'Gereedschapskist politie te klein'
1
5®ï
't)e twijfelachtige
reputatie van
de Lekbmg
Binnenland
Euro 2000 en privacy
Human technology: eenvoud troef
ANP Algemeen Nederlands Persbureau CPD Geassocieerde Pers Diensten
De Hoop Scheffer wil leger inzetten tijdens Euro 2000
OPINIE
32 >EN HAAG MAURICE WILBRINK
,Het CDA laat zich niet weg-
tten als de partij die de staat
in beleg wil uitroepen tijdens
Ie komende Euro 2000." CDA-
eider Jaap de Hoop Scheffer
uggereerde vorige week om
ijdens het aanstaande Euro-
lees Kampioenschap voetbal
iet leger in te zetten, teneinde
telschoppers in de hand te
louden. Hij vreest dat de poli-
je dit niet alleen aan kan. Het
ilan werd echter allerwegen
iekritiseerd. Het zou voorba-
en onnodig zijn, en gevoe-
:ns van onrust aanwakkeren.
Hoop Scheffer verweert
ich. „Ik heb nog niemand ge
oord met steekhoudende ar-
umenten tegen mijn voorstel,
n ik laat me niet aanpraten dat
dj angstgevoelens kweken. Het
abinet is naïef en steekt de kop
het zand als het verdergaan-
le maatregelen afwijst om rel-
;n tijdens de toernooiweken
igen te gaan."
Volgens de CDA-leider ma-
en struisvogels de dienst uit,
raarbij hij doelt op de minis-
irs Peper van binnenlandse
aken en Korthals van justitie.
Dit is na de Olympische Spe-
n van 1928 het grootste sport-
/enement dat ooit in ons land
gehouden. Ik vind het onbe-
rijpelijk dat het kabinet denkt
at de politie met de huidige
liddelen in staat is de enorme
ïiligheidsmaatregelen te tref-
n die nodig zijn. Die hooli-
ins zijn zeer mobiel. Ze heb-
in de beschikking over gsm-
'lefoons en de afstanden tus-
n de toernooisteden zijn hier
ïtzettend klein. Ze claimen
ilf dat ze in staat zijn binnen
nee uur honderden relschop-
irs op de Coolsingel in Rotter-
im te krijgen. En intussen
ijgt de politie niet de wettelij-
mogelijkheid om gsm-ver-
:r af te luisteren."
Drie weken voordat hij toe-
id tot het huidige kabinet
eitte Peper er als burgemees-
van Rotterdam ook voor om
ilitairen in te zetten voor de
dehandhaving tijdens Euro
00. Nu wijst hij dit, als coör-
nerend bewindsman verant-
tordelijk voor de veiligheid
iens het toernooi, af.
De Hoop Scheffer begrijpt
er niets van. „Hij wil zich
ijkbaar niet meer herinneren
it hij ruim een jaar geleden
ig vond. Peper heeft de voet-
ilrellen in Rotterdam, afgelo-
:n april, toch ook nog op het
itvlies? Mag ik me tot tolk ma
il van de winkeliers in de ste
in waar Euro 2000 zal plaats
Rellen bij de huldiging van Feijenoord op 25 april. Het Crisis Onderzoeks Team dat het politieoptreden onderzocht, waarschuwde met het oog op Euro 2000 twee weken geleden al
voor de toegenomen organisatie bij voetbalvandalen. foto wfa cees spruijt
vinden? Of van de burgers die
er straks tijdens het toernooi
veilig over straat willen? Die
mensen moeten kunnen reke
nen op bescherming."
De Hoop Scheffer wijst erop
dat er al op tal van terreinen
wordt samengewerkt tussen
Defensie en de politie. „De Na
tionale Reserve kan samenwer
ken met de politie bij het bege
leiden van grote verkeersstro
men. De marechaussee heeft
ME-taken en heeft daarnaast
daarvoor 500 militairen opge
leid. Dat aantal kun je met het
oog op Euro 2000 uitbreiden.
En de mariniers kunnen samen
met de politie trainen bij het
bestrijden van rellen. Het gekke
is: als de strijdkrachten in Koso
vo een' taak krijgen bij het
handhaven van de openbare
orde, vindt iedereen dat de ge-
CDA-fractievoorzitter Jaap de Hoop Scheffer. foto anp cor mulder
woonste zaak van de wereld, nooi met een besluit om toch
Maar als dat in Nederland ge- de hulp van het leger in te roe
beurt, is het huis te klein. Je pen. Het opleiden van militai-
kunt overigens niet wachten tot ren voor het ondersteunen van
twee maanden voor het toer- politie kost meer tijd."
Intussen heeft het kabinet
ook kritiek gekregen van de Nij
meegse burgemeester d'Hondt,
die pleit voor bijzondere op
sporingsmethoden voor de po
litie om voldoende informatie
over hooligans te verzamelen.
D'Hondt zocht de publiciteit
nadat de ministers Korthals en
Peper zijn pleidooi (als voorzit
ter van een speciale adviescom
missie) hadden afgewezen.
De Hoop Scheffer is het hart
grondig met de Nijmeegse bur
gemeester eens. „Hij spreekt
namens korpsbeheerders,
hoofdofficieren van justitie en
hoofdcommissarissen. De me
ning van die mensen kunnen
Korthals en Peper toch niet zo
maar wegwuiven? Waarom vra
gen ze anders advies?"
Het CDA heeft de afgelopen
tijd diverse voorstellen gedaan,
die door het kabinet allemaal
van tafel zijn geveegd.
De Hoop Scheffer vindt dat
de 'gereedschapskist' van de
politie te klein is voor de taken
die ze krijgen opgelegd. „Met
GroenLinks maken we nu een
eigen initiatief-wetsvoortsel om
te kunnen optreden tegen orga
nisaties die zijn betrokken bij
de handel in zwarte kaarten.
Het kabinet wilde er niet aan.
Het kabinet heeft ook de pep-
perspray voor de politie van de
hand gewezen. Dat gold ook
voor het preventief fouilleren.
Daarom komen we zelf met een
initiatiefwet. Ik hoop dat het
kabinet toch in beweging komt,
want ik zou heel graag willen
dat we een echt voetbalfeest
gaan beleven. Zoniet, dan vrees
ik voor de toekomst van grote
voetbaltoernooien.
Is het nodig om de politie veel
meer bevoegdheden te geven
omdat supporters wellicht Eu
ro 2000 zullen verzieken? De
Nijmeegse burgemeester
D'Hondt, spreekbuis van de
burgemeesters, politiechefs en
officieren van justitie, vindt
van wel. Minister Korthals van
justitie vindt echter van niet.
Wat mag de politie nu eigen
lijk wel en niet om informatie
te verzamelen over het legi
oen?
In een brief van de minister aan
de Tweede Kamer staat het
keurig opgesomd: de politie be
schikt over openbare bronnen
zoals media, deskundigen en
Internet. Er kan gebruik worden
gemaakt van politiedossiers en
van informatie van het Centraal
Informatiepunt Voetbalvanda
lisme, die onder meer een 'klik
lijn' heeft. Daarnaast mag de
politie observeren en praten
met informanten en tipgevers
(bijvoorbeeld clubstewards), als
dat er tenminste niet toe leidt
dat 'stelselmatig informatie
wordt ingewonnen over een be
paalde persoon'. Ook underco
ver gaan mag, mits dat erop is
gericht bewegingen en activitei
ten van groepen te volgen en
niet op het in beeld brengen
van één persoon.
In de praktijk komt het er op
neer dat de politie individuele
voetbalsupporters mag obser
veren om vast te stellen of en
hoe laat en met wie zij op be
paalde plaatsen aanwezig zijn.
Maar de agenten mogen een
willekeurige hooligan niet lang
durig volgen om zijn contacten,
verblijfplaatsen, gedrag en acti
viteiten in beeld te brengen om
op die manier informatie te
krijgen over mogelijke suppor-
tersrellen.
Het kernbegrip is hier 'stelsel
matig'. De wetgever vindt dat er
inbreuk wordt gemaakt op de
grondrechten van een Neder
lander als diens doen en laten
heimelijk stelselmatig wordt ge
volgd. Er moet heel wat aan de
hand zijn voor dat mag, aange
zien niemand in een politie
staat wil leven.
Begin jaren negentig bleek de
opsporing van verdachten nog
al uit de hand gelopen. Sommi
ge politieagenten gingen te ver
in hun pogingen om criminelen
achter slot en grendel te krij
gen. Het was aanleiding voor de
Tweede Kamer de opsporing
nauwgezet onder de loep te ne
men. Het resultaat is dat er veel
strakkere regels zijn gekomen
voor het toepassen van opspo
ringsmethoden.
D'Hondt beklaagt zich er nu
over dat de politie niet aan ge
noeg informatie kan komen. De
vraag is of dat terecht is. Vol
gens Justitie is de huidige prak
tijk voldoende. Het ministerie
baseert zich daarbij onder meer
op gesprekken met mensen uit
het veld. Om de openbare orde
te handhaven, moet je zicht
hebben op bewegingen en acti
viteiten van groepen. Het doel
is om voetbalgeweld of escala
tie van ordeverstoringen te
voorkomen, niet om sluitende
bewijzen te vergaren tegen be
paalde personen. En dan kun je
met de bestaande bevoegdhe
den een heel eind komen. Niet
voor niets is vastgelegd dat stel
selmatige inbreuk op iemands
privacy alleen mag als het om
de bewijslast voor zware mis
drijven gaat.
Daar komt nog eens bij dat als
uit informatie blijkt dat een
hooligan-leger zware misdrij
ven voorbereidt, de politie als
nog toestemming kan vragen
om verder te gaan. In dat geval
mag een politie-infiltrant bij
voorbeeld wél diep de organisa
tie ingaan om alles over de lei
der of leiders te weten te ko
men. Ook kan de officier van
justitie besluiten tot het plaat
sen van telefoontaps en het af
luisteren met richtmicrofoons.
Het lijkt er op dat bij politie en
justitie onvoldoende bekend is
waar de grenzen precies liggen
bij het toepassen van observatie
en infiltratie. Eigenlijk erkent
D'Hondt dat ook. Sommigen
zeggen dat het gebruik van in
formanten wel kan en anderen
niet, zo betoogde hij. Korthals
heeft al aangekondigd dat hij er
werk van zal maken: in novem
ber krijgt de politie duidelijk
heid over de bevoegdheden in
de praktijk. Dat is hoog tijd. Als
Justitie wat voortvarender te
werk was gegaan, was de onrust
achterwege gebleven.
De afgelopen jaren is er vanuit
politie en justitie al vaak ge
klaagd over het te strakke
keurslijf dat de politiek hen
heeft aangemeten. Het is te ho
pen dat de actie van de Nij
meegse burgemeester niet is in
gegeven door de wens om via
een publiciteitsgevoelig onder
werp als het Europees voetbal
kampioenschap draagvlak te
verwerven voor verdere uitbrei
ding van de bevoegdheden. Dat
zou als snel betekenen dat de
politie voor alle mogelijke orde
verstoringen (demonstraties
van boeren, milieuacties, be
zoeken van hoogwaardigheids
bekleders) individuele mensen
uitvoerig zou kunnen observe
ren en afluisteren. Dat gaat echt
te ver.
DEN HAAG ANS BOUWMANS
lECHT'JOS STEEHOUDER
Lekbrug bij Vianen heeft
or de jaren heen een twijfel-
htige reputatie opgebouwd
automobilisten, buschauf-
trs, politiemensen, politici
verkeersdeskundigen. Wie
Midden-Nederland zegt:
in brug te ver', legt vermoe-
lijk zelfs sneller de associa-
met de Lekbrug van Via-
i, dan met de de brug uit
nhem die de hoofdrol speel-
in de gelijknamige film
:r de operatie Market Gar-
in de Tweede Wereldoor-
len is met zijn files landelijk
eend geworden. Dat is niet
van de laatste jaren. Al
ds de groei van het autover-
r in de jaren zeventig is het
mmeles rond de Lek.
siuae en Paar decennia geleden
"schil)ten kranten bij de inge-
likname van een nieuw stuk
ïnCtosnelweg of een nieuwe
ig steevast 'Fileprobleem op-
ost'. Dat was zo bij de ope-
g van de A27 door Amelis-
rd, dat was zo bij de ope-
ïg van de Lekbrug bij Hage-
in 1981, dat was ook zo
|n de eerste auto's reden over
Van Brienenoordbrug (de
ite en de tweede). Maar ie-
[e keer weer logenstrafte de
i van de economie en het
loverkeer dat optimisme bin-
enkele jaren,
fianen heeft daarom van-
ig een primeur: de nieuwe
g is in gebruik gesteld, maar
>r het eerst is er niemand die
ft te beweren dat in ruil voor
investering van 260 miljoen
den de files zullen verdwij-
Dat kan ook nog moeilijk,
dat de brug gefaseerd wordt
ingesteld. Vandaag eerst
ie rijstroken in de richting
1 Bosch, over twee weken
worden dat er drie. In decem
ber gaat ook het verkeer in
noordelijke richting over de
nieuwe brug. Alleen het lokale
verkeer tussen Vianen en Nieu-
wegein gaat dan nog over de
oude brug.
Maar ook als de nieuwe brug
geheel in gebruik is, moet nie
mand wonderen verwachten.
Zo lang de snelweg A2 ten zui
den van Vianen niet is ver
breed, blijven daar files ont
staan. De plannen om dat weg
gedeelte te verbreden tot zes
rijstroken liggen op de tekenta
fel, maar het kabinet heeft de
verbreding uitgesteld wegens
geldgebrek: de politieke priori
teit ligt vooralsnog bij de aanleg
van de Betuwelijn en de hoge
snelheidslijn richting Brussel.
Daarmee zet zich de traditie
voort waarmee Vianen de afge
lopen decennia keer op keer
werd geconfronteerd.
Dat de vandaag in gebruik
genomen brug nodig zou zijn,
werd al in notities van Rijkswa
terstaat in het midden van de
jaren zeventig vastgesteld. Maar
de brug had de tijdgeest tegen:
het politieke accent kwam te
liggen op bevordering van het
openbaar vervoer, niet meer op
infrastructuur voor de auto.
Toen minister Neelie Kroes
eind jaren tachtig besloot dat
een brug bij Vianen toch geen
overbodige luxe was, bleek er
onvoldoende geld beschikbaar.
Persoonlijk ingrijpen van voor
malig minister Jorritsma van
verkeer en waterstaat leidde
uiteindelijk tot een versnelde
bouw, zodat de brug nog net
voor de eeuwwisseling in ge
bruik kan worden genomen. Al
met al een bevalling van bijna
twee decennia.
Vianen zelf had vrijwel al die
jaren last van sluipverkeer. Het
omstreden plan om het stadje
in de ochtendspits voor alle
verkeer af te sluiten sneuvelde,
mede omdat de buurgemeente
Zederik zich fel verzette. Uitein
delijk vond Vianen kwam er een
doseersysteem in een ring rond
de stad. De toestroom van au
to's in de stad werd beperkt. De
bebouwde kom werd stuk leef
baarder. Verder wordt Vianen
nu beschermd tegen het lawaai
door een vijf kilometerlang ge
luidsscherm van circa vijf meter
hoog, waarvan op verzoek van
de bewoners een deel transpa
rant is uitgevoerd.
Volgend jaar wordt begonnen
met de bouw van een tweeling-
brug, die in 2003 moet worden
opgeleverd. Het verkeer krijgt
dan zes volwassen rijstroken en
er is bovendien ruimte voor
toekomstige uitbreidingen.
De uit 1936 stammende
boogbrug wordt gesloopt, tenzij
wordt besloten, zoals een stich
ting in IJsselstein wil, de brug
als 'monument voor de auto
mobiliteit' te bewaren voor het
nageslacht. Wat nog rest is het
verzinnen van een goede naam
voor de nieuwe bruggen. Rijks
waterstaat in Nieuwegein wil af
van de 'Brug der Zuchten'. Het
wordt nu toch tijd voor een
'leuke' naam. Wie het weet,
mag het zeggen.
Simpele bediening voor lastig apparaat
LEEUWARDEN «JAN DUKSMA
Apparaten kunnen het leven veraangena
men. Wie kan er nog zonder wasmachine,
koffiezetapparaat of afstandsbediening?
Maar apparaten kunnen een mens het le
ven ook aardig zuur maken, als de bedie
ning je boven de pet gaat. Als je eerst een
complete handleiding moet doornemen
om een prakje op te warmen in de magne
tron bijvoorbeeld. Daarom begint de Han
zehogeschool in Groningen volgend jaar
met een opleiding van techneuten, die
technologie gebruiksvriendelijk moet ma
ken.
Wie programmeert nog vrolijk fluitend zijn
televisie, wanneer de zenders weer eens een
andere plek hebben gekregen? Wie leest met
plezier een dikke handleiding? Soms zijn
'handige' apparaten ondingen in het ge
bruik. Neem nou de sapcentrifuge: zo'n
ding gebruik je een paar keer en dan ver
dwijnt hij achterop de plank. Een vers sapje
mag dan lekker zijn, als je daarna een kwar
tier staat te knoeien om alle onderdelen
weer schoon te krijgen, is het genoegen snel
verdwenen.
Zo kan iedereen wel een lijst opstellen van
apparaten die niet deugen of gewoon te in
gewikkeld zijn. Die dingen horen gewoon
vlot te doen waarvoor ze bedoeld zijn, zon
der dat je met allerlei ingewikkelde techniek
te maken krijgt. Dat wekt altijd ergernis.
De faculteit Techniek van de Hanzehoge
school/Hogeschool van Groningen wil met
ingang van volgend jaar technici opleiden
die vooral oog hebben voor de gebruikers
van techniek. Human Technology' heet de
studie. 'Maatwerk voor mensen' is de onder
titel. „Alles wat technisch mogelijk is, komt
ook in apparaten terecht", zegt docent Dirk
Sijbesma van de technische faculteit. Een
voudige apparaten met een paar simpele
functies zijn steeds moeilijker te vinden.
Sijbesma: „Een videorecorder heeft bij wijze
van spreken gauw 28 knoppen te veel."
Ontwerpers slagen er lang niet altijd in
om alle techniek gebruiksvriendelijk toe te
passen. Daarin moeten studenten van Hu-
man Technology (HT) zich specialiseren. En
er ligt een hoop werk te wachten, zegt pro
jectmanager Trijnie Faber. Over het alge
meen hebben ouderen de meeste moeite
met complexe apparaten. En er komt een
'grote grijze golf aan: ouderen die geld ge
noeg hebben om mooie en comfortabele
spullen te kopen. „Maar deze mensen zijn
kritisch en houden graag de touwtjes zelf in
handen", verwacht Faber.
Fabrikanten moeten daar rekening mee
houden. „Gebruiksvriendelijkheid is een be
langrijk middel om te concurrerenaldus
Faber. Het maakt weinig uit hoe slim de
techniek is, als een apparaat maar eenvou
dig valt te bedienen. Zo moeten knoppen
groot genoeg zijn. In de huidige generatie
apparaten zijn de draaiknoppen op veel
magnetrons al een goed voorbeeld van
'vriendelijke ontwerpen voor ouderen',
vindt Sijbesma. „Die knoppen lijken op ge
wone kookwekkers. Dat is mooi overzichte
lijk." Veel ouderen willen geen gehannes
met digitale cijfers om de tijd in te stellen.
Niet alleen ouderen profiteren van ge
bruiksvriendelijke slimmigheidjes. Ook jon
gere mensen hebben er gemak van. Zo is Fa
ber blij met de koffer op wieltjes, die ze on
langs kocht na een zware tocht met een gro
te koffer op het station. „Ik zag ouderen lo
pen met die wieltjes en dacht: dat moet ik
ook." Aan de andere kant hebben ouderen
soms ook profijt van technieken, die voor
jongeren waren ontwikkeld. Zo was de
'Spartamet' gemaakt voor jongeren, weet
Sijbesma. Maar zij vielen voor de scooters,
waarop ze ook geen helm hoeven te dragen.
En de ouderen stapten massaal op de fiets
met aandrijving.
Iedereen heeft andere eisen. Zo had Sijbe
sma onlangs bezoek van een technicus, die
trots liet zien wat hij allemaal aan informatie
in zijn mobiele telefoon had gestopt: zijn
agenda, telefoonnummers, brieven. „Hij zat
er bij te glimmen, toen hij het ding had
opengeklapt. Maar toen mijn ouders een
nieuwe auto moesten, wilden ze graag weer
een Opel Kadett, omdat alle knoppen op het
dashboard dan op dezelfde plek zitten."
In de toekomst zal techniek een steeds
grotere rol spelen, verwacht Faber. Ook in
huis zijn nog veel toepassingen denkbaar.
Het is al haalbaar om de koelkast zelf een
boodschappenbriefje te laten maken van
spullen die op zijn. Het ding kan zelf ook
een bestelling plaatsen, maar daar zitten
waarschijnlijk weinig mensen op te wach
ten. Aan de andere kant zou het best handig
zijn als een belletje waarschuwt als je de
voordeur uitgaat, terwijl in de keuken nog
een gaspit brandt. In de auto is dat al nor
maal, bijvoorbeeld bij de lichten. In huizen
is ook veel van die geïntegreerde techniek in
te bouwen. De HT'er moet ervoor zorgen
dat al die techniek simpel te gebruiken is.
