Etiquette met een knipoog
TV-
WEER
Aanpak hooligans
Neushoornmoeder drukt jong dood
WOENSDAG 10 NOVEMBER 1999
COM
E N T A A R
Een delegatie van de Tweede Kamer is op bezoek in de Franse ha
venstad Marseille om te kijken hoe de Fransen hun hooligans aan
pakken. In de aanloop naar het Europees Kampioenschap van vol
gend jaar, is in Nederland nog bitter weinig geregeld inzake de be
strijding van geweld en ordeverstoring rond de velden. Er bestaat
geen wettelijke basis om hooligans een stadionverbod op te leg
gen. En het juridisch omstreden stadionverbod waaraan de KNVB
meewerkt, is nauwelijks te handhaven omdat een degelijk con
trolemechanisme ontbreekt.
In Frankrijk is het stadionverbod wel in het strafrecht verankerd.
Daaraan is tevens een meldingsplicht gekoppeld. De 'veroordeel
de' vandaal moet zich tijdens de wedstrijd van zijn club melden bij
de plaatselijke politie. Op het niet verschijnen staat een celstraf.
Het stadionverbod is op deze wijze uitstekend te handhaven.
De Kamerdelegatie is razend enthousiast. PvdA, WD, en CDA wil
len dat minister Korthals van Justitie snel met soortgelijke wetge
ving komt. Het liefst voor volgend jaar juni als het EK van start
gaat. Maar de minister, die zich evenmin bij de aanpak van zeden
delinquenten laat opjutten door Kamer en publieke opinie, wil
eerst een uitspraak-van de rechter afwachten. Die bekijkt momen
teel de merites van het huidige Nederlandse stadionverbod.
Dat lijkt geen goed idee. De aanpak van hooligans moet de over
heid niet aan de KNVB overlaten. De voetbalbond heeft de midde
len noch de wil om het fenomeen te bestrijden. Dat bleek ook weer
afgelopen weekend bij de door scheidsrechter Jol tijdelijk gestaak
te wedstrijd Twente-Feyenoord. Herrieschoppers hieven racisti
sche spreekkoren aan tegen de scheidsrechter en gekleurde spe
lers. Na de uitgespeelde wedstrijd struikelden politici en deskundi
gen over elkaar in het geven van adviezen hoe de spreekkoren aan
te pakken.
De zotste voorstellen rolden uit de bus waarvan dat van 'bestraf de
thuisclub met verlies van de wedstrijd' de kroon spande. Hooli
gans en spreekkoorgangers trekken zich van dit soort dreigemen
ten niets aan. Het gaat hen, zoals steeds vaker blijkt, niet om het
voetbal. Door wedstrijden te staken of clubs te bestraffen wordt
het voetbalminnend publiek, nog altijd het leeuwendeel van de
supporters, gedupeerd. De hooligan lacht in zijn vuistje.
De enige juiste wijze van aanpak is om het individu te treffen.
Hooligans moeten worden geïdentificeerd en geregistreerd. Een
langdurig stadionverbod met celstraf als sanctie dient in de wet te
worden vastgelegd. De openbare orde is een zaak van de overheid.
Dat beseffen de Fransen. Nu minister Korthals nog. Hij heeft tot
juni de tijd.
Media-oorlog afgelopen
De val van de Berlijnse Muur was gisteren tien jaar geleden, dus dat
de media daar aandacht aan zouden schenken lag voor de hand.
En de veroordeling van Egon Krentz kwam ook nog eens juist op
tijd om er een actueel tintje aan te geven.
Maar waarom zowel Zembla als Nova gisteravond opeens Kosovo
had herontdekt bleef een beetje een raadsel. Het was vijfmaanden
geleden dat de 'oorlog' daar was 'afgelopen'. Da's voor mensen, die
meestal in jaren en tientallen denken, geen voor de hand liggende
reden om eens te gaan terugkijken. Dat de BBC een documentaire
had gemaakt en dat de Vara die op de kop had kunnen tikken was
vermoedelijk de ware reden.
De documentaire bij Zembla maakte eigenlijk ook niet veel meer
duidelijk, dan dat oorlogen tegenwoordig voor een belangrijk deel
via de televisie worden uitgevochten. Maar dat wisten weal. We za
gen ten tijde van de Navo-bombardementen het vriendelijk hoofd
van Navo-woordvoerder Jamie Shea vaker op de televisie dan beel
den van de oorlog. Shea konden we na een paar dagen oorlog al
uittekenen.
Er werden doelen getroffen in Servië, maar, zei Clintons woordvoer
der joe Lockhart: ,,De confrontatie speelde zich vooral af op het me-
diavlak." „Je kunt geen oorlog voeren zonder rekening te houden
met de media", zei Navo-opperbevelhebber Wesley Clark. Zodat je
als kijker bijna ging denken: wat nu, als de media de oorlog hadden
genegeerd? Zou 'ie dan ook gevoerd zijn?
Opvallend in de documentaire waren vooral de vele beelden van
geeuwende en snurkende journalisten bij Navo-persconferenties. En
schokkend was piloot John Meiter, die vertelde dat dat bombarde
ren vooral 'hartstikke leuk' is. „Alsofje een videospel speelt terwijl je
in de achtbaan zit.Tsja, zo kun je het ook bekijken.
Tussendoor vertelden Shea en de diverse andere woordvoerders hoe
hard zij toentertijd allemaal nadachten over het 'verpakken en ver
spreiden' van de boodschap van de Navo. „Je moet altijd de waar
heid vertellen", zei Shea. „En je moet elke keer zorgen voorde
sound-bite waarmee je het nieuws haalt."
Bij Nova was later op de avond te zien, dat de oorlog nog helemaal
niet is afgelopen. Kosovaren lijden nog bij honderden in Servische
gevangenissen en Senders wonen in Kosovo in ghetto's waar ze niet
uit durven. Je hoort er weinig van. Want de media-oorlog is wel af-
Droog en af en toe zon
Het regent warmterecords in het noorden van de Verenigde Staten. De
afgelopen dagen zijn daar temperaturen gemeten tot rond 25 graden.
Dat zijn waarden die soms niet eens in augustus voorkomen. 'No sign
of winter' dus aan de andere kant van de Atlantische waterplas maar in
Europa is Thialf wel 'on the move'. In Moskou werd gisterochtend
-14,5 graad geregistreerd (afgelopen nacht -8,3) en op maandag
meldde Kojnas -26,9.
De koude lucht komt dichterbij maar het ziet er niet naar uit dat we
aan de vooravond staan van een midnovemberwintertje. Als smaakma
ker fungeert namelijk een hogedrukgebied boven de Britse eilanden.
Rond dit systeem, dat zich geleidelijk naar het midden van de oceaan
verplaatst, worden in het weekeinde weer minder koude luchtmas-
sa's aangevoerd. Vervolgens wordt het begin volgende week opnieuw
vrij koud (de wind gaat wederom uit het noordoosten waaien) maar
ook deze thermische tempering is hoogstwaarschijnlijk een kort le
ven beschoren.
Morgen waait de wind uit het noordoosten. In de lucht die naar
ons land wordt getransporteerd bereiken de middagtemperaturen
geen hogere waarden dan 8-9 graden en'donderdagavond daalt
de temperatuur naar 2-3 graden. Het blijft wel droog en naast
bewolking is er nu en dan zonneschijn. De windsterkte is meest
matig, aan de kust eerst nog af en toe vrij kfachtig tot
krachtig, windkracht 5-6. Op vrijdag is het rustig en
droog weer met in de nacht en ochtend plaatselijk mist
en temperaturen rond het vriespunt. In de middag stijgt de
temperatuur tot rond 8 graden.
Tijdens de afgelopen nacht is in de kustgebieden nog
vrij veel regen gevallen. Oorzaak was een warmte-
frontstoring. Op de marinebasis Valkenburg bij Lei
den werd 5 mm opgevangen. Meer landinwaarts had
de neerslagactiviteit weinig te betekenen en tijdens
opklaringen daalde de temperatuur in Herwijnen in de
Betuwe naar 4,1 graad. In Bloemendaal aan Zee werd
het niet kouder dan 8,7 graad.
jan visser»
'Zij die de regels kennen, kunnen ze negeren'
Het nieuwe etiquette standaardboek dat voortborduurt op dat van Amy Groskamp-Ten
Have ligt koud in de winkels, of de tegenaanval is geopend met de komst van Het Blau
we Boekje, over manieren, eten, drinken en kleding. De stijlgids voor het nieuwe mil
lennium, zoals de initiatiefnemers het noemen, bevat niet alleen etiquette met een
knipoog, maar is een ook een aanval op de sociale vervuiling in Nederland.
Voor een van de initiatiefne
mers, Hans van Goch, is het
simpel: „Alleen hij die de regels
kent, kan ze negeren." En daar
om is Het Blauwe Boekje met
'enige' ironie geschreven.
Neem het advies voor het be
zoek aan een begrafenis: „Bij
begrafenissen komt u als be
zoeker altijd op tijd. Ga er nooit
vanuit dat het toch al te laat is."
En wanneer u iemand moet be
groeten: „Er wordt niet gerookt
bij begroeten. U haalt de han
den uit de zakken. Bekenden
hoeft u niet te begroeten in een
voor één van de partijen pijnlij
ke situatie, bijvoorbeeld als u
uw buurman in de rij voor de
methadonbus ziet staan."
Maar tussen de humor door
klinkt de ernst en zeker als de
initiatiefnemers Hans van
Goch, Roel Wolbrink en één
van de schrijvers Dirk Johan
Klanker hun boekje in hand
zaam formaat toelichten. Want
feitelijk is gemanierdheid voor
hun bittere ernst. En daar is in
hun ogen'door het individualis
me de klad in gekomen. Sociale
vervuiling noemen ze het.
„Wat Paul de Leeuw en Youp
van 't Hek doen is onbe
schaamd gedrag. Paul de
Leeuw is een beroepsasociaal.
Zijn zogenaamde humor wordt
onvoldoende genuanceerd. Hij
stelt er niks voor in de plaats",
zegt Klanker. Het zogenaamde
cabareske van Van 't Hek en De
Leeuw is tot norm verheven,
vinden ze. Waarmee ze een ou
de discussie nieuw leven in wil
len blazen. Begin dit jaar stelde
schrijfster Renate Dorrestein
onder de kop 'Het fatsoen ligt
aan flarden' het werk van de
Leeuw ook al aan de kaak.
Het is niet alleen het ge
schreeuw van de cabaretiers
dat de goed geklede twintigers
in maatpakken bekritiseren,
ook het Hollandse broodje kaas
met glas melk moet wat hun
betreft worden vernietigd.
Klanker noemt de maaltijd de
kilheid ten top. „Nee, iedere
ochtend een glas champagne
en ook voordat je weer naar
bed gaat", vindt hij. Van Goch:
„Het maakt niet zoveel uit of je
de etiquette volgt. Maar als je
iets doet, doe het met muziek."
Het idee voor Het Blauwe Boek
je - vanaf vrijdag 5 november te
koop - is ontstaan in het
Utrechtse maatpakkenatelier
van Van Goch en Roel Wol
brink. „De mensen die een
maatpak bij ons kwamen aan
meten, stelden ons steeds meer
vragen over etiquette. Ook via
onze internetsite kregen we
vragen. Op een gegeven mo
ment hadden we er zoveel, dat
we ze wilden gaan bundelen.
Toen hebben we Klanker en De
Vries gewaagd Het Blauwe
Boekje te gaan schrijven", aldus
Dirk Jan Klanker, schrijver van het Blauwe Boekje. De stijlgids voor het i
de sociale vervuiling in Nederland.
Wolbrink.
Maar het moest geen etiquette
boek worden dat was gebaseerd
op angst, zoals Van Goch alle
andere etiquetteboeken noemt:
„Het moet leuk zijn om te kun
nen kiezen uit regels en voor
schriften. Een kreeft eten is
leuk, maar als je dat moet doen
volgens al die oude etiquette
wordt het een krampachtige
bedoening. Ons uitgangspunt
is, geniet ervan."
De schrijvers zeggen terug te
grijpen naar een van de eerste
etiquetteboeken, geschreven
door Erasmus. Schrijver Klan
ker: „Hij was natuurlijk een
In een aanval van razernij heeft
neushoornmoeder Gingabelle
maandagmiddag in het Noor
der Dierenpark in Emmen haar
jong Wamaka doodgedrukt.
Wamaka, die die dag precies
een week oud was, had net een
injectie toegediend gekregen
omdat hij diarree had. Vermoe
delijk is Gingabelle hierdoor
door het lint gegaan.
Bij de dierentuin heerst grote
verslagenheid. Moeder Ginga
belle stond bekend als een
zorgzame, zachtaardige moe
der. Nadat ze gekalmeerd was,
heeft ze de hele nacht over haar
dode jong gewaakt. Pas gisteren
konden de verzorgers het kada
ver zonder problemen uit de
stal halen. Twee weken geleden
overleed in de Emmer zoo ook
al een pasgeboren nijlpaardje.
Uit de woorden van directeur
Henk Hidding valt op te maken
dat het ironisch genoeg de
zorgzaamheid van zijn eigen
moeder was, die Wamaka het
loodje deed leggen. „Neus
hoorns zijn ongelooflijk explo
sieve dieren. Ze hebben twee
- kanten: aan de ene kant zijn ze-
ontzettend zorgzaam, aan de
andere heel erg streng. Een
jong moet bijvoorbeeld dicht
bij zijn moeder blijven en doen
wat zij wil, anders krijgt hij een
opduvel. Dat heeft alles te ma
ken met de omstandigheden in
de natuur. Daar moet een jong
wel gehoorzaam zijn, anders
wordt hij bijvoorbeeld opgege
ten door een leeuw."
Aanleiding voor de fatale 'druk-
partij' van maandagmiddag was
de spuit-op-afstand die het één
week oude jong van zijn verzor
gers kreeg. De paniekreactie die
dat bij zijn moeder teweeg
bracht, moest Wamaka met de
dood bekopen. „Het jong had
diarree. Een injectie was welis
waar niet van levensbelang,
maar voor de zekerheid is er
toch toe besloten."
Hidding heeft de indruk dat de
moeder van de kook raakte
toen het jong van schrik - of
pijn - wegsprong. „Het is moei
lijk te zeggen, maar waarschijn
lijk heeft ze daar op 'overgerea-
geerd'."
Moeder Gingabelle en haar jong Wamaka, enkele uren na de geboorte.
FOTO ANP JAN ANNINGA
Aan huis
Vrienden uit de villawijk vertellen mij dat bezorgen
aan huis daar weer helemaal terug is. De midden
stand rijdt weer door de laan met zijn negotie. De
melkboer met zijn pakken melk en exclusieve ka-
f5,y zen. De traiteur met zijn herfstpaté van truf
fels en hertenlever. Maar ook de bakker belt
'/ff weer aan de deur met croissants en half ge
sneden bruin.
i.| Nu hoor je zeggen, ja Aerdenhout of Am
sterdam-Zuid. Dat is Nederland niet met
al die tweeverdieners en die hoge dichtheid
aan vrije beroepen. Dat is een foute want
fe voorbarige conclusie. Ik heb bij mij in de
straat ook een bezorgende groenteboer be
trapt. Hoe hij daar kwam? Via e-mail en
internet. Neringdoenden nemen weer met
mand en kar bezit van de straat. Wat de te
lefoon niet vermag, regelen we met de com
puter van mensenvriend Bill Gates en consor
ten. Een bestelling op zijn elektronisch ge
daan, daar kan geen ondernemer onderuit.
Het wonder van het apenstaartje. Ook bij u
belt de melkboer weldra weer aan met zijn
potente waar.
Zoiets zou je de vooruitgang kunnen noemen,
HAN MULDER
maar netzo goed een stap terug naar het verleden.
Het is volgens mij allebei tegelijkertijd. Die immer
fluitende slagersjongen in het straatbeeld, wat was
clat ook weer? Alleen de zeer bejaarden kunnen daar
nog uit eigen aanschouwing van gewagen. Wat een
nostalgie. Hij had een grote mand voorop zijn fiets en
droomde van de mooie dienstbode die zou opendoen.
En weet u nog wat een melkboer was? De melkboer
met zijn verse eieren, er was niemand die méér tot de
verbeelding van huisvrouwen sprak. Die stonden fraai
getekend in negligé in ondeugende bladen met als on
derschrift: „O, it's you dear, I thought it was the milk
man.
Maar ach, de laa tste melkboer was ook al lang gele
den met. een stukje in de krant uitgewuifd. Wat nog
langs de deur kwam was de schooljeugd met kinder
postzegels en hoogstens de postbode met een pakje
van Wehkamp. Doldrieste pizzakoeriers had je tegen
woordig, maar die laat ik buiten mededinging. Een
pizza is een yuppen-pannenkoek die koud op zijn be
stemming arriveert, aangereikt door een bezorger te
voet omdat hij onderweg van zijn brommer is beroofd
door een stel etters op een hangplek. En die mannen
van de SRV vind ik ook geen echte bezorgers ook al
schijnen ze terug te zijn met hun winkel op wielen.
Maar het is surrogaat. Ze bezorgen eigenlijk meer
zichzelf aan huis dan hun waren, zo blij zijn ze met
hun wagentje.
Nee, nu komen de tijden van de echte mobiele bakker
en groenteboer terug. Maar je dient ze dus eerst wel je
bestelling te e-mailen en je moet wel een beetje kun
nen schrijven. Want internet, alles goed en wel, maar
een complete analfabeet komt niet erg ver. Je hoeft
niet te weten, hoe je 'paté' precies schrijft, maar het is
makkelijk als je qua spelling een beetje in de buurt
kom t, dan bezorgt de traiteur je minstens een 'pasta'
en beter een bord spaghetti dan helemaal niks.
Vriend Ga tes mag alle Amerikaanse gerech tshoven
over zich heen krijgen en hij is natuurlijk een ongure
monopolist waar Willem van Kooten zo bang voor is,
maar hij krijgt alle handel toch maar op straat. Wie
beweert dat de computer ons in onze huizen isoleert,
heeft er niets van begrepen of nog geen internet. Houd
je provider in ere. Log in als je honger hebt of een
zaam bent. Vergeet liever je huwelijksdatitm dan je
password. Tegen de laatste tivijfelaar zeg ik, dat apen
staartje is er ook voor jou.
Daar gaat de bel. Die nieuwe melkboer met zijn
scharreleieren. Ik ga al, roept mijn vrouw naar boven.
ieuwe millennium is een aanval op
FOTO ANP JASPER JUINEN
man vol ironie. Dat wilde wij
ook oppakken in onze stijlgids;
een beetje spelen met de regels.
Vroeger had je Amy Groskamp-
Ten Have. Nu heb je ons, zal ik
Jongens in VS
uit traditionele rol
Bijna vier van de tien Ameri
kaanse tienermeisjes verwach
ten dat zij in de toekomst de
kostwinner zijn, terwijl hun
echtgenoten thuis blijven en de
kinderen opvoeden. Dit blijkt
uit de gegevens van een jaarlijks
onderzoek onder jongeren van
zes tot zeventien jaar. Maar de
meeste Amerikaanse jongeren
van beide seksen blijven van
mening dat het opvoeden van
kinderen vrouwenwerk is.
Jongens en meisjes hebben niet
hetzelfde idee over de gezins
verhoudingen waarmee zij als
volwassené te maken denken te
krijgen. Van de tienerjongens
denkt 51 procent een vrouw te
krijgen die thuisblijft. Een man
die huishouden en opvoeding
voor zijn rekening neemt leeft
in de gedachten van 38 procent
vein de meisjes.
Hoewel de jongeren minder
conservatief zijn gaan denken
over het kostwinnerschap, zijn
ze volgens onderzoeker Peter
Silsbee nog wel erg traditioneel
in hun verwachtingen: 86 pro
cent denkt dat het min of meer
waarschijnlijk is dat ze gaan
trouwen en kinderen krijgen.
Hoewel tweemaal zoveel meis
jes (52 procent) als jongens (25
procent) denkt thuis te blijven
om voor de kinderen te zorgen,
is het volgens Silsbee opmerke
lijk dat een kwart van de jon
gens overweegt de opvoeding
van de kinderen op zich te ne
men. „Daaruit blijkt wel hoe de
opvattingen over de ooit scherp
gedefinieerde rollen van de sek
sen aan het verschuiven zijn.
Jongens gaan uit hun traditio
nele rol stappen."
Van de ondervraagden denkt 90
procent later buitenshuis te
gaan werken, maar slechts de
helft daarvan gelooft gebruik te
gaan maken van kinderopvang.
Nog 52 dagen en hetl
we millennium breei
Reden voor deze krai
in een dagelijkse seri
rug te kijken op belai
gebeurtenissen die p
grepen op correspon reve
rende data in de e
1000 jaar. Deze weel
nov 1895: Röntgen oi
'zijn' stralen; 9 nov 1 "UJ
einde Ataturk nadert bl§w
nov 1871: Stanley om tf'er
Livingstone ('I presir ''n^
11 nov 1918: Wapen<
standsdag; 12 nov IS
Troelstra predikt dei bap
lutie; 13 nov 1914: bh
patenteerd in VS.
10 NOVEMBER 1871
Hun namen worden melk op
een adem genoemd, alsi gt-1
mannen altijd samen zij aak.
trokken. Maar niets is m
waar. Ontdekkingsreizig j»0]
vid Livingstone en de joi
Henry Morton Stanley k hm
elkaar eigenlijk maar éér bod
in hun leven tegen, en w de 1
10 november 1871. De It ictie
rische woorden die Start gev
tegen Livingstone spreel lers<
tot op de dag van vanda; tha
wereld over, vaak verger dsm
de glimlach die lijkt op d ir le<
toen. In die novemberd. bel
de zendeling en ontdek! istu
reiziger Livingstone al et
ge tijd zoek. Over de geb fa
Schot doen rond die tijd
verhalen de ronde, maai
lijk weet niemand waarl app
tone zich in Afrika precit izij
vindt. Voor de New Yorl
is het de reden journalis fens
ley op pad te sturen. Na bos
lange zoektocht bereiktl eed
10 november 1871 het
Tanganyikameer in hetl ver;
Afrika en wat hij ziet is e r df
de man, gebogen, bleek
getobd, met een grijze b
Stanley schrijft: „Ik konl
wel in mijn hand bijten,
zin over m'n hoofd te bi hm
met m'n zweep-op de bo ber
los te slaan. Mijn hart kli iten
het barsten zou." Maarl
houdt zijn gezicht in de
zet zijn tropenhelm af ei I
alleen: 'Doctor Livingsta ere
presume?'. De man neei
vaalblauwe pet af en an!
bevestigend.
HENK RUUL»
an
>ral
MENSELIJK
tor
sA
ilul
1
Boven de Veluwe kwamg
middag een bijzondere tri
stoet voorbij. De Apeldoo'
ANITA VAN 'T LAND (38
Zwollenaar KLAAS JAN C',
BERG (35) gaven elkaarl
de lucht het ja-woord in
vliegtuig. Het stel diende
wens voor deze bijzondei
ceremonie in bij de geme
Apeldoorn. Die wees heti
af, maar ambtenaar Jochi
de burgelijke stand, een
van het bruidspaar, wilde
soonlijke titel best aan ds
meewerken. GisterochtepjJ^!
trouwde het stel officieel
Apeldoornse stadhuis. Dt
vertrok het met familie ei
den naar vliegveld Teuge
daar 's middags met drie
len het luchtruim te kieze|^e
plechtigheid onofficieel
doen.
De Britse popster ROBBIIen
LIAMS is voor 3000 fans
Amerikaanse stad Atlantae c
opgetreden. „Niemandk av'
geloven toen hij zonderif
opdraafde", aldus een oc
ge tegen het Britse boule
blad Sun. „Hij bedekte» r
slachtsdelen met zijn har
deed alsof hij zich hadve j
Het was echt komisch."!
niet de eerste keer dat de
rige ex-zanger van de jone
groep Take That zonder kl
optrad. Hij was enkele hi
geleden in adamskostuufl
Engelse televisie te zien,
De Ameriaanse zangeresl
NIERAITT en haar echtgiL i
de acteur MICHAEL O'KE
gaan scheiden. Dit meldó
Raitt's platenmaatschapl i
tol Records dinsdag. Het
leefde al enkele maandefl
Na een huwelijk van acht
gaan de 50-jarige Raitte' j J
44-jarige O'Keefe hun eif
weg. Raitt werd vooral be1
met haar album 'Nick oft
waarvan meer dan 14 mil
exemplaren zijn verkocht
waarvoor ze acht Grammy
Awards kreeg. O'Keefesp
onder meer in de tv-serie'
ole
