DINGEN
leV00RBLJGAAN
De Kattenpoort, razzia 's en gestolen brood bij Sar ge
Leiden Regio
ATERDAG 23 OKTOBER 1999
CHEF WIM WEGMAN, 071-5356414. PLV -CHEF ANNET VAN AARSEN. 071-5356436
jrel Groenendijk werd op 4 januari 1929
de Potgieterlaan geboren. „Ik was een
laand oud tijdens de stadhuisbrand."
het Johan Willemshof aan de
ingegracht kwam hij in 1935 aan het
ieter Huibertshof 13, in de
averzakbuurt, te wonen. In deze
levering van 'De dingen die
lorbijgaan' vertelt hij over zijn leven in
en rond het - inmiddels niet meer
bestaande - woonwijkje achter de
Morssingel en Stationsweg. Een deel van
de huizen werd in 1944 zwaar beschadigd
tijdens de Engelse bombardementen op
het stationsgebied. In 1960 vielen de
laatste woninkjes ten prooi aan de
slopershamer in verband met de
stadssanering.
Leidenaars blikken
terug op hun verleden
egemvoordig lees je in de
uit dat mensen een week of
nswel tien dagen dood thuis
;en eer ze worden gevonden,
t was in de Haverzakbuurt
leakbaar. Er was armoe
ar de mensen stonden altijd
irvoor elkaar. Eigenlijk was
één grote, gezellige familie,
huisdeuren stonden meestal
zoon open en bij mooi weer
iedereen buiten,
an de straatnamen nog zo
ïoemen: Haverzaklaan, Van
Helmkade, Van der Helm-
it, Heynsiusstraat, Heynsi-
lein, Van Banchemstraat,
wrstraat en Wagenstraat,
ihet begin van de Haverzak-
was een inham met vier
jes. Die noemden we de
lenpoort. Er waren vier krui-
ierwinkels en een melkzaak
ilak achter de Stationsweg
inde de familie Wassenaar,
was rijwielbewaarder en
isen die bijvoorbeeld aan de
ionsweg naar Luxor of
ix wilden, zetten daar hun
neer.
Het was een arbeidersbuurt. De
mannen waren metselaar, tim
merman, werkten aan het
spoor of op de tram of bij de
Leidsche Duinwater Maat
schappij. Veel mannen waren
ook loswerkman. Die sjouwden
stenen of losten cement bij Van
Dijk aan de Haven. Er woonden
grote en kleine gezinnen. Som
mige families konden aardig
rondkomen, anderen moesten
op een houtje bijten.
Wij woonden daar met veertien
man. Vader, moeder en twaalf
kinderen in een piepklein huis
je met een ijzeren hek ervoor.
Huurprijs 3 tot 4 gulden in de
week, geloof ik. Woninkjes van
niks zou je nu zeggen. Een
voor- en achterkamer, keuken
met wc'tje en een zolder. Daar
sliepen de vijf jongens en zeven
meisjes gescheiden door een
gordijn.
Ik ging naar de katholieke lage
re school aan de Oude Peli
kaanstraat. Dat heet nu de
Klokpoort. Op school kregen
we voeding en kleding want
thuis was het armoe troef. Toen
was er veel meer sprake van
rangen en standen dan nu,
want om de hoek aan de Haar-
lemmerstraatschool zaten de
kinderen van rijkere ouders.
Tijdens de oorlog werd de
school door de Duitsers gevor
derd en ontruimd. In '43 was
dat. Toen was ik 14 en moest
naar de Rapenburgschool. Daar
ben ik nooit geweest, want er
moest brood op de plank ko
men.
Mijn vader was loswerkman.
Hij deed van alles: aardappels
sjouwen, stenen en kolen los
sen. Maar we hadden het thuis
niet breed. Overdag hoefde ik
daar niet te komen, want er was
niks. 's Avonds stond er een
warme maaltijd en brood. Dus
zwierf ik de hele dag rond. Zo
was er bij het postkantoor aan
de Boommarkt de fruitmarkt,
waar de appels werden gesor
teerd. Als er een stekkie in zat,
werd die appel in het water ge
gooid en viste ik 'm er weer uit.
Had ik toch weer een maaltje.
Op de hoek van de Stationsweg
en de Morssingel waar nu dat
makelaarskantoor is, zat tijdens
de oorlog café De Valk. Daar
naast zat een hotel-café-restau-
rant met een Duitse naam die
ik me niet meer goed kan herin
neren. Sarge, of zoiets. Later
heette die zaak Schuttershof.
Maar goed, uit de keuken van
die tent pikte ik ook nog wel
eens een brood.
Er waren toen op de Stations
weg veel winkels. De groenten-
zaak van Bos, een sigarenzaak,
foto Pijl, Wamecke-mode,
boekhandel Sweeris en cafeta
ria en zaal Rutex om maar eens
wat te noemen. Na het bom
bardement van 11 december
1944 op het stationsgebied
moesten we naar het politiebu
reau aan de Zonneveldstraat
om een bewijs te halen dat we
in de Haverzakbuurt woonden.
Een groot aantal winkels was
namelijk beschadigd en alle
spullen lagen op straat. De
Duitsers waren bang voor plun
deringen en diefstal en liepen
met geladen geweer schietklaar
rond. Het barstte in de buurt
toch van de moffen want in
Amicitia (nu stadscafé Van der
Werff, red) hadden de Duitsers
een post. Daar stikte het van de
Gefreiters en Feldwebels.
In 1943 en 1944 werden er op
de Stationsweg regelmatig raz
zia's gehouden. De opgepakte
jongemannen werden door de
Duitsers bij Rutex vastgehou
den. Dan deden wij via de zij
kant de deur stiekem open en
kon iedereen het rit aannemen.
Vlug de Stationsweg oversteken
en via ons huis en dat van de
buren konden ze door de
brandpoort wegkomen richting
de Transvaalbuurt, de Hakbij-
lenbuurt in de volksmond.
De bombardementen van de
cember 1944 waren gericht op
het tweede perron, het goede
renstation. Het station bestond
uiteraard al maar het tweede
perron lag ongeveer waar nu
Chinees-Indisch restaurant
Azië is. Daar werden de vliegen
de bommen, de V2's, door de
Duitsers getransporteerd rich
ting Wassenaar. Na de bom
menregen in december lag een
deel van de Haverzakbuurt plat
en waren er veel huizen in de
wijk beschadigd. Ook ons huis
je aan het Pieter Huibertshof
was er niet best aan toe. Ik ging
met mijn vader, moeder, broers
en zusters via het huis van mijn
oma aan de Mirakelsteeg naar
de Steenschuur. Op nummer 15
waar nu dansschool Wielinga
zit, kregen we twee kamers toe
gewezen.
Die Steenschuur was wel mak
kelijk tijdens de strenge hon
gerwinter, want ik heb genoeg
hout gestolen uit het Van der
Werfpark om het niet koud te
krijgen. Joh, ik was toen 15 en
ging elke dag lopend naar de
Haarlemmermeer. Naar Ab-
benes en Nieuw Vennep. Ik was
jong, dus die afstand was geen
probleem. Van de boeren kreeg
ik altijd wel een sneetje brood.
Verder was het een beetje jatten
en bietsen want het hele gezin
moest natuurlijk eten.
Tsja, die bombardementen. De
t de Leidsch Dagblad
ERIC-JAN BERENDSEN
Het Pieter Huibertshof tussen Morssingel en Stationsweg. In 1960 werden de laatste huizen gesloopt.
moffen lachten in hun vuistje
want het hele goederenstation
is nooit geraakt. Ik denk omdat
de Engelsen het Academisch
Ziekenhuis wilden ontzien. In
plaats daarvan werd de Stati
onsweg en de Haverzakbuurt
geraakt. Maar die aanvallen zijn
allemaal voor niks geweest.
Jammer, want anders had de
buurt nu nog bestaan."
FOTO GEMEENTEARCHIEF
FOTO HIELCO KUIPERS
ANNO 1899
Maandag 23 October
ALGEMEEN - Er is een nieuwe partij in wording,
waarvan de stichter zich verbergt achter den schuil
naam 'Perio'. De leuze, die in het toekomstige vaan
del van de toekomstige partij zal geschreven worden,
is zeker aanlokkelijk genoeg om velen te winnen,
vooral omdat ze zoo recht op het doel afgaat. 'Pensi
oen voor allen', luidt ze. In art. 1 van het program le
zen we het volgende: 'Er kome een wet tot stand,
waarbij aan iederen Nederlander van 60-jarigen
leeftijd het recht wordt gegeven op een staatspensi
oen van 1 per dag, zonder voorafgaande premiebe
taling'. In een propagandablaadje door 'Perio' ver
spreid, leeren we, hoe hij aan zijn denkbeeld is ge
komen. Het is eenigen tijd geleden het eerst geop
perd door een tweetal Arnhemmers, de heeren G.
Wieringa en D. Boswijk. Weet men, wat ons buiten
gewoon heeft verwonderd? De mededeeling, dat de
heer Wieringa apotheker en de heer Boswijk onder
wijzer is. Dat zijn toch menschen, die rekenen heb
ben geleerd. Stellen we dat er ongeveer vierhonderd
duizend 60-jarigen in Nederland zijn, dan komen
we, op een jaarlijksche uitgave van 144 millioen.
Hoe zullen we dat bedrag bijeen krijgen?
ANNO 1974
LEIDEN - Er is giste
ren en vandaag
weer ijverig verkeer
geteld op de uit- en
invalswegen van
Leiden. Scholieren -
nu met herfstvakan
tie - maakten zich
daarbij onder ande
re verdienstelijk.
Overigens was dat
lang niet altijd een
pretje, getuige dit
plaatje dat werd ge
maakt in Leiden
Zuid-West.
Woensdag 23 oktober
LEIDEN - Betekent de fusie van de Christelijke Pers
met de Perscombinatie per 1 januari aanstaande dat
de Nieuwe Leidse Courant gaat verdwijnen? Volgens
de heer Van der Velden, hoofd van de administratie
van de N.L.C., staat dat nog niet vast. "Wij weten al
leen, dat we naar de Perscombinatie gaan. Ik heb
van de directie gehoord, dat de komende maanden
alle afdelingen zullen worden doorgelicht, waarna
zal worden bekeken wie er moeten afvloeien. We we
ten bijvoorbeeld ook nog niet hoeveel pagina's we
straks zullen mogen maken. Dat zijn dingen, die nu
besproken moeten worden." Bij de Nieuwe Leidse
Courant werken dertien personen. In totaal worden
bij deze fusie 160 ontslagen verwacht, voornamelijk
onder het grafisch personeel en journalisten. "Het is
jammer, dat opnieuw blijkt, dat we onze eigen voor
zieningen niet in stand kunnen houden". Dat is de
eerste reactie op het eventuele verdwijnen van de
Nieuwe Leidse Courant als zelfstandig eenheid van
de trouwe NLC-lezer, ds. A. J. Kret, oud-wethouder
in Leiden en nu burgemeester van Sassenheim.
Voorzitter D. J. Brouwer van de AR-kiesverenigmg af
deling Katwijk noemde het "verschrikkelijk" als de
Nieuwe Leidse Courant de strijd zou moeten opge
ven. "Maar eigenlijk was de krant al uitgehold als
opinieblad door de concessies die zijn gedaan. En
daarbij denk ik aan de zondagsport en lotto. Het is
triest dat wij een blad van onze richting niet in stand
hebben kunnen houden." De heer Brouwer vindt dat
de lezers ook wel enige schuld treft. "Als de abon
nees trouw genoeg waren geweest had het dagblad
zijn identiteit wel kunnen behouden. Misschien
hadden de lezers daar jaren geleden toen de ver
schraling merkbaar werd op moeten aandringen.
"Straks", aldus Brouwer, "krijgen we een krant in
de bus waarvan we nu met eens weten hoe zij heet.
Dat gaat op Rusland lijken waar alleen de Prawda
het nieuws verspreidt. Maar als het even kan zou ik
zelf graag kiezen wat ik lees."
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een Ingevulde cheque (geen
oversehrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) op te sturen naar het Leidsch
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante beuling aan de balie van het Leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstruat 82. U ontvangt de foto bii
