Een bijbel voor mensen die willen groeier
Geloof Samenleving
Fraai staaltje onderhandelen tussen Abraham en God
ZATERDAG 30 OKTOBER 1999
VANDAAG
Net als gisteren is het vandaag de feestdag van
een heilige vrouw: Clara van Montefalco
(1268-1308). Haar verering kwam pas op gang
na haar dood, toen werd ontdekt dat op de
plaats van haar hart vergroeiingen zaten in de vorm van de
lijdenswerktuigen van Christus. Een bijzondere vorm van
stigmata. Bovendien bleek haar lichaam niet tot ontbin
ding over te gaan. Clara trad al jong toe tot het Augustines-
senklooster in Montefalco, in de Italiaanse provincie Um-
brië. Ze wilde mystieke ervaringen afdwingen door veel te
bidden en vasten. Naar verluidt is haar dat gelukt. Ze hield
er de zeldzame inwendige stigmata aan over, die tijdens
haar leven al zichtbaar moeten zijn geweest.
Op deze feestdag van de Duitse heilige Wolf
gang (930-994) spijkerde in het jaar 1517
Maarten Luther zijn 95 stellingen tegen de ka
tholieke leer aan de deur van de kerk in het
Duitse Wittenberg. Een gebeurtenis die het begin vormde
van de reformatie, en die het verval aankondigde van on
der meer de heiligencultus. Ondanks de katholieke Con
trareformatie en het feit dat de paus tot op de dag van van
daag mensen zalig en heilig verklaart, heeft de heiligensta-
tus niet meer de betekenis die hij had voor Maarten Lu
ther. Protestanten hebben deze dag omgedoopt tot Refor
matiedag, een van hun drie jaarlijks terugkerende feestda
gen, met de biddag voor het gewas op de tweede of derde
woensdag in maart, en de dankdag voor het gewas op de
eerste woensdag in november.
'Anarchie door kerkelijk verzet'
amsterdam Kerken die uitgeprocedeerde asielzoekers of witte
illegalen opvangen, bevorderen 'anarchie en wanorde'. Ludieke
acties tegen het asielbeleid vindt de humanistische jurist en fi
losoof P. Cliteur best, maar van een 'harde boycot' van demo
cratisch vastgestelde regels moet hij niets hebben. Cliteur zei
dat tijdens een discussie van de Amsterdamse Raad van Kerken
over het 'naastenliefde-exces' dat kerken volgens ex-staatsse-
cretaris van justitie Kosto aan de dag leggen als ze uitgeproce
deerde asielzoekers opvangen. „Dat is geen naastenliefde-ex
ces, maar wanorde en anarchie", aldus Cliteur. Hij verdedigde
het standpunt van de huidige staatssecretaris Cohen, die liever
niet heeft dat organisaties als kerken zich ontfermen over
vreemdelingen die na een zorgvuldige procedure en een even
tuele rechterlijke toets zijn afgewezen.
Afscheid van dominee Padmos
valkenburg De gereformeerde kerk in Valkenburg neemt zon
dag 28 november afscheid van dominee I. Padmos. De predi
kant heeft een beroep aanvaard in Naaldwijk. De afscheids-
dienst begint om half zeven. Op vrijdag 26 november is er voor
leden van de gemeente een afscheidsavond. Padmos doet op 12
december intrede in Naaldwijk.
Gezinsmis over China
oegstgeest In de gezinsmis die komende zondag wordt gehou
den in de Wilfibrordkerk aan de Rhijngeesterstraatweg in Oegst
geest gaat het over de situatie van christenen, en vooral kinde
ren van christenen, in China. Zo viert de parochie 'Wereldmis
siedag voor kinderen'. Pastoor Van Vliet gaat voor en er treedt
een kinderkoor op in de eucharistieviering, die om half elf be
gint.
Acht Mei Beweging niet bij wijding
utrecht Het bestuur van de vernieuwingsgezinde Acht Mei Be
weging (AMB) is niet uitgenodigd voor de wijding van W. Eijk
tot bisschop van Groningen. In een tijd dat samenwerking ge
boden is, is dat een laatste voorbeeld van feitelijk negeren,
schrijft AMB-voorzitter H. Baars in een brief aan sympathisan
ten. Leden van de AMB en andere progressieve groeperingen
zullen volgende week zaterdag wel naar Groningen komen.
Voorafgaande aan de viering zullen ze bij de Jozefkerk een ge
bedskring vormen uit protest tegen de kerkelijke uitsluiting van
homoseksuelen, vrouwen, gehuwde priesters, gescheiden en
opnieuw getrouwde katholieken en loitische theologen.
Gospelkoor Dabar 15 jaar
leiden Met een optreden in de Maria Middelareskerk aan de
Rijndijk 283 in de Leidse wijk Stevenshof viert het gospelkoor
Dabar zondagmiddag om drie uur het derde lustrum. Dabar
hoopt op de Sing In vooral ook veel oud-leden tussen het pu
bliek te treffen.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Oene, A.A Floor te Genemuiden; te Veere (SoW). mw. M.G.
Fernhout te Krabbendijke.
30
OKT
31
OKT
weeroverzicht buitenland
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met zaterdag.
Finland:
Half tot zwaar bewolkt en af en
toe regen, in het noorden moge
lijk wat sneeuw. Veel wind. Maxi
ma van iets boven nul in het
noorden tot 10 graden in het zui
den.
Noorwegen:
Meest bewolkt en regenachtig en
hier en daar veel wind. Maxima
veelal tussen 8 en 12 graden.
Zweden:
Eerst nu en dan zon, later meer
bewolking en toenemende kans
op wat regen. Middagtempera-
tuur omstreeks 10 graden, in het
noorden wat kouder.
Denemarken:
Zaterdag nog meest droog met af
en toe zon, zondag meest be
wolkt en regenachtig. Een flink
aanwakkerende wind. Maxima
zaterdag omstreeks 12 graden,
zondag een fractie lager.
Engeland, Schotland, Wales en
Ierland:
Zeer onstuimig, in het noordwes
ten mogelijk storm. Verder half
tot zwaar bewolkt en van tijd tot
tijd regen, vooral in het noorden.
Zaterdag maxima omstreeks 15
graden, zondag iets lager.
België en Luxemburg:
Geleidelijk meer wind. Zaterdag
nog meest droog en van tijd tot
tijd zon, zondag kans op enkele
buien. Zaterdag zeer zacht, rond
18 graden, zondag rond 15.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Overgang naar een meer wissel
vallig weerbeeld met soms veel
wind en van tijd tot tijd buien of
regen. Hier en daar ook wat zon.
Middagtemperatuur zaterdag
rond 18 graden, zondag een
fractie lager.
Portugal:
Wisselend bewolkt en een afne
mende kans op buien. Maxima
omstreeks 21 graden.
Madeira:
Wat zon, maar ook wolkenvel
den. Waarschijnlijk droog. Maxi
ma rond 21 graden.
Spanje:
Zonnige perioden en vooral in
het noorden en westen kans op
enkele buien. Middagtempera
tuur tussen 20 en 25 graden.
Canarische Eilanden:
Zonnige perioden, maar soms
ook wolken. Droog. Middagtem
peratuur ongeveer 24 graden.
Tunesië:
Vrij zonnig en droog. Aanhou
dend warm met aan zee maxima
rond 30 graden, landinwaarts
nog hoger.
Zuid-Frankrijk:
Wisselend bewolkt en enkele re
gen- of onweersbuien. Maxima
zaterdag veelal tussen 19 en 23
graden, zondag iets lager.
Mallorca en Ibiza:
Perioden met zon en zaterdag
misschien een bui. Zaterdagmid
dag omstreeks 27 graden, zon
dag een paar graden minder
warm.
Italië:
Zonnige perioden en in het noor
den een toenemende kans op
een bui. Lichte daling van tem
peratuur, zondag maxima van 15
in het noorden tot 24 graden in
het zuiden.
Corsica en Sardinië:
Zonnige perioden en vooral op
Corsica een kleine kans op een
bui. Zaterdag nog rond 25 gra
den, zondag iets minder warm.
Malta:
Vrij zonnig. Maxima omstreeks
25 graden.
bewolkt
onweer
V warmtefront
regen
sneeuw
f koufront
opklaringen
hagel
lagedruk
- -
mist
windrichting
hogedruk
zonnig
19
temperatuur
luchtdruk in
1000 hecto pascal
Griekenland en Kreta:
Flinke zonnige perioden en
droog. Op de Egeische Zee een
stevige en koele noordenwind.
Middagtemperatuur omstreeks
21 graden, in het noorden lokaal
iets lager.
Turkije en Cyprus:
In het noorden van Turkije eerst
nog enkele buien. Verder droog
en flink wat zon. Maxima aan zee
uiteenlopend van ongeveer 15
graden op de Dardanellen tot 25
langs de Turkse zuidkust en op
Cyprus.
Duitsland:
Geleidelijk meer wind. Zaterdag
zonnige perioden, met name in
het zuiden, en droog. Zondag
toenemende bewolking en later
hier en daar regen. Maxima uit
eenlopend van 11 graden in het
noordoosten tot 17 in het zuid
westen, aan de voet van de Alpen
ZONDAG 31 OKTOBER 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 07.33 Zon onder 17.13
Maan op 23.32 Maan onder 14.24
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 08 20 20.39 07.53 20.12
Laag 03 40 15.54 03.21 15.35
MAANDAG 1 NOVEMBER 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 07.35 Zon onder 17.11
Maan op 00.00 Maan onderl4.59
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 09.24 22.16 08.57 21.49
Laag 04.44 17.00 04.25 16.41
13 8 02 Split
14 4 0 1 Stockl
15 6 0.2 Warsc
15 9 0.1 Wenei
15 6 0.1 Zürict
11 10 0.1 Bangl
iingen
14
Barcelona
Innsbruck onbewolkt ver 1
Istanbul licht bew w.s.O
Klagenfurt onbewolkt o 1
01
o3 16 6 0.0
25 13 5 0.0
nno5 23 15 0.0
06 15 00
Berlijn onbewolkt wl 13 9 0.2
Boedapest regen nnwl 18 8 0.1
Bordeaux hall bew zo 4 19 14 0.0
Brussel licht bew 020 2 9 0.0
Cyprus licht bew. ono7 26 17 00
door föhn lokaal hoger.
Zwitserland:
Zaterdag vooral in het noorden
nog zon. Verder meest bewolkt
en nu en dan regen. Maxima za
terdag ongeveer 17 graden, zon
dag iets lager.
Oostenrijk:
Afwisselend wat zon en wolken
velden. Zondag in het westen
een toenemende kans op regen.
Middagtemperatuur meest tus
sen 12 en 19 graden.
O L O F
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voornabezorging:
Ma. t/m/vr 18 00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071 -512
DIRECTIE
B.M, Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
13 0 0 REDACTIE
nn F Blok, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
-2 0.0 Veenstreek
7 0.1 D C. van der Plas, chef eindredactie regio
11 0.2 J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
9 Q2 W. Spierdijk, chef sportredactie
OA n n E Straatsma, chef redactie Regio Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071-5323 51
Familieberichten 023- 5317 337
023- 5320 216
Redactie: 071-5321 921
Hoofdredactie: 071-5315 921
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot
071- 5356 230
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 toi
071- 5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per halfjaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging vei
het automatisch afschrijven van het
abonnements- geld, ontvangen 1,- koP
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnei
worden verzonden geldt een toeslag v<
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSE
Voor mensen die moeilijk lezen, s
hebben of blind zijn (of een ande
leeshandicap hebben), is een sam
van het regionale nieuws uit het
Dagblad op geluidscassette beschik
15 16.0 W F. Wegman,
5 oo z I E K
N H U I Z I
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendie
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
'Als je niet van humor houdt, moet je hem niet kopen
„Waarom we het over Groeibij-
bel hebben? Wel, om verschil
lende redenen. Ten eerste is het
een bijbel die in delen groeit;
dan groei je in het bijbelverhaal
en je groeit ook met het verhaal
mee. Hij is ook voor mensen
geschreven die willen groeien.
Als je zegt: ik ken de bijbel al, ze
hoeven mij niks meer te vertel
len. dan moet je hem vooral
niet kopen. Als je geen gevoel
voor humor hebt ook niet.
Want de bijbel zit tjokvol met
humor, er zitten heel wat grap
pen in, vreselijk leuk."
Dominee Piet van Midden uit
Lisse is een duizendpoot.
Schrijft liedjes voor een kinder
koor en draait voor een korte
musical over het laatste bijbel
boek Openbaring zijn hand niet
om. Draken van mensen...?,
heet de musical. Racet met een
motor door het land om files te
ontwijken. Naast zijn pastorale
arbeid doceert hij ook nog eens
Hebreeuws. Verder is hij één
keer per jaar in Lisse betrokken
bij een soort fancy fair, waarvan
de opbrengst gaat naar de
mens in nood, en weet hij ook
nog tijd uit te trekken voor de
zondagse preek. En die preek
kwam niet in het gedrang, toen
hij begon aan het schrijven van
de Groeibijbel.
Van Midden zit op dit ogen
blik midden in dit omvangrijke
project, dat een paar jaar gaat
duren. In totaal komen er zes
delen, zo is nu gepland, maar
met de uitgever SGO (Stichting
Godsdienst en Opvoeding) in
Hoevelaken heeft hij al verken
nende besprekingen gevoerd
Alsof ik een imbeciel was
niet snapte
Van Midden (49) prob
jongeren
verhalen in de Groeibijbel
eerste vraag van jongeren i
het leuk of heb ik er wal
Als er alles in gestopt moeiK
den, wordt het een soort
tijdsoep op je nuchtere
waar jongeren niet doo
komen."
De auteur van de Groeit
houdt zich aan de lettei
tekst. Kom bij Van Midden
aan over de drie wijzen ui
Oosten, die naar Jeruzj
kwamen met geschenken
de pasgeboren Jezus. Matti
rept niet over het aantal pt
nen, hoewel doorgaans
kerstvertellingen over drie
ningen wordt gesproken,
dat is binnengeslopen
ze met drie geschenken
kwamen zetten, goud, win
en mirre. En daar plakkei
dan drie mannetjes aan
Daarom moet ik ook veel
verrichten voor deze serir
probeer het beeld te corrigsc'10
De lezer krijgt het verhaal
gedetailleerd aangereikt."
Van Midden laat steeds
blijken dat hij gek is op die
belverhalen. „Ik leef er nie^1
leen van, ik leef er ook
in. Elk jaar ga ik met zo'nl
derd dominees - ik heb
reisbureautje opgericht
Israël. Dan trekken we een f0"
weken door het hele land,
vertel ik die verhalen
achtergrond van het land
rand
Dan gaan die verhalen lniaar
gaan pas echt leven
levende spelers krijgen, 11
zelf in die veiifc'10,'
leven."
kelijk
Pijn in mijn buik krijg ik van het stuk dat we deze
week lezen: Genesis 18 tot 22. „De bijbel heeft
een hoog thriller-gehalte", luidde ooit het com
mentaar van Ischa Meijer. En hij kon het weten,
want hij leerde hem als kind woord voor woord
vertalen.
Er gebeurt weer van alles. Het regent zwavel en
vuur over de steden Sodom en
Gemorra. Niets blijft er van ze
<over, behalve hun naam, die
nu nog symbool staat voor on-
tucht en bandeloosheid. De
vrouw van Lot, de neef van
aartsvader Abraham, verandert
wm^ in een zoutpilaar als ze omkijkt
Znaar de brandende steden. Sa
ra, Abrahams echtgenote,
mkomt opnieuw in de harem van
een vreemde koning terecht.
En, het bloedstollendst van al,
Abraham bindt zijn zoon Izaak
Xvast op het altaar en zwaait ai
met zijn slachtmes om zijn ge-
liefde zoon in stukjes te hakken
en te verbranden, als een engel
hem tegenhoudt. Maar voor
we het daarover hebben, eerst
Sodom en Gomorra.
Op iedere opleiding voor de ti-
tel Master of Business Admini-
stration zou dit fraaie staaltje
onderhandelen tussen Abra-
<ham en God op het program
ma moeten staan. Het verslag
ervan staat in de laatste elf zin-
nen van hoofdstuk achttien.
Het gaat om een serieuze zaak:
komt het offeren van Izaak. Vandaar dat jodt|(
s begrijpen van de opvatting dat Jezus al toncj
mensenoffer is gestorven. Abraham is bereid ,e^t
zoon te offeren. Barbaars.
Maar als je er goed over nadenkt: doen wij
allemaal met onze kinderen wat ons goeddi
Als we verliefd worden op een ander en willf
scheiden, gaan we scheiden, ook al is dat nit
goed voor de kinderen. En als we niet
slecht huwelijk willen stappen, omdat het
niet uitkomt, scheiden we niet, ook al is dal
goed voor de kinderen. Als we willen verhi
doen we dat, ook al moeten de kinderen hi
ste vriendjes en vriendinnetjes achterlaten,
ons geloof zegt dat we iets moeten doen of
dan geldt dat ook voor de kinderen, ook al
dert ze dat in hun ontwikkeling. Kinderen
ben zich maar aan te passen. Daar is op
niets op tegen, want we moeten ook de i
brengen om ze onze waarden en norme:
brengen. Maar soms gaat het te ver.
Met tachtigduizend kinderen per jaar gaat
mis in Nederland. Ze worden bont en blaui
slagen door ouders die menen dat ze alles
hun kinderen mogen doen. Tachtig per j;
ven er zo. Er is een groot verschil tussen Abi
ham die vanuit een heel ander denkpatrooi
een heel andere wereld, in een voor ons om
baar geworden relatie tot God, zijn zoon val |jco
bindt en het slachtmes opheft. Maar de van ancj
sprekendheid waarmee hij over het leven va
zijn zoon beschikt, lijkt misschien toch op
waarmee mishandelende ouders (en niet a
zij) over het leven van hun kinderen beschil
Is dat misschien waar de engel een stokji
steekt als hij verschrikt uitroept: „Abraham,
Abraham, doe hem niets."
De Lissesse dominee Piet van Midi
over een zevende deel. Dat zou
dan het laatste bijbelboek
Openbaring behandelen.
Het eerste deel van de Groei
bijbel, over Genesis, komt begin
november uit. Het tweede deel
verschijnt voor Pasen en het
derde deel in het najaar van
2000. De opmerkelijke tekenin
gen zijn van illustrator Cees Ot-
te uit Hoevelaken.
Van Midden geeft zelf aan dat
hij een verwoed schrijver is. „Ik
schrijf al sinds jaar en dag bij
belverhalen voor kinderen en
jongeren. Toen ik promoveerde
heb ik een hele grammaticale
analyse laten uitlopen op een
;n, schrijver van de Groeibijbel.
kinderverhaal over Gideon in
het boek Richteren. Niets is zo
moeilijk als eenvoudig vertel
len. Je moet op een of andere
manier verschrikkelijk veel we
ten om het eenvoudig te kun
nen zeggen. Het aardige van de
Groeibijbel is, dat je van hele
maal niets hoeft te weten om
erin te stappen. Als je veel van
de bijbel weet, geniet je er juist
extra van."
Van Midden komt in de
Groeibijbel met tal van 'leuke
nieuwtjes', in het bijzonder ook
over die bijbelgedeelten die als
moeilijk worden ervaren, niet
snel te vatten zijn en dus nau
welijks worden gelezen. De ver
halen in de Groeibijbel leiden
een eigen leven, maar Van Mid
den houdt als goede zielenher
der natuurlijk de bijbelse lijnen
vast. Sterker nog, hij laat duide
lijk zien hoe die lijnen in al die
bijbelboeken, van Genesis tot
en met Openbaring, met elkaar
in verbinding staan.
„Ik volg het bijbelverhaal. Dat
is zo leuk, zo apart en zo monu
mentaal. Dat moet je niet voor
de voeten lopen met allerlei
vrije interpretaties. Het verhaal
uit de bijbel moet het verhaal
blijven." Wat hij daar precies
mee bedoelt, verklaart Van
FOTO GPD
Midden als volgt: „De NCRV
heeft jaren geleden een prachti
ge tv-serie gemaakt over sekten
- mensen vertelden hun verhaal
en je zag allerlei dingen gebeu
ren. Als je zo'n reportage had
gezien, wist je heel zeker: bij
deze club voel ik me niet thuis.
Toen die hele serie was geweest
kwam Sipke van der Land, ge
zeten op de rand van een bu
reau, vertellen: „jongelui, bij
die sekten moet je niet wezen."
Dat was totaal overbodig, want
die reportages over die enge
sekten waren meer dan vol
doende. Sipke van der Land
liep het verhaal voor de voeten.
de vernietiging van Sodom. Maar er zit ook iets
geestigs in de manier waarop Abraham God pro
beert vermurwen. Abraham zet Hem eerst klem
met een ongemakkelijke retorische vraag: Ga Je
ook de brave verdelgen met de goddeloze? God
krijgt maar even de tijd na te
denken, want Abraham gaat on
middellijk verder: misschien N
zijn er vijftig braven in de stad
en en het is toch verre van Jou,
Rechter van de hele aarde, om
de brave te doden tegelijk met
de booswicht?
Je hoort God denken: Ik kan
niet de Rechtvaardige Rechter
zijn en vijftig rechtvaardigen
vernietigen omdat ze in een
bandeloze stad leven. Abraham
krijgt zijn zin. Als er vijftig recht
vaardigen zijn, krijgt Sodom
vergiffenis. En dan gaat het spel
verder. Als er geen vijftig recht
vaardigen zijn, maar vijf min
der, vernietig Je de stad dan
wel? Nee. En ais er veertig zijn,
dan wel? Nee. Weledelachtbare
Grote God, ik wil u niet tegen de Hooggeëerde
Schenen schoppen, maar als het er dertig zijn,
wat dan? Dan zal Ik het niet doen. En als het er
twintig zijn? „Ik zal niet verdelgen terwille van de
twintig." Een laatste keer doet Abraham een po
ging. Misschien vinden we er maar tien? „Ik zal
niet verdelgen terwille van de tien." En dan
smeert God hem: genoeg onderhandeld.
Voor wie is het gesprek gevoerd? Om Abraham
de kans te geven te pleiten voor de goeden en
zich beter te voelen als Sodom alsnog van de
aardbodem verdwijnt? Of om God te tonen in
Zijn barmhartigheid? De Alwetende moet gewe
ten hebben dat er geen tien rechtvaardige, brave
mensen in Sodom waren en dat Hij Sodom en
Gemorra en de hele vlakte waarin deze steden la
gen, met al hun inwoners en
alle gewassen aan het vuur en
de zwavel zou prijsgegeven.
Wie speelt hier met wie?
De 'binding van Izaak', zoals
het voorgenomen offeren van
Izaak door zijn vader in de
joodse traditie heet, is ook een
krachtmeting tussen Abraham
en God. De Almachtige geeft
Abraham opdracht zijn zoon
Jitschak te offeren om te testen
hoe gehoorzaam hij is. Je zou
verwachten dat Abraham zegt:
'krijg het heen en weer, ik ben
geen honderd jaar geworden
toen ik Izaak kreeg om hem
vervolgens als een offerlam te
slachten omdat Jij zo van de
geur van geroosterd vlees
houdt.' Maar dat zegt hij niet.
Hij neemt Jitschak mee naar de berg Moria (waar
de Tempels zouden worden gebouwd in Jeruza
lem), bindt zijn handen en voeten vast en legt
hem op het altaar. En Jitschak, die zijn vader es
sentiële vragen kan stellen, dus al een aantal ja
ren oud is, laat zich op het offerblok binden.
Vreemd, heel erg vreemd.
Wat zijn dat voor mensen, Abraham en Izaak? De
joodse commentatoren stellen dat dit verhaal
juist aangeeft dat God geen mensenoffers wenst,
hier niet en later niet. Immers, een engel voor-
