Cultuur Kunst
Vivaldi's muziek
en moeders pasta
Onwijs bezorgde ouders
Cher geeft zich nog niet gewonnen
JCHONE
CHIJN
De drukte bij expositie Rembrandt Zelf valt tegen
ATERDAG 23 OKTOBER 1999
ff JAN RIJSDAM. 071-5356444. PLV CHEF CAROLINE VAN OVERBEEKE 071-5356440
Penelope Mortimer (81) overleden
inMDENDe Britse schrijfster Penelope Mortimer is dinsdag op
81-jarige leeftijd overleden. Mortimer schreef twaalf romans.
Voor 'About Time', het eerste deel van haar memoires, kreeg ze
in 1979 de Whitbread Prize. Deel twee verscheen in 1993. Haar
biografie 'Queen Elizabeth: A life of the Queen Mother' leidde in
1986 tot opschudding wegens de bijzonderheden die erin ston
den over het voorhuwelijkse liefdesleven van de in Groot-Brit-
unnie zeer geliefde koningin-moeder. Mortimers in 1962 ver
dienen roman 'The Pumpkin Eater' is verfilmd, met in de
loofdrollen James Mason en Anne Bancroft.
Moses Isegawa bij Kooyker
gDEN» Mare Broere interviewt aanstaande woensdag vanaf
O.OO uur Moses Isegawa over diens nieuwe roman 'Slangen
uil' bij boekhandel Kooyker Ginsberg aan de Breestraat 93 in
eiden. Moses Isegawa debuteerde in 1997 met de spraakma-
ende roman 'Abessijnse Kronieken'. Broere is journalist en
chrijver van een boek over Oeganda. Kaarten zijn te reserveren
ip telefoonnummer 071-5160503.
jeelden Oudheden naar Boston
ij ilf augustus 1984 om 19.17
r prak mijn lieve moeder
iet eerst de woorden uit.
lijs Gaaf'. Het kwam nog
ituurlijk uit haar mond en
lichte gêne op, alsof ie-
ds kunstbeen op de grond
Maar de uitdrukking moet
bevallen zijn, want er volg-
'e/c//<g meerdere keren. Ik ben er
ddels aan gewend geraakt,
erste keer kon ik 's nacht
niet vatten. Een licht
ma was over me gekomen,
isychisch griepje. Niets
[S, maar het ging ook
ïelemaal over. Met 'on-
iaaf had mijn moeder een
genomen uit het brede
timent van het puberjar
en die bonbon bliefde ik
5 45 neer.
dien draagt alles waar ik
avenmatige bewondering
[oester de predikaten 'fan-
ch', 'vreselijk goed ge-
'i 'technisch perfect, 'van
'elhaast betoverend raffi-
it' en een aantal keren,
niets voor handen had,
ikzelf steken in 'machtig
?rplee9 (mompelen alleen Friese
n als ze met een brok in
ddat levenswonder van
at kalf mogen aanschou-
Maar nooit meer 'onwijs
Mijn moeder had onbe-
die kernachtige kwalifica-
tet en de vlag van de mo-
onbevangen ouders erop
mjii Waarom? Misschien
'ouders soms in de on-
maar volstrekt bela-
veronderstelling verke-
"ze in hetzelfde univer-
ls hun pubers leven. Of
Ithans graag pogingen
*n. Maar roekeloos g
fan jongerenjargon heeft
ooit de afstand tot het re-
ante kroost verkleind,
chijnlijker is dat in een
8 tot toenadering, ver-
ir hip taalgebruik, pa
en ma vrolijk de generatiekloof
inlopen.
Het is tragisch en levert aan
beide kanten slachtoffers op als
werelden botsen. Vriendin X
vertelde me dat ze op 14-jarige
leeftijd in de disco voor het
eerst innig werd gezoend. Net
toen de tongen schuchter ken
nis maakten werd Donna Sum
mer wreed weggedraaid en
maakte de dj met een stem van
honderdvijfentwintigduizend
Watt bekend dat mevrouw X
haar dochter kwam ophalen en
opwachtte bij de deur. En als ze
niet opschoot kon haar zakgeld
een drastische korting tegemoet
zien. X woont nu in een knus
boerderijtje in het oosten van
het land en komt alleen naar
buiten om de beesten te voe
ren.
Maar was het vroeger nog zo
dat bezorgde ouders niet over
de discodrempel stapten, te
genwoordig veronachtzamen ze
zelfs die rituele grens. Ouders
weigeren zich tegenwoordig
lijdzaam in de deuropening van
de dansgelegenheid op te hou
den. Nee, ze moeten zien hoe
het er in zo'n disco aan toe
gaat. Dus opent Leidens groot
ste disco, In Casa, morgenmid
dag tijdens de Nationale Disco
Dag haar deuren voor iedereen
die wil weten wat zijn of haar
zoon of dochter in het weekend
uitvoert.
Ouders maken zich vaak zorgen
over het drugsgebruik in de dis
co, over rondvliegende kogels
en over die harde muziek die
niet goed blijkt voor de oren. En
je wilt als ouder natuurlijk het
risico tot een minimum beper
ken. Een mooi en loffelijk stre
ven dus van In Casa, om 'een
veilig onderkomen voor de
jeugd te creëeren'. En de ou
ders kunnen het zelf zien. On
der het genot van een kopje
koffie mogen ze hun licht ko
men opsteken. Er zal geen ster
ke drank zijn, want ouders
doen niet aan drugs. Baby
boomers die vroeger van God
los waren en nu vast zitten aan
een carrière proberen onder het
mom van interesse een stukje
pubercultuur te heroveren.
Voor al die bemoeizuchtige, in
middels beschimmelde bloe
menkinderen: maakt u zich
geen zorgen. Wat uw kinderen
doen is niets anders dan wat u
destijds in het Kralingse Bos
heeft uitgevretep.
Ik hoop voor In Casa dat al die
bezorgde ouders het maar niets
vinden. Want als moderne ou
ders van nu thuiskomen met
het bericht dat papa het 'zwaar
vet' vond, voorzie ik nog heel
wat jeugdtraumaatjes en een
dalende omzet voor Leiden
grootste en mooiste discotheek.
PABLO CABENDA
De hartstochten van zangeres Cecilia Bartoli
Als de treinen op tijd hebben gereden zit Cecilia Bartoli
inmiddels weer in Rome aan tafel bij haar moeder, want
die maakt pasta als geen ander. De Italiaanse mezzoso
praan was twee dagen in Amsterdam. Niet om concerten
te geven of op het operatoneel te staan, maar om ons -
op aandringen van haar platenmaatschappij - warm te
maken voor haar nieuwe cd, getiteld 'The Vivaldi Al
bum'. Met als hoogtepunt van haar korte verblijf een op
treden in het televisieprogramma De Plantage, waaraan
we de informatie over de kwaliteit van moeders pasta
ontlenen.
AMSTERDAM AAP VAN DER VEN
Cecilia Bartoli houdt van Am
sterdam, zegt ze. En Amster
dam houdt van haar. Met glan
zende ogen en beweeglijke
handen vertelt zij in adequaat
Engels over haar successen in
het Concertgebouw. Of we daar
in het vorige seizoen de uitvoe
ring van Handels opera 'Rinal-
do' gehoord hebben? Nou en
of. Dat is muziek, die haar past
als een handschoen, meent zij.
Op de tot vervelens toe gestelde
vraag waarom zij toch hoofdza
kelijk barokmuziek, Mozart en
Rossini zingt en het 'grote' Itali
aanse operarepertoire (Verdi,
Puccini etc.) onaangeroerd laat,
reageert zij professioneel be
leefd. ..Ik houd van intiemere
muziek.'' Om even later toe te
geven dat zij eigenlijk niet de
geschikte stem heeft voor al die
extraverte romantiek. Ze heeft
eigenlijk een 'period instru
ment', zegt ze grijnzend, de
voor barokviolen, gamba's etc.
gebruikelijke term gebruikend.
En ze is niet van plan dat kost
bare instrument te forceren
door het verkeerde repertoire te
zingen.
Maar binnen haar repertoire,
of het nu om Vivaldi, Mozart of
Rossini gaat, kan zij alles. Zij
klopt zich niet op de borst,
want ze zaten er allemaal al, die
tonen, die bij Cecilia Bartoli
met een onwaarschijnlijk ge
mak over de notenbalken kun
nen rennen. Ze moesten er al
leen door een goede lerares uit
worden gehaald. Die lerares
was haar moeder.
Vader en moeder waren in
Rome lid van het operakoor.
Cecilia was er al vroeg bij. Toen
zij acht was zong zij in het Ro
meinse operatheater het lied
van de herdersknaap in 'Tosca'.
Tien jaar later zag en hoorde
Riccardo Muti haar toen zij
meewerkte aan een Italiaanse
televisieshow. De gevierde diri
gent nodigde haar uit voor een
auditie aan de Scala. Toen was
er geen houden meer aan. Da
niel Barenboim, Nikolaus Har-
noncourt, Herbert von Karajan,
zij allen wilden met haar wer
ken. Twee maanden voordat zij
met Karajan in Bachs 'Hohe
Messe' zou optreden stierf de
oude meester. Die ervaring
heeft zij gemist, zegt zij met
spijt in haar stem.
Het was haar broer Gabriele
die haar op het idee bracht
eens rond te kijken in het oeu
vre van Vivaldi. Want Vivaldi
mag dan dankzij 'De vier jaar
getijden' tot de populairste
componisten behoren, van zijn
talrijke opera's kent bijna nie
mand iets. Geen wonder trou
wens. Er is bijna niets van ge
publiceerd. Dus ging Bartoli op
onderzoek uit in Turijn, waar
zich in de Nationale Bibliotheek
de belangrijkste verzameling
manuscripten van deze compo
nist bevindt.
Dagenlang heeft de zangeres
zitten bladeren. Alle partijen uit
Vivaldi's tijd die in principe
voor haar stemomvang geschikt
zijn werden destijds door cas
traten gezongen. Maar er waren
castraten van verschillende
stemtypes. Bartoli stond voor
de taak niet alleen een aantal
van de beste aria's uit vele tien
tallen opera's te selecteren,
maar ook te testen voor welke
haar stem het meest geschikt is.
Want het is vocale acrobatiek,
die hier moet worden bedre
ven, zoals haar nieuwe cd laat
horen.
Bartoli: „Handel is vloeien-
Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden heeft giste-
n twee van de belangrijkste beelden uit de collectie ingepakt
lor een reis naar Boston (VS). Daar zijn de stukken vanaf 14
vember te zien als onderdeel van de reizende tentoonstelling
ïaraoh's of the Sun' in het Museum of Fine Arts. De Egypte-
itoonstelling is gewijd aan de eeuw van farao Toetanchamon.
beelden uit Leiden zijn het dubbelbeeld van Maya en Merit,
geveer duizend kilo zwaar, en een reliëf van het graf van ge-
raal Horemheb (zo'n 350 kilo). Het dubbelbeeld is één van de
vallendste beelden uit de Egypte-collectie van het museum,
meer dan levensgrote kalkstenen beeldengroep toont dit
fptische echtpaar zittend op een zetel, wachtend op een of-
maaltijd. Maya was in de tijd van farao Toetanchamon (1333-
v. Chr.) directeur van het schathuis. Horemheb werd na
etanchamon farao. De tentoonstelling is na Boston nog te
wonderen in Los Angeles, Chicago en als laatste in Leiden,
ïaf 23 november 2000.
'Rembrandt is Vermeer niet', heet het in de ad
vertentie die het Mauritshuis in Den Haag liet
plaatsen in een aantal kranten. Een cryptische
tekst, maar het vervolg maakt duidelijk waar het
om gaat en wat er aan de hand is. 'Waarmee we
bedoelen: er zijn kaartjes vooraf en aan de kassa.'
Qua organisatie is Rembrandt dus Vermeer niet.
Maar ook qua bezoekersaantallen niet, blijkbaar.
Waarom anders deze annonce?
„Het is gezellig druk, maar er kunnen nog
mensen bij", geeft woordvoerster Carola Visser
toe. „We hebben gemerkt dat er mensen zijn die
denken dat het uitverkocht is of dat je alleen
maar in de voorverkoop kaarten kunt krijgen. Dat
is niet zo. Het zou jammer zijn als mensen de
tentoonstelling door dat misverstand mislopen.
'Rembrandt Zelf mag je niet missen."
Volgens woordvoerster Visser is het effect van
de advertentie nu al merkbaar. Maar het record
van de grote Vermeer-tentoonstelling in 1996 -
438.000 bezoekers - wordt zeker niet meer ge
haald. „Dat hebben we ook nooit gedacht. Ver
meer was eenmalig en uniek. 'Rembrandt Zelf is
heel bijzonder, maar er zijn nu eenmaal in vele
musea Rembrandts te zien. We hebben van tevo
ren gezegd dat we rekenen op 200.000 tot 250.000
bezoekers", aldus de woordvoerster. Hoeveel be
zoekers er tot nu toe zijn geweest, kan zij niet
zeggen.
Dat er maar geen echte Rembrandt-hype wil
losbarsten merken ze ook bij de andere exposi
ties in Museum Bredius, het Haags Historisch
Museum, Sociëteit De Witte en in het voormalige
bankgebouw op de hoek van de Kneuterdijk en
de Lange Vijverberg. In dat pand is 'Rembrandt
2000' te zien, de visie van eigentijdse kunstenaars
op de grote meester. Ook hier ontbreken de lan
ge rijen. „Het wordt wel steeds een beetje druk
ker, maar het valt ook ons wel wat tegen", meldt
organisator Els van den Dop, de vrouwelijke helft
van het kunstenaarsechtpaar Marcello en Els.
„Wij hadden een grotere toeloop naar het Mau
ritshuis verwacht en daardoor ook meer mensen
bij ons."
Om het bezoek aan Rembrandt 2000 te stimu
leren is er vanaf volgende week een combi-kaart
verkrijgbaar. Voor dertig gulden verschaft deze
zowel toegang tot het Mauritshuis als tot Rem
brandt 2000. Losse kaartjes voor de twee exposi
ties kosten samen nu nog veertig gulden, of met
korting vijfendertig gulden. De vraag is of de ac
ties voldoende effect zullen hebben. Het publiek
lijkt een beetje genoeg te krijgen van mega-expo-
sities.
Voor het eerst sinds 35 jaar weer op Nederlandse bodem
der, minder agressief. Vivaldi
gebruikte de stem als een in
strument. Zijn muziek is vaak
heel moeilijk te zingen, maar
zijn virtuositeit staat steeds in
dienst van de uitdrukking. Dat
vind ik het belangrijkste."
De platenmaatschappij was
meteen voor dit repertoire te
porren. Onbekende Vivaldi. En
dan nog wel gezongen door
Bartoli, de Pavarotti onder de
mezzosopranen. Voor de bege
leiding werd het befaamde ba-
rokensemble 11 Giardino Armo-
nico opgetrommeld. Gabriele
Bartoli heeft het resultaat van
dit alles niet kunnen horen.
Twee jaar geleden stierf hij aan
een hersentumor. Zijn zuster
droeg haar Vivaldi-cd aan hem
op.
Het mag dan slecht gaan in
de cd-industrie, voor 18de-
eeuwse opera's met sterren als
Bartoli bestaat een grote be
langstelling. En zij is niet te be
roerd om, zoals dat bij popar
tiesten en ook bekende schrij
vers gebeurt, af en toe een pro-
motiebezoek af te leggen, zoals
nu aan Amsterdam. Alleen als
ze haar vragen voor crossover-
repertoire - een beetje pop, iets
reii-achtigs of wat dan ook -
geeft Cecilia Bartoli niet thuis.
„Daar ben ik geen fan van",
zegt zij vriendelijk maar kor
daat.
Als ze haar vragen voor crossover-repertoire geeft Cecilia Bartoli niet thuis.
Zien is geloven. Pas als Cher komende
woensdag in Ahoy' het podium bestijgt zul
len zowel organisatie als fans gerustgesteld
zijn. Mevrouw Cherilyn Sarkisian LaPierre
(53) heeft namelijk nogal een reputatie in
zake 'no shows'. Waardoor een avondvul
lend optreden van de Amerikaanse wereld
ster op Nederlandse bodem 35 jaar op zich
heeft laten wachten.
Tot het uur U blijft het zeker nog dui
men, want eerder op deze Europese 'Belie
ve Tour' moesten halteplaatsen worden ge
schrapt in verband met stemproblemen.
Nederland is in elk geval al dichter bij haar
daadwerkelijke verschijning als concert
zangeres dan zeven jaar gele
den, toen haar komst naar het
zelfde sportpaleis in tweede in
stantie werd afgezegd wegens
te drukke werkzaamheden in
eigen land.
De kaartenbezitters die ingin
gen op het aanbod van Mojo
Concerts om uit te wijken naar
Brussel kwamen lichtelijk be
drogen uit. Haar feitelijke aan
wezigheid onder de schijnwer
pers duurde nog geen uur,
maar werd tijdens verkleedpar
tijen geraffineerd opgerekt door
balletcapriolen en historische
filmbeelden, waarin haar tri
omfen als actrice breed werden
uitgemeten.
Sindsdien heeft ze zich aan
beide fronten dermate gemani
festeerd dat ze zich voor de zo
veelste keer na haar eerste po-
pulariteitspiek aan de zijde van
echtgenoot Sonny Bono (hal
verwege de jaren zestig) als
'hot' mag beschouwen. Op het
witte doek heeft Cher, in 1987
beloond met een Oscar voor
haar hoofdrol in 'Moonstruck',
zojuist weer flink gescoord met
'Tea With Mussolini'. Maar nog
indrukwekkender is toch haar
'doorstart' als platenartieste,
die vooral kan worden uitgelegd als een na
drukkelijke herbevestiging van haar lef,
wilskracht en talent. Want met haar combi
ne met het relatief onbekende Britse pro
ducersduo Paul Barry en Mark Taylor nam
Cher een behoorlijke gok. Tegen de achter
grond dat ze zich op haar leeftijd en met
haar staat van dienst sowieso geen grove
misstappen bij het uitbrengen van platen
meer kan permitteren, getuigde het van
een enorme dosis moed om zich door dat
'computergestuurde' koppel een nieuw ge
luid rond haar unieke stem te laten aanme
ten die haar intussen twee vette wereldhits
heeft opgeleverd: het titelnummer van het
'jonge' album 'Believe' en 'Strong Enough'
Zodat Cher nog eens heeft benadrukt een
voorname plaats in te nemen bij het reeds
zeer selecte clubje veteranen dat er prat op
kan gaan alle vier de voorbije decennia op
nummer een te hebben gestaan in de Ver
enigde Staten, Engeland en Nederland.
De langspeler, haar negende pas, is op
gedragen aan Son. Ofwel aan haar begin
vorig jaar overleden ex-echtgenoot Sonny
Bono, die lange tijd haar creatieve vormge
ver was en met wie ze rond 1970 in Ameri
ka uitgroeide tot The Nation's Favorite
Couple. Zo legendarisch als hun eerste suc-
Cher wil het liefst worden gezien en beluisterd als een ongebonden
sexy brunette van half haar eigen leeftijd.
cesvolle escapades in Glamourland (als in
diaans uniseks paartje, in feite 'n voor
schotje op de hippie-golf) en hun latere te
levisieshows zijn geworden, zo duurzaam
en krachtig is de nagalm over de knetteren
de ruzies tussen de beide echtelieden (tot
1974) geweest.
Het onverwachte overlijden van Bono,
die in de politiek aan de weg timmerde als
Republikeins Congreslid, heeft aan die ver-
halengroei evenwel een einde gemaakt.
Doordat Cher zich meteen ontpopte tot
een ware weduwe, die van 'haar Sonny'
omgekomen bij een ski-ongeluk, geen
kwaad woord meer wilde horen. De onder
linge band is naar eigen zeggen inmiddels
zelfs hechter dan ooit door het contact dat
ze via een spiritistisch medium met hem
onderhoudt. Zonder Sonny was er wellicht
nooit een Cher geweest, zou je bijna gaan
denken.
Haar geweldige koopzucht, hang naar
kitscherige pracht en praal, alom gevreesde
humeurigheid en niet te vergeten haar aan
houdende strijd tegen de lichamelijke afta
keling (tegenwoordig weer tattoo-loos)
hebben in belangrijke mate bijgedragen
aan haar aureool van onvergelijkbare su
perstar. Daarnaast heeft ze met het klim
men der jaren steeds meer van
zich doen spreken als sociaal
bewuste tante, die niet te be
roerd is om zich voor een goed
doel in te zetten.
Bij haar vakzusters heeft ze
maar zelden aansluiting ge
zocht. Over Madonna, met wie
ze langdurig heeft gestreden om
de eretitel van meest vrijgevoch
ten showgirl, heeft Cher zich
veelvuldig laatdunkend uitgela
ten. Andersom trouwens idem.
Maar, allebei ouder en wijzer ge
worden, hebben zij en La Cicco-
ne de strijdbijl intussen begra
ven.
Wie van de twee de meeste
ambitie moet worden toege
dicht is uiteraard voer voor een
lange, boeiende discussie. Die
pas echt zal kunnen worden af
gerond als beide loopbanen vol
tooid zijn. Madonna ('pas' 41)
heeft meer de naam van knal
harde 'goalgetter', maar heeft
vanaf de geboorte van haar
dochter Lourdes gas teruggeno
men. Cher daarentegen is er al
tijd in geslaagd haar zakelijke
kant te camoufleren, zoals ook
haar moederrol. Het liefst wil ze
foto ap/tony Gutierrez toch nog steeds worden gezien
en beluisterd als een ongebon
den sexy brunette van half haar eigen leef
tijd. Het beantwoorden aan dat favoriete
beeld moet haar normaliter meer en meer
moeite gaan kosten. Echter, zolang Cher,
die zich in haar somberste buien zegt te
spiegelen aan de zeven jaar oudere Tina
Turner, en zich niet gewonnen wenst te ge
ven, kan er nog heel wat interessants van
haar worden verwacht.
Cher: woensdag 27 oktober, 20.00 uur, in
Ahoy*. Alleen nog kaarten 60,- verkrijg
baar.
