Zakenman valt voor fort II WEER Blunders rond studiehuis Trees 5 oudste koe van Nederland DINSDAG 23 NOVEMBER 1999 COMMENTAAR Het ziet er naar uit dat de voor 6 december aangekondigde scho lierenstaking tegen het studiehuis bij voorbaat succesvol is. Ten minste een deel van de inzet van de actie kan op steun rekenen van veel ouders, docenten, onderwijsambtenaren, politici en zelfs van de bedenker van het nieuwe onderwijssysteem voor havo en vwo. Met het studiehuis beoogden de toemalige bewindslieden Ritzen en Netelenbos twee vliegen in één klap te slaan. Leerlingen kun nen kiezen uit vier hoofdstromen van veertien vakken. Dat bete kent een welkome verbreding van het opleidingsniveau van mid delbare scholieren. Bovendien worden ze geacht zelfstandiger te werken en daarmee beter voorbereid te zijn op de aanpak in het hbo en aan de universiteit. Die uitgangspunten zijn in beginsel niet onredelijk. Kwalijk is wel dat de onderwijstop doof en blind bijkt te zijn voor de drie fouten die telkens bij de onuitroeibare zucht naar vernieuwing worden gemaakt. De eerste fout is dat bij veranderingen in het onderwijs niet voor de weg van de geleidelijkheid wordt gekozen, maar voor het grote, revolutionaire gebaar. Vervolgens is het tijdstip van invoering veelal te vroeg gekozen. De derde fout is dat kritiek wordt afgedaan als behoudzucht, en niet serieus wordt genomen. Deze traditie heeft in de loop der jaren een enorme kloof veroorzaakt tussen politiek en ambtenarij aan de ene kant en de scholen aan de andere kant. Ook bij de invoering van het studiehuis blijken docenten onvol doende voorbereid, leermiddelen onvoldoende aanwezig en leer lingen en ouders matig ingelicht. Minister Hermans en staatsse cretaris Adelmund zijn al twee keer met aanpassingen op het stel sel gekomen. Het is inmiddels hoog tijd om te stoppen met pap pen en nathouden, en te luisteren naar de mensen die het studie huis in de praktijk inhoud moeten geven. Doorgaan in een aan zienlijk lagere versnelling lijkt vooralsnog de enige verstandige Een nutteloos spotje Regelmatig zie je dat spotje in de STER opduiken: een leraar deelt aan een zo op het oog keurige klas cijfers uit aan leerlingen. Het schijnt een soort aanprijzing te zijn om het vak van leraar te kiezen, want aan onderwijzend volk bestaat een steeds nijpender tekort. Nu vind ik het al een futloos, nietszeggend spotje, maar de weinige wer vingskracht die ervan uitgaat wordt de laatste dagen meteen de grond ingeboord door programma's over de chaotische invoering van het zogenaamde studiehuis in het voortgezet onderwijs. Lera ren weten er vaak geen weg mee en leerlingen vinden het takenpak ket veel te zwaar; ze gaan er in december voor, of liever tegen, sta ken. Nog nooit vertoond. In Buitenhof zat zondag een topambtenaar van onderwijs, ene R. Zunderdorp, die dat studiehuis onderzijn hoede heeft. Tikkie te vlot tiep, naar mijn smaak. Hij deed denken aan een kruising tussen een vormingswerker en een hopman bij de padvinderij. Die man slaag de er waratje in de wereld op zijn kop te zetten. Hij vond onbekom merd dat we die komende staking van de scholieren maar met z'n allen moesten 'omarmenom het gesprek aan te gaan. Hij sprak soepeitjes over een mogelijke verbouwing" van het studiehuis. Dus wellicht een nog grotere bende. Moet je nagaan: dondert-ie eerst een onvolgroeid en slecht voorbereid plan het onderwijs in en gaat vervolgens de protesterende proefkonijnen over de bol aaien. Dat er op het departement van onderwijs nogal eens zonderling en wereld vreemd wordt gemanoeuvreerd wisten we natuurlijk al lang, maar zo'n imponerend warhoofd had ik nog niet eerder bezig gezien. Dat belooft nog wat voor de komende jaren. Soms denk ik wel eens: als we dat hele departement nu eens voor een jaartje in een baan om de aarde konden schieten, zou dat niet een zegen voor het onderwijs zijn? Gisteravond ging de discussie over het studiehuis en het daarbij passende ongenoegen weer pitttig verder in de rubrieken Netwerk, waar de scholieren nu eens aan het woord kwamen, en Den Haag Vandaag. Tot mijn immens plezier was tussen deze bedrijven door ook het spotje weer te zien om het vak van leraar aan te prijzen. Het had iets van slapstick. Zonde van het geld ook. Je moet toch wel gek zijn om in de huidige situatie het voortgezet onderwijs in te willen gaan. November gaat 'zacht' de boeken in Van zeer zacht naar koud. De eerste decade van november kwam in De Bilt uit op gemid deld 9,5 graden (op 1 november noteerde Valkenburg 's avonds 17,2 graden); de tweede decade was ruim 6 graden kouder. De gemiddelde temperatuur rond het midden van de maand (tijd vak 11-20 november) bedroeg 3,2 tegen normaal 5,9 graden. De maand als geheel zal onge twijfeld weer als zacht in de boeken terechtkomen want tot zeker begin december worden we geconfronteerd met lucht- aanvoer vanaf het zuiden van de oceaan. Tijdens het komende weekein de zou het kwik wel eens hele maal op dreef kunnen raken met uitersten boven de 10 gra den. Tussen hogedruk boven het Alpengebied en de Balkan enerzijds en lagedruk tussen de Azoren en Ierland anderzijds wordt een zuidelijke tot zuid westelijke stroming verwacht waarmee luchtmassa's uit de wateren tussen de Azoren en de Canarische eilanden onze kant op komen. Er is thermisch overigens nog heel wat mogelijk in deze tijd van het jaar. In 1929 (inder daad: het jaar van de Siberische februariwinter maar ook van de 35,2 graden op 4 september in Maastricht) werd het op de 22ste nog 18,8 graden in de Limburgse hoofdstad. Een ta melijk abrupte temperatuurstij ging deed zich voor in novem ber 1947. Op 20 november werd op Eelde nog -7,6 graden ge meten; de volgende dag werd het in Venlo 17,1 en meldde De Bilt met 15,7 graden een deca derecord. Na het druilerige weer van vooral gistermiddag en avond (Hoofddorp 5mm) bleef het vandaag op de meeste plaatsen droog. Ook morgen valt er geen regen (hooguit wat motregen) maar tijdens de ochtend kan wel op veel plaatsen mist voorkomen. Morgenmiddag trekt de mist op of gaat over in laaghangende bewolking. De temperatuur komt uit op maximaal 8-9 graden en de zuid tot zuid westenwind neemt, op de nadering van een oceaanfont, toe tot matig over land en tot krachtig langs de kust. Donderdag re gent het enige tijd, daar na wordt het een aantal dagen droog. 'Nacht\>ervoerder' Wim van Denderen restaureert Voordorp bij De Bilt tot partycentrum Vier jaar geleden was het nog één grote ruïne. Niemand had er een cent voor over. Za kenman Wim van Denderen investeerde een deel van zijn vermogen in de restauratie van fort Voordorp bij de Bilt. Morgen komt een leger topambtenaren er samen met staatssecretaris mevrouw Faber om over het conserveren van cultureel erfgoed praten. Van Denderen is daar gewoon gast. Hij houdt niet van praten, meer van doen. Dat zou met monumentenzorg meer moeten gebeuren, zegt de ondernemer. Het ging hem aanvankelijk he lemaal niet om het herstel van een monument. Wim van Den deren had geen bijzondere be langstelling voor de geschiede nis van het 125 jaar oude fort Voordorp bij Utrecht. Het ging hem vooral om de stenen. ,,Ben ik gek op, hou ik van", bekent de zakenman zonder dralen. „Wat een bakstenen, dacht ik. Die wil ik wel kopen". De liefde voor het gebouw kwam pas la ter. Zijn grootste liefhebberij is nu gasten rondleiden is het met veel zorg opgeknapte complex. Wim van Denderen, 57 jaar en energiek zakenman, mag zich als enige Nederlander particu lier eigenaar noemen van een militair terrein. De zeven hecta re grond met opstallen en grachten wist hij in 1990 min of meer onopgemerkt te verwer ven. Defensie had het spul al eerder overgedaan aan de Do meinen, die er wel vanaf wilde. Maar de provincie Utrecht had geen belangstelling en ook de gemeente Maartensdijk zag geen brood in de bouwval. De gebruiker, de Nederlandse In validen Sportvereniging mocht het voor 3,5 ton kopen, maar beschikte niet over de midde len. Van Denderen hoorde dat bij toeval en wist met de pach ters een deal te sluiten. Zij zou den het fort toch verwerven en aan hem doorverkopen. Als te genprestatie beloofde de slim me zakenman een ton in de clubkas te storten. En zo ge schiedde. De overheden schrokken zich een hoedje en D66 stelde kamervragen. De krant kopte: projectontwikke laar koopt het fort. Wim van Denderen kan er nog geamuseerd over verhalen. „Ik deed het met twee broers. Echt," in het begin had ik geen idee wat we ermee aan moesten. Al ronddolend over het terrein, kwam de fascinatie. Wat een bouwwerk. Wat een muren. An derhalve meter dik. De bouw kostte in 1869 bijna drie ton. Omgerekend kom je vandaag de dag al gauw op een bedrag Wim van Denderen voor zijn 'partycentrum' Fort Voordorp: „Laat particulieren geld steken in vervallen bui tenplaatsen en kastelen. Mensen die ergens eigen geld in hebben zitten, letten beter op hun spullen dan een anonieme overheid." foto michael kooren van zeker 180 miljoen. Ik raakte ook in de ban van de rol die het complex in de geschiedenis heeft gespeeld en wilde het ge bouw redden zonder een dui delijke doelstelling voor ogen te hebben." Voordorp maakt deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, een cirkel van 68 forten rond Utrecht. Aangelegd tussen 1881 en 1885. Ooit de belangrijkste verdedigingslinie van ons land. Kwam de vijand opzetten, dan werd het gebied tussen de for ten onder water gezet. Vanuit de stelling konden de aanvallers ook nog onder vuur worden ge nomen. Drie keer is het fort in opperste staat van paraatheid gebracht. In Voordorp was plaats voor 284 manschappen. Er is vaak geoefend, maar nooit op de vijand geschoten. Met de komst van lange afstandgrana ten en vliegtuigen had de Wa terlinie geen strategische waar de meer. De gewelfde zalen van de manschapsverblijven wer den later gebruikt door de plaatselijke schietvereniging. De laatste commerciële activi teit voor de grote verbouwing was een paintball-bedrijf, waarbij met verf oorlogje wordt Zonde van zo'n mooi complex, dacht Wim van Denderen. „Ik wilde een gebruik dat meer recht zou doen aan de geschie denis. Daarvoor was een on waarschijnlijke opknapbeurt noodzakelijk. Maar dit is uniek, mocht niet verloren gaan. Er zijn zoveel mensen die dit nog nooit van binnen hebben ge- zieji. Die forten zijn altijd ge heime afgesloten plaatsen ge weest. Ze stonden niet eens op de officiële landkaarten ingete kend. De grote uitdaging was een nuttige andere bestemming vinden en het toch een fort te laten zijn. Het moest goed en historisch verantwoord gebeu ren. Dat zou wel een paar cen ten kosten, maar ik kon wel wat missen en had er een goed ge voel over." Wim van Denderen vergaarde zijn vermogen als 'nachtver voerder'. Wanneer iedereen sliep, doorkruisten zijn bestel wagens het land. Eerst om re cepten op te halen bij opticiens en er geslepen brillenglazen af te leveren. Hetzelfde verhaal met kunstgebitten. En later - daarmee sloeg hij zijn grote slag - de filmrolletjes voor de ont wikkelcentrales van Kodak, Ag fa en Capilux. Er werkten 400 chauffeurs toen de TNT (voor heen PTT) het bedrijf van hem overnam. Wim van Denderen wilde nog een keer wat leuks doen en hoopt daarmee ook de funda menten voor de toekomst van zijn zoon en dochter te kunnen leggen. „We hebben er wel wat voor overhoop moeten halen", zegt hij nu vier jaar later. „Het .lekte overal. Het fort was over woekerd door bomen. De wor tels hadden veel metselwerk ontwricht en de waterhuishou ding totaal ontregeld. Ik ben begonnen met het verplaatsen van 6000 kubieke meter zand. Eerst moest het vochtprobleem worden opgelost." Daarna is met het herstel van Trees 5 uit Eibergen in de Achter hoek is met haar 23 jaar de oud ste koe van Nederland. Het dier werd gisteren uitgebreid gefê teerd door het college van burge meester en wethouders van Eiber gen. Namens het gemeentebe stuur kreegt Trees 5 een speciale koeientaart aangeboden. Eigenlijk werd de verjaardag te laat ge vierd, want Trees is op 17 april 1976 geboren. Omdat pas on langs bekend werd dat de Eiberg- se de oudste koe van ons land is, werd ze alsnog gehuldigd. Ook voor de eigenaar, boer en boerin Te Braak, is het een verrassing. „Ik werd onlangs door het Neder lands Rundvee Syndicaat (NRS) in Arnhem gebeld met de medede ling dat ik 'vergeten' was om Trees 5 af te melden. Toen ik ver telde dat de koe nog springlevend was, keken ze toch even vreemd op." De meeste koeien worden rond hun zesde jaar geslacht. Ne derland telt 2,4 miljoen koeien, waarvan er 10.000 ouder zijn dan tien jaar. Koeien ouder dan twin tig jaar zijn een zeldzaamheid. FOTO ANP Joop Tegenwoordig kijkt hij vanuitzijn werkkamer uit over het Tien An Men-plein van de Ne derlandse cultuur. Links ziet hij het Con certgebouw en recht vooruit, aan de over kant van een voor miljoenen guldens vorm gegevengrasveld, het Van Gogh-museum. Als hij iets dichter bij het raam gaat staan en de blik naar rechts richt, ziet hij de gevel van het Rijksmuseum. Iets in mij zegt dat hij zijn hele le ven lang naar die plek verlangd heeft. Omdat hij daar hoorde. Eigenlijk. Erkenning die hij nu zelf maar heeft gekocht, het mooiste was natuurlijk geweest als de gemeente Amsterdam hem de lokatie had aangeboden. Maar hij was realist genoeg om daar niet op te wachten. Weet u al wie het is? Hij begon zijn r carrière in een feestwinkel aan de Amsterdatnse Molukkenstraat. toeval lig de buurt waar ik ben opgegroeid. In gedachten zie ik hem daar achter de toonbank staan, een handelaar in vro lijkheid die zich warmt aan de voor pret van zijn klanten. Het is allemaal JUSTUS VAN OEL onschuldig vermaak, het zijn de feestneuzen en de maskers, de gezellige imitatiedrol en het jeukpoeder van de jaren vijftig. In honderden huiskamers wor den zijn mopjes losgelaten op de veizamelde familie leden. Hij ziet in al die huiskamers dan al theatertjes. Door hein geprogrammeerd. Want hij is meer dan een middenstander. Hij is de gezellige oom, die het liefst overal zelfbij zou zijn geweest: Misschien was hij nóg liever acteur geworden, komisch acteur, maar dat is er nooit van gekomen. Zelf vertelt hij nog graag aan het bezoek hoe hij ooit als man-met-cape namens een snoepmerk voor le vend reclamebord speelde. Nog altijd herinnert hij zich de glimmende kindergezichten die hij toen om zich heen had. Al bij dat eerste optreden kwam hij er achter dat hij geen acteur was, maar hij leerde óók dat zelfs een matig acteur meer teweegbrengt dan de beste plastic feestneus. Joop verlegde zijn handel naar acteurs, springlevende feestneuzen waarvoor hij de zaken ging regelen. Vanaf nu bevoorraadde hij heuse theaters met een levend assortiment, mensen met uitstraling, geboren blijmakers die hij oprecht bewonderde. Joop was gekomen waar hij wilde. Van de toonbank naar het theater. En toch, er bleef iets aan mankeren. Erkenning. Nog steeds werd door Ons-Soort-Mensen over hem ge praat als een feestwinkelier die eigenlijk nooit iets anders gedaan had dan zijn feestwinkel groter ma ken. Als een man die nooit een centimeter was opge schoten. ook al had hij inmiddels 800 miljoen op de bank. Daar zat natuurlijk iets in. Eerst had Joop het scheetkussentje in de huiskamers verruild voor de bulderlach in het theater, maar hij keerde later weer terug naar de Nederlandse huiskamers, wederom als pretleverancier-uit-voorraad. Als de grote man ach ter tientallen pratende plastic feestneuzen, op miljoe nen televisieschermen. 'Mission accomplished'. Be halve die erkenning dan. Sinds kort houdt Joop van den Ende kantoor op het Museumplein en kijkt aan alle kanten uit op de steengeworden nalatenschap van cle grootste kunste naars ter wereld. Wat zou eraan de hand zijn? In zijn leven zijn het laatste jaar twee fundamenteel nieuwe dingen gebeurd. Hij heeft zich ziekgemeld bij zijn televisiepoot. Ja u hoort het goed: Joop kan we gens ziekte niet meer met omroepbazen praten. Wat zijn ziekte behelst, is ook duidelijk: hij wil geen rot zooi meer moeten maken. Ja, hij heeft het zelf gezegd. In het openbaar. Joop vind het niet gezellig meer. Komt dat omdat het volk steeds jonger is geworden en zijn feestwinkel is ontgroeid? Of is Joop zelf te oud geworden voor het scheetkussentje? Binnenkort komt hij met een gratis Sondheim-musi- cal in de open lucht. Op het Museum-plein. Denk ik. dagen ]arn het metselwerk begonnen. Alles volgens de originele bestekteke ningen. De smid maakte nieuw hang- en sluitwerk, de timmer man zorgde voor authentieke zware deuren. Inmiddels wist Wim van Denderen welke be stemming het fort zou krijgen. Een breed horecabedrijf. Voor vergaderingen, feesten en zelf huwelijksvoltrekkingen. De eet zaal werd verbouwd tot trouw- kapel en in het kruithuis zit zijn eigen kantoor. Op de originele houten deur staat nog 'gooi je sigaret op straat voor je de dood ingaat'. Wim van Denderen verspijker de vijf miljoen aan het fort Voordorp. „Zonder een cent subsidie." Hij weet zeker dat al het geïnvesteerde geld weer wordt terugverdiend. „En met behoud van een stuk cultuur dat anders verloren zou zijn ge gaan", zegt hij niet zonder trots. „Ik ben er achter geko men dat de overheid particulie re zakenmensen meer ruimte moet geven voor dit soort res tauraties. Er is nog zoveel te doen. Stel heldere voorwaarden en laat het bedrijfsleven z'n gang gaan. Denk aan mensen zoals ik, die met een econo misch plaatje in het achter hoofd maar met respect voor het verleden zoeken naar een nuttige nieuwe bestemming. Laat particulieren geld steken in vervallen buitenplaatsen en kastelen. Mensen die ergens ei gen geld in hebben zitten, let ten ook beter op hun spullen dan een anonieme overheid." Wim van Denderen leidt zijn gezelschap door loopgraven, langs traverses, door een vluchttunnel, langs de marco nistennissen om bij de latrines stil te houden. Achter een glas plaats is een gerestaureerde poepdoos te zien. „Ik zoek nog een etalagepop die z'n knieën kan buigen om er op te zetten. Het is geen museum, maar dat soort kleine dingen vinden de mensen leuk." LEON KLEIN SCHIPHORST» Blijdorp-olifanten naar Canterbury Drie grote containers op twee diepladers. Daarin vertrokken gistermiddag vijf olifanten uit de Rotterdamse diergaarde Blij- dorp via Zeebrugge en Dover naar Canterbury, hun nieuwe woonplaats. Het vertrek van de drie dames en twee kalfjes was noodzakelijk omdat de koeien uit de groep niet meer overweg konden met de drie andere oli fanten in Rotterdam. Na het overlijden van de stokoude leidskoe Sonny werd het oor log. De twee groepen werden apart gezet, maar zelfs daarna provoceerden ze elkaar nog over de hekken. Blijdorp wilde de 'eigen' olifan ten Irma, Douanita en Yasmin houden. Ook al omdat de een paar jaar geleden naar het Duit se Münster vertrokken Bern- hardine eind deze week weer terugkomt. Verder verwacht Douanita begin volgend jaar haar eerste jong. Nog 39 dagen en hei we millennium brer Reden voor deze kratë in een dagelijkse seri els, rug te kijken op bela gebeurtenissen die p grepen op correspoi ert Caj rende data in de afgi n 1000 jaar. Deze weel >rde h nov 1963: moord op F.Kennedy; 23 nov eerste juke-box geïnperhi leerd; 24 nov 1642: Janszoon Tasman oihrse Tasmanië; 25 nov IS Suriname onafhank 26 nov 1962: TV-uit21 ding Open het Dorp nov 1852: Ada Baron computerprogramn -RDAf ivissel verj i, de Ween in c en we doud bev\ aft, ve ruim retari: dat e ogsl( cent. ipei als hie Of 23 NOVEMBER 1889 Het moet in de vroege j< zestig zijn gebeurd in ee streng rooms katholiek bants dorpje. Een boze stormt het plaatselijk ca. nen om de dansende b( op het duivelse van dat '8 ding in de hoek te wijze lerda café-eigenaar wil zijn kl Sen d niet kwijt, maar is teveniaakt vroom man. Hij doet he Maria in de jukebox en pastoor een stoel. Zo bij Brabanders. Op 23 n - ber 1889 kunnen ze zuile wikkelingen rond de juln die dan nog automatic s f graph heet, niet vermotutter: een etablissement in Satervc cisco wordt het prototy de muziekkast gepresei De machine is fonograaf van Edison ei het apparaat hangen vij gen waardoor de luistei47-ja muziekrol kunnen belu De tijd van de vermaart litzer is nog ver weg, zo de rock 'n roll dan nog de jukebox geassocieer ch« worden. Het is vooral c muziek vain bijvoorbee Miller en andere de eerste decennia te h Op de drempel van alw r hei volgende eeuw geniet d evee litzer opnieuw een grotB lariteit. 'Het maakt bij v 31 mensen emoties los', alpÉ^sl porteur René de Jong Music Nederland, dat ji. enige honderden Wurli3 aan de man brengt. MENSELl ,,De tijd van eeuwige vre nog niet aangebroken en mijn laatste woorden ove stand in de wereld." Zot G.B.J. HILTERMANN g dag even voor twee uur i ste commentaar op de tc in de wereld voor de AVF Hiltermann (85) nam gis afscheid nadat hij tienta ren elke week voor de AV der de titel De Toestand Wereld metG.B.J. Hi Iter de internationale (politie atie onder de loep had gi Gustavo Bernardo José H mann sprak zijn eerste ci uit in oktober 1956. Hij sindsdien naar schatting 2000 gevuld. Daarbij wa de jaren zeventig ook op commentator actief. Voa Televizier nam hij ook or titel De toestand in de W internationale ontwikkel onder de loep. Hiltermar mentaar was niet altijd c streden. Vorig jaar juni h commentator zich bijvoo ,eul de woede van het Lande reau ter bestrijding van F discriminatie op de hals radiocolumn zei hij toen asielzoekers „etnische p teurs" waren en dat etnii minderheden niets toevo aan de cultuur. Koningin Beatrix en kroo bf Willem-Alexander wonen welijk bij van de E kroonprins FILIP op 4d in Brussel. Dat blijkt uitf| voorlopige lijst die het B hof gisteren verspreidde! Europese vorsten hebber komst voor de trouwerij*] en MATHILDE D'UDEKl COZ al bevestigd. De C ningin Margrethe, koninfl Gustav van Zweden en df koning Harald staan opl Zij komen met hun echtf echtgenote. Prins Claus! niet op de lijst. Aan kroor is geen gebrek. De Brits' prins Charles, de Spaans, opvolger Felipe en Albert! fï Monaco zijn van de partij Nepal wordt prins DipenjP wacht. Ook de Japanse^ zoon Naruhito en zijn vi ken hun opwachting. eau Ami :ekei Lirnl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 2