Kind bouwt droomhuis
TV-
WEER
Politie in greep van softdrugs
Ethische richtlijnen voor
omgaan met dieren
Sgt. Pepper vertaald
in Latijn
DONDERDAG 11 NOVEMBER 1
COMMENTAAR
Kinderen in de greep van drugs. Gisteren luidde de Arnhemse
korpschef M. Daniel de noodklok over deze 'zorgelijke ontwikke
ling'. Daniel beweert in een brief aan zijn burgemeester dat steeds
meer kinderen van 10 en 11 jaar verslaafd raken door het veelvul
dig gebruik van softdrugs. Ook wijst Daniel op het feit dat de uit
stekende kwaliteit van nederwiet daar mede schuldig aan is. Hij
vreest dat plannen van twintig gemeenten om de wietteelt te gedo
gen het probleem alleen maar zal verergeren.
Daniel schaart zich in zijn kritiek op het Nederlandse drugsbeleid
in het illustere gezelschap van voorzitter Prodi van de Europese
Commissie. Eerder deze week liet diens woordvoerder zich naar
aanleiding van de dood van een Italiaanse xtc-slikker in negatieve
zin uit over het tolerante karakter van ons beleid. Hoewel Prodi nu
afstand neemt van de uitspraken van zijn woordvoerder, is het
beeld van Nederland als vrije drugszone in Europa toch nog een
keer bevestigd".
Het optreden van Daniel en ook van Prodi is op zijn zachtst gezegd
ergerlijk te noemen. De uitspraken van beide heren zijn nergens
op gestoeld. Daniel voert het Gelders Centrum voor Verslavings
zorg (GVC) op als bron voor zijn beweringen. Maar het GVC weet
nergens van. Verslavingsdeskundigen van het gezaghebbende Jelli-
nek-kliniek, van het Trimbos Instituut en van de Universiteit van
Amsterdam roepen in koor dat geen enkel onderzoek de uitspra
ken van Daniel onderschrijft. In Nederland is nimmer een kind
tussen de tien en twaalf jaar bij de verslavingszorg aangemeld.
Ook de uitspraken van (de woordvoerder van) Prodi raken kant
noch wal. Het staat niet vast dat de xtc waaraan de Italiaanse jon
gen overleed uit Nederland kwam. Bovendien wordt xtc in Neder
land door de wet als illegale harddrug gezien. Het enige waarin
Nederland afwijkt van de rest van Europa is bij het testen van pil
len. Dat gebeurt juist om tragische ongelukken zoals in Italië, waar
er gif in de xtc vermengd zat, te voorkomen.
De uitspraken van Daniel en Prodi zorgen voor veel onrust in Ne
derland en schaden onze reputatie in het buitenland. Ze dienen
louter politieke doelen. Daniel schreef zijn brief op verzoek van
burgemeester Scholten van Arnhem die het aantal coffeeshops -
tegen de zin van de gemeenteraad in - wil terugdringen. Prodi wil
op het Europese front scoren. Uit de cijfers blijkt dat ondanks ons
liberaal coffeshopbeleid het gebruik van softdrugs hier nauwelijks
afwijkt van elders. In de VS en in Engeland wordt meer gerookt.
Een dekselse prinses
Prinses Irene beschouw ik als veruit de meest interessante figuur
van het koninklijk huis in de naoorlogse jaren. Een dekselse, eigen
zinnige meid met streken en invallen die verre van alledaags zijn.
Ze is ook op een natuurlijke manier chic, wat ik van haar zuster, de
koningin, nooit heb kunnen vinden.
Aan het leven van Irene was gisteren deel 5 gewijd van de RTL 4 se
rie 'Huis van Oranje'. Machtige taferelen beleefden we met haar be
gin jaren zestig. Eerst werd ze in het geniep in Madrid rooms tot
grote verontwaardiging van al wat protestants in dit land was. Ver
volgens trouwde ze na veel gedonderjaag en buiten de aanwezig
heid van haar ouders in Rome met ene Carel Hugo, behorend tot
een uitgesproken sjofele tak van de familie de Bourbon Panna. Heb
ik nooit iets van begrepen. Ze was 'een der meest begeerlijke prinses
sen van Europa', zoals 'royalty watchers' (snuffelaars van het hofle
ven) in het progamma verzekerdenze had de aandacht van eerste-
-klas prinsen als Cohstantijn, Harald en Albert, en dan gaat ze in
zee met zo'n flets tiep. Nu ja, een meisjeshart is als een donker
woud, zoals een oud Russisch gezegde luidt.
Samen voerden Carel Hugo en Irene de Carlisten aan, een obscure
stroming met bedenkelijke trekken. Het tiveetal hoopte zo de
Spaanse troon te verwerven, een kansloos streven, want dictator
Franco leidde daarvoor al een andere jongeman op. Carel Hugo
werd op zeker moment Spanje uitgezet, waarna Irene in haar uppie
de Carlisten ging leiden. Ze raakte, getooid met schattig Carlisten-
-baretje, met haar getrouwen op een of andere Spaanse berg gewik
keld in een enorme vechtpartij met tegenstanders van haar club.
Hoekse en Kabeljauwse twisten op z'n Spaans. Schitterende mo
menten, heerlijke tijd.
Toen de greep naar de Spaanse troon faliekant mislukte, wat ieder
een natuurlijk kon zien aankomen, viel ook haar huwelijk in dui
gen. Daarna werd het een tijdje stil rond haar. Ze amoureusde wat
met die en gene, onder anderen met joop van Tijn van Vrij Neder
land. Ook onderhield ze een, wat werd genoemd, 'werkrelatie'met
Herman van Veen. Op het Haagse Malieveld, bij een demonstratie
tegen de kruisraketten, hield ze een uiterst vage redevoering waar je
met de beste wil van de wereld geen chocola van kon maken, maar
wat deed dat ertoe, ze stond er toch maar. Weer later schreef ze tot
verbijstering van velen boeken over de wijze waarop ze contacten
onderhield met bomen en dolfijnen. Fantastisch toch?Ze woont nu
in Zuid-Afrika waar ze een groot landgoed heeft aangekocht. Een
rijk en boeiend, leven, zegt u nu zelf, ver verwijderd van de routi
neuze handelingen en belevenissen van haar zusters.
WIL BUYS»
Nachten worden kouder
Boven de Britse eilanden bevindt
zich al enkele dagen een onge
woon sterk luchtdrukmaximum.
De druk in de kern liep gistermid
dag in het Schotse Aviemore zelfs
op tot 1047 hPa. Ook in ons land
zijn de barometers op dreef. Van
ochtend werd in onze regio een
'luchtdrukking' gemeten van
1036, in het Waddengebied
1038 hPa. Extreem zijn deze
standen evenwel niet. Op de elf
de van de elfde in 1859 werd in
De Bilt het novemberrecord van
1044 hPa gemeten.
Aan de westflank van het hoge-
drukgebied stroomt hele zachte
lucht naar IJsland. Daar werd het
gistermiddag plaatselijk 15 gra
den. In het Groenlandse Narsar-
suaq werd het zelfs 16,1. Een
portie van deze van origine sub
tropische lucht is inmiddels bezig
hef Noordzeegebied binnen te
dringen maar daar merken wij
weinig van. De met een noordoos
tenwind aangevoerde koude lucht
komt onder een uitloper van het
hogedrukgebied tot stilstand.
Daardoor koelt het de komende
nacht flink af. Voor het eerst dit
seizoen gaat het één, mogelijk
twee graden vriezen. Verder kun
nen er enkele mistbanken ont
staan.
Morgen overdag is het rustig en
droog weer met geregeld zon. De
maximumtemperaturen bereiken
echter geen hogere waarden dan
ongeveer 6 graden. Ook de nacht
van vrijdag op zaterdag verloopt
koud met minimumtemperaturen
tot 2-3 graden onder nul.
Zaterdag wordt van het noorden
uit tijdelijk minder koude lucht
aangevoerd. Dat proces gaat in de
loop van de dag gepaard met een
toename van de bewolking en
vooral 's avonds kan het enige tijd
gaan regenen. Vervolgens gaan
op zondag en maandag de tempe
raturen opnieuw naar beneden.
Met een naar noordoost rui
mende wind stroomt koude,
van origine uit de poolstreken
afkomstige lucht over Scandi
navië naar onze streken. Daar
in daalt de temperatuur tij
dens de nacht van zondag op
maandag opnieuw tot onder
het vriespunt.
Zoals het zich nu laat
aanzien wordt het
medio volgende
week onstandvasti
ger (depressie komt
naar de Noordzee)
maar het blijft wel
vrij koud. Daardoor
neemt de kans op
winterse neerslag
toe.
Wetten van architectuur worden in Beurs van Berlage drastisch herschreven
Schoenendozen zijn taboe. En ook eierdozen doen ze dit jaar maar niet. Want vaste vormen be
perken de kinderlijke verbeeldingskracht. „Kinderen maken de meest fantastische dingen als je
ze maar de vrije hand geeft," zegt de Leidse architect Robert Mulder. Op 21 november vindt
'Bouwen in de Beurs' voor de tweede maal plaats. Een project voor kinderen van zeven tot en
met twaalf jaar, die in de Beurs van Berlage met professionele middelen en dito begeleiding een
maquette van hun droomhuis mogen maken. Robert Mulder, geestelijke vader van het project,
rekent op 600 kinderen en heeft een verlanglijstje van veertig vooraanstaande architecten om
hen te begeleiden. „We zijn nog bezig met Rem Koolhaas."
Vorig jaar, bij de eerste 'Bou
wen in de Beurs' vroeg Mulder
een collega om meteen maar
het beste grafische bureau dat
ze kende te bellen met de vraag
of ze het affiche voor 'Bouwen
in de Beurs' wilden ontwerpen.
En om er meteen bij te zeggen
dat het gratis moest. Geen pro
bleem. Als het voor kinderen is
dan worden de woorden 'beste
beentje' en 'belangeloos' in één
adem genoemd. En dus lag het
zeven man sterke grafische bu
reau Manifesta in Rotterdam
een paar dagen stil om zich he
lemaal te wijden aan het affiche
voor 'Bouwen in de Beurs'.
Met een klein beetje brutale
charme en prikkelende geest
drift trok Mulder zo ook een
blik professionele begeleiders
open. „Wat doe je als je archi
tecten nodig hebt om een
bouwproject voor kinderen van
de basisschool te begeleiden?
Dan pols je allereerst vaders en
moeders. Wellicht dat er een
paar architecten tussen zitten."
Maar, kinderen vertrouwd ma
ken met 'wat een architect nu
eigenlijk doet' bleek niet alleen
de ouders aan de spreken.
Bouwmeesters als Liesbeth van
der Pol, Sjoerd Soeters, Carel
Weeber en Herman Herzberger
gingen vorig jaar november met
rode veiligheidshelmen de
beurs rond om kinderen van
bouwadvies te voorzien. Hoge
heren en dames, die gewoonlijk
gepassioneerd met elkaar van
mening verschillen, stonden
eensgezind ten dienste van het
„Kinderen bouwen de meest fantastische dingen, als je ze maar de vrije
hand geeft." foto pr
leergierige grut.
Het resulteerde ook in vijftig ki
lo pepernoten, roosvicee en een
rij kinderen van de Beursingang
tot aan de Bijenkorf. Alles om
550 architecten in de dop, niet
gehinderd door enige kermis,
door het avontuur van het ont
werpen van een droomhuis van
Prittstift en nietjes te loodsen.
'Bouwen in de Beurs' was een
logistiek hoogstandje. Neder
lands grootste ontmoeting van
kind en bouwkunst, die in
tweeënhalve maand uit de
grond werd gestampt.
In een paar uurtjes werd door
kinderhandjes, in uiterste con
centratie, de wetten van de ar
chitectuur drastisch herschre
ven. „Wordt het te donker? Dan
knippen ze gewoon een paar'
gaten in de muur. Valt er iets
om? Dan zetten ze er gewoon
een wandje tegenaan. Een kind
gaat uit van zijn eigen fantasie,
zijn droom, zonder een plan.
Gewoon beginnen, alsof het de
normaalste zaak van de wereld
is. Heel verfrissend om te zien'.
En geen enkel kind toonde een
greintje gêne om zijn eigen bnt-
werp toe te lichten." Mulder
glundert.
„De Bond van Nederlandse Ar
chitecten was enigszins ver
baasd. Dat waar ze al jaren mee
bezig zijn, met schamel resul
taat, lukte plotseling in één dag:
interesse wekken bij een groter
publiek. Dat is ook nodig. Ar
chitecten hebben zich enigszins
buiten de maatschappij ge
plaatst en stellen zich ongevoe
lig op voor kritiek. Het is niet
mijn bedoeling om met kinde
ren die mannen en vrouwen in
zwarte pakken uit hun ivoren
toren te lokken. Als dat gebeurt
is het een prettige bijkomstig
heid. Maar het ldnd moet cen
traal blijven staan. Zozeer zelfs
dat bij elke tafel tien stoeltjes
voor tien kinderen staan. De ar
chitect mag er letterlijk en fi
guurlijk bijstaan. We willen
zelfs geen ouders op de vloer."
Het project was vorig jaar zo
succesvol dat de Stichting Bou
wen in de Beurs met het over
gebleven geld onderwijspakket
ten kon samenstellen. Het Ne
derlands Architectuurinstituut
exposeert begin december, net
zoals vorig jaar, de meest bij
zondere droomhuizen. De
roem van de kinderbouwers is
zelfs doorgedrongen tot het we
reldcongres van architecten in
Peking. „Mede hierdoor wordt
de Bond van Nederlandse Ar
chitecten nu gezien als deskun
dig op het gebied van architec
tuur en onderwijs." En ook
Mulder steekt er wat van op.
„Het is goed om eraan herin
nerd te worden dat er eigenlijk
geen enkele reden is om een
huis met puntdak en schoor
steen te ontwerpen."
PABLO CABENDA
Kinderen kunnen een folder aanvra
gen of zich opgeven voor 'Bouwen in
de Beurs': tel. 06-53678825. Voor
meer informatie zie website:
www.dds.nl/bouwenindebeurs.
Kan een zwaargewond veulen
in een Nederlands natuurge
bied zonder ingrijpen blijven
rondlopen? Mogen de lijken
van dode dieren in natuurre
servaten gewoon blijven lig
gen? Het zijn dilemma's waar
voor de beheerders van gebie
den van Staatsbosbeheer zich
geplaatst zien. De vraag is in
hoeverre mensen verantwoor
delijk zijn voor in het wild le
vende dieren. Om duidelijk
heid te scheppen presenteer
de Staatsbosbeheer vandaag
haar ethische richtlijnen.
Door de richtlijnen weten be
heerders van natuurgebieden
beter waar de grenzen liggen
en hebben ze iets om op terug
te grijpen in geval van twijfel.
N. van Heijst, directeur van
Staatsbosbeheer: „We sche
ren meer dieren over één kam
dan vroeger. Wilde dieren als
edelherten en de zogenoemde
landbouwhuisdieren als run
deren en paarden krijgen nu
eenzelfde behandeling. Dat
schept duidelijkheid."
In de richtlijnen staat voorop
dat dieren die hun hele leven"
zelfstandig leven de kans
moeten krijgen ook zelfstan
dig te sterven. Beheerders
mogen alleen ingrijpen als
een dier 'uitzichtloos lijdt'. In
de praktijk betekent dit dat de
beheerder niet ingrijpt als een
dier zwaargewond is, zolang
het zich normaal gedraagt.
Ook als een dier eenmaal
dood is, moet de natuur zo
veel mogelijk haar gang gaan
en zelf de kadavers afbreken.
Dode dieren die een gevaar
vormen voor de gezondheid
worden wel opgeruimd.
Staatsbosbeheer zou in prin
cipe het liefst alle kadavers la
ten liggen, maar op dit mo
ment is het wettelijk verboden
dode landbouwhuisdieren als
paarden en schapen niet op te
ruimen.
Een andere richüijn betreft
het bijvoeren van dieren.
Staatsbosbeheer is daar tegen,
tenzij essentiële voedingsstof
fen (bijvoorbeeld mineralen)
in het terrein ontbreken. Ook
als in een keer een grote
groep dieren lijkt te sterven,
een zogeheten crash, mag een
beheerder dieren bijvoeren.
Al jaren uiten organisaties als
de Dierenbescherming, maar
ook het publiek, hun bezorgd
heid over het welzijn van die
ren in natuurgebieden. Vorige
winter ontstond publieke
commotie toen een groep
stieren in het natuurgebied
van de Oostvaardersplassen
stierf door gebrek aan goed
voedsel. Deze 'stierencrash'
was de directe aanleiding
voor het opstellen van de
richtlijnen. „Nu zouden we
ingrijpen en die stieren eerder
afmaken", aldus A. Heivoort
van Staatsbosbeheer.
All together now: „Erat abhinc
viginti annis hodie, Centurio Pi-
per catervam canere docebat."
Misschien niet direct herkenbaar,
maar het zijn de beginregels van
de beroemde Beadesong Ser
geant Pepper's Lonely Hearts
Club Band - It was 20 years ago
Today, Sgt. Pepper taught the
band to play - in het Latijn.
De vertaling is van de hand van
de 23-jarige Benjamin Joffe, een
student aan de Yeshiva-universi-
teit in New York. Joffe heeft alle
twaalf songs van de in 1967 uitge
komen Beatle-lp Sgt. Pepper in
het Latijn vertaald - als 'meester
stuk' voor zijn toelating tot de
National Classics Fraternity, een
broederschap van oude-talenbe-
oefenaars.
Aspiranüeden van het genoot
schap moeten hun kunnen bewij
zen door een uiting van de he
dendaagse cultuur in het Latijn te
vertalen. Anderen hebben al eens
de dialogen van de 'Peanuts'-car
toons en getuigenverklaringen uit
het O.J. Simpson proces vertaald.
Joffe zei dat hij een enorme fan
van de Beatles is en dat hij, als
het had gekund, graag op het on
derwerp was afgestudeerd. Op
zijn inauguratie, vorige maand,
bracht hij zijn versie van „A Day
in the Life" met begeleiding van
keyboard ten gehore.
De vertaling had hem enkele we
ken gekost, zei Joffe. „Lucy in the
Sky with Diamonds" leverde de
meeste problemen op, omdat er
zoveel woorden in voorkomen
die in het Latijn niet bestaan, zo
als auto's, treinen, bussen, taxi's.
Voor „auto" gebruikte Joffe de
term „zichzelf voortbewegend
voertuig" voor trein een „voer
tuig dat op rails rijdt."
Joffe zei geen verdere plannen te
hebben met de Beaües. „Het was
gewoon een academische oefe
ning", zei hij. „Maar als er een
ontmoeting met Paul McCartney
uit voort zou vloeien zou dat ge
weldig zijn."
De geur van de herfst
De herfst heeft nu definitief de lange nazomer wegge
blazen. Opeens ligt de tuin vol blad, en overal waar ik
loop ruikt het naar herfst. De kruidige lucht van
schimmels, rotting en verval roept associaties op met
wollen truien, appeltaart en lange avonden lezend
rond een vuur of luisterend naar muziek met wat
kaarsjes. Ik woon in een huis waarin je de seizoenen
nog voelt en uit het raam ziet. Zag ik vorige week in
mijn tuin en wandelend door de bossen nog de ver
stilling van een Indian summer, nu raast de wind
langs de gloedvol gekleurde bomenzomen en is er een
'estage dwarreling van vallend blad.
rn mijn tuin staan nog steeds volop bloemen te
bloeien, daartoe aangemoedigd door ongekende,
milde temperaturen. Het winterklaar maken en
bollen planten heb ik daarom uitgesteld. Met
handen nog vrij heb ik de afgelopen weken
vooral rondgekeken. Want elke seizoensver
andering brengt zijn eigen, speciale dyna
miek mee, ook in een tuin. Neem nu de vo
gels. In het voorjaar hoor je ze, maar in
het najaar zie je ze. Roodborstje, Vlaam
se gaai, bonte specht, pimpelmees en
winterkoninkje verionen zich dichtbij
het huis en een paar dagen geleden streek
er een hele kolonie koperwieken neer die
de taxussen beroofde van hun rode bessen.
De warme zomer heeft vooreen ongekend
rijke oogst aan zaden, bessen, rozenbottels,
eikels, tamme kastanjes en dennenappels
•j gezorgd. Lopend door mijn tuin verbaas ik
HELEEN CRUL
me erover hoe elke boom er niet alleen zijn eigen
herfstmanieren op nahoudt, maar ook zijn eigen
paddestoelen. Rond de berk staan altijd de vliege-
zwammen, rood met witte stippen, En het turen aan
de voet van uiteenlopende bomen of in de buurt van
dode takken leverteen rijke variatie aan de meest uit
eenlopende paddestoelen op, in verbazingwekkende
vormen en kleuren.
Elk jaar neem ik mij voor nu eens echt serieus meteen
paddestoelengids de soorten te gaan determineren,
maar het komt er nooit van. Mijn waarneming moet
het hebben van de gestolen ogenblikken die ik mij zelf
heel bewust gun, maar zich jammer genoeg nooit, met
enige contin uïteit over langere delen van de dag uit
strekken, Voor Edith Holden gold dat niet. Zij was een
Engelse lady die in 1906 op een spontane, persoonlij
ke manier de natuur van het Britse platteland be
schreef en de wisseling van de seizoenen. Met een gan
zenpen en in een sierlijk handschrift. Haar observa
ties wisselde ze af met prachtige aquarellen van flora
en fauna: vogels, vlinders, bloemen, bijen, struiken.
Ook voegde ze er toepasselijke gedichten van Enge-
lancls beroemdste dichters aan toe die nu wat larmoy
ant aandoen, omdat we in deze tijd de natuur niet
meer zo extatisch beleven als toen. Het boek is in En
geland in 1977 herdrukt, en kreeg in 1979 ook een Ne
derlandstalige uitgave. Er zijn heel veel zaken waarte
gen ik in het leven weerstand kan bieden, maar dat
geldt niet voor boeken over tuinen en over de natuur.
Zie ik ze, oud of nieuw in een winkel, dan word, ik
oveivrouwd door een onbeheersbare bezitsdrang. Zo
verwierf ik ook Lady Holden an tiquarisch.
Zij beschrijft november als een maand met dagen die
koud en mistig in de ochtend beginnen 'met later een
heldere zonneschijn', etmalen van wind en regen en
een zware storm uit het noordwesten, en grijze, blad
stille middagen, 'met een lichte nevel die bossen en
bomen in de verten als met een purperen sluier om
hulde'. Ze observeert de paddestoelen en registreert ze
in haar aquarellen, evenals allerlei soorten bladen in
hun schitterende herfstkleuren. En ze vertolkt het le
vensgevoel dat bewoners van het platteland eeuwen
lang heeft beheerst in de lange winters, met als hoog
tepunt in november het feest van Sint Maarten.
Dat sloot de oogstperiode af, evenals de slachttijd. Al
dat harde ingespannen werken om voorde winter
'binnen' te zijn werd op 11 november beloond met ri
tuelen waarbij het krimpende licht centraal stond,
zoals het afbranden van de velden en de optochten
van kinderen die zingend langs de deuren hokken
met lichtjes in een uitgeholde koolraap, biet of kale
bas. Hier in dit deel van het land, met zijn bossen en
duisternis, heerst de geest van Sint Maarten nog. De
klok van je bioritme sch iet vanzelf in de wintertijd.
Maar waar en hoe je ook woont, je ontkomt niet aan
de confrontatie met de herfst: blaadjes tussen de rui
tenwisser, rukwinden die je belagen, dagen die blijven
twijfelen tussen donker en licht, de noodzaak van
handschoenen. En vooral: de kaalheid van de aarde
en de bomen waar je even aan moet wennen. Maar al
spoedig weet je niet beter meer
