zou graag zien dat men
sen zich zorgen maken over de millenniumbestendigheid van
hun polsklokje. Niet dat het nodig is, want geen horloge zal
last hebben van de eeuwwisseling, maar de chique firma
hoopt haar 'Millennium Watch Da Vinei' te kunnen slijten.
Dat klokje heeft niet alleen een automatische chronograaf en
een maanstandaanduiding, maar ook een mechanisch voorge
programmeerde kalender die de komende 500 jaar de juiste
datum aangeeft. Zelfs schrikkeljaren brengen de horlogeher-
sentjes niet van de wijs. En het is ook nog waterdicht tot een
diepte van dertig meter! Wie nu gretig naar de winkel wil,
moet wel minimaal 23.150 gulden meenemen voor de roestvrij
stalen versie of f 35.950 voor goud.
PUZZEL
gram
elke verticale regel dient een woord van vier een van vijf en
van zes letters te worden ingevuld. Het woord van vijf
bestaat uit de letters van het voorgaande woord plus 1
woord van zes letters bestaat uit de vijf letters van het
'gaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld,
hen de letters in de vet omlijnde kolom een woord,
weetal - houtafval - vreemde taal;
ichtige plant - bergspleet - slaapvertrek;
bt zonder prijs - tussen - actief koolpoeder;
plezier - plaat - roofdier;
'ikomeling - platte steen - hiaat;
'agenvracht - grondvlak - lofwaardig;
Wing - strijdmacht - baai;
'boerenplaats - stel van bijeenhorende zaken - een weinig;
|°ngevuld - jam - dooier;
l erg - abonnee - bladvet.
123456789 10
Oplossing van maandag:
Horizontaal: 1Zeer; 4. erts;
7. geste; 9. va; 10. kas;
11. we; 13. moe; 14. nors;
17. zeen; 18. ooi; 19. zeep;
21. node; 24. wel; 26. en;
27. kot; 29. in; 30. zager;
32. door; 33. lade.
Verticaal: 1. Zeven; 2. eg;
3. rek; 4. ets; 5. re; 6. steen;
8. sap; 11. woerd; 12. ar;
13. me; 15. opeen; 16. sop;
17. zin; 19. zweed; 20retr -
22. of; 23. einde; 25. oog;
27. kar; 28. tel; 30. zo; 31. ra.
Sommige busreizigers hebben geen zin in ongevraagd meeroken met de chauffeur.
foto archief
foto gpd
