'Michael is geen monster'
132
ZATERDAG 13 NOVEMBER 1999
Ouders strijden al vijjtien maanden voor opvang ADHD-kind
hyperactief werden ze vroeger
genoemd. Tegenwoordig
hebben de deskundigen het
over kinderen met ADHD
f^ttention-deficit/hyperactivity
disorder). Ze zijn druk,
igressief, onrustig en kunnen
zich niet concentreren.
Kinderen met deze stoornis
kunnen, als ze niet goed
m\prden begeleid, tussen de wal
en het schip terechtkomen,
wal voor de ernstige vormen
n deze stoornis schiet de zorg
kort, erkennen onderwijs- en
hulpinstanties. Dat is ook de
waring van Agnes en Marco
iel uit Alphen aan den Rijn.
Zoon Michael (12) heeftal
vijftien maanden vrij.
Noodgedwongen. Er is geen
school die hem wil hebben.
Maar het is geen
strontvervelend joch, zeggen
zijn ouders. Als bij aanvang
m het interview blijkt dat de
fotograaf een uur later komt,
at Michael volledig door het
if. ,,We hadden om twee uur
afgesproken", schreeuwt hij
terwijl hij de kat van zijn
schoot gooit en de trap op
stampt. „Dat is Michael",
zuchten zijn ouders.
i\
Michael Vogel is een kind met een probleem, maar volgens zijn ouders zeker 'geen rotjong'.
FOTO HIELCO KUIPERS
Ik voelde het al in mijn buik. De zwanger-
schap van Michael was heel anders dan
die- van zijn zus Denise. Michael was
voortdurend aan het voetballen, ik heb
nachten wakker gelegen van zijn geschop.
Als baby was hij ook altijd druk of aan het huilen.
Hij wilde niet spelen, alleen maar bij je zijn. Ik stond
te koken, af te wassen en ging naar de wc met Mi
chael op mijn heup. Op een zeker moment dachten
we: dit klppt niet.
Bij het consultatiebureau zeiden ze dat we niet
moesten toegeven aan zijn gevraag. 'Wees maar
streng', zeiden ze.
De basisschool bevestigde wat wij al dachten: Mi
chael heeft een concentratieprobleem. Hij werd ge
test en is hier in Alphen aan den Rijn naar de lom
school gegaan toen hij vijf jaar was. Hij kwam in een
klas voor 'in ontwikkeling bedreigde kleuters'. Daar
ging het spelenderwijs en dat ging goed. Totdat hij
moest gaan leren. De lom-school overschatte zijn
niveau. Hoe verder hij kwam, hoe moeilijker hij
werd. Hij werd drukker, agressief en had constant
ruzie.
Op dat mojnent begon met school een discussie
die jarenlang heeft geduurd. De directeur zag hem
als een strontvervelend kind en sprak Michael heel
autoritair aan op zijn fouten. Elke keer als hij wat
had uitgehaald werden wij ontboden. We moesten
ons kind een keer gaan opvoeden, anders moest hij
naar de zmok-school voor zeer moeilijk opvoedbare
kinderen. Het was bijna een dreigement.
We gingen boeken lezen over moeilijke kinderen
en toen we een hoofdstuk over ADHD tegenkwa
men, wisten we: verdomd, dit is Michael. We her
kenden zijn hele gedrag, alsof het puur over hem
ging. Op school geloofden ze het niet. 'We hebben
hier heel wat kinderen met ADHD en we weten pre
cies hoe we die moeten aanpakken, dit kind is ge
woon stronteigenwijs', kregen we te horen.
ADHD is een contactstoornis, weten we nu. Er is
iets mis in de hersenen waardoor een kind zich niet
kan concentreren, niet in logische stappen kan den
ken, niet stil kan zitten. Een gewoon mens geniet
van een ritselende boom na een regenbui. Of fietst
er gewoon voorbij zonder hem op te merken. Maar
een kind met ADHD krijgt alle signalen apart bin
nen: de aanblik, de geur, het geluid. Het kan er geen
geheel van maken en wordt vreselijk onrustig. En
dat gaat heel de dag zo door.
We wilden Michael laten testen om te zien wie er
gelijk had en zijn met hem naar het AMC gegaan
toen hij zeven jaar was. Daar bleek dat hij een zeer
zware vorm van ADHD heeft, dyslectisch is, anti-so
ciaal gedrag vertoont en een laag IQ heeft. Hij is nu
twaalf, maar heeft de intelligentie van een kind van
acht.
Toen we de directeur met deze uitslagen confron
teerden en hem vroegen of hij Michael nu anders
zou benaderen, zei hij glashard nee. De school vond
zichzelf kundig genoeg om hem lesstof bij te bren
gen en goed gedrag aan te leren. Ze wilden hem in
een hogere groep plaatsen, dachten dat hij met een
strenge, veeleisende aanpak wel zou bijdraaien.
Maar het ging steeds slechter met Michael. Hij werd
onzeker, want hij werd voortdurend gestraft voor
gedrag waar hij zelf niets aan kon doen. Hij moest
letterlijk vechten om het bij te benen. Drie jaar heeft
hij op de lom-school gezeten.
Daarna kwam hij terecht op de Parkschool voor
zeer moeilijk opvoedbare kinderen. Dat was tegen
onze zin, maar op de school voor moeilijk lerende
kinderen lukte het niet. We hebben gezegd dat wij
dachten dat hij niet tussen moeilijk opvoedbare en
zelfs criminele kinderen moest zitten. We hadden
gelijk. Want binnen één jaar tijd stond hij tien keer
bij de politie in de computer. Hij hobbelde gewoon
achter de anderen aan als zij wegliepen van school
en snoep gingen stelen.
De school noemt zichzelf deskundig, maar liet
Michael in dat ene jaar drie keer van klas verande
ren. Hij kreeg drie verschillende leraren, met ieder
hun eigen aanpak. Terwijl een kind met ADHD juist
regelmaat en duidelijkheid nodig heeft. Thuis deden
we alles om dat goed te regelen: vaste eet- en bedtij
den, duidelijke afspraken, een consequente aanpak.
Maar op school verprutsten ze het. Je ziet je kind ge
woon naar de kloten gaan.
In de zomer van 1998 kregen we een telefoontje
van school dat het vermoeden bestond dat hij als
drugskoerier werd gebruikt. Ze wisten dat al gerui
me tijd, zonder ons daarvan te verwittigen. Dat was
de druppel. Toen hebben we Michael van school ge
haald.
Dat is nu vijftien maanden geleden. De school is
wettelijk verplicht om binnen acht weken een alter
natief te zoeken. Maar we hebben niets van de Park
school vernomen. Op ons initiatief is de Raad voor
de Kinderbescherming naar de school gestapt. Die
kreeg toen te horen dat de zmok-school Michael
misschien iets kon bieden met een of ander nieuw
project. Maar daar zijn we niet op ingegaan. De me
dewerker van de kinderbescherming was het met
ons eens dat het een slechte zaak is om zo lang niets
te laten horen en de relatie met ons naar de malle
moer te laten gaan.
Van familie hebben we goed lesmateriaal gekre
gen en Michael zeven maanden zelf les gegeven.
Daar zijn we mee gestopt. Het is zo zwaar om alles
tegelijk te zijn: ouder, leraar, dokter, psycholoog, be
zigheidstherapeut. We hebben ons hele leven moe
ten omgooien sinds Michael dag en nacht thuis is.
We werken geen van beiden.
Ik ben blij dat we ook een ander kind hebben,
want je gaat toch aan jezelf twijfelen. Voor Denise is
het ook moeilijk, ze komt best veel aandacht tekort.
Daarom gaan we af en toe een dag samen winkelen.
Ze kunnen niet goed met elkaar overweg. Toen Mi
chael nog naar school ging, had Denise nog wel
eens rust voor zichzelf. Maar als ze nu thuiskomt, is
hij altijd aanwezig. Gelukkig gaat het met haar per
fect op school. Ze doet eindexamen vbo/mavo en is
druk aan het puberen.
Zelf moeten we ook stevig in onze schoenen
staan. We zijn zeventien jaar getrouwd en hebben
een heel goede band. Spijt van dit kind hebben we
absoluut niet. We zijn dol op hem en zien het als
een taak om hem naar een zelfstandig leven te lei
den. Daar put je steeds weer energie uit. Verder
gaan we elke avond een uur met de hond wandelen
bij het meer. Dan praten we over van alles, behalve
over Michael.
Je moet hem niet als een monster zien. Michael is
heel gul, spontaan en behulpzaam. Als we hem op
de basisschool ophaalden, kwam hij als laatste naar
buiten omdat hij alle kleuters hielp met veters strik
ken. Als hij een rotjong was geweest hadden we hem
allang de deur uitgesodemieterd, dan hadden we
het niet volgehouden. Maar het is geen rotjong. Het
is een kind met een probleem en we willen hem niet
in een internaat stoppen, alleen maar omdat er op
deze wereld geen plekje is voor kinderen zoals Mi
chael.
Het is te gek voor woorden dat je kind zo lang
thuiszit. Je hebt in Nederland zorg voor alcohol- en
drugsverslaafden en voor allerlei soorten gehandi
capten, maar voor Michael is er niets. Ja, totdat het
straks verkeerd gaat en hij in de criminaliteit be
landt. Dan grijpen ze hem in z'n nek en is er wel een
plek: in de gevangenis.
We hopen dat ons verhaal in de media de gouden
tip oplevert. Het ergste is dat het kind steeds op z'n
bek gaat. Hij wil dolgraag naar school en doet elke
keer enorm zijn best. Maar steeds weer klapt de
deur achter hem dicht. Het valt de mensen om ons
heen ondertussen ook op dat hij heel erg aan ons
hangt. Het is logisch dat hij dat doet, want wij staan
onvoorwaardelijk achter hem, wij laten hem niet
vallen.
Hij is tot rust gekomen nu hij thuis is, er wordt
niet meer aan hem getrokken. Hij is ook veel socia
ler geworden. Als er bezoek is, komt hij keurig een
hand en een kus geven voordat hij naar buiten gaat.
Dat hoefden we vroeger niet te verwachten.
Of we er vertrouwen in hebben dat hij goed te
recht komt? Nee, we zijn afwachtend geworden en
houden ons hart vast voor er met hem
gebeurt als hij ouder wordt. Als je daar
te veel over nadenkt, houd je het niet
SASKIA BUITELAAR
Voormalig directeur lom-school:
„Michael had een vrij negatieve invloed op de klas. Bedreigend is een groot
woord, maar bij veel klasgenoten heerste angst voor hem. Dat was trouwens pas
in het laatste half jaar op school toen hij in een klas met een vrijere orde kwam.
Daarvoor ging het redelijk goed.
We hebben onnoemelijk veel gedaan. Keer op keer heb ik geprobeerd met hem
te praten en een voor hem acceptabele manier te vinden om de lessen te volgen.
Maar op een zeker moment verstoorde hij de klas dusdanig dat ik hem regelma
tig moest meenemen naar mijn kamer, zodat iedereen in rust kon werken.
De school hield wel degelijk rekening met de ADHD-kinderen in de klas. Er
was een duidelijke structuur en een hoge tolerantie. Er waren nog vier jongens
met gediagnostiseerd ADHD, die wél goed functioneerden. Maar bij Michael lag
het moeilijker. Hij ging steeds tegen de regels in. We hebben van Michael heel
veel door de vingers gezien en konden onze strategie dus niet verder veranderen,
nadat de diagnose ADHD bij hem was gesteld.
Het is niet waar dat we hem als strontvervelend kind zagen. Dan hadden we al
veel eerder gezegd dat hij niet op school kon blijven.
Waar Michael nu nog terechtkan? Wist ik het maar. Hij is steeds verder afgegle
den. Zijn ouders zouden er wel eens gelijk in kunnen hebben dat er bij de zmok-
scholen en het speciaal onderwijs in de regio geen oplossing te vinden is."
Directeur zmok-school:
„Vanuit mijn beroepsethiek vind ik het moeilijk om over een specifiek geval te
praten. Wij hebben met alle middelen en mogelijkheden geprobeerd Michael een
plek te geven op school. Maar daarbij ben je afhankelijk van een heleboel facto
ren in de directe omgeving van het kind. Ja, ook van de ouders, alhoewel dat
geen diskwalificatie is.
Michael is sterk beïnvloedbaar en wij zijn ons natuurlijk bewust van de invloed
die een zmok-school heeft. Op een school voor moeilijk lerende kinderen is dat
misschien minder, maar daar valt hij gedragsmatig huiten de boot, is hij onhan
teerbaar. Daarom moet je prioriteiten stellen in de behandeling: richt je je op het
leren of op het gedrag. Destijds was zijn gedrag het meest bepalende element en
was hij dus op de zmok-school aangewezen.
Eigenlijk is voor hem één-op-éénbegeleiding nodig. Maar er zijn grenzen aan
de hulpverlening. Kennelijk is er niet voor ieder kind een oplossing. Daar ben ik
ook niet gelukkig mee.
Over de drugsaffaire wil ik alleen zeggen dat wij de ouders hebben ingelicht zo
dra wij erachter kwamen dat Michael als koerier werd gebruikt.
Ik denk dat de zmok-school nog steeds de beste plek voor hem is. Intern of in
combinatie met intensieve begeleiding voor Michael én het gezin. Hij zou goed
passen in ons nieuwe project 'centrale opvang', waarin we zoeken naar de beste
verwijsplek voor deze kinderen. We hebben dat aangeboden, maar de ouders
willen er op dit moment niets van weten. Ik kan me hun woede en teleurstelling
goed voorstellen. Ook wij hebben in dit proces foutjes gemaakt. We zijn absoluut
niet heilig."
Sociaal Pedagogische Dienst:
„De ouders willen het beste voor hun kind en nemen geen genoegen met een se
cond best oplossing. Dat is hun goed recht. Ze hebben de mogelijkheid afgewe
zen om Michael twee dagen per week individuele begeleiding te geven bij een in
stelling voor bijzondere jeugdzorg, omdat ze dat te weinig vinden. Maar dat is
het maximaal haalbare wat de jeugdzorg kan bieden.
Hun ideale oplossing is vijf dagen per week naar school, maar daarvoor zijn ze
aangewezen op de Parkschool of een internaat. Aan beide oplossingen kleeft het
bezwaar dat Michael wordt geconfronteerd met andere kinderen met gedrags
problemen.
Hij heeft veel negatieve ervaringen achter de rug, omdat hij voortdurend is af
gewezen. Er is nu méér nodig dan alleen een goede school om hem weer zelfver
trouwen te geven en om op school te slagen. Bijvoorbeeld individuele spelthera
pie en sociale-vaardigheidstraining."
Leerplichtambtenaar:
„Michael heeft vrijstelling van schoolbezoek. Het is een ingelaste rustperiode om
naar een alternatief te zoeken. Maar dat is moeilijk. Er is geen aanbod voor dit
soort kinderen en het reguliere circuit kent lange wachtlijsten. Naar aanleiding
van recent onderzoek naar zulke extreme gevallen is binnenkort een gesprek tus
sen staatssecretaris Adelmund, de onderwijsinspectie, de bonden en de leer
plichtambtenaren. Maar zelfs als dit gat in de hulpverlening wordt onderkend,
duurt het nog jaren voordat er onderwijs is voor dit soort kinderen."
Landelijke oudervereniging Balans
voor kinderen met ontwikkelings-leer-en gedragsproblematiek:
„De zorg schiet tekort. Er is onvoldoende zicht op deze groep ernstig gehandi
capte kinderen. Er zijn twee alternatieven die misschien uitkomst bieden, dis het
tenminste niet al te laat is: een school voor langdurig zieke kinderen óf de pedo
logische instituten. Daar worden kinderen, intern of in dagopvang, heel goed on
derzocht om uit te vinden welke behandeling ze nodig hebben. Dat duurt zo'n
twee jaar."
