OTen SIEN
in de Franse Alpen
NIEUWE TUNNEL IN ZWITSERLAN1
AANKOMST
9
Toerisme
VRIJDAG 22 OKTOBER 1999
La Clusaz: Bochtige straatjes en naar brood en kaas geurende winkelgalerijtjes.
Eetwandeling
Dat noemen ze hier een village
authentique, een - zeer vrij ver
taald - Ot-en-Sien-dorp. Maar
omdat Fransen zelfs 'n uit vijf
huizen, een ruïne, een boerderij
en drie bijenkorven bestaande
verzameling al met een gerust
hart plegen uit te roepen tot 'de
hoofdstad van de honing' [La
Capitale de MieDwordt met
enige achterdocht vanuit het
lente-warme zuiden naar de
Franse Alpen gereden. Dat valt
niet mee. Al wat je op de A41
tussen Chambéry en Genève te
genkomt: geen verwijzing naar
La Clusaz. Laat staan een villa-
ge authentique.
En toch is het vanaf de afslag
Annecy Sud slechts een half
uurtje rijden. Tenminste als
niet net half Lyon op winter
sportvakantie gaat. En het weer
meewerkt. Maar het sneeuwt zo
geweldig hard, dat al op de Au
toroute de sneeuwkettingen
moeten worden aangesjord. En
omdat bovendien de Lyonnais
de hele dag de tijd hebben om
de 150 kilometer naar de skipis
tes van het Massif des Aravis af
te leggen - en daar ook
schaamteloos gebruik van ma
ken - stokt het verkeer al ver
voor het plaatsje Thönes. Nog
twintig kilometer. Die bijna
twee uur zouden kosten.
In de auto worden wat bleke
grapjes gemaakt. 'Er zijn nog
duizenden Fransen voor u.' En:
'Dat moet wel een verbazend
populair dorp zijn, dat La Clus
az.' Maar die populariteit komt
het plaatsje toe, blijkt de vol
gende ochtend. Jawel, het is
zo'n zeldzame dag, die de ge
middelde Nederlandse skiër
misschien ééns in de vijf jaar
meemaakt. Als hij geluk heeft
tenminste. Meer dan een halve
meter verse sneeuw, een sier
lijk, tegen een diepblauwe he
mel gepenseeld kerktorentje en
het spannend-gezellige plof-
Franse wintersporters zijn er dol op. Buitenlanders echter,
komen er slechts bij mondjesmaat. En toch liggen La Clusaz en
Le Grand Born and op slechts een half uurtje rijden van Annecy.
Als het tenminste goed weer is. En half Lyon niet op weg is naar
de lange, lange pistes van het Massif des Aravais, zoals het
skigebied officieel heet. Het ligt wat laag allemaal, maar als de
sneeuw tot in de dorpen ligt...
-plof van honderden, over on-
geveegde straten stappende ski
schoenen.
Plusfours
Maar zelfs als je al dat winterse
klatergoud wegdenkt, dan nog
is La Clusaz van een vooroor
logse charme. Cornelis Jetses in
het Frans. Bochtige straten,
naar kaas en brood geurende
winkelgalerijtjes, vierkante
pleintjes en geen huis hetzelf
de. Hier zou je eigenlijk in plus
fours behoren te skiën. En met
zo'n lange stok tussen de be
nen. Zou het aandacht trekken?
Op La Noire zonder twijfel.
Want die piste valt - zeker in
het eerste gedeelte - zo smerig
steil naar beneden, dat je zelfs
met modem materiaal al moei
te hebt je voeten naast elkaar te
houden.
'De Beauregard ligt al vroeg vol
in de zon', hadden ze in het ho
tel met veel 'oh-la-la's en
'heerlijk-heerlijk-heerlijk-geb
aren' verteld. Klopt. Maar er
was helaas niet bij gezegd, dat
je voor je eerste bochtjes beter
de achter rotsplooien verstopte,
kinderkamerblauwe Meridien
kunt nemen dan de zich met
een al breed aan je presente
rende 'zwarte'. Niettemin: ge
knipt voor de ochtendwijding
die 'Beauregard'. Niet alleen of
freert de berg, vlak onder z'n
top nog een bekoorlijk waaier
tje simpele tot middelzware
pistes, maar ook is-ie via de Col
de Merdassier en 1 'Etale op ui
terst gerieflijke wijze verbonden
met de 1 'Aquille.
En daér is het te doen natuur
lijk. Het stralende middelpunt
van La Clusaz. Bijna 2,5 kilome
ter hoog en voorzien van een
zo'n behaaglijk hellingspercen
tage, dat zelfs de middelmatige
skiër voor even in de roes ver
keert dat-ie het nou eindelijk
kan. 'Les Rhodos', 'Cote 2000',
'Le Merle'\ de ene helling na de
andere glijdt in driekwarts maat
onder de ski's door en dan is
daar aan het einde van 'La Rua-
de' - midden in het dorp - na
tuurlijk ook nog eens het feeste
lijke, onder een dikke laag
sneeuw liggende dorpsplein,
waar iedereen, iedereen ont
moet. Op bankjes, terrasjes,
restaurantjes...
Mont Blanc
Om nooit meer weg te komen,
maar ginds - nog meer naar het
noordoosten - lonkt Les Chen-
ons en het daarboven gelegen
Massif de Balme. Vanochtend
nog gesloten wegens lawinege
vaar, maar een uurtje geleden
'vrijgegeven'. Is het daarom op
l'Aguille plotseling een stuk stil
ler geworden? De afdaling gaat
dit keer door het Bois de la
Motte. Wel mooi, niet comfor
tabel. Af en toe een stukje glij
den, veel marcheren en soms
zelfs hijgend en zwetend in de
visgraat-pas naar boven. Maar
het smartengeld is hoog. Aan
trekkelijker kan een skiberg niet
zijn. Op de Balme, liggen tussen
de 1300 en 2500 meter vijftien
pistes - een trosje blauw, een
pakketje rood en een streepje
zwart - en allemaal zijn ze even
breed als verrukkelijk. Boven
dien is - op de col - het uitzicht
op zijne majesteit de Mont
Blanc onvergetelijk.
Niets te mopperen? Nee, nau
welijks. La Clusaz ligt verdacht
laag natuurlijk (1040 meter) dus
over de sneeuwzekerheid in het
dorp zelf moet men zich maar
niet al teveel voorstellingen ma
ken. Ook behoeft de verbinding
tussen Balme en l'Aguille ver
betering. Maar als ze in La
Clusaz doen wat ze beloven,
wordt deze winter al de nagel-
nieuwe Telécabine du Fernuy
tussen Les Chenons en Cote
2000 in gebruik genomen. Ten
slotte nog een waarschuwing
voor wie in Le Grand Bomand
wil gaan skiën: zorg dat je 's
ochtends om kwart over acht 's
keurig in de rij staat om de ski
bus van kwart voor negen te
halen, die om tien over negen
stipt vertrekt.
Want, hoe vervelend misschien
ook, het 6 kilometer verderop
gelegen Le Grand Bomand is
best enig wachten waard. Ook
al zijn de bussen er naar toe
stampvol en zijn de haltes
slecht te vinden. Vergelijk het
aanzicht van Le Grand Bo maar
met een kerstetalage van De
Bijenkorf met daarin een recht -
-toe-recht-aan skigebied, dat
door veertig niet al te moderne
liften wordt ontsloten. Soms
koud (de stoeltjes naar Le La-
chat in de vroege morgen!),
heel af en toe lastig (de drukke
en ijzige afdaling naar het
dorp), maar voor de rest toch
vooral plezierig en gezellig.
Twee makkelijk te vermijden
zwarte afdalingen, tien rooie en
dertig blauwe; dat werk.
Op 21 november wordt in Zwitserland
na een bouwtijd van bijna 9 jaar de
Vereina-autotreintunnel geopend. Deze
bijna 20 kilometer lange 'Rollende Stras-
se' loopt van Klosters (Prattigau) naar
Lavin (Unteren Engadin) en bekort de
reistijd van het tot nu toe min of meer
geïsoleerde oosten naar de rest van het
land (en omgekeerd) met anderhalf uur
en meer. Vooral de bijna 2400 meter ho
ge Flüelapass vormde zeker in de winter
zo'n geduchte hindernis, dat voor de
tocht tussen bijvoorbeeld Zürich en het
in Zwitserland zeer populaire winter
sportplaatsje/kurort Scuol op z'n minst
vijf uur moest worden uitgetrokken. Met
de ingebruikneming van de tunnel is die
tijd teruggebracht tot nog geen drie uur.
Een enkele reis Klosters - Lavin met de
autotrein duurt 17 minuten en gaat 's
zomers 27 Zwitserse francs kosten en 's
winters 35 of 40 Zwitserse francs. Vakan
tiegangers die een kaartje kopen via hun
hotel in het Unteren Engadin krijgen in
veel gevallen vijf franc korting. Met de
ingebruikname van de Vereinatunnel
(kosten 565 miljoen Zwitserse francs)
blijft de Flüelapassweg in de winter ge
sloten. Er wordt geen sneeuw meer ge
ruimd. Verdere informatie over dienstre
geling en speciale lijnen en dergelijke:
telefoon (vanuit Nederland)
00.41.81.253.19.11 en/of e-mail verei-
i na@rhb.ch.
In Gouda wordt op 24 oktober onder de titel 'Goudse Geneug
ten' weer een 'eetwandeling' gehouden. Op de tocht leidt een
gids de deelnemers niet alleen langs tal van culturele en his
torische bezienswaardigheden, maar ook wordt onderweg zo
wel gegeten als gedronken in een aantal gerenommeerde res
taurants. De rondgang begint om 12.00 uur in de Burgerhal
onder het vermaarde stadhuis en eindigt om omstreeks 18.00
uur. Kosten: 90 gulden per persoon.
Informatie: WV Gouda, Markt 27, Gouda, telefoon (0182).51.36.66.
Sneeuwvakantieland
Bij de Amsterdamse vestiging van Zwitserland Toerisme is
ook dit jaar weer de geheel geactualiseerde 'Sneeuwvakantie-
land-brochure' verkrijgbaar. In de 60 pagina's tellende gids
wordt uitgebreid ingegaan op de wintersportmogelijkheden in
het Alpenland waaronder niet alleen skiën en snowboarden
wordt verstaan maar ook sleetje rijen, het beklimmen van be
vroren watervallen, sneeuwfietsen (op ATB's) en vliegerzeilen.
Verder is er veel informatie over onder meer nieuwe liften,
materiaalhuuren alarmnummers. In een aparte bijlage staan
gegevens over speciale arrangementen inclusief verblijf in ho
tel of vakantiewoning. Het veelal gebrekkige Nederlands moet
maar op de koop toe worden genomen. De brochure is te be
stellen via telefoon (020).622.20.33 of e-mail: winter®
Zwitserland.nl.
Het vervelendste moment van reizen, vind ik de aankomst.
Waar u een welkomstdrankje wacht, aangeboden door uw
reisorganisatie.
Gewerderrie.
Als je nou nog zelf mocht kiezen. Maar nee, daar staan ze al. In
een snikheet kamertje waarin we allen tezamen worden
gedreven. Dienbladen vol kleurige glaasjes. Parapluutje, rietje,
plastic roergerei en een drijvende kers die bij nadere
beschouwing een zure bes zal blijken te zijn. Het wee-geurende
sapje zeifis onveranderlijk zo zoet, dat de binnenkant van je
wangen na de eerste slok spontaan tegen elkaar klappen.
Maar je moet er bij zijn. Want dit is de gelegenheid waarop we
kennis kunnen maken met Loes, onze hostess. Zij regelt de
excursies en ook kan ze haar gasten bij problemen van dienst
zijn.
Komt mooi uit. Want het eerste probleem is er al. We hoeven
geen drankje. We zijn doodmoe en we willen naar onze kamer.
En wel zo vlug mogelijk. Samen met onze koffers die we ginds
achter glas op een lorrie zien staan. Bijna schuilgaand onder
dertig andere koffers.
Helaas. Loes weet ons kamernummer nog niet. We moeten ons
nog inschrijven bij de balie die net wordt bestormd door een
groep Britten. Pas als die vertrokken zijn, krijt iemand een
kamernummer op onze koffers die vervolgens naar onze kamer
worden gebracht. Tegelijk met die andere dertig koffers dus. die
op twintig andere kamers moeten zijn.
Dat duurt minstens een uurtje of anderhalf, weet je uit ervaring.
Als het er geen drie zijn. Dus neem je staand (stoelen zijn er niet
nog een sipje van die smerige wangenklapper en luister je naar
Loes die op samenzweerderstoon onthult dat zich op je kamer
op de bovenste plank van de grote hangkast een roestkleurig
kluisje bevindt waarvoor je een sleutel kunt huren die bij de
balie tegen een extra bedrag als borg voor je klaar ligt als je
straks je kamernummer noemt aan dat meisje met die blonde
vlecht die perfect Nederlands spreekt
maar dat is geen wonder want ze komt
uit Leeuwarden
enzoverderenzodoorblablabla.
Na een dag skiën in een huilende wind
bij tien graden onder nul, terugkeren in je
met ijsbloemen bedekte caravannetje op
de verder geheel lege wintercamping van
Hochunterhosendorf. Zelfs ddt is leuker.
Aerosmith
In het MGM-park van Disneyworld in Orlando (Florida) is on
langs een nieuwe achtbaan geopend. Grootste attractie van
de nieuwe rollercoaster is niet alleen de enorme startsnelheid
(binnen 3 seconden van 0 naar 96 kilometer), maar ook de
speciaal door leden van de rockband Aerosmith gecompo
neerde muziek. Deze klinkt gedurende de wilde, van loppings
en kurkentrekkers vergeven rit (waarbij de G-kracht oploopt
tot boven 4) uit 120 luidsprekers. De eerste 'ride' werd ge
maakt door Steven Tyler en Joe Perry van Aerosmith.
Ardennen
Het Belgisch Verkeersbureau voor de Ardennen en Brussel
aan het Kennemerplein in Haarlem heeft de openingstijden
gewijzigd. De consument kan er alleen nog terecht van maan
dag tot en met vrijdag van 9 tot 10 uur en van 16 tot 17 uur.
Uiteraard blijft het mogelijk informatie aan te vragen per brief
(Kennemerplein 3, 2011 MH Haarlem), per fax
(023.534.20.50) via e-mail (belgisch.verkeersbureau®
wxs.nl) of via de telefoon (0900.202.01.07).
Werfenweng
Wie het komende winterseizoen met de trein naar Werfen
weng reist, mag na afloop van zijn vakantie zelf bepalen wat
hij wil betalen. Het Oostenrijkse skidorpje wil skiërs op deze
manier bewegen de auto thuis te laten. Als onderdeel van de
'deal' dienen de toeristen wel een beoordelingslijst in te vul
len waarop met redenen omkleed moet worden ingevuld hoe
ze tot hun prijs zijn gekomen. Het zogenaamde
"fairprijs"-aanbod is geldig vanaf 4 december en kan bij de
WV in Werfenweng worden geboekt.
Informatie: Tourismusverband A-5453 Werfenweng, telefoon (vanuit
Nederland): (0043).64.66.42.00.
1
FEITEN
CIJFERS
Plaats: La Clusaz/Le Grand Bomand
Afstand van Amsterdam: 1080 kilometer. Met de auto: Di
jon, Dole, Boug-en-Bresse, Bellegarde, N508 naar Anne
cy, D909 naar Thönes, La Clusaz. Met de trein: Amsterda-
m-Annecy en vandaar met de bus (32 kilometer) naar
Saint Jean de Sixt (tussen La Clusaz en Le Grand Bor-
nand). Met het vliegtuig: Amsterdam-Genève en vandaar
met de bus (60 kilometer) naar Saint Jean de Sixt.
Hoogte: 1040-2487 meter
Liftinstallaties: 3 kabelbanen, 2 gondels, 24 stoeltjesliften
en 67 slepers.
Wachttijden: Kunnen in de dalstations flink oplopen. In de
skigebieden gering.
Totaal kilometers aan afdaling: 210 (waarvan 130 in La
Clusaz)
Ligging van de skipistes: Alle windrichtingen.
Moeilijkheidsgraad: In het algemeen licht tot middelzwaar.
Kinderopvang: Bij de skischool (vanaf 3 jaar), de Club des
Mouflets (van 8 maanden tot en met 4,5 jaar) en de Club
des Champions (van 3,5 tot en met 6 jaar).
Langlaufmogelijkheden: Ruim 125 kilometer (niet aaneen
gesloten) zowel klassiek als skate. Door de relatief geringe
hoogte van La Clusaz/Le Grand Bornand lijden de Loipen
nog wel eens aan sneeuwgebrek zodat ze moeten worden
gesloten.
Verdere sportieve ontspanning: Wandelen, sleetje rijden
(met en zonder honden), parapente, schaatsen, zwemmen
(pas gerenoveerd overdekt centrum), raquette (sneeuw-
wandelen), schaatsen.
Prijspeil: 6-daagse skipas 825 francs (60+-ers en jeugd tot
en met 14 jaar 635 francs). Pasfoto verplicht. Speciale W-
V-arrangementen: een week in een appartement met 4
personen inclusief skipas is er vanaf 1016 francs per per
soon; verblijf in een eenvoudig hotel inclusief half pension
en skipas is er vanaf 2620 francs per persoon.
Avondvertier: Vele mogelijkheden in meerdere bars (met I'
Ecluse en Le Pressoir als de drukste) en talloze restaurants.
Taal: Frans
Bijzonderheden: Er rijden regelmatig gratis skibussen (na-
vettes) tussen de dorpjes van het Massif des Aravis. Er is
een wintercamping (Le Plan du Fernuy). Op slechts 30 kilo
meter van La Clusaz ligt Annecy, dat door zijn stokoude
centrum één van de aardigste stadjes is in de Haute Sa-
voye.
Meer informatie: Maison du Tourisme, 74450 Saint Jean
de Sixt, Frankrijk, telefoon (0033).50.02.78.79 of het Maison
de la France, Prinsengracht 670,1017 KX Amsterdam, tele
foon (0900). 112.23.32 (1 gulden per minuut).
