Dieren in huis, meer kans op infecties
Rijp en Groen
VRIJDAG 22 OKTOBER 1999
redactie margot klompmaker en saskia stoelinga 023-5150265
Haar naam wordt Flori
Ze was beeldschoon toen
ze ten geschenke werd aan
geboden. Een en al bloem
omgeven door een zachte,
milde geur. In een met zorg
gekozen ompot kreeg ze
een plaatsje op een tafel,
niet te ver van
het raam en ver
van de verwar
ming. Ze kreeg
wat water op de
aarde zodat al
les in orde leek.
Maar toen vie
len er eerst een
paar verlepte
blaadjes af, la
ter kwamen
daar nog uitge
bloeide bloe
men bij en oh
grote schrik, op
een goede dag
lag er zelfs een
verdroogde pis
sebed op het geeft ar
blinkend blank alg™v'
gepoetste tafel- post
blad. 3002 PA
Aldus het relaas
van een kennis
die er nog bij vertelde dat je
deze plant ook nog om de
zoveel tijd diende te dom
pelen en af en toe voor
zichtig moest sproeien om
ongedierte te voorkomen.
Stel je voor luis, zomaar in
een smetteloos schone ka
mer. Dat kan toch niet.
Goed beschouwd brengt
een kamerplant niet alleen
veel zorg maar ook nog de
nodige rommel in je huis
was de eindconclusie. Bijna
net zo erg als een hond.
Dat is immers ook niets an
ders dan veel ellende, zorg
en vuiligheid. Altijd maar
eten dat te vies is om naar
te kijken, altijd maar weer
uitlaten omdat hij zijn vieze
drollen ergens moet laten
en dan dat gekam, en die
vieze haren in je huis. Re
ken daarbij het risico dat
die hond ook nog vlooien
of erger, teken mee naar
binnen brengt. Neen al dat
levende goed is niets dan
ellende.
Maar gelukkig is er voor de
hond sedert kort
een oplossing,
de Aibo, de tech
nische cocker
spaniel. De hond
die geen behoef
te heeft aan eten
of uitlaten, waar
naar vlooien met
afschuw kijken.
De hond die
echter wel rea
geert op ver
waarlozing, dan
laat hij de kop
hangen. Dat ver
velende kam
men is niet no
dig want zijn lijf
GREET BUCHNER
maar af en toe
een aai over het
metalen lijfje re
sulteert in ge-
knipper met de
oogjes en kwispelen met de
ijzeren staart. Kortom die
metalen hond, uitgedok
terd door een Japanner,
blijkt voor de moderne
drukbezette mens een uit
komst. Geen vuiligheid in
huis, niks uitla
ten als het slecht
weer is, geen ge
donder met vie
ze hondenmaal
tijden en toch
iets in huis dat
heel in de verte
aan leven doet
denken. Immers
minimale zorg
blijft vereist en
wil men een te
ken van namaak
leven zien, dan
zal men er iets
tegenovermoe-
ten stellen.
Het blijkt dat
vooral mannen
luT* tussen 30 en 40
507 zich aangetrok-
iArlem kgp Voelen tot
dit dier en dat
zijn toevallig ook
dezelfden die, getuige een
recent onderzoek, een gru
welijke hekel hebben aan
een tuin. Kortom dat is het
soort volk dat liever niets
van doen heeft met levende
materie maar toch iets in
huis wil hebben dat lijkt op
leven .Voor hen komt bin
nen afzienbare tijd de tech
nische kamerplant in de
handel, in diverse variaties.
Het wordt een prachtige
plant met altijd groen blad
dat evenwel van kleur ver
schiet als men er niet af en
toe een druppel vocht op
laat vallen. Net als Aibo
vereist deze plant een mini
mum aan zorg om echt le
ven te suggereren. Want
daar gaat het toch om. De
plant komt met velerlei
bladvormen en bloemen in
alle kleuren van de regen
boog in de handel. Komt
een menselijke neus dicht
bij de bloem dan staat ze
een geur af naar keuze.Alle
grote parfummerken zullen
verkiesbaar zijn. Ook wil de
plant af en toe
verplaatst of op
zijn minst aan
geraakt worden.
Dat maakt ze
kenbaar met
het laten han
gen van het
blad. En na
tuurlijk brengt
ze nimmer vui
ligheid of onge
dierte in huis.
Haar naam
wordt Flori. Het
patent voor de
ze ideale ka
merplant, pas
send bij Aibo
staat op naam
van
Verdoven koe verhoogt BSE
et verdoven van koeien voor-
ze worden geslacht, ver
gt de kans op verspreiding
de gekke-koeienziekte BSE.
verdoving kan ervoor zorgen
it kleine stukjes van het her-
o nweefsel van de koe in de
2l|oedbaan en de rest van het
terechtkomen. Onderzoe-
rs van de Universiteit van
istol stellen dat de hersen-
eltjes theoretisch gezien kun-
gaan rondzwerven door de
Jedvaten, omdat het hart na
verdoving nog enkele minu-
nte l^°Pt- Volgens het vakblad
w Scientist komen de uit-
msten van het onderzoek op
slecht moment voor de
ldv£}use overheid. Groot-Brittan-
opgeheven te krijgen. De
Niet lacherig doen over nieuwe hygiënecode
overheid is eerder op de hoogte
gesteld van de onderzoeksre
sultaten, maar besloot dat er
niet genoeg bewijzen waren om
de procedures in de slachthui
zen te veranderen.
De onderzoekers keken naar
verschillende verdovingstech
nieken. Bij een techniek die op
het vasteland van Europa en de
VS wordt gebruikt, vonden ze
bij vier op de vijftien koeien
hersendeeltjes in de halsslag
ader. Bij de methode die de
Britten gebruiken, is dat één op
de zestien. Het eten van vlees
daf besmet is met de gekke-
koeienziekte, kan bij mensen
leiden tot de ziekte van Creutz-
feldt-Jacob, oftewel hersenver
weking. Na besmetting kan het
tien jaar duren voordat de ziek
te zich openbaart.
Sinds kort bestaat er een 'hygi-
enecode voor de privé-huis-
houding'. Een wat? Ja ja, een
code (zeg maar: voorschrift) die
vertelt wat je thuis aan hygiëne
moet doen, om alles en ieder
een gezond te houden. Gezond,
dat is natuurlijk rekbaar. Er zijn
geen codes om griep buiten de
deur te houden, maar men is
ervan overtuigd dat het ont
staan van bijvoorbeeld lucht
wegkwalen wel degelijk wordt
beïnvloed door de situatie
thuis. Onder meer door het
hebben van huisdieren.
Het Voedingscentrum heeft het
dikke boekwerk met de hygiën
ecode opgesteld, maar vooral
de vroegere Keuringsdienst van
Waren zit er achter. De Keu
ringsdienst heet tegenwoordig
Inspectie Gezondheidsbescher
ming, Waren en Veterinarie za
ken. Door deze en gene wordt
een beetje lacherig gedaan over
deze nieuwe code. Alsof we niet
zouden weten wat hygiëne is.
Handen wassen als je naar de
wc bent geweest, wie doet dat
nou niet? Inderdaad, slechts
twee procent van de mensen
doet dat niet. Maar veertien
procent gebruikt geen zeep, ter
wijl dat wel moet, omdat het
wassen anders weinig zin heeft.
Handen wassen als je met een
huisdier in de weer bent ge
weest, dat behoort ook. Maar
bij dertig procent van de die
renvrienden komt dat niet in
hun hoofd op, zo bleek uit een
enquête, die speciaal voor het
opstellen van de hygiënecode is
gehouden. Heel belangrijk vol
gens de code is ook: handen
wassen voordatje met eten ko
ken aan de slag gaat. Een kwart
van de ondervraagden doet dat
niet of slecht, en ziet daar de
zin niet van in.
En waarom moet dat dan alle
maal? 'Er komen steeds meer
gegevens beschikbaar waaruit
blijkt dat tal van infectieziekten
verband houden met de woon
omgeving', aldus de uitleg. 'Mi
cro-organismen, die aanwezig
zijn in de lucht, mijten in bed
dengoed en tapijt, en insecten
en kevers kunnen oorzaak zijn
van ziekte van de ademhalings
wegen zoals astma. En in Euro
pa en Noord-Amerika blijkt dat
de helft van alle geregistreerde
voedselinfecties thuis wordt
opgelopen'.
De opstellers van de code wij
zen erop dat ongeveer twintig
procent van de huidige bevol
king (baby's, ouderen, vrouwen
in verwachting, mensen met
verminderde weerstand) tegen
woordig een grotere kans op in
fecties heeft. Men verwacht dat
die groep in de toekomst alleen
maar groter zal wbrden. Er ko
men ook nieuwe ziekteverwek
kers, zoals de Escheria coli
0157, die niet bang is voor een
beetje zuur, en die zich niet laat
tegenhouden door wat altijd
een barrière is geweest: het
maagzuur. Bepaalde Salmonel
la-types en de Staphylococcus
aureus, zijn ongevoeliger ge
worden voor antibiotica.
Micro-organismen krijgen ook
een kans door de verworvenhe
den van het moderne leven.
Koeling en verwarming, daar is
iedereen heel blij mee, maar er
zitten onverwachte kantjes aan.
Doordat er overal koeling is - in
de fabriek, tijdens transport en
bij consumenten thuis - heb
ben we nu te maken met de
ziekteverwekker Listeria, lief
hebber van kou. Warm water is
er de oorzaak van dat de ge
vreesde en soms dodelijke Le-
gionella-bacterie zich kan nes
telen. Om die reden moet er
water van zestig graden uit de
heet-water-kraan komen. Dat
betekent dat boilers in veel hui
zen heter moeten worden afge
steld dan ze nu zijn. Bij zulk
heet water kan je je branden,
maar kennelijk is het kiezen
tussen twee kwaden.
Eerste prioriteit
De opstellers van de hygiëneco
de wijzen aan wat in huishou
dens de belangrijkste bronnen
van infectie zijn. Niet zo leuk
om te lezen, maar het zijn men
sen zelf, en hun huisdieren.
Verder ongedierte, besmet
voedsel en water. Het ene is er
ger dan het andere. De code
geeft prioriteiten. Dieren in
huis zijn 'le prioriteit': ze zijn
voor de gezondheid van men
sen een groot risico. Toch heeft
maar liefst vijftig procent van
de huishoudens dieren, meest
honden en katten. De risico's
zitten in bacteriën, virussen en
parasieten, die dieren bij zich
dragen, en die op mensen kun
nen overstappen, bij aanraking.
Al dit leven bij elkaar heet
'zoönotische agentia'. Bij hon
den komt Salmonella voor, en
bij vogels bijvoorbeeld Chlamy
dia psittaci. Door kruisbesmet -
ting kunnen ze op voedsel te
rechtkomen, en is er kans op
voedselvergiftiging of -infectie.
Mensen met een dier in huis
worden ook blootgesteld aan
zogeheten dermatofyten, stof
en huidschilvers, die allergische
reacties kunnen veroorzaken.
Contact met dit soort narigheid
is er vooral bij het schoonma
ken van een dierenhok, bij spe
len met een dier of het in bed
halen, en bij het opruimen van
honden- en kattenpoep.
Een probleem van heel andere
aard zijn nog de spoelwormen
(Toxocara) en de parasiet Toxo
plasma gondii. Spoelwormen
produceren eitjes, die via hon
den- en kattenpoep in huis te
recht kunnen komen. En ver
volgens, bij besmetting, in de
darmen en organen van men
sen. Die worden daar soms ziek
van. Dat duurt meestal kort,
maar er zijn ook langdurende
infecties, met onduidelijke en
onbegrepen klachten. Recent
werd duidelijk dat bij kinderen
zelfs ademhalingsproblemen
kunnen ontstaan als ze besmet
raken.
De Toxoplasma-parasiet, in uit
werpselen van katten, is vooral
voor ongeboren baby's zeer ris
kant. Die kunnen daardoor met
een waterhoofd worden gebo
ren, of blind. Te afschuwelijk
voor woorden, maar de hygiën
ecode waarschuwt ervoor. Het
is blijkbaar een feit dat er aan
huisdieren veel meer risico's
zitten dan een dierenvriend zou
kunnen verzinnen.
Denk goed na
De hygiënecode geeft een reeks
aanbevelingen om vervelende
gevolgen te voorkomen. De eer
ste is: denkt goed na bij het kie
zen van een dier, als er allergie-
gevoelige huisgenoten zijn.
Drastisch ventileren en steeds
handen wassen, dat moet. Die
ren ontwormen, ook verplicht.
Kattenbakken? Elke dag ver
schonen met wegwerphand
schoenen. Hokken en manden:
elke week schoonmaken. En
wel buiten. Net als trouwens de
dieren zelf, als vacht of veren
onderhanden moeten worden
De inhoud van een huis moet eigenlijk elke dag tweeënhalf keer worden ververst. Luchten heet
dat foto united photos de boer
genomen. De keuken is verbo
den terrein voor het huisdier.
Wandelende katten op aan
recht of keukentafel: taboe.
Het 'binnenhuismilieu'en de
binnenlucht zijn in de hygiëne
code een verhaal apart. Vocht is
de grote boosdoener. Micro-or
ganismen (alweer: bacteriën,
schimmels, huisstofmijt) kun-
het niet goed wordt afgevoerd,
ontstaan er vocht- en schim-
melplekken, waarin schimmels
en mijten zich lekker voelen. En
als die er zijn, dan komen ook
de luchtwegklachten weer op
de proppen.
'Essentieel voor het begrijpen
van het vochtproblemen is te
weten dat warme lucht meer
De risico's zitten in bacteriën, virussen en parasieten die op
mensen kunnen overstappen bij aanraking. foto anp
nen op vochtige plaatsen sterk
uitgroeien. Daarom heeft het
aanpakken van woonvocht in
het hygiëneboek de hoogste
prioriteit. Wonen produceert
altijd vocht, afkomstig uit de
ademhaling van mensen, die
ren en planten. Ook koken, het
drogen van de was, douchen en
afwassen zorgen voor vocht. Als
vocht kan bevatten dan koude
lucht. Als de temperatuur van
de lucht in huis daalt, conden
seert het teveel aan water en
worden allerlei oppervlakken,
vloerbedekking en meubels
vochtig. Deze omstandigheden
treden vooral op bij koude vloe
ren, in het matras in de koude
slaapkamer, bij plinten en
wandbetimmering. Om de con
densatie van woonvocht zoveel
mogelijk te voorkomen is ver
warmen van het huis in de win
ter van belang', aldus de uitleg.
Eigenlijk behoren er zo min
mogelijk temperatuurschom
melingen te zijn, liefst niet
meer dan vijf graden.
Wagenwijd open
Kortom, een warm huis, en
zelfs het verwarmen van een
slaapkamer, is niet alleen maar
luxe. Maar tegelijkertijd is ven
tilatie noodzakelijk, het binnen
laten van buitenlucht. 'Het be
tekent het hele jaar door zorgen
voor aanvoer van buitenlucht
om de binnenlucht te verver
sen. Vocht, stof, stank, sigaret
tenrook en schadelijke stoffen
worden daarmee afgevoerd.
Wanneer koude lucht van bui
ten naar binnen wordt gehaald
en wordt opgewarmd, kan ze
door de hogere temperatuur
veel meer water bevatten, waar
door vocht wordt opgenomen
en het huis droogt'.
Er bestaat zelfs een maat voor:
de inhoud van een huis moet
eigenlijk elke dag 2,5 keer wor
den ververst. Ventileren ver
loopt meestal via roosters en
kleine klepraampjes, die open
staan. Maar als er wordt ge
rookt, als de open haard heeft
gebrand, of als er een feestje is
geweest, dan moet de hele boel
een tijd lang wagenwijd worden
open gezet. Luchten, heet dat.
Niet iets ouderwets, wat oma's
in de jaren vijftig nog deden.
Het behoort er in het moderne
leven nog steeds bij.
In de keuken is zelfs de afzuig
kap niet genoeg om vocht af te
voeren. Ook daar moet nog een
raam open. En na het douchen
is het gewenst om er een uur
lang ergens een raam open te
zetten. In de doucheruimte zelf,
of anders in een kamer in de
buurt, met de deur van de bad
kamer wijd open. Open ramen
hebben ook nog een andere
functie. Bij alles wat een open
verbranding heeft (van keuken
geiser en oliekachel tot alles-
brander en open haard) moet
er via open raampjes voldoende
lucht van buiten worden ge
haald. Als er te weinig lucht is,
is de verbranding onvolledig,
en ontstaan er ongewenste en
riskante gassen. Koolmonoxide
is er daar een van. Koolmonoxi
de veroorzaakt nog steeds elke
jaar ongeveer vijftig sterfgeval
len. Dit soort verbranding pro
duceert bovendien fijn stof en
ander spul dat longen aantast.
Het blijft in huis als er niet
wordt geventileerd.
Bij roken in huis is het hetzelfde
liedje. Er ontstaat een verhoog
de concentratie van schadelijke
stoffen, waar ook niet-rokers de
nadelen van ondervinden. Rook
buiten, is het advies. Geen zin?
Dan heeft het open zetten van
een raam alweer de hoogste
prioriteit.
Ongevallen
door straling
HERMAN DAMVELD
Wereldwijd hebben zich van
1945 tot nu 137 ongelukken met
radioactief materiaal voorge
daan, waar mensen een veel te
hoge stralingsdosis bij oplie
pen. Daarbij vielen, afgezien
van het ongeluk met de kern
centrale te Tsjernobyl, 72 do
den. Dat blijkt uit een overzicht
van het Internationale Atoom
Energie Agentschap (IAEA) te
Wenen, dat als belangrijkste
doelstelling het bevorderen van
kernenergie heeft.
Het IAEA beschrijft een groot
aantal ongelukken die lijken op
wat op 30 september in Tokai
Mura in Japan gebeurd is. Het
ging daar om een spontane
kernsplijting. Ook blijken er de
afgelopen jaren ernstige onge
lukken met stralingsbronnen
gebeurd te zijn. In een zieken
huis in San José op Costa Rica
vervingen deskundigen in au
gustus 1996 een stralingsbron
met kobalt. Deze stralingsbron
dient voor bestraling van pati
ënten. Een maand later kwam
doktoren er achter dat de nieu
we bron niet goed was afge
steld. Intussen waren 115 pati
ënten behandeld; ze kregen al
lemaal een te hoge stralingsdo
sis. Intussen zijn 13 patiënten
aan die straling overleden.
In Turkije brachten werkne
mers een gebruikte kobaltbron
niet naar de afgesproken op
slagplaats, maar naar een hal er
dichtbij. Daar lag de bron, tot
dat de hal begin dit jaar werd
verkocht. De nieuwe eigenaar
ontdekte de bron en maakte die
in aanwezigheid van anderen
open. Daarbij liepen tien men
sen een dosis op waar men een
acuut stralingssyndroom van
kan krijgen.
In februari van dit jaar vond
een bouwvakker in de plaats
Yanango in Peru iets op de
grond en deed het in zijn
broekzak. Na enige tijd werd hij
ziek: het bleek dat hij een sterk
stralende iridiumbron in zijn
zak had. Hij werd voor behan
deling naar een speciaal zieken
huis in Frankrijk vervoerd, waar
hij nog in behandeling is.
Het komt regelmatig voor dat
radioactieve bronnen tussen
oude metalen zitten en in
hoogovens mee worden ge
smolten. Het IAEA noemt daar
58 voorbeelden van. In de staal
fabriek in het Spaanse Algeciras
in de buurt van Gibraltar is vo
rig een bron met het radioactie
ve cesium verbrand. Het cesi
um kwam in de lucht. Dit gaf in
Spanje, Frankrijk, Italië, Zwit
serland, Tsjechië, Bulgarije en
Griekenland de hoogste con
centratie radioactiviteit in de
lucht sinds het ongeluk met de
kerncentrale te Tsjernobyl in
1986.
Mier snoeit
Acaciaboom
Een Afrikaanse mierensoort
snoeit de acaciabomen waarin
hij leeft. Hierdoor voorkomt de
mier invasies van agressieve
mieren die in bomen huizen
die er vlak naast staan. Deze
opvallende overlevingsstrategie
is ontdekt door onderzoekers
van de universiteit van Califor-
nië in Davis. De takken van aca
cia's dienen als bruggen, die
meerdere bomen met elkaar
verbinden. Mieren lopen van
de ene naar de andere boom.
De zwakkere broeders worden
hierbij verdreven door de grote
re sterke mieren. De leefge
meenschap van de zwakke
miersoort weet zich niettemin
te handhaven in deze vijandige
microwereld.
Jonge takjes van de boom waar
op hun kolonie leeft, krijgen
geen kans uit te groeien, maar
worden meteen opgegeten om
elk dreigend contact met de bu
ren te voorkomen. Dankzij deze
ontwijkingstactiek kunnen de
mierenkolonies langer blijven
voortbestaan, als teruggetrok
ken vluchtelingen op een ei
land. Dit zelfzuchtig snoeige-
drag van de mier gaat wel ten
koste van de gastheer, die geen
kans meer krijgt te bloeien, zich
voort te planten en uiteindelijk
het loodje legt.
optogram
iC rizontaal: 1Die voorstelling kan niet stopgezet worden (4); 4. Door de warmte
erc: de e vis (5); 7. Bloeddorstige verleidelijke vrouw voor een Europeaan (7);
ervü Met een maat wordt dit dier werkelijk (3); 9. Schoon genoeg van dit baardje (3);
Kinderen die hun ouders vervolgden (7); 12. De rekening voor een groot glas is
'zienlijk (7).
Cfl ticaal: 2. Zo te horen is die vis bedwelmd (4); 3. Hierin bewaart drank z'n
yjO bracht (6); 4. Brandkasten (8); 5. Engelsen hebben er wat aan (4); 6. Kan op de
van een schaap (6); 9. Schiet op, er moeten koppen rollen! (4); 11. Stond niet
Jer invloed (3).
ig van donderdag:
'RIZONTAAL: 1. Royalty; 7. Ur; 8. Ain; 10. re; 11. kroes; 13. kan; 15. pup;
j^j telamon; 18. eau; 19. uit; 21. snauw; 25. ia; 26. out; 27. el; 30. bevoegd,
inn ^TICAAL: 2. Of; 3. agio; 4. tl; 5. zulk; 6. reep; 8. ar; 9. ne; 11. kneus; 12. spouw;
ata; 16. uni; 18. Elia; 20. Teil; 22. no; 23. auto; 24. ut; 28. we; 29. mg.
