Cultuur Kunst 'Holland is mijn favoriete speeltuin' 'Die aardbeien blijven altijd goed' Ex-boefjes uit de I Bijlmer op de bühne Schone Schijn 'Bij het Joods Bruidje drink je je lekkerste fluitje' ATERDAG 30 OKTOBER 1999 HEF JAN RIJSDAM, 071-5356444. plv chef caroline van overbeeke 071-5356440 Concert Van Zweden/Han afgelast leiden Het concert dat de Amerikaanse pianist Derek Han sa men met Jaap van Zweden zou geven op 4 november in de Leidse Stadsgehoorzaal is afgelast. Van Zweden heeft een ern stige blessure opgelopen aan de linkerhand wat spelen onmo gelijk maakt. Triade speelt 'Rug' in Lakenhal iiden Stichting Triade speelt morgen in Stedelijk Museum De Lakenhal de muzikale voorstelling 'Rug'. De voorstelling kan gratis worden bijgewoond op vertoon van een geldig toegangs bewijs tot het museum aan de Oude Singel 28-32. Aanvang: 15.00 uur. Landdag voor Revianen in Artis leiden Fans van Gerard Reve krijgen de kans om gezamenlijk hun liefde voor de auteur te belijden. Op 12 december houdt het in Leiden gevestigde Gerard Reve Genootschap de Landdag voor Revianen in Artis. Het is het eerste grote evenement dat het genootschap organiseert sinds de oprichting op 14 decem ber vorig jaar, de dag dat Reve 75 jaar werd. De schrijver zelf is ook uitgenodigd. „Maar ik ga er vanuit dat hij niet komt", aldus een woordvoerder van het Antiquariaat AioloZ in Leiden, dat de krant uitgeeft. Franse prijs voor Abdelkader Benali eiden 'Bruiloft aan zee' van Abdelkader Benali is in Frankrijk uitgeroepen tot de beste buitenlandse debuutroman van dit jaar. In Frankrijk heet de roman 'Noces la mer'. Eerdere prijs winnaars waren Jonathan Coe en Allessandro Barrico. Benali's 'Bruiloft aan zee' is al eerder onderscheiden. Hij kreeg er in 1996 de Geertjan Lubberhuizenprijs voor literaire prozadebuten voor. Benali is in 1975 in Marokko geboren en woont sinds '79 in Nederland, de laatste jaren in Leiden. Ballotage Voorschotense Kunstkring iqrschoten De Voorschotense Kunstkring (VKK) roept be langstellenden op zich aan te melden voor de ballotage op vrij dagmiddag 26 november in het Ambachts- en Baljuwhuis. Voor de toelating moeten tussen 15.00 uur en 16.00 uur recente wer ken worden ingebracht. Informatie: tel. 071-5617069. Tina Turner, bijna zestig, neemt gas terug maar weet nog niet van ophouden imsterdam gpd ien mengelmoes van ex-boef es, probleemjongeren en 'ge- vone' jongens en meisjes uit le Amsterdamse Bijlmer gaat linnenkort op tournee langs heaters in binnen- en buiten and. Zij zijn de hoofdrolspe- ers in het theaterstuk 'Bijl- nersoul 2000', een aangrij- lend verhaal dat is gebaseerd jp het harde leven in een ach- irstandswijk. Zelfs het Ameri- aanse YMCA Duncan-theater Chicago heeft belangstel- im ng voor het levende drama an de kersverse acteurs uit msterdam Zuidoost. De stu rende kracht achter dit talent uit onverwachte hoek is John Leerdam (38), artistiek leider en algemeen directeur van het Cosmic theater in de hoofd stad. Het gezelschap heeft zelf de bouwstenen voor 'Bijlmer- soul 2000' geleverd. Voordat Leerdam als regisseur met de probleemjongeren aan het re peteren sloeg, liet hij hen ver tellen over het dagelijks leven in Amsterdam Zuidoost. Mu ziek, liefde en seks, maar ook moord, discriminatie, wapen bezit, zwangerschap en ver krachting hielden de jonge ac teurs bezig. Het leverde belangrijk im provisatiemateriaal op voor uit het leven gegrepen scènes. De hele Europese pers heeft zich verzameld in Pa rijs. Elf cameraploegen en zo'n honderd journalisten zijn in afwachting van Tina Turner, die de Franse hoofdstad heeft uitgeko zen om haar nieuwe cd, 'Twenty four seven', te lan ceren. De Amerikaanse di va heeft, via een forse uit nodigingskaart, beloofd haar leven en werk toe te lichten. Uiteindelijk heb ben de fans, sinds haar laatste album 'Wildest dreams' (1996) verscheen en de daaraan gekoppelde wereldtournee, weinig meer van haar vernomen. parijs hans piët De zangeres, die op 26 novem ber haar zestigste verjaardig hoopt te vieren - „ik wil hem graag in alle rust doorbrengen" - mag dan aan het begin van deze maand de prestigieuze Music Of Black Origin Award (MOBO) voor haar hele oeuvre hebben ontvangen, ze kreeg daags daarna ook een zwaar verlies te verwerken. Haar moe der Zelma Bullock overleed de zestiende oktober op 86-jarige leeftijd. Op haar nieuwe album heeft Tina het nummer 'Talk to my heart' aan haar opgedragen. Tina Turner is in een heel goede bui. Echt vreemd is dat niet, want opnieuw liegen de cijfers er niet om. Zo blijkt 'When the heartache is over' de snelst verkopende single uit haar carrière te zijn en noteert het album 'Twenty four seven' in de voorverkoop al goud en in Duitsland zelfs platina. Om die reden is het misschien niet zo vreemd dat de zangeres voor haar concert op de rand van de nieuwe eeuw zo'n tien miljoen gulden op haar bankrekening krijgt bijgeschreven. „Ik doe wat de meeste artiesten doen met het wisselen van de eeuw, namelijk optreden", heeft ze even daarvoor laten weten. „Mijn millennium-aandenken is een concert in het (beroem Tina Turner in de Parijse Buddah-bar: „In de toekomst geef ik zo af en toe eens een klein concert en zal ik mij vooral storten op speciale projecten." foto afp/jean-pirre muller de) Caesars Palace in Las Ve gas." Ze noemt het een opwarmer tje voor de 'Millennium 2000 twenty four seven'-wereldtour- nee, die kort daarna in Amerika begint. Vanaf 30 juni is Europa aan de beurt. Hoewel Rotter dam nog niet staat genoteerd op de tourneelijst, laat ze na de persconferentie weten dat hij snel zal worden toegevoegd. „Holland is mijn favoriete speeltuin", zegt ze lachend, „die wil ik echt niet overslaan." De 'Millennium 2000 twenty four seven'-serie mag dan de pop-geschiedenisboeken in gaan als haar laatste grote tour nee, stoppen is er niet bij. Ze kan niet zonder de energie die de wisselwerking met het pu bliek haar geeft. Tegelijkertijd beseft ze maar al te goed dat de jaren gaan tellen - hoewel dat aan haar uiterlijk niet is af te le zen - en dat rock roll en pop muziek, zoals zij die zelf jaren lang uitdroeg, toch vooral het speelgoedje is van de jeugd. „Ik ga mijn ingesleten, hoge werktempo drastisch wijzigen. In de toekomst zal ik, wat de concerten betreft, vooral kiezen voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. Het betekent dat ik zo af en toe eens een kleinscha lig concert geef en mij vooral zal storten op speciale projec ten. Eén ervan vindt binnenkort plaats. Ik ben namelijk ge vraagd voor het Nobelprijs voor de Vrede-concert. En dat vind ik echt een enorme eer. Om zich niet te verliezen in de meer gezapige levenswijze die mogelijk beter bij haar leef tijd past, vindt Tina Turner het ook heerlijk om in de studio en tijdens zo'n wereldreis met jon ge mensen te werken. Die jeugd straalt dan ook af van de twaalf musici - en dan met name de drie danseressen en twee ach tergrondzangeressen - die met haar op tournee gaan. En voor 'Twenty four seven' werkte ze onder anderen samen met de Metro Boys, Brian Rawling en Mark Taylor. „Ze zijn nog zo jong, zelfs jonger dan mijn ei gen kinderen 42 en 38) maar ze weten wel precies waarmee ze bezig zijn." „Ik heb met veel plezier met ze samengewerkt. Dat komt ook omdat het duo het muzika le verleden niet wegcijfert, maar het gebruikt en er nieuwe ele menten aan toevoegt. Ze blij ken in staat om van die ouder wetse, onweerstaanbare pop melodieën te componeren. Ik ben ze in Engeland gaan opzoe ken in hun kleine studio, waar het echt bleek te gonzen van de creativiteit." Lachend. „In elke kast die je opentrekt zit wel een schrijver of een componist. Heel inspirerend allemaal. Voordat we er erg in hadden, waren er vier nummers opge nomen." Wat begin dit jaar ook speel de, was het idee om samen met Elton John op tournee te gaan. „Dat plan viel uiteindelijk in duigen. Vervolgens kwam het plan bovendrijven voor de kerstperiode een 'grootste hits'- compilatie samen te stellen. „Maar ik voelde mij na mijn werk met Rawling en Taylor zo geïnspireerd, dat ik dat idee ook heel snel aan de kant heb ge schoven." Ze noemt 'Twenty four seven' een nieuwe stap in haar inmid dels meer dan 40 jaar durende carrière. „Het is een heel mo derne plaat, waarop ik helemaal mijzelf kan zijn. Ook omdat mijn muzikale wortels een in grediënt vormen. En de teksten zijn fantastisch. Ik zie het als een nieuwe vorm van gospel muziek. En tegelijkertijd is het ook een heel vrouwelijke plaat, waar ik ontzettend blij mee ben. Luister maar naar een nummer als 'All the woman'." Dat ze er zo jong blijft uit zien, wordt volgens Tina Turner deels gestuurd door de moder ne tijden. 'In tegenstelling tot mijn moeder en grootmoeder heb ik allerlei zaken als kleren en make-up voor handen om mij prettig te voelen. Bovendien worden vrouwen niet meer weggestopt achter het fornuis, maar zijn er tegenwoordig vol op kansen om als een onafhan kelijk individu over de wereld te trekken." Maar voorlopig is er eerst die wereldtournee. Tijdens die shows zal ze ook klassiekers uit haar carrière laten horen. Ze vindt het passen bij haar ge moedstoestand, want Tina mag dan helemaal opgaan in de ge neugten van de moderne we reld, als ze zich thuis ontspant, luistert ze graag naar stan daardwerk uit de jaren vijftig en zestig van artiesten zoals Sam Dave, Marvin Gaye en Otis Red ding. „Die platen klinken nog steeds niet ouderwets. Het gaat echt om goede composities die bovendien heel goed worden gezongen. Volgens mij raakt dat werk nooit uit de tijd. Ik heb ook niet het idee dat ik die composities met mijn nieuwe plaat heb overtroffen." Maar dat nummers als 'Twenty four seven', 'Whatever you need" en 'All the woman' passen in deze tijd, laat ze 's avonds horen in de kleine Parijse Buddah-bar. In een rode jurk met laag de colleté stort ze in vijf composi ties een enorme dosis energie over het publiek uit. De charme van het korte, maar heftige op treden - haar uit twaalf man be staande groep past nauwelijks op het kleine podium - is, dat ze op armlengte afstand is te bewonderen. Dat ze daarbij een voorschotje neemt op mogelijk falen door te roepen dat ze nog niet alle woorden kent neemt niemand haar kwalijk. als Hamburg en Berlijn afge- kende wijken van plezier bben, zo krijgt Leiden, als het orgaat, een aparte Rem- indtwijk. Voormalige stads- ituurders hebben alles wat de grote schilder herinnert wortel en tak uitgeroeid of i uitroeien en de kersverse V-voorzitter Kees Klerks wil, de Sturm und Drang een uwe functionaris eigen, die ide gaan wegwassen. Eerst 'n gedacht dat Klerks mis- lien in een vat van zijn eigen bbelgestookte graanjenever gevallen, maar nu het plan beetje is bezonken, begin ik iteeds enthousiaster over te en. uikt gewoon: die jongen :ft het door! Kein keloel, lar doen! Niet op kleiduiven lieten, maar op echte. Rem- ndt niet alleen als een ex- tartikel zien maar als een jende bron van welvaart Leiden. Reclame heeft de te schilder niet meer nodig, als Heineken is hij tot in iboektoe bekend. Dus dat 1 steekt de organisatie al bij irbaat in de zak. In zakenter- heet zoiets: op zeker gaan. dit plan in de toekomst veel in de gemeentekas en in van de ondernemers zal ngen, dat hier binnenkort rte bussluizen voor de aan- 5r van Japanners moeten ko- i - 'Lemblandt! Lemblandt!' lat buiten kijf. Maar als ik dat de wijk rondom de vaartschool geheel in zeven de eeuwse stijl moet wor- herbouwd, bekruipt mij leen beetje het Efteling-ge- I. Vooral als ik denk aan de rdentram die er moet ko nijn weten was die paar- tram er in de zeventiende niet. Een klein anachro- ne mag natuurlijk best, als het om de typisch ze- tiende-eeuwse geur gaat, ?t het toch ook mogelijk zijn een manege een contract Oprichting 'De Noyense School' in Sassenheim ter ere van Leidse schilderes Tegenover het Mauritshuis biedt een restaurateur zijn spare-ribs aan met als lokkertje een foto van 'De anatomische les'. foto gpd/cees zorn De gevel van het herbouwde en later weer gesloopte geboortehuis van Rembrandt aan de Leidse Wedde- Steeg. foto archief af te sluiten voor een verse la ding dampende, goudgele nug gets elke week, strategisch ver spreid op de straathoeken. Zo'n tram doet me akelig veel denken aan de treintjes die door onze pretparken lopen. Natuurlijk is het maar een klein onderdeel van het plan en het zou flauw zijn om het daarop af te schieten. Maar het doet af breuk aan de 'standing' ervan. Het is het Labruyère-effect waar we nu onderhand eens van af moeten. Niks ten nadele van Peter Labruyère, maar graag op een andere plaats en niet in de Rembrandtwijk. Gooi er dan maar een paar, door de organisatie gesubsidieerde, be delaars en bultenaars tegenaan of zet desnoods een krankzinni gengesticht open, dan benader je de zeventiende-eeuwse sfeer meer dan met zo' n tram. Wat mij wel in hoge mate be koort, is het idee om hier hét kenniscentrum van de wereld over Rembrandt te vestigen. Eén expert hebben we al in huis: Th. Laurentius, de Voor schotense Rembrandtkenner bij uitstek. Met de kennis die deze man heeft, kunnen we al een volwaardige afdeling in de Zeevaartschool vullen. Maar ook daaraan zal Klerks hebben gedacht. Zulke mannen zien el kaar natuurlijk aan ronde tafels. Het is misschien niet onzinnig om Laurentius als adviseur bij dit plan te betrekken. Dan weet je tenminste zeker dat het met enige smaak tot stand wordt ge bracht. Rembrandt en zijn schilderijen zijn natuurlijk al waanzinnig populair over de gehele wereld. Toch maakt zijn werk niet, zo als bij een schilder als Van Gogh, de indruk dat het is doodgeknuffeld. Van Gogh is net zo bekend als onze molens, klompen en tulpen. Rembrandt is minstens zo bekend, maar toch is zijn werk nog steeds geen cliché. Natuurlijk zullen er straks winkeltjes komen waar de Nachtwacht op posterfor maat wordt verkocht, natuurlijk zullen zich in de buurt restau rantjes en koffieshops vestigen die van Rembrandts bekend heid gebruik maken ('Haal je weed 's bij Titus!' of 'Bij het Joods Bruidje drink je je lekker ste fluitje'), maar laat het ge controleerd gebeuren, met smaak. Hou het licht van Rem brandt voor ogen, meneer Klerks, dat stille clair-obscur, dat aan wat voorbij ging zo'n eeuwigheidswaardse heeft meegegeven! Laat de Rem brandtwijk een kunstkwartier worden, geen met mayonaise dichtgesmeerde wijk van ple zier, waar de Hamburger Rem brandt en het Broodje Heel meesters het beeld bepalen. cees van hoore leiden cees van hoore Vijftien ezels in een schuur. Niet balkend, want het gaat hier om de schildersezels van 'De Noyense School', een groep schilders die de naam van hun Leidse lerares Leny Noyen hoog in het vaandel hebben staan. Er wordt geschilderd voor het ple zier en de naam van de 'club' is bedoeld als een vette knipoog naar De Bergense School, waar van de roem zich over de gehe le wereld heeft verspreid. Deze schilders willen gewoon lekker schilderen, hetgeen kwaliteit niet uitsluit. En daarvoor is het pand dat zij onlangs hebben betrokken in Sassenheim een uitstekende locatie. Morgen wordt De Noyens School fees telijk ingeluid. Naast de Sassenheimse 'chi nees' ligt een oude bollen schuur, die is omgebouwd tot atelier. Eerst zat de vijfenvijftig- jarige mevrouw Witte-Bakker, een schilderes met een late roe ping, er alleen op de bovenver dieping te schilderen. Maar toen de eigenaar het pand kwijt wilde en zij moest vertrekken, ging ze in conclaaf met haar schilder-moeder Leny Noyen en wist zij een aantal leerlingen van haar over te halen om zich op de benedenverdieping te vestigen. De leden van De Noyense School komen langzaam bin nendruppelen. Geen woest uit ziende schilders met vegen oker op het voorhoofd, maar ge woon geklede, aardige mensen die één passie delen: de schil derkunst. Overal in de ruimte staan voorwerpen tot stillevens gerangschikt, voorwerpen die je op de doeken weer tegenkomt, maar dan met de geheel eigen signatuur van de schilder. „Leny weet de stillevens op een afgewogen manier te rang schikken, zodat de kleuren van de voorwerpen elkaar beïnvloe den en er meer spanning in het tafereel komt", zegt een van de leerlingen. „Ik vind het heerlijk om die stillevens te schilderen. Het witte vlak hebben we nu wel gehad." Er wordt tijdens de schildersessies keihard gewerkt, geconcentreerd ook. „Soms hoor je een uur lang helemaal niets en zit iedereen te werken. Vaak zijn we verbaasd dat het al zo laat is en het licht uit moet. We zitten hier nu zonder Leny. En dat is wel goed. Je moet langzamerhand toch leren op eigen benen te staan." Een fles tequila, een Japanse geisha die in een kruiwagentje ligt, kommen, schotels, wor sten, kazen, poppen, de 'ingre diënten' voor het stilleven zijn legio. Voor elk stilleven staat een ezel met daarop een doek waarop de voorwerpen zijn te rug te zien. Spiegels van linnen, maar elk met een eigen karak ter. „Als ik er helemaal geen chocolade van kan maken, wil ik de rangschikking nog wel eens veranderen", zegt een da me. „Maar het is natuurlijk juist de uitdaging het op die manier te doen. Leny heeft ons geleerd hoe je balans en compositie in zo'n schilderij kunt krijgen. Daar is ze heel goed in." „Ik heb een buurmeisje ge schilderd", zegt een jongere schilderes. „Waarom? Dat weet ik niet. Ik heb dat kind de hele zomer in de tuin zien spelen en dat trof me. Ik heb voor het eerst een foto gebruikt. Dat is eigenlijk een zonde in de ogen van Leny. Bij een foto valt die speciale lichtval vaak weg. Een foto wordt door de fotograaf al tijd op zijn eigen wijze ontwik keld. Maar ik ben er toch in ge slaagd die dromerige sfeer op te roepen, die melancholie die, als je het nu bekijkt, toch over ie ders jeugd ligt." Leny Noyen is al jarenlang bezig als schilder. Nu ze haar atelier aan de Nieuwe Rijn heeft verwisseld voor een plek aan de Oude Rijn in Leiden, neemt ze veel portretopdrachten aan. Le ny is een kunstenares van het type: 'Niet praten, maar doen.' Ze zit het allemaal maar een beetje aan te horen en kijkt de kat uit de boom. „Ik ben hier normaal niet meer", zegt ze. „De mensen varen op eigen koers. Het duurt vaak lang, maar opeens komt het talent boven. Maar voor je kunt wat deze mensen kunnen, moet je toch al even bezig zijn. Ik vind dat de mensen gewoon maar moeten oefenen en schilderen. Waarom je zo'n stilleven schil dert? Daar denk ik nooit over na. Als ik bezig ben, denk ik: zo, nu gaat het gebeuren. Je moet die dingen niet plat praten. Ie moet ze alleen maar schilderen. De rest is verlies." Leny heeft haar leerlingen ge leerd te werken met een be perkt kleurenpalet. „Ze heeft ons erop gewezen dat je al die kleuren wel in de winkel kunt kopen, maar dat dat helemaal niet nodig is en je ze zelf op je palet kunt mengen", -zegt een van haar discipelen. „Dat is vakmanschap. Ik ben erg blij dat ik daar iets van heb mogen oppikken." Ton van Haren, die in het da gelijkse leven op Schiphol werkt, heeft een prachtig doekje gemaakt. Een stilleven van een schaaltje met aardbeien dat er zo fris en appetijtelijk uitziet, dat je de neiging krijgt om de slagroom te gaan halen. „Het gekke is dat ik die aardbeien heb geschilderd aan de hand van namaakexemplaren. Leuk toch. En ze hoeven niet in de koelkast, ze blijven altijd goed." Leden van De Noyense School. Liggend: Ton van Haren, bovenste rij, v.l.n.r. Ton Poppelier, Conny Pfister, Mieke Schellekens, onderste rij: v.l.n.r. Loes Poppelier, Leni Noyen, José van der Zanden, Jos Laurijssens en Irene Nouwens. foto dick hogewoning

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 35