l
De Fado is nog springlevend
J
Bryan Adams fotografeert voor het goede doel
Cultuur Kunst
Vijfjaar Groninger Museum
Artistieke Handen
in de Pieterskerk
Simplistisch verbond
Jvolgens Bryan Adams
VRIJDAG 22 OKTOBER 1999
Concert FIVE in Rotterdam
botterdam De jongensband FIVE geeft 7 april volgend jaar een
Concert in het Rotterdamse Ahoy'. Het is de eerste keer dat de
vijf jongens in Nederland te zien zijn met een volledig eigen
show. Op 5 november verschijnt de nieuwe cd van de groep
met de titel 'Invincible'. De voorverkoop voor het concert be
gint morgen bij de bekende adressen.
Lezing 'Westerling's oorlog'
ifiDENJ. de Moor geeft woensdag 3 november een lezing over
zijn boek 'Westerling's oorlog' bij boekhandel Kooyker Ginsberg
aan de Breestraat 93 in Leiden. De Moor neemt in zijn boek de
lezer mee naar het Indonesië van 1945-1950. De Nederlandse
Speciale Troepen voerden toen een meedogeloze contra-guer
rilla tegen de Indonesische vijand. Niet eerder is deze strijd zo
volledig beschreven. De lezing begint om 20.00 uur.
Schrijver Horst Kriiger overleden
wankfurt am main De Duitse schrijver Horst Krüger is gisteren
een langdurig ziekbed op tachtigjarige leeftijd overleden.
Krüger was decennia lang op reis en schreef vooral over de na-
zitijd en de Duitse deling. Hij kreeg grote bekendheid door zijn
autobiografische boek 'Das zerbrochene Haus. Eine Jugend in
Deutschland' (Het gebroken huis. Een jeugd in Duitsland). Het
in 1966 verschenen boek beschrijft het dagelijks leven in Hitler-
Duitsland. Krüger zat zelf als politiek gevangene in een nazicel.
Geen Nederlandse nominaties
voor Europese filmprijzen
[qnden pieter van lierop
In Londen reikt op 5 december
de European Film Academy
haar jaarlijkse prijzen uit. Voor
R deze Europese Film Awards zijn
inmiddels de nominaties be-
;end gemaakt in de categorieën
cteurs en actrices, scenario's
ltr! n camerawerk. Pas begin no-
jpmber volgen de nominaties
roor beste films, maar eigenlijk
al zeker dat de Nederlandse
Jms buiten de boot vallen. De
hai leense film 'Mifune' (van Sö-
,'g_ en Kragh-Jacobsen) en de
gj longaarse film 'Sunshine' (Ist-
van Szabo) leiden voorlopig de
race. 'Todo Sobre Mi Madre'
(Alles Over Mijn Moeder) van
de Spanjaard Pedro Almodóvar
is favoriet voor de hoogste eer.
Het was de film waar in mei tij
dens het Festival van Cannes
iedereen laaiend enthousiast
over was. Cecilia Roth die in die
film een hoofdrol speelt is ge
nomineerd voor de actriceprijs.
De film lijkt ook al de gedood
verfde winnaar van de Golden
Globe én de Oscar voor de bes
te niet-Engels gesproken speel
film, die over vier en vijf maan
den worden uitgereikt.
Groningen Het Groninger Museum bestaat deze maand vijf jaar.
Om het eerste lustrum te vieren, presenteert het museum een aantal
tentoonstellingen en evenementen. Frans Haks (foto), oud-directeur
van het Groninger Museum, en Mark Wilson, conservator beeldende
kunst van het museum, richtten het hele museum opnieuw in onder
de titel 'Haks was here'. De kleurrijke ex-directeur kreeg de gelegen
heid om zijn opvattingen over het museum en de overwegingen voor
zijn aankoopbeleid te verduidelijken aan de hand van een tentoon
stelling op drie locaties; Het Groninger Museum, het gebouw van de
Gasunie en Arti en Amicitiae in Amsterdam. Vanaf eind deze maand
laat de Nederlandse Spoorwegen de 'Groninger Museum-trein' naar
het noorden rijden. De trein is ingericht door Alessandro Mendini,
één van de architecten die verantwoordelijk is voor het ontwerp van
het Groninger Museum. foto wfa
Dulce Pontes: een talent dat maar eens in een eeuw opstaat
)e stem moet bij haar aangeklopt hebben met het drin-
;n- ende verzoek: „Mag ik in je wonen? En als ik binnen-
d Dm, laat je me er dan uit op elk ogenblik dat ik het
ens?" Het lichaam moest wel gehoorzamen, of het nu
- Njilde of niet. Eens in de eeuw staat er zo'n talent op dat
zelden ziet. Een mens dat niets te willen heeft, dat
nnAoet zingen omdat het is voorbestemd. Dulce Pontes is
azVg iervan een lichtend voorbeeld. En gisteren stond ze in
nesi t Stadsgehoorzaal.
muziek recensie
e Hi t
nan ie dit concert bijwoonde, mag
8- :h geprezen noemen. Want ze
alleen maar. Zonder ma-
ïrtjes, zonder veinzen, zon-
seksualiteit. Zij bracht de
inieflo. En bewees hiermee dat
ze Portugese muziek spring
end is, ondanks de recente
od van fadolegende Amalia
L9\ idrigues. Is Pontes de opvol
van deze superster? Zij
emt de fakkel over. Maar met
;ta ar eigen vuur. Haar eigen
,15 rde, lucht en water. Vooral
haar persoonlijke favo-
H.l
19
riet. In de vernieuwende com
posities van het laatst versche
nen album 'O primeiro Canto'
aanwezig als instrument. Live
op het podium; geschonken uit
grote houten bakken door een
van de percussionisten. Bezon
gen in het door haar geschre
ven 'Ondeia'. De elementen
krijgen een eigen melodie in
'Suite da Terra' over aarde in
'Alma Guerreira (Fogo)' over
het heilige vuur.
Blote voeten. Ze draagt een
geweven sjaal over haar zwieri
ge zwarte kleding en brengt
haar concert zonder pauze. In
het voorprogramma Engelse
poëzie, gelezen door een man
in het zwart. Op een stoel zit hij
voor de instrumenten waarach
ter de dertien muzikanten van
Pontes na de pauze zullen
plaatsnemen. Zelf bespeelt zij
ook de vleugel. Drie violisten,
gitaristen, een cellist, een bla
zer, pianist. Ze zijn allemaal in
gezet om de verrassende arran
gementen in te kleuren. Zalf
voor de ziel. Ze leunt niet tegen
de noten aan, maar plukt ze als
appeltjes uit de boom. Steeds
krachtig, continu paraat. Onbe
schrijflijk roerend, zonder be
lemmering. Strak is die stem,
zuiver. Soms diep als een uit
zijn slaap gewekte oerkracht die
zonder aankondiging opduikt.
Tijdloos. Zou van een vijfen
veertiger afkomstig kunnen zijn
die al decennia in het vak zit.
Maar Pontes is pas dertig.
Traditionelevolksmuziek:
Portugese gitaar, vioolspel. Een
sopraansax die achtervolgd
wordt door het pakkende stem
geluid dat als een kameleon de
zelfde klankkleur aanneemt.
Vreugde in de zaal. Portugese
aanmoedigingskreten. Portuge
se vlaggen worden tijdens het
applaus in de lucht gehouden.
Nederlanders die hele strofen
meezingen. Dulce danst met
haar armen, dankt met haar ar
men. Besluit het concert met
een lied dat eindigt in gebed.
Dan herinner je je weer waar
om je naar het theater gaat: de
tocht naar harmonie. Je zoekt
dat wat je in het dagelijks leven
zo zelden vindt. Dat, wat je tilt
naar een ander niveau. Zodat je
als je de concertzaal verlaat
weer anders op de grond staat.
Verrijkt. Het omvangrijke pro
gramma van Dulce Pontes is
hierin uitzonderlijk geslaagd te
noemen. Drie keer liet het uit
zinnige publiek haar terugko
men. En het zal haar voorlopig
niet laten gaan. Haar stem, hele
gestalte staan in dienst van de
fado, van de muzikaliteit. In
dienst van het hogere. Zingen
zal zij. Tot haar dood. Zo is be
schikt.
den haag diana vis
Leidse studenten weten niet
wat ze missen aan de Artistie
ke Handenbeurs in de Pieters
kerk in Leiden. Althans, dat
vinden de organisatoren van
de hobbybeurs, Ben en Dine-
ke Speelberg van BDS Produc
tions. Sinds 1994 houden zij
zich bezig met het evenement
dat twee keer per jaar in een
tiental grote steden in Neder
land te vinden is. De beurs
trekt elke keer duizenden
mensen. In Leiden loopt het
aantal bezoekers echter terug.
,,De voornaamste reden is de
bereikbaarheid. Die is zo
slecht hier. Om over het par
keren nog maar te zwijgen",
aldus Dineke Speelberg.
„Daarnaast is Leiden een stu
dentenstad en studenten zijn
blijkbaar niet zo geïnteres
seerd in een hobbybeurs."
Ondanks de slechte bereik
baarheid denken de organisa
toren er niet over om te ver
huizen naar bijvoorbeeld de
Groenoordhallen. „Dat is zo'n
onpersoonlijk gebouw. Het is
een groot, lomp, vierkant
ding. De Pieterskerk is een
perfecte locatie wat de sfeer
betreft", zegt Ben Speelberg.
„Het gebouw geeft zo'n speci
ale toon aan het geheel. Als
het licht door die glas-in-lood-
ruitjes valt, dat is fantastisch."
Komende zondag wordt de
beurs voor de zestiende keer
gehouden in Leiden. Ben en
Dineke verwachten 1000
2000 bezoekers. .Amateur
kunst wordt steeds populair
der. Er ontstaan ook meer
trends voor bijvoorbeeld het
interieur. Vroeger knutselden
mensen alleen om het weg te
geven aan familie, verder kon
je er toch niets mee doen. Dat
was de reden voor de oprich
ting van Artistieke Handen in
1983. Hobbyisten konden op
deze manier hun werk aan an
deren tonen en verkopen."
Voor bepaalde hobbies kun je
niet op de beurs terecht. „We
willen iets meer zijn dan een
fancy-fair, voor 'bejaarden
knutselwerk' als bijvoorbeeld
pannenlappen is geen plaats."
Vanaf 11.00 uur zijn de deu
ren van de Pieterskerk ge
opend. Entreeprijs: acht gul
den, 65-plussers zes gulden,
kinderen tot tien jaar gratis.
chef jan rijsdam. 071-5356444. plv chef caroline van overbeeke 071-5356440
Leidse rijksmusea moeten
op zoek naar publiek
Als in Leiden ooit een reclame
kreet gehoond en bespot is, dan
is het wel de slogan 'Niets lijkt
op Leiden'. Bedoeld om toeristen
naar deze stad te lokken, maar
vooral een gemakkelijke voorzet
voor grappen
makers en cri
ticasters die
graag naar vo
ren brengen
dat in Leiden
niets te beleven
valt en dat wat
er te doen is
nergens naar
lijkt.
Met het cul
turele klimaat
valt het overi
geens best mee.
Het probleem
is dat deze stad
dat zo goed
weet te verber
gen. Dat kan
haast niet an
ders met het
minimale
budget dat Lei
den Promoti-
on/VW ter be
schikking staat. Terwijl na Am
sterdam geen stad in Nederland
zoveel (rijks)musea heeft. Dat
dit relatief onbekend is heeft
niet uitsluitend met geld te ma
ken en het ligt ook niet alleen
aan de gemeente. De rijksmusea
zelf laten menige kans voorbij
gaan om Leiden als museum-
stad te promoten.
In de afgelopen jaren heeft de
rijksoverheid vele miljoenen
guldens geinvesteerd in de
nieuwbouw/verbouw van de
Leidse rijksmusea. Het cultureel
ondernemersschap van de mu
sea zelf blijft daarbij achter. De
nieuwe voorzitter van de Stich
ting Leiden Promotion/VW,
Kees Klerks, sprak laatst zijn
verbazing uit over het feit dat de
directeuren van de dertien Leid
se musea zo weinig samenwer
ken. Van gezamenlijk adverte
ren, tentoonstellingen op elkaar
afstemmen of gezamenlijk pro
moten van hun activiteiten is
nauwelijks sprake. De gang van
zaken rond de Leidse Uitdag
was wat dat betreft illustratief.
Toen bekend werd dat de Uit
dag, traditioneel het startsein
voor het nieuwe culturele sei
zoen, ophield te bestaan presen
teerden de Leidse Schouwburg,
LAKtheater en Stadsgehoorzaal
zich met een gezamenlijke in
formatiemarkt in de Waag, en 's
avonds in de Stadsgehoorzaal
met tal van voorproefjes van het
nieuwe seizoen. De Leidse rijks
musea, wel aanwezig op de Am
sterdamse Uitmarkt, hebben
geen enkel initiatief onderno
men om het nieuwe museum
seizoen in Leiden onder de aan
dacht te brengen, terwijl het
leeuwendeel van hun bezoekers
toch uit de Leidse regio komt.
Uiteraard is het zinvol om de
dubbelmodale dagjesmensen uit
de hoofstad naar Leiden te lok
ken. Maar ook als het gaat om
1
i
JAN RIJSDAM
het zoeken naar een breder pu
bliek slaan de Leidse rijksmusea
de plank mis. Op de perrons van
het Leidse station, in grootte het
vijfde van Nederland, staan vi
trines die de aandacht van pas
santen zou
den moeten
vestigen op
'Leiden Mu-
seumstad'.
In plaats
van replica's
te tonen van
enkele top
stukken (zo
als het Lou
vre in Parijs
doet) staat
er kunst die
door maar
weinig men
sen wordt
begrepen,
vaak niet
eens wordt
opgemerkt,
laat staan
dat men het
verband ziet
met 'Leiden
Museum -
stad'. Elke marketingdeskundige
kan de museumdirecties vertel
len dat ze hun doel volledig
voorbijschieten.
Het is dus niet verbazingivek-
kend dat een museum als Boer-
haave jaarlijks niet meer dan
een schamele 40.000 bezoekers
trekt en dat Oudheden en Vol
kenkunde al jaren rond de
100.000 bezoekers schommelen,
met nu en dan een uitschieter
naar boven of beneden. Bezoe
kersaantallen die nauwelijks
hoger liggen dan tien jaar gele
den, terwijl zelfs het Scheep
vaartmuseum in die periode
haar bezoekersaantal heeft zien
verdrievoudigen.
Zeker nu blijkt dat voor de
consument het onderscheid tus
sen kunst, cultuur, recreatie,
sport en entertainment steeds
meer vervaagt vrezen sommige
museumdirecteuren dat ze
straks de slag op de vrijetijds
markt zullen verliezen. Het is
dus niet voor niets dat staatsse
cretaris Van der Ploeg volgende
week zijn nota over cultureel
ondernemerschap presenteert.
Na de verzelfstandiging van de
Nederlandse rijksmusea wordt
nu ook het bedrijfsmatig opere
ren een feit. Een zakelijker hou
ding wordt geëist en een com
merciële benadering is noodza
kelijk nu ook in de museumwe
reld de wetten van het bedrijfs
leven gaan gelden. Een schot
voor de boeg voor de Leidse
rijksmusea die, als de verbou
wingen achter de rug zijn, ver
plicht worden een groter pu
bliek te bereiken, iets te doen
aan hun imago, de informatie
ve- en belevingsaspecten in ba
lans te brengen en publiciteit en
marketing meer prioriteit te ge
ven. De tijd van het braaf onder
de aandacht brengen van pers
en publiek van nieuwe tentoon
stellingen is voorbij.
muziek recensie
LOUIS DU MOULIN
srt: Bryan Adams. Voorprogram -
Tal Bachman. Gezien- 21/10,
Ahoy', Rotterdam.
nol Ac*ams hanteert thans
)ph^ leer dan ooit de kunst van
ai*i (j Et weglaten. Tot nader order
8976 eeft de Canadese zanger-gi-
lensti rist met de schuurpapieren
rscW em afstand gedaan van zo-
in~e' tel mogelijk franje, zowel in
hu|J eeld als geluid. Met die aan-
iuiss enlijke versobering, die aan-
sgart' uit op het inslaan van een
dersü rieuzer levenspad, probeert
blonde megaster (39) op
24 p ei podium nadruk te leggen
iz'n romantische hartenkre-
jk vM n. Een afgeladen Ahoy' kon
ngendi steren binnen de kortste ke-
d constateren dat deze ac-
'aami Verschuiving enorm ver-
)V y isend werkt. Sterker nog,
=rvict ordat de bijna 11.000 fans er
«d en wel erg in hadden wa-
en: Ri n ze al volop interactief,
engeb aardoor deze rentree van
ncouver's muzikale 'Robin
ood' de geschiedenisboeken
jh ingaan als een dol mee-
der mi 'gfestijn van dik twee uur.
we Door zich slechts te laten
i e.o, staan door drummer Mic-
2~41' y Curry en gitarist Keith
att en ate zien van een he-
org,r! loei decorum (denk bijvoor-
:rs aisi aan de modellenparade
naasti de reusachtige lingeriepop-
werkej n uit het verleden) heeft
iviatt fan Adams een bepaald
erm"1 urslijf van zich af kunnen
uien. Om de verplichte suc-
:nsti inummers, zijnde al gauw
u stuk of twaalf wereldhits,
i ik moeilijk heen, maar ze
;ig? ders opdienen kan natuur -
eens' wel, zal de achterliggende
lachte zijn geweest. Wat
op deze Europese tour in
kader van z'n jongste al
bum 'On A Day Like Today',
die volgt op een reeks festival
optredens (als Bospop in juli
jongstleden), ook volop ge
beurt.
Van het simplistisch ver
bond in de geest van illustere
trio' s als Cream, Jimi Hendrix
Experience en The Police pro
fiteert met name 'Scotty', die
alle gelegenheid krijgt zich op
te werpen als een ouderwetse
gitaarbeul. Waarbij de zingen
de 'baas' zelf dan in volle te
vredenheid genoegen neemt
met een dienende rol op de
bas. Hem daarbij enerzijds
opjut en toch ook weer af
remt, zodat de soli gelukkig
niet ontaarden in al te langdu
rige krachtpatserij.
Hoe lekker Biyan Adams
zich bij deze losse aanpak
voelt kwam ongeveer ook tot
uitdrukking bij het onderonsje
met een uit de zaal getrokken
vrouwelijke fan, die met hem
de partij van Mel C in hun re
cente hitduet 'When You're
Gone' mocht zingen. Bijna va
derlijk was z'n zorg voor deze
Karin uit Boxtel: eerst uitvoe
rig gerustgesteld, vervolgens
keurig langs de vocale afgrond
en daarna vol lof uitgezwaaid.
Bryan Adams bewees z'n
landgenoot Tal Bachman ook
nog eens een dienst door deze
geestverwante nieuwkomer
als voorprogramma ruim een
half uur speelruimte te geven.
Niet zo verwonderlijk als men
bedenkt dat hij ooit z'n eerste
brood als componist verdien
de door te schrijven voor
diens vader Randy, toen aan
de weg timmerend met Bach-
man-Turner Overdrive. Zoon
lief zal er op eigen kracht ook
wel komen, maar zetjes zoals
deze helpen hem natuurlijk
wel sneller verder.
'Maken van een goede foto is minstens zo lastig als het bedenken van een goed liedje
Bryan Adams is alles behalve
een vreemdeling in de muziek
wereld. Zo is zijn naam te vin
den in het Guinness book of re
cords vanwege de hit
'Everything I do, I do it for you'.
Liefst zestien weken hield die
single het in de Britse hitpara
de. En tot nu toe deed niemand
hem dat na. Maar, hitwerk ver
kopen en grote, tot de nok toe
met mensen gevulde stadions
bespelen, zoals gisteravond in
Ahoy', lijkt niet langer Bryan
Adams' enige passie te zijn. Zo
begint vandaag in het Royal
Ontario Museum de foto-expo
sitie 'Made in Canada' met
werk van de muzikant, compo
nist en schrijver.
Die tentoonstelling ligt in het
verlengde van een gelijknamig
fotoboek, dat onlangs in Cana
da van zijn hand verscheen en
waarin negentig vooraanstaan
de landgenoten in zwart-wit
staan geportretteerd. Hij nam
foto's van onder anderen actri
ce Pamala Anderson-Lee, muzi-
kante en schilderes Joni
Mitchell, fotomodel Linda
Evangelista, actrice Kim Cat-
trall, de zangeressen Alanis Mo-
rissette, k.d. lang, Sarah
McLachlan, Celine Dion en
Shania Twain, schrijfster Mar-
gret Atwood, maar ook van de
ex-vrouw van de Canadese pre
mier Margret Trudeau. Overi
gens zijn boek en expositie niet
bedoeld om zijn eigen bankre
kening te spekken. Alle op
brengsten gaan naar de Cana
dese stichting voor borstkan-
kerbestrijding.
Vanwege het goede doel is
Bryan Adams - die tegenwoor
dig met zijn vriendin in Chel
sea, Londen woont - bereid een
toelichting te geven. „Het idee
voor de foto's werd geïnitieerd
door Flare magazine, dat zijn
twintigjarig bestaan op een bij
zondere manier wilde vieren",
laat hij weten. „Maar de inspi
ratie voor de foto's is afkomstig
van mijn vriendin Donna, die
op de omslag van het boek
staat. Ze had borstkanker en
was van mijn leeftijd - 38 jaar -
op het moment dat ze stierf. We
waren al meer dan twintig jaar
bevriend. Ik wist, terwijl ik met
het schieten van die fotoserie
bezig was, dat ze niet lang meer
te leven zou hebben en dus
vroeg ik haar op een dag, vlak
nadat ze de gruwelen van weer
een chemotherapie had door
staan, of ik haar mocht vastleg
gen. Het werd een heel emotio
nele sessie. We spraken over
haar man en twee kinderen. Ze
was zo bezorgd of het wel goed
met hen zou gaan na haar
dood. Donna leeft bij mij voort
als een sterke vrouw. Ze was
heel bang om dood te gaan,
maar absoluut niet bang om
zichzelf te zijn en zich, met
haar kale hoofd, te laten foto
graferen. Hopelijk inspireert ze
anderen om net zo moedig te
zijn."
Voor Bryan Adams begon het
fotograferen als een hobby.
„Voor de lol deed ik trouwdag
reportages voor vrienden", al
dus de man, die nog altijd een
camera huurt om dat werk te
kunnen doen. „Daarna schoot
ik foto's om mijn eigen platen
hoezen te verfraaien. Zo heb ik
ook de foto's gemaakt voor
mijn nieuwe album dat half no
vember verschijnt."
Het album, de opvolger van
de vorig jaar verschenen 'On a
day like today', is een grootste
hits-verzamelaar. „Er staan ook
twee nieuwe nummers op: 'Fol
low' en 'The best of me", aldus
Adams, die vervolgens op
merkt, dat het maken van een is echter, dat ze allebei, zeker
goede foto minstens even lastig creatief gezien, heel erg veel
is, als het bedenken van een voldoening geven. De adrenali-
goed liedje. „De overeenkomst ne pompt echt in sneltreinvaart
door mijn lichaam wanneer ik
ermee bezig ben."
Dat de opbrengsten van het
boek naar borstkankeronder
zoek gaan, heeft niet alleen met
zijn vriendin Donna te maken.
„Het nummer 'Have you ever
really loved a woman?', dat ik in
1996 voor het album '18 'till I
die' schreef, had tot gevolg, dat
ik door Olivia Newton-Iohn
werd benaderd om op te treden
tijdens een liefdadigheidscon
cert voor borstkankerpatiënten
in Los Angeles. Linda Evange
lista en ik werkten vervolgens
mee aan een promotie-cd voor
dit doel en dat inspireerde ons
weer om zoiets ook voor Cana
dese vrouwen te doen. Zo bleek
dat er in St. Catharines, de
thuisbasis van Linda, geen on
derzoekscentrum voor borst
kanker bestond. Het concert
dat we vervolgens initieerden,
bracht twee miljoen gulden in
het laadje. Geïnspireerd door
de kracht van die gebeurtenis,
nam ik nog dezelfde avond een
foto van Evangelista en die
kwam op de omslag van Flare
terecht."
„Het was het zaadje dat tot
'Made in Canada' leidde. Ik ben
er een jaar mee bezig geweest.
En eerlijk gezegd was het niet
altijd even gemakkelijk, ook
omdat ik geen professionele fo
tograaf ben en soms vooraf
geen idee had hoe ik de men
sen in beeld zou brengen.
Maar, steeds wanneer ik wilde
opgeven, schoten de laatste
woorden van Donna door mijn
gedachten. Ze zei: 'Zorg ervoor
dat het boek verkoopt, want ik
gun niemand de pijn en ellende
die ik doormaak' en dan wist ik
weer, dat ik dit project moest
afmaken. Ik deed het voor
haar."
