'Wij zijn geen echte publieks-pleasei
Slater in LVC: huiveringwekkend koud en opwindend
Klucht en ernst op eenakterfestival theater Imperium
Cultuur Kunst
Bachkoor Holland vormt
indrukwekkende eenheid
Fototentoonstelling Carel Willink
'Oh moeder, i
wil bij de revu
MAANDAG 15 NOVEMBER 1999 MI ID
'De Poolse bruid' wint publieksprijs
braünschweig De Nederlandse film 'De Poolse bruid' van regis
seur Karim Traïda heeft in Duitsland de Eerste Braunschweigse
Filmprijs gewonnen. Zondag werden de prijs van 20.000 mark
en het bijbehorende beeldje uitgereikt. 'De Poolse bruid' gaat
over de relatie tussen een Groningse boer en een Poolse vrouw.
De film won eerder de publieksprijs van het Filmfestival Rotter
dam in 1998. Ook de 2100 bezoekers van het Duitse festival die
hun stem uitbrachten vonden 'Die polnische Braut', de beste.
Filmsterren van de eeuw
los angeles James Stewart en Katharine Hepburn zijn de film
sterren van de eeuw. Dat vinden althans ruim 115.000 Amerika
nen die hun mening gaven aan het Amerikaanse tv-station ABC.
De beste tv-persoonlijkheid is 'The Fonz' uit de serie 'Happy
Days', gespeeld door Henry Winkler. In de categorie acteurs ko
men Cary Grant en Humphrey Bogart op de tweede en derde
plaats. Bij de actrices komt Audrey Hepburn als tweede uit de
bus, gevold door Ingrid Bergman. Ook bij de tv-persoonlijkhe-
den scoort 'oud' beter dan nieuw. Lucille Ball en Captain Kirk
(William Shatner) komen in deze categorie op de plaatsen twee
en drie. Cartoonfiguur Bart Simpson en Cosmo Kramer (Mi-
cheal Richards) uit 'Seinfeld' maken hier de top-5 compleet.
De Jager leidt Nationale Toneel
den haag Zakelijk directeur van Het Nationale Toneel Evert de
Jager neemt met onmiddellijke ingang de algehele leiding van
het Haagse toneelgezelschap op zich. De Jager is daarmee eind
verantwoordelijk voor het artistieke en zakelijke beleid.
Concerten Doe Maar bijna uitverkocht
delft» Ook de kaarten voor de extra concerten van Doe Maar
zijn zaterdag als warme broodjes over de toonbank gegaan. Al
leen voor het 'allerlaatste' concert zijn volgens concertorganisa
tor Mojo nog enkele kaarten verkrijgbaar. In totaal geeft de le
gendarische nederpopgroep volgend jaar dertien concerten. In
totaal zijn volgens een woordvoerster van Mojo zo'n 130.000
kaarten voor de Doe Maar-concerten verkocht.
Nieuwe galerie in Burgsteeg
leiden Aan de Burgsteeg 2 is gistermiddag de nieuwe galerie
Art Above All geopend. De eerste expositie bestaat uit werk van
Jeroen van Valkenburg, één van de eigenaars van de galerie. De
ze Leidse schilder put inspiratie uit oude mythen en sagen, ge
combineerd met zijn eigen droombeelden. De expositie duurt
tot 31 december. Een deel van de werk is permanent te zien.
Daarnaast komen er wisselende tentoonstellingen.
Sjoerd Kuyper schrijver van
geschenk Kinderboekenweek
Sjoerd Kuyper schrijft het geschenk voor de Kinderboekenweek
2000. Het gebruikelijke prentenboekje wordt gemaakt door Dick
Bruna die volgend jaar zijn 100ste boek publiceert. De kinder
boekenweek is van 4 tot en met 14 oktober, zo heeft de organi
satie, de stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse
de Boek (CPNB), laten weten. Het motto voor de week is 'Drift
kikkers en Feestvarkens - Over de aard van het beestje'. Het
motto is gekozen met een knipoog naar Werelddierendag die
samenvalt met de eerste dag van de boekenweek. Ingegaan
wordt op de karakters van de hoofdpersonen uit de kinderboe
ken: waarom hebben de lezers een hekel aan de ene figuur, en
houden zij van de ander?
maarten baanders
Concert: 'Motetten' door Bachkoor Hol
land. Gehoord: 13/11, Pieterskerk, Lei-
Alsof het één groot instrument
was, zo klonk zaterdag het
Bachkoor Holland in de Pie
terskerk. De hechte eenheid
van het koor werd moeiteloos
uitgebuit door dirigent Daniel
Reuss. Het programma van mo
tetten uit de Romantische pe
riode bevatte een rijkdom aan
schakeringen die mooi tot hun
recht kwamen. Het was prach
tig te horen hoe Reuss precies
die stemgroepen uit de eenheid
naar voren fiet komen die de
lijn van de muziek onderstreep
ten.
Dit gold nog eens extra voor
de drie psalmen van Mendels
sohn, die passages bevatten
voor solisten verspreid over alle
stemgroepen. In het algemeen
waren waren de solisten trefze
ker en helder en speelden de
persoonlijke timbres fraai op el
kaar in. Prachtig trof het koor
de afwisseling van lichte reso
luutheid, warme lyriek en ver-
vuldheid die zo kenmerkend is
voor Mendelssohn.
Twee van de 'Acht geistliche
Gesange' op. 138 van Reger kre
gen een ingetogen vertolking
die paste bij het ietwat bedruk
te karakter van deze muziek.
Veelzijdiger klonk Brahms.
'Warum ist das Licht...' opende
met een stralend accoord,
waarna de muziek zich al in de
eerste maat terugtrok in een
zachte bezonkenheid. Deze
spanning tussen extravert en
introvert vormde een indruk
wekkende kracht in alle vier de
motetten van Brahms. De mu
ziek van deze componist kent
een breed scala aan stemmin
gen, van heftig tot lieflijk, van
beweeglijk tot rustig. Het zijn
stemmingen die nooit luchtig
opgeroepen worden, maar iets
van een verovering veronder
stellen. De uitgebalanceerde
vertolking door het Bachkooi
gaf deze diversiteit alle ruimte
Alle schakeringen waren aan
wezig. Climaxen werden niet al
leen door verhoging van het vo
lume bereikt, maar ook doordat
er naar een helderder en ope
ner timbre werd toegewerkt. Op
zulke momenten was het koor
op zijn sterkst.
Zeer breekbaar zetten de ho
ge stemmen 'Ave Maria' van
Bruckner in. Bruckners serene
stijl met zijn machtige dynami
sche opbouw tot weidse forte-
accoorden werd zeer beheerst
uitgevoerd, in alle drie de mo
tetten. Indrukwekkend was het
als de muziek na een luide pas
sage langzaam afdaalde naar
een heel zacht 'Amen', zonder
dat er ook maar iets van de in
tensiteit verloren ging.
Verrassend was 'Abendlied'
van de niet zo bekende Josef
Rheinberger. Het was een goe
de keus dit aangrijpende werk
nog eens als toegift te laten ho-
Een benige kale kop in het duister. Iets anders is
er niet te zien achter de opgestapelde zwarte do
zen elektronica op het podium. En toch kijken
gedurende bijna heel het concert de eerste rijen
in het LVC steeds richting podium naar de mage
re jongen die naar men beweert de redder ik van
de Britse techno. En Luke Slater krijgt waarempei
zelfs na elk 'nummer' applaus. Het typeert de
veranderde houding die het poppubliek de afge
lopen tien jaar heeft ingenomen tegenover de
voorheen anonieme disc jockey. Wat dat betreft
spreken de astronomische gages die worden
neergeteld voor de grootmeesters boekdelen. Sla-
ter ligt nog ver onder de nu al legendarische
tachtig mille van het New Yorkse gezelschap
Masters at Work afgelopen vrijdag in het Rotter
damse Nightown, maar een kaartje a 27,50 is ook
niet mis. Teveel zegt u? Nou, daar verschilt een
uitverkocht LVC danig met u van mening.
In het circuit heeft Luke Slater dan ook als
sinds zijn projecten met Planetary Assault Sys
tems een reputatie opgebouwd. Met zijn debuut-
cd 'Freekfunk' liet hij een indrukwekkende staal
kaart horen van angtsaanjagende geluidsland
schappen tot jazzy triphop. Met het dit jaar uit
gekomen 'Wireless' vervolgde hij zijn eigen uitge
stippelde route naar een nog abstractere vorm
van techno en vermeed daarbij de gemeenplaat
sen.
Slater is vroeger drummer in een punkband
geweest en dat kim je horen. Vanaf het eerste ho
ge ruis, dat het publiek eerder uitzinnig maakt
dan ineen doet krimpen van pijn (denk aan 1000
krijtjes en een schoolbord), maakt de blitzkrieg
van Slater één ding duidelijk. Hier gaat niemand
naar huis voordat liij/zij een gaatje in het trom
melvlies heeft.
De jonge dj 'speelt' bijna integraal 'Wireless'
op het podium met dat verschil dat alles net iets
harder, scherper en gemener klinkt. Dat is goed
beschouwd ook de enige meerwaarde van het li
ve concert. De bassen zijn ultrasoon, de hoge to
nen beslaan het hele ruisspectrum, van onst-
snappende stoom tot een slecht afgestelde tran
sistorradio, en daartussen zit niks dat de associa
tie oproept met enig conventioneel muziekin
strument. De muziek is eerder een soundtrack
voor een nerveus gemonteerde film vol branden
de autowrakken en exploderende vlieg
ren dan voor een gezellig avondje stapp p|
voegt aan die ritmische kakofonie vervi
diostemmen toe en zijn eigen stem di
vocoder eerder vervreemding oproept n,
kenning.
Het heeft de vereiste uitwerking op h el
dat elke aanslag op zijn zintuigen in'j er
met gretigheid onthaalt. Live is de nj
Slater net zo indrukwekkend in al zijn
geraffineerd in ritme en reduceert all]
Chemical Brothers hebben gemaakt ta
herkenningstunetje voor de Teletubbie
kertijd agressief en afstandelijk, huiv jc
kend koud en opwindend, veel
beats en een nieuwe mijlpaal in de da n
vers voor de nieuwe eeuw. Techno 2O0f in
>rJ
Première Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten in Leidse Schouwburg
Komen we na onze dood terug als Lord Nelson of is het
gewoon over en uit? Bonzen we na ons verscheiden als
'Poltergeisten' op de slaapkamerdeur van onze chef of
vervliegt onze geest als een scheet in een storm? Dit
soort elementaire vragen komen, verstopt onder veel ge
lach, aan de orde in 'Mannen op de maan', het nieuwe
cabaretprogramma van Erik van Muiswinkel en Diederik
van Vleuten. Zij verkennen in dat programma, dat op 16
november in de Leidse schouwburg in première gaat, de
Wereld van het Onzienlijke, waar zij de strijd aanbinden
met wichelroedelopers, illusionisten, astrologen en, zo
als Gerard Reve het eens kernachtig heeft omschreven,
'soortgelijke ruitentikkers en andere branchevreemde
gedrochten.
leiden cees van hoore
Diederik van Vleuten heeft er
zin in, al kruipt hij niet meer in
de huid van de weerwolf „Ik
heb die om stemtechnische re
denen moeten laten vallen. Als
je dat zo'n keer of tachtig achter
elkaar moet doen, kun je met
een naar de keel-, neus- en oor-
arts. En met behulp van ge
luidseffecten kreeg het iets in-
geblikts. En dat kun je zo'n wolf
nu ook weer niet aan doen."
Van Muiswinkel en Van Vleu
ten maken nog cabaret met een
boodschap. „Maar ik zou bij
God niet weten wat die bood
schap is", zegt Van Vleuten.
„Toch zit er een lijn in ons pro
gramma. Erik is de man die
vindt dat het na de dood is af
gelopen, heel nuchter. Ik heb
allerlei fantasieën over wat er
nog na dit leven zou kunnen
komen. Kijk, ik vind het best
aardig om te fantaseren over re-
incarnatie, al geloof ik daar zelf
niet in. We plaatsen er natuur
lijk wel een paar kanttekenin
gen bij. De meeste mensen zien
zichzelf terugkomen als Koning
Arthur of Cleopatra. Een beetje
lachwekkend. Niemand die
zichzelf als werkster ziet terug
komen of als lintworm. Nee.
We gaan in ons programma wel
degelijk in op allerlei bijgeloof
en hypocrisie. Het geloof is
maar al te vaak een zoethou
dertje."
„De huidige generatie caba
retiers, en dan heb ik het niet
over Hans Teeuwen of Theo
Maassen, maakt zap-cabaret.
Snelle grappen, snelle wisseling
van onderwerpen, vaak slap-
stick-achtige, komische tafere
len, zoals bij Plien en Bianca en
De Vliegende Panters, maar
geen echte uitwerking van de
gedachte. Ik ben niet vies van
een morele onderstroom al heb
ik een bloedhekel aan het opge
heven domineesvingertje. Maar
enige kritiek wordt toch wel ge
formuleerd, al is het dan ver
huld en ingebed in de scènes.
Er zit wel een boodschap in.
Wij zijn niet wat je noemt pu-
blieks-pleasers. In die zin staan
we wel in de traditie. Youp van
't Hek heeft het er al jarenlang
over dat we ons niet monddood
Erik van Muiswinkel (links) en Diederik van Vleuten verkennen de Wereld van het Onzienlijke.
foto katinka krijgsman
moeten laten maken en tot in
onze vingertoppen moeten le
ven. Freek de Jonge heeft de
waarheid in pacht. En wij wil
len ook wel wat zeggen."
„Het gaat allemaal wel erg
snel, ja. Je kunt niet meer, zoals
Paul van Vliet, komen aanzet
ten met een anderhalf uur du
rende conférence of
lange uitwerking van
tje. Dat duurt het pii )i
te lang. Ik denk dat
daarvoor toch groten
antwoordelijk is. Di ig
hebben moeite om zii
één onderwerp te b
hebt natuurlijk van c
tiers die daar een r
zijn. Mijn grote held
bied is toch Toon Hei |f
kan als enige anderha
doorgaan over zijn jei
tard en dan verveelt
moment. Maar dat
de manier waarop hij
Door zijn mimiek,
lent."
„Ook in ons prograi
nen we niet heen o
zaken als Big Brothe
intellectuelen in Vrij
en de Haagse Post I
het begin van dat pi
de makers ervan nee
Het was helemaal n L
nu er tweeënhalf milj
sen naar kijken, draa
Dan moet er toch wf*e
de hand zijn. Kijk,
ook liever naar een
mentaire op de B
raakt toch gefascint
zo'n vreemde fom
boeit toch, net zoals
boeit. Maar je moet
heilig gaan maken,
meer heilig. Gelukkig
fantaseer in ons pi
wel over een hiernam
maar ik geloof eigen
dat het vlees beter is
nen. Ik zie God meer'
nier zoals hij in Moe
wordt gezien. Een gro cj
die uit de hemel kon
als we uit het graf
staan, snel weer de
trapt."
Amstelveen Sylvia Willink (de vierde echtgenote van schilder Carel
Willink) kijkt naar de zelfportretten van haar overleden man. De niet
eerder aan het publiek getoonde foto's gebruikte Carel Willink (1900-
1983) als voorstudies voor zijn schilderijen. De tentoonstelling van
ruim vijftig foto's van schilder Willink zijn tot en met 16 januari te
zien in het Cobra Museum in Amstelveen. foto anp
susanne lammers en wijnand zeilstra
St. Pancratius uit Roelofarendsveen; Radijs uit Al
phen aan den Rijn, Zolderkolder uit Hoogmade; Pl-
oef uit Leiden; Vios uit Oude Ade en Onder Ons
uit Hazerswoude. Gezien: 13 en 14/11, theater Im
perium Leiden. Eenakterfestival nog te zien: 19/11,
20/11 en 21/11, aldaar
Tijdens het eenakterfestival van het
Centrum Amateurtoneel Rijn en
Veenstreken (CARV) kunnen amateur
toneelverenigingen in de regio gedu
rende twee weekeinden met eikaars
werk kennismaken in het theater van
Imperium. Een vakjury en een pu
blieksjury zullen een oordeel uitspre
ken over het aanbod van dit festival
dat inmiddels zijn zesde aflevering be
leeft.
Misschien wordt toneelgroep Zol
derkolder uit Hoogmade 'gediskwalifi
ceerd'. Als je de spelregels serieus
neemt, hoort 'Rouwkost' van Bert Ede-
lenbos niet thuis op een eenakterfesti
val. In feite bestaat dit stuk namelijk
uit drie bedrijven die ieder afzonderlijk
als eenakter te beschouwen zou zijn.
Maar misschien is men niet zo streng
in de leer. De groep acteert op het
randje van kluchtigheid - met alle
pruiken en overdrijving die dat met
zich mee brengt. De zwarte humor van
bepaalde begrafenisrituelen komt uit
gebreid aan bod. Met een echte
doodskist op het dressoir pakt de ver
eniging stevig uit, waarbij de koddig
heid van het spel meestal nog net bin
nen de perken blijft. Dat is vooral te
danken aan het feit dat sommige spe
lers op natuurlijke wijze een lach we
ten te scoren.
Tussen alle flauwekul door speelt op
de achtergrond de thematiek van een
incestueuze vader-dochterrelatie, het
geen hoofdbestanddeel is van de mo
noloog 'Hutspot' van Theo de With die
wordt gespeeld door An tje Hooijenga
van gelegenheidsgroep Radijs uit Al
phen aan den Rijn. Hooijenga bouwt
in haar verhaal een fraaie spannings
boog op en doseert haar emoties als
moeder en echtgenote op overtuigen
de wijze. Het geheel is alleen iets te
traag van ontwikkeling.
Terwijl Hooijenga in haar verhaal di
rect de bezoekers toespreekt, doet
Yvon Noltes van St. Theodulfus in haar
bijna-monoloog alsof we er niet zijn.
De tekst vereist dat, maar het geeft iets
gekunstelds en maakt het voor haar
niet gemakkelijk. Niemand zegt in
zichzelf: ik lag in het ziekenhuis, ik had
mijn been gebroken. Bovendien houdt
haar verhaal het midden tussen een
monoloog en een dialoog met haar
overleden moeder die af en toe het
woord neemt. Het is vis noch vlees.
Beiden blijken niet in staat om het sta
tische karakter van de tekst te doorbre
ken.
Zondagavond draait het allemaal
om illusie. Ploef begint met een mild
filosofisch en absurdistisch stuk. In
'Een wonderbaarlijke nacht' van de
Pool Mrozek overnachten twee colle
ga's in één hotelkamer, waarbij hun
dromen zich verstrengelen met de
werkelijkheid. Ineens staat daar name
lijk een vrouw, die niet echt kan zijn,
maar als zij niet echt is, zijn de twee
heren zelf ook niet echt. Helemaal uit
de verf komt het stuk niet, een lichte
houterigheid hangt over het spel, maar
het is een mooi gegeven.
'De eenentwintigste vertelling' door
Vios op basis van Boccaccio's Deca-
merone begint prachtig. Vijf monniken
dragen, luid 'Dood en pest' roepend,
een kist rond, die later omgebouwd
wordt tot biechtstoel en nog weer later
tot bed. Geniale eenvoud kenmerkt het
decor, en de verteller weet prachtig
sfeer op te bouwen, maar de inzet en
het vernuft waarmee het gebracht
wordt, wekt verbijstering omdat het
stuk zelf zich ontpopt tot niet meer
dan een nogal schuin niemendalletje
op rijm. Vios laat weinig aan de ver
beelding over.
Voor 'De onoverwinnelijke kuisheid
van A. Bielowski, waarmee Ha-
zerwsoude afsluit, is flink in de ver
kleedkist gegraaid. Een kleurrijk kijk
spel, waarvan je niet te diep naar de
betekenis moet graven. Een bonte
warreling van rare vogels, idiote buur-
bewoners, hoofdloze recensenten en
topless kelnerinnen wervelt om de
centrale figuur, een onweerstaanbare
man die zich als brandspuit voordoet.
Zijn vriend vraagt hem om op zijn veel
jongere vrouw te passen als hij de stad
uit moet en terwijl hij voor de deur op
wacht staat, trekt het grotestadsleven,
compleet met duiven, plassende hon
den en een losgebroken ijsbeer, langs
hem heen. Voor Onder Ons een reden
om feestelijk uit hun dak te gaan en -
het moet gezegd - hun vrolijkheid
werkt aanstekelijk.
Meezingconcert in Leidse Schouw
„Altijd kaviaar en nooit meer
aardappels met sju Oh moe
der, ik wil bij de revue". Het
liedje van Wim Sonneveld
werd uit volle borst meege
zongen afgelopen zaterdag
avond in de schouwburg.
Want daarvoor was de zaal
immers gekomen. Meezingen
en meedeinen op wijsjes die
de tand des tijds doorstonden.
Iedereen ging er tegenaan.
Jong en oud.
„O Foxie Foxtrot met je
elastieken benen/ Die wil elke
avond naar een dancing toe."
Ze kunnen er geen genoeg van
krijgen. Een dankbaar koor ze
telt op het rode pluche. En dat
heb je als artiest nodig tijdens
zo'n sing-in. Geeft je vleugels.
Ze stellen zichzelf voor als de
twee muzikale masters of ce
remonies van de avond, de
gebroeders Grevelink. Midden
dertig, deze Bas en Ralf. Wil
len ook kwijt dat ze beiden ge
studeerd hebben. Maar zeven
jaar geleden begon het arties-
tenbloed te kriebelen dat zij
goten in dit concept: verzamel
alle ijzersterke Nederlandstali
ge liedjes uit je jeugd die in
het geheugen staan gegrift,
neem een stevig driemans
combo (toetsen, drums, bas
gitaar) die deze liedjes zo uit
de mouw schudt en zet als
achtergrond een informeel
koor van, pak 'm beet, twintig
leden neer. Maar schitter zelf.
Want geen koorlid treedt op
de voorgrond. Sterren van de
avond blijven de twee broers.
En er komt geen enkele be
kende gast over de vloer, ter
wijl je dat min of meer ver
wacht op een avond als deze:
dat er nog een schim die huis
de in dat glansrijke verleden
uit de oude doos wordt geto
verd. Maar dat is niet het ge
val. Mag de pret niet drukken.
De gebroeders Grevelink zijn
begiftigd met een krachtige
stem. Bovendien di
hun tekst duidelijk
dat is heel belangrijl
interactieve voorste!
deze.
„Bladzijde 31,
Blader, blader, in de
del die bij aanvang
reikt. Oh, 't is die
Johnny Lion. „Ik zag
in Parijs en in Turijn
sinki, in Londen en
De ranja gaat erin i n
koek. Twee lijnen m it
lampjes versieren he n
Op het achterdoek t
ning vol vrolijk zingi
zichten.
Voor de pauze kc
drankliederen naar
glaasjes madeira, Rita
vertrouwde bakkie I a
voor de alcoholvrij!
'Ach vaderlief, toe d ii
meer'. We gaan kris! ir
de liedbundel, en ei !l
ook nmnmers gezong i
niet in staan. Na n n
twintig voorstelling! In
zo'n show nu eenmai
gen leven leiden.
Het podiumkoor
uit het hoofd, en haE
beetje bij. Achtergi
en decoratie. Hun rol
een aan te moedigei
zingen. Maar eigenli
aanvuring overbodig,
bliek blijkt vanaf hi
liedje razend enthou
als er dan ook nog ee
jes worden uitgedeel
kelen te smeren, wort
lemaal een dolle b
meezingconcert: 'Ik
dat ik je niet verge
kent een succesforfl
twee gastheren wilde
lijk altijd al bij de re
als de bezoekers. Zijn
men toch nog in
'Ik ben blij dat ik je
geten ben' is nog ziel
december (middi
avond), Diligentia, D
